Μην Κοιτάς Χαμηλά, Δεν Χρειάζεται να Ντρέπεσαι

Η στιγμή που συνειδητοποιούμε ότι η ντροπή είναι το βασικό μας πρόβλημα στη ζωή, είναι συγχρόνως αποκαλυπτική και ανακουφιστική. Ξαφνικά καταλαβαίνουμε τι μας έφταιγε τόσα χρόνια. Καταλαβαίνουμε ότι ζούμε και αναπνέουμε νιώθοντας ντροπή για τον εαυτό μας. Ότι φερόμαστε αλαζονικά, απόμακρα και επιθετικά επειδή ντρεπόμαστε. Ότι στις σχέσεις μας, αντί να αγαπάμε και να αγαπιόμαστε, ντροπιάζουμε και ντροπιαζόμαστε. Φέρνει μια θλίψη αυτή η διαπίστωση, αλλά παράλληλα προσφέρει μια ευκαιρία. Την ευκαιρία να ξαναγράψουμε την ιστορία της ζωής μας. 

ΑΡΡΩΣΤΟΙ ΓΙΑ ΛΟΓΟΥΣ ΝΤΡΟΠΗΣ Πριν περάσουμε στη «θεραπεία», επιτρέψτε μου να σας θυμίσω πόσο διαβρωτικό πράγμα είναι η ντροπή. Καταρχάς, μας παγιδεύει σε συναισθήματα αναξιότητας και απέχθειας για τον εαυτό μας και μας εμποδίζει να πραγματώσουμε πλήρως το δυναμικό μας. Καταστρέφει τις σχέσεις μας με τους άλλους, μας κάνει επιθετικούς και δυστυχισμένους και, στο τέλος, καταφέρνει να μας «αρρωστήσει». Πράγματι, λειτουργεί σαν τραύμα μέσα μας το οποίο μας κάνει ευάλωτους σε αυτό που ονομάζουμε ψυχοπαθολογία[1]. Πολύ γρήγορα θα σας πω ότι η ντροπή, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, σχετίζεται με την υπερδιέγερση και τις τάσεις φυγής[2], την αίσθηση κατωτερότητας[3], τα προβλήματα στην αυτοεκτίμηση[4], την αποσύνδεση από τον εαυτό[5] και τα καταθλιπτικά συμπτώματα[6]. Επίσης, είναι από τις βασικές πηγές της αποξένωσης, της μοναξιάς, των ψυχαναγκασμών, των εξαρτήσεων, της τελειομανίας, του εγωκεντρισμού και της αφόρητης αίσθησης κενού[7]. 


Και, τέλος, αν η ντροπή φτάσει να γίνει απόγνωση και απελπισία μπορεί να οδηγήσει στο «είναι ντροπή να ζω», με ό,τι τραγικές συνέπειες φαντάζεστε ότι έχει αυτό…[8] Αν σας έπεσαν βαριά όλα αυτά, σημειώστε ότι σπανίως κάποιος που κουβαλάει ντροπή βιώνει όλα τα «συμπτώματα» μαζεμένα. Σίγουρα όμως βιώνει προσωπική δυσφορία και διαπροσωπικά προβλήματα[9] και, σίγουρα, κάποια στιγμή φτάνει να νιώθει φορέας μιας μη αυθεντικής ύπαρξης, μιας ύπαρξης που δεν του ανήκει. Η ανάγκη επιστροφής στον εαυτό είναι εκείνη που συνήθως κάνει επιτακτική τη «θεραπεία» ή, ρεαλιστικότερα, την απόκτηση καλύτερης σχέσης με την ντροπή. 

ΟΜΟΛΟΓΩ ΟΤΙ ΝΙΩΘΩ ΝΤΡΟΠΗ Το πρώτο βήμα είναι να σπάσουμε το φαύλο κύκλο. Να καταλάβουμε ότι οι άμυνες που χρησιμοποιούμε για να προστατευτούμε από την ντροπή, δημιουργούν περισσότερα προβλήματα από την ίδια την ντροπή και οδηγούν σε ακόμα μεγαλύτερη ντροπή. Όσο και να κρυβόμαστε πίσω από το θυμό ή την απόσυρση, πάντοτε προκύπτει κάτι που δεν είχαμε προβλέψει και πάντοτε ξαναπέφτουμε στην ντροπή επιβαρυμένοι κιόλας με την ντροπή ότι πέσαμε. Αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι όσο περισσότερο της αντιστεκόμαστε τόσο εκείνη βαθαίνει και επιμένει. 

Μόνο αν αποκτήσουμε επίγνωση και ονομάσουμε την ντροπή θα μπορέσουμε να αποκτήσουμε δύναμη επάνω της και να ελευθερωθούμε[10]. Αλλά για να βρούμε μια γλωσσική δίοδο προς την ντροπή[11], θα πρέπει να εντοπίσουμε τις συμπεριφορές αποφυγής που χρησιμοποιούμε εναντίον της, πράγμα δύσκολο γιατί η ντροπή μεταμφιέζεται και κρύβεται στα πιο απίθανα μέρη. Χρειάζεται να ψάξουμε προσεκτικά πίσω από άλλα συναισθήματα – σίγουρα πίσω από το θυμό, αλλά και πίσω από φαινομενικά άσχετα συναισθήματα, όπως η θλίψη ή ο φόβος. Χρειάζεται να έχουμε τις κεραίες τεντωμένες για όλες τις φορές που εκλογικεύουμε την ντροπή, τη φορτώνουμε στους άλλους ή βαυκαλιζόμαστε ότι νιώθουμε κάτι άλλο στη θέση της. Ο στόχος είναι να ανασύρουμε την ντροπή από τα σκοτάδια όπου κρύβεται – να υπερβούμε την ντροπή που νιώθουμε επειδή ντρεπόμαστε και να τη φέρουμε στο φως όπου δεν μπορεί να επιβιώσει. 

ΚΑΚΩΣ ΝΤΡΕΠΟΜΑΙ ΕΠΕΙΔΗ ΝΤΡΕΠΟΜΑΙ Το κλειδί στη διαδικασία είναι να μην αντιδρούμε σπασμωδικά στα τσιμπήματα της ντροπής, αλλά να τα αντιμετωπίζουμε με νηφαλιότητα και ψυχραιμία. Να μένουμε με αυτό που νιώθουμε αντί ψυχαναγκαστικά να το σκάμε, έχοντας πίστη ότι μπορούμε να το αντέξουμε, παρά τη δυσφορία. Όσο περισσότερο μένουμε με την ντροπή και της αφήνουμε χώρο να υπάρξει, τόσο περισσότερο μπορούμε να την αναγνωρίσουμε γι? αυτό που είναι – ένα δικό μας κομμάτι και τίποτα παραπάνω. Όσο περισσότερο την αποδεχόμαστε και αναλαμβάνουμε την ευθύνη της χωρίς να την αντιμετωπίζουμε σαν την καυτή πατάτα που πρέπει οπωσδήποτε να ξεφορτωθούμε, τόσο εκείνη ησυχάζει.

Και αρχίζει δειλά δειλά να μας δείχνει τι κρύβει. Μας επιτρέπει να πάμε κάτω από το θυμό που κυρίως την καλύπτει και να βρούμε τα κρυμμένα και ξεχασμένα συναισθήματα του πόνου, της λύπης, της αδυναμίας, αλλά και του φόβου ότι κανείς δεν μας αγαπά ούτε πρόκειται να μας αγαπήσει. Δεν ξέρω αν συμφωνείτε με την άποψη ότι όλοι κρύβουμε ένα παιδί μέσα μας, αλλά στο θέμα της ντροπής είναι μια καλή και χρήσιμη μεταφορά. Η ιδέα είναι ότι, πίσω από τη μάσκα ωριμότητας που φοράμε, κρύβουμε ένα ντροπιασμένο παιδί. Παριστάνουμε τους μεγάλους, αλλά στην πραγματικότητα δεν νιώθουμε αληθινοί ενήλικες – έχουμε παραμείνει ένα πληγωμένο και φοβισμένο παιδί που κανείς δεν βρέθηκε να το συντρέξει. Για όσους έχουν μάτια να δουν, η «ανωριμότητα» των αντιδράσεών μας είναι ο αδιάψευστος μάρτυρας της ντροπής μας. Το ερώτημα είναι αν μπορούμε να αισθανθούμε συμπάθεια γι? αυτό το παιδί. Αν μπορούμε να το αγκαλιάσουμε και να το παρηγορήσουμε. 

Να το καθησυχάσουμε ότι κανένας δεν πρόκειται να το μαλώσει. Να το διαβεβαιώσουμε ότι, επιτέλους, κάποιος το αγαπάει. Δίνοντας φωνή στο ντροπιασμένο παιδί μέσα μας ή, τέλος πάντων, επικοινωνώντας με εκείνο το μέρος μέσα μας που ντροπιάστηκε, είναι σαν να ενσωματώνουμε τα κομμάτια του εαυτού μας που δεν μας ανήκουν, εκείνα που διαχωρίστηκαν λόγω της ντροπής. Και σημειώστε ότι κάποια από αυτά τα κομμάτια είναι εξαιρετικά άβολα. Είναι τα «λάθη» και οι ατέλειές μας, οι εσφαλμένες επιλογές μας, οι αδυναμίες και ανάγκες μας, ακόμα και η διαπίστωση ότι κάποιοι άνθρωποι δεν μας αντιλαμβάνονται με θετικό τρόπο. Είναι η αποκαθήλωση που φέρνει η αναγνώριση ότι είμαστε απλώς άνθρωποι. Η ανακουφιστική, αλλά συγχρόνως απογοητευτική διαπίστωση ότι δεν είμαστε ούτε τόσο απαίσιοι όσο νιώθουμε όταν ντροπιάζουμε τον εαυτό μας, αλλά ούτε τόσο υπέροχοι όσο θα θέλαμε.[12] 

Είναι πλήγμα για τον εγωισμό μας, αλλά δεν υπάρχει άλλος τρόπος να ελευθερωθούμε από την ντροπή πέρα από το να αποδεχτούμε τον εαυτό μας ολόκληρο, με τα ελαττώματά του αλλά και με τα καλά του. Τονίζω τα καλά, γιατί αν είμαστε εθισμένοι στην ντροπή η αποδοχή των θετικών μας χαρακτηριστικών μπορεί να αποδειχτεί ακόμα πιο δύσκολη από εκείνη των αρνητικών. Αν έχουμε συνηθίσει να ερμηνεύουμε τα πάντα υπό το πρίσμα της ντροπής, η αποκατάσταση της επαφής με ό,τι καλό έχουμε δεν θα γίνει αυτόματα. Θα πάρουν χρόνο όλα αυτά και το βέβαιο είναι ότι θα χρειαστεί να κλάψουμε. Για εκείνα που ανακαλύπτουμε, αλλά και για εκείνα που στερηθήκαμε. Το πένθος δεν αφορά μόνο τις ταλαιπωρίες που έχουμε περάσει λόγω της ντροπής, αλλά και όσα δεν τολμήσαμε να ζήσουμε εξαιτίας της. 

ΘΑ ΕΙΜΑΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΙΜΑΙ ΧΩΡΙΣ ΝΤΡΟΠΕΣ Ο τελικός στόχος της «θεραπείας» είναι να αμφισβητήσουμε τη διαστρεβλωμένη εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας όσο και αν η συνήθεια μας εμποδίζει. Πρέπει να διαλύσουμε το μύθο ότι είμαστε ανάξιοι να αγαπηθούμε, ότι μετράμε λιγότερο από τους άλλους και ότι αξίζουμε την περιφρόνηση. Πρέπει να αμφισβητήσουμε την πεποίθηση ότι είμαστε ελαττωματικοί και να καταλάβουμε ότι είμαστε άνθρωποι, ούτε καλύτεροι ούτε χειρότεροι από τους άλλους, αλλά μοναδικοί και αρκετά καλοί όπως ακριβώς είμαστε[13]. 

Χρειάζεται να εξετάσουμε τη σχέση αντιπαλότητας που έχουμε με τον εαυτό μας. Πιστεύουμε ότι οι άλλοι μας απεχθάνονται, αλλά η αλήθεια είναι ότι εμείς απεχθανόμαστε τον εαυτό μας πολύ περισσότερο από ότι θα μπορούσε να το κάνει οποιοσδήποτε άλλος[14]. Το αρνητικό μοντέλο που έχουμε δημιουργήσει για τον εαυτό μας πρέπει να αμφισβητηθεί, επανεξεταστεί και αναδημιουργηθεί[15]. Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι αυτό που αισθανόμαστε δεν είναι πάντα αυτό που συμβαίνει, αλλά νοηματοδοτείται μέσα από το πρίσμα της ντροπής. Το ότι νιώθουμε τιποτένιοι, δηλαδή, δεν σημαίνει ότι είμαστε κιόλας. Η αλήθεια είναι ότι είμαστε μια χαρά άνθρωποι που κάποτε ντροπιάστηκαν και εσωτερίκευσαν σε κάθε κύτταρό τους αυτή την ντροπή. Είναι ψέματα ότι δεν αξίζουμε και ότι δεν είμαστε αγαπητοί και μην με ρωτήσετε που το ξέρω. Το ξέρω. 

Η μετακίνηση από το «είμαι ένας άνθρωπος χωρίς αξία» στο «αποδέχομαι και εκτιμώ τον εαυτό μου», δεν είναι εύκολη. Το κομμάτι μέσα μας που εκτελεί χρέη εσωτερικού κριτή είναι πολύ εξουσιαστικό και θα κάνει τα πάντα για να μην σηκώσουμε κεφάλι. Αγωνιά και έχει ειλικρινή πρόθεση να μας προστατέψει όπως κάνει χρόνια τώρα, αλλά το θέμα είναι ότι δεν το έχουμε ανάγκη πια. Πρέπει να του εξηγήσουμε ότι δεν κινδυνεύουμε πλέον κι ότι μπορεί να ηρεμήσει. Έτσι, όταν μας πιάνει αυτό που μας πιάνει και αρχίζουμε τα «πώς μπόρεσες να το κάνεις αυτό» και «τα κατέστρεψες όλα», πατάμε φρένο και αντιτείνουμε «είχες τις καλύτερες προθέσεις» και «έκανες το καλύτερο που μπορούσες».

Το ζητούμενο είναι να αντισταθούμε στον πειρασμό να γίνουμε επικριτικοί και επιθετικοί προς τον εαυτό μας και να αποκριθούμε με φροντίδα και ενσυναίσθηση αντί να αποδίδουμε οτιδήποτε συμβαίνει στην υποτιθέμενη «αναξιότητά» μας. Αλλά πάντα χωρίς βιασύνες. Αν κουβαλούμε χρόνια ντροπή θα βρεθούμε πολλές φορές να αναρωτιόμαστε ποιοι είμαστε αν δεν είμαστε κάποιοι για τους οποίους πρέπει να ντρεπόμαστε. Θα μας πάρει λίγο καιρό να συνηθίσουμε να είμαστε και να ζούμε ως άνθρωποι με αξία. 

ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΠΩΣ ΘΑ ΖΗΣΟΥΜΕ ΧΩΡΙΣ ΝΤΡΟΠΗ; Είπαμε ότι, αν έχουμε ζήσει καιρό στο σκοτάδι, το φως αρχικά μπορεί να φαίνεται λάθος. Όταν όμως συνηθίσουμε τίποτα δεν είναι το ίδιο. Για πρώτη φορά, ζούμε στο τώρα χωρίς να αναμασάμε διαρκώς το παρελθόν ή να ανησυχούμε μονίμως για το μέλλον… Η ενέργεια που χρησιμοποιούσαμε για να καλύπτουμε την ντροπή έχει απελευθερωθεί και μας έχει δώσει μια ώθηση τρομερή. Είμαστε ορεξάτοι και γεμάτοι περιέργεια, έχουμε κίνητρα και κυρίως βούληση να δοκιμάσουμε καινούργια πράγματα. Νιώθουμε επιτέλους ελεύθεροι να ζήσουμε με αυτοσεβασμό, αξιοπρέπεια και υπερηφάνεια[16]. Να εκφράσουμε τον εαυτό μας σε συμφωνία με αυτά που αισθανόμαστε. Τολμούμε να χορέψουμε, να τραγουδήσουμε, να πούμε τη γνώμη μας, να νιώσουμε ευτυχία, να εμφανιστούμε γυμνοί. 

Κι ακόμα να κάνουμε λάθη και να λέμε βλακείες. Να είμαστε ευάλωτοι και να κλαίμε όταν κάποιος μας στενοχωρεί. Να παίζουμε και να τεμπελιάζουμε χωρίς να νιώθουμε τεμπέληδες. Για πρώτη φορά, μπορούμε μέχρι και να γελάσουμε με τον εαυτό μας[17]. Έχουμε ξεμπλοκάρει πια. Είμαστε αυθεντικοί. Δεν είμαστε αφελείς – ξέρουμε ότι ένα ποσοστό ντροπής είναι αναπόσπαστο μέρος της ανθρώπινης συνθήκης…[18] Ξέρουμε ότι βιώνουμε ντροπή επειδή ο εαυτός μας είναι κοινωνικός[19], ότι αν δεν υπήρχε το βλέμμα των άλλων δεν θα είχαμε κανένα λόγο να ντρεπόμαστε. Αλλά συνειδητοποιούμε πλέον ότι οι αξίες και τα στάνταρτ με τα οποία κρίναμε ότι έχουμε ντροπιαστεί είναι κοινωνικά προσδιορισμένα, ότι αξιολογούσαμε και καταδικάζαμε τον εαυτό μας με βάση τα κριτήρια άλλων. 

Εξακολουθούμε να υπολογίζουμε τις αντιλήψεις και ερμηνείες των άλλων γιατί, στο κάτω κάτω, δεν θέλουμε να απομονωθούμε, αλλά πάντα έχουμε στο μυαλό μας ότι οι άλλοι μπορούν μόνο να μας πουν πώς μας βλέπουν, δεν μπορούν να μας πουν ποιοι είμαστε. Σε ό,τι μας αφορά έχουμε αποδομήσει την έννοια της ντροπής. Έχουμε ανακατασκευάσει το νόημα των εμπειριών μας και έχουμε επινοήσει έναν νέο τρόπο να υπάρχουμε. Αντικαταστήσαμε την παλαιά πεποίθηση ότι είμαστε θεμελιωδώς ελαττωματικοί ως άνθρωποι, με ένα «νέο» αφήγημα που λέει ότι είμαστε θεμελιωδώς ατελείς όπως όλοι οι άνθρωποι. 

Η ανθρώπινη επαφή δεν βιώνεται ως απειλητική πλέον… Δεν ανησυχούμε ότι οι άνθρωποι θα μας χρησιμοποιήσουν ούτε νιώθουμε την ανάγκη να τους χρησιμοποιήσουμε. Έχουμε πραγματική περιέργεια για εκείνους. Μπορούμε να τους σεβαστούμε, να έχουμε κατανόηση και να δείξουμε ενσυναίσθηση όπως το κάνουμε και για μας. Έχουμε σταματήσει να ασχολούμαστε μόνο με τον εαυτό μας, είμαστε ανοιχτοί να συναντήσουμε τους άλλους και, κυρίως, να δώσουμε και να λάβουμε αγάπη. 

Δεν ντρεπόμαστε να παραδεχτούμε ότι έχουμε ανάγκες και δεν ντρεπόμαστε να παραδεχτούμε την ανάγκη μας για τους άλλους. Μπορούμε να κοιτάξουμε κάποιον στα μάτια και να του πούμε ότι μας λείπει, ότι τον αγαπάμε ή ότι μας πλήγωσε. Η διαφορά από παλιά είναι ότι δεν φθονούμε ούτε νιώθουμε μνησικακία. Καταλαβαίνουμε ότι οι άλλοι αντιμετωπίζουν τα δικά τους προβλήματα και τη δική τους ντροπή. Ότι δεν είναι ούτε τόσο τυχεροί ούτε τόσο τρομακτικοί όσο φανταζόμαστε. Εξάλλου, κάνουμε ορθότερες επιλογές τώρα. Προτιμούμε να σχετιζόμαστε με εκείνους που μας αντιμετωπίζουν με σεβασμό χωρίς να μας κρίνουν. Που αναγνωρίζουν και εκτιμούν την αξία μας. 

Προφανώς και εξακολουθούμε να έχουμε συγκρούσεις… …αλλά δεν τιμωρούμε και δεν εξευτελίζουμε τους ανθρώπους ακόμα και αν νιώσουμε ότι μας προδίδουν. Θυμώνουμε, στενοχωριόμαστε, μειώνεται η εμπιστοσύνη μας ή τους αποκλείουμε από τη ζωή μας, αλλά δεν έχουμε την ανάγκη να τους ταπεινώνουμε. Φροντίζουμε να μην πέσουν οι σχέσεις μας σε ένα φαύλο κύκλο ντροπής. Αν εμφανιστεί η ντροπή και μας παρεκκλίνει από την πορεία μας, προσπαθούμε να το επικοινωνήσουμε. 

Έχουμε το κουράγιο να πούμε «έχω αμφιβολίες αν είμαι αυτό που χρειάζεσαι και φοβάμαι ότι θα με αφήσεις γι? αυτό τα κάνω αυτά». Από την άλλη, αν αισθανθούμε ότι δεχόμαστε επίθεση από την ντροπή του άλλου, αντί να αντεπιτεθούμε με τη δική μας ντροπή, του λέμε «μην ξεφορτώνεσαι την αναξιότητα που αισθάνεσαι επάνω μου». Εντάξει, δεν το λέμε ακριβώς έτσι γιατί ακούγεται αλλόκοτο, αλλά καταλάβατε τι θέλω να πω. Σε κάθε περίπτωση, είτε εκφράσουμε μεταμέλεια είτε βάλουμε ένα όριο στον άλλο, αναγνωρίζουμε αυτό που αισθανόμαστε, εξετάζουμε τι απαιτεί η κατάσταση και αναλόγως ενεργούμε χωρίς να μετατρέπουμε την ντροπή σε καταστροφική ή αυτοκαταστροφική δράση. Δεν έχουμε πια ανάγκη να ντροπιάζουμε και να ντροπιαζόμαστε. Η ντροπή που νιώθουμε τώρα είναι τοπική και προσωρινή… …δεν είναι εκείνη η διάχυτη και άχρονη ντροπή που μας παρέλυε στο παρελθόν[20]. Όταν εμφανίζεται καταλαβαίνουμε ότι ο σύνδεσμος με τους άλλους έχει διαρραγεί κι ότι χρειάζεται να διερευνήσουμε τη σχέση με τον εαυτό μας και τον κόσμο[21]. 

Μας κρατάει προσγειωμένους και μας βοηθά να καταλάβουμε ότι έχουμε περιορισμούς. Μας υπενθυμίζει ότι δεν είμαστε παντοδύναμοι, ότι δεν τα ξέρουμε όλα, ότι χρειαζόμαστε βοήθεια κι ότι έχουμε ανάγκη τους άλλους[22]. Είναι μια «καλή» ντροπή που μας προειδοποιεί επιπλέον για τις προσβολές στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια[23] και μας δίνει την ευκαιρία να μάθουμε και να μεγαλώσουμε. Αν την παρακούσουμε κινδυνεύουμε να γίνουμε ξετσίπωτοι ή ξεδιάντροποι, όχι με την τρέχουσα ηθική σημασία, αλλά με την έννοια ότι δεν τιμούμε τον εαυτό μας και τους άλλους. Αν την ακούσουμε όμως, έχουμε τη δυνατότητα να ενδυναμωθούμε και να ενδυναμώσουμε. Είναι το σημείο που η ντροπή από διαλυτική δύναμη μετατρέπεται σε δύναμη αλλαγής. ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ Η απώλεια κάποιου που ήταν σημαντικός προκαλεί ντροπή. Κι ακόμα μεγαλύτερη ντροπή προκαλούν οι προσπάθειες που κάνουμε για να μην τον χάσουμε. Ένα κόλπο που χρησιμοποιούμε για να διαχειριστούμε την απώλεια είναι να θεωρήσουμε ότι ήταν όλο φταίξιμο δικό μας[24]. 

Και τότε, προσπαθώντας να διορθώσουμε τα «λάθη» μας και να ακυρώσουμε την απόρριψη ή την αίσθηση ότι αποτύχαμε και δεν είμαστε αρκετά καλοί, επιδιδόμαστε σε συμπεριφορές που αργότερα τις αντιλαμβανόμαστε ως ντροπιαστικές ή ακόμα και εξευτελιστικές. Αν, λοιπόν, αισθάνεστε ντροπή… Επειδή δείξατε ότι έχετε ανάγκες, φανερώσατε τις «αδυναμίες» σας και επιδοθήκατε σε συμπεριφορές τις οποίες τώρα αναλογίζεστε και κοκκινίζετε… Επειδή αφήσατε να παραβιάσουν τα όρια σας και δεν κάνατε σχεδόν τίποτα για να προστατέψετε τον εαυτό σας… Επειδή θέλετε ακόμα κάποιον παρόλο που εκείνος σας απέρριψε, δεν σας φέρθηκε καλά ή σας προκάλεσε πολύ πόνο… Επειδή φερθήκατε χωρίς σεβασμό και χωρίς αυτοσεβασμό ή συναινέσατε σε συμπεριφορές και διευθετήσεις αντίθετες με τον ηθικό σας κώδικα… 

Επειδή αισθάνεστε ότι δεν σας αγάπησαν, δεν σας νοιάστηκαν, δεν σας σεβάστηκαν και πρόδωσαν την εμπιστοσύνη σας. Αν πράγματι αισθάνεστε ντροπή για όλα αυτά, αντιλαμβάνομαι ότι το έχετε πάρει όλο επάνω σας και θα ήθελα να σας πω δύο πράγματα: Πρώτον, το παρελθόν δεν αλλάζει. Είναι μεγάλος ο πειρασμός να χρησιμοποιήσετε την ντροπή ως γέφυρα στην απώλεια, αλλά το μόνο που καταφέρνετε έτσι είναι να νιώθετε ακόμα μεγαλύτερη ντροπή και να βαθαίνετε ακόμα περισσότερο το πλήγμα στην αυτοεκτίμησή σας. Ξέρω ότι φοβάστε να αποδεχτείτε το τέλος, ότι θέλετε να αποδείξετε την αξία σας και να ανακτήσετε την υπερηφάνεια σας, αλλά μένοντας κολλημένοι στην ντροπή απλώς παρατείνετε το αναπόφευκτο. Θα σας έλεγα να απεξαρτηθείτε από την πηγή του πόνου και της ντροπής, να συμφιλιωθείτε με ό,τι έγινε, να αναλάβετε τις ευθύνες σας, να πάρετε τα μαθήματα που πρέπει να πάρετε, να πενθήσετε ό,τι πρέπει να πενθήσετε και να δείτε τι θα κάνετε από εδώ και πέρα.

Δεύτερον, θυμηθείτε ότι είστε άνθρωποι και ότι αυτό είναι εντάξει. Δώστε στον εαυτό σας την άδεια να τα κάνει θάλασσα, να εμπιστεύεται άκριτα και βιαστικά, να κάνει ατυχείς επιλογές, να θέλει απεγνωσμένα να αγαπήσει και να αγαπηθεί, ακόμα και να λειτουργεί εναντίον σας μερικές φορές. Μην αυτομαστιγώνεστε, μην αυτοτιμωρείστε για τις «αδυναμίες» σας και, κυρίως, αποσυνδέστε την αίσθηση της αξίας σας από ό,τι συνέβη. Γιατί, μπροστά σε μια πύρρειο νίκη, χίλιες φορές μια καθαρή «ήττα».

Βιβή Φατούρου, Ψυχολόγος & Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας 

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ