Δίκταμο ή Έρωντας, καταπραΰνει πονοκέφαλο, πόνους κοιλιάς, στομαχόπονο, πονόλαιμο, καταπολεμά την ατονία, κρυολογήμα, το βήχα, είναι αιμοστατικό, αφροδισιακό

της Αγγελική Μήλιου, βιολόγος

Το Δίκταμο (δίχταμος) είναι ένα ενδημικό φυτό που συναντάται στην Κρήτη και χρησιμοποιείται ως ρόφημα. Η Κρητική γη φημίζεται για την ποικιλία της σε βότανα τα οποία φύονται στις πλαγιές του Ψηλορείτη και στις υπόλοιπες ορεινές σειρές της Μεγαλονήσου.  Το όνομά του λοιπόν το Δίκταμο το πήρε από την οροσειρά Δίκτη στο Λασίθι της Κρήτης στην οποία και βρισκόταν σε αφθονία. Βέβαια το θαυμάσιο αυτό βότανο, το οποίο είναι ένα αυτοφυές πολυετές φυτό, μπορούμε να το συναντήσουμε κατ' ουσίαν στα περισσότερα βουνά της Κρήτης -κυρίως σε απόκρημνα σημεία- ενώ είναι πασίγνωστο από τα αρχαία χρόνια για τις ευεργετικές του ιδιότητες.  Στην αρχαιότητα ο Κρητικός Δίκταμος ονομαζόταν και "αρτεμίδιο", δίνοντας στο φυτό το όνομα της θεάς που πλήγωνε με δηλητηριασμένα βέλη. Ωστόσο, σχεδόν όλοι ανεξαιρέτως οι συγγραφείς της εποχής εκθειάζουν την ικανότητα του φυτού αυτού να γιατρεύει τις πληγές και να αποβάλλει τα βέλη από το σώμα των ανθρώπων και των ζώων. Ο Διοσκουρίδης χρησιμοποιεί το φυτό για να γιατρέψει τραύματα από πολεμικά όπλα και αναφέρεται συχνά σε ένα είδος κρασιού αρωματισμένου με δίκταμο. Ο Αριστοτέλης αναφέρει ότι, τα αγριοκάτσικα που ζουν στα βουνά της Κρήτης, όταν τραυματιστούν, μασούν δίκταμο και το αποβάλλουν από το σώμα τους. Ο Βιργίλιος αναφέρει επίσης ότι η θεά Αφροδίτη έκανε καλά τον Αινεία με δίκταμο, που μάζεψε μόνη της από τα βουνά της Κρήτης. Ο Ιπποκράτης στα βιβλία του για τη "Μαιευτική και γυναικολογία" αναφέρει ότι κοπάνιζε δίκταμο σε ζεστό νερό, έτσι ώστε να βοηθήσει τις εγκύους να γεννήσουν. Η χάρη του Δίκταμου θα φτάσει μέχρι το Βυζάντιο, το οποίο θα εισάγει από την Κρήτη μεγάλες ποσότητες του φυτού για την παρασκευή κυρίως αλοιφών, ενώ οι Ευρωπαίοι τον Μεσαίωνα αρωμάτιζαν με αιθέριο έλαιο δίκταμου ηδύποτα όπως η βενεδικτίνη και η τραπιστίνη. 

Η λαϊκή κρητική θεραπευτική χρησιμοποιούσε το δίκταμο σε αφεψήματα (βραστάρια) σαν πανάκεια για όλες σχεδόν τις αρρώστιες.

Στη γρίππη του 1918 στο Ηράκλειο, μας πληροφορεί η γνωστή λαογράφος Ευαγγελία Φραγκάκη, υπήρχε ένα εργοστάσιο κάτω από του Λαζαρέτο την πόρτα, που έφτιαχνε και πουλούσε σαν αντιγριππικό “έλαιος“, αιθέριο έλαιο δηλαδή από δάφνη, ρίγανη, φασκόμηλο και δίκταμο για εντριβές σύμφωνα με τις συστάσεις των γιατρών της εποχής.

Στη Γαλλία τον χρησιμοποιούν από παλιά, μαζί με άλλα φυτά για την Παρασκευή ενός ειδικού παρασκευάσματος κατά της διάρροιας με το όνομα Diascordium. Η Γαλλία ήταν η κυριώτερη χώρα εξαγωγής Δικτάμου για φαρμακευτική και μυρεψική χρήση μέχρι το 1936. Σύμφωνα λοιπόν με αυτή την πληροφορία η Γαλλία εισήγαγε το χρόνο εκείνο 10 τόννους ξερού δίκταμου στην τιμή των 800 δραχμών κατά κιλό. Δηλαδή η αξία της εξαγωγής ήταν 8.000.000 προπολεμικές δραχμές ποσό τεράστιο.

Σήμερα ο δίκταμος που εξάγεται στο εξωτερικό από την Κρήτη χρησιμοποιείται σαν αιθέριο έλαιο, στην αρωματοποιία, την ποτοποιία για παρασκευή Βερμούτ και Σαρτρέζ, αλλά και στην φαρμακευτική.

Άλλες Ονομασίες: αδίχταμος, δίκταμνο, έρωντας, γέροντας, ατίταμος, τίταμος, στοματόχορτο, στομαχόχορτο, μαλλιαρόχορτο, ρίγανο, δίχταμο, Origanum dictamus. 

Φέρεται να συμβολίζει την αγάπη και τον έρωτα, δεδομένου ότι μόνο οι πιο ένθερμοι νέοι ερωτευμένοι θα σκαρφάλωναν στις πλαγιές και τα βαθιά φαράγγια της Κρήτης, προκειμένου να συλλέξουν τα άνθη του για τις αγαπημένες τους. Αυτοί οι νεαροί εραστές αποκαλούνταν «ερωντάδες» και θεωρούνταν πολύ παθιασμένοι και γενναίοι, αρκετοί όμως πλήρωσαν τη φήμη αυτή με τη ζωή τους όπως φαίνεται από διάφορες μαρτυρίες ανά τους αιώνες.

Συλλέγεται όταν βρίσκεται σε περίοδο ανθοφορίας κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και χρησιμοποιείται για να προσδώσει άρωμα σε φαγητά και ποτά όπως το βερμούτ και το αψέντι, στην αρωματοποιεία, για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες καθώς και ως καλλωπιστικό φυτό σε κήπους.

Πρόκειται για έναν μικρού μέγεθος θάμνο, με ύψος που δεν ξεπερνά τα 30-40 εκατοστά, φύλλα χνουδωτά και μικρά καθώς και πλατιά, φωτεινά ροζ – βιολετί άνθη, τα οποία είναι ερμαφρόδιτα και γονιμοποιούνται από τις μέλισσες που έλκονται από την έντονη μυρωδιά τους και το ζωηρό χρώμα τους.

Το άγριο δίκταμο της Κρήτης , λόγω της σπανιότητάς του, προστατεύεται με τη συνθήκη της Βέρνης και απαγορεύεται η συλλογή του στο Εθνικό Δρυμό του φαραγγιού της Σαμαριάς. 

Βασικές Ιδιότητες: Στο συγκεκριμένο βότανο αποδίδονται πολλές θεραπευτικές ιδιότητες, για αυτό θεωρείται κυρίως φαρμακευτικό. Το αιθέριο λάδι  περιέχει καρβακρόλη, καμφορά και θυμόλη. Οι αρωματικές του ιδιότητες οφείλονται στην πουλεγόνη.  Η πουλεγόνη, η καρβακρόλη και η θυμόλη που περιέχει, έχουν κυρίως αντισηπτικές και ανθελμινθικές ιδιότητες, ενώ οι πολυφαινόλες που αναφέραμε έχουν ποικίλες φαρμακοδυναμικές ενέργειες. 

Το αφέψημα του δικτάμου, έχει καταπραϋντική επίδραση στο πεπτικό σύστημα, τονωτική δράση και καταπολεμάει φυσικά τους πονοκεφάλους. Χρησιμοποιείται επίσης για την αντιμετώπιση κυκλοφορικών και καρδιολογικών προβλημάτων.

Λέγεται στοματόχορτο γιατί όταν μασώνται τα φύλλα σταματούν την κακοσμία του στόματος.

Λέγεται στομαχόχορτο γιατί αν βάλουμε κοπανισμένα φύλλα πάνω σε πληγή σταματάει την αιμορραγία. Χρησιμοποιείται για επούλωση τραυμάτων και την αποφυγή μολύνσεων. 

Συνιστάται για νευρικές διαταραχές, διαλείποντες πυρετούς και σε σκορβούτο.

Το δίκταμο είναι γνωστό για τις αναζωογονητικές του ιδιότητες. Χρησιμοποιείται ως τονωτικό αφέψημα για να καταπραΰνει τους πονοκεφάλους, τις νευραλγίες, τις στομαχικές διαταραχές, τις παθήσεις του συκωτιού αλλά και ως εμμηναγωγό. Διεγείρει το πεπτικό σύστημα, καταπολεμά την ατονία, τα κρυολογήματα και το βήχα, είναι αφροδισιακό και λειτουργεί ως σπασμολυτικό, στυπτικό, επουλωτικό, αιμοστατικό, αντισηπτικό, τονωτικό, χωνευτικό, καταπραϋντικό των πόνων του στομαχιού και των εντέρων.

Το δίκταμο είναι επίσης διουρητικό, χολαγωγικό, εμμηναγωγό, καταπολεμά τις αμοιβάδες, καταπραΰνει τον πονοκέφαλο και τον πονόδοντο. Δρα σπασμολυτικά και συμβάλει στην πρόληψη και στην αντιμετώπιση των κυκλοφορικών και καρδιολογικών προβλημάτων ενώ έχει αντιοξειδωτική και αντιμικροβιακή δράση.

Θεωρείται ότι το δίκταμο ανακουφίζει από τους πόνους των ρευματισμών και των αρθριτικών. Η εσωτερική χρήση (πόσιμη μορφή) βάμματος ή εγχύματος, τονώνει την καρδιαγγειακή λειτουργία, προλαμβάνοντας προβλήματα κυκλοφορικά και παθήσεις που σχετίζονται με την καρδιά.

Είναι ευστόμαχο και πολύ χωνευτικό.

Σε πονοκεφάλους και πονόδοντους, κάνει καλό όταν μασάει κανείς για πολλή ώρα φύλλα δικτάμνου. Καταπολεμά την κακοσμία του στόματος και βοηθάει στην αντιμετώπιση ουλίτιδων.

Εκτός από κυτταροτοξική, το αιθέριο έλαιο του Origanum dictamnus εμφανίζει και εντομοκτόνο δράση. Χρησιμοποιείται επίσης στη βιομηχανία τροφίμων και στην κοσμετολογία.

Οι πρακτικές μαμές χρησιμοποιούσαν καταπλάσματα, ροφήματα αλλά και θερμά λουτρά με δίκταμο για την επιτάχυνση των τοκετών. Θεωρήθηκε επίσης εξαιρετικό εμμηναγωγό, μαλακτικό του στομάχου, ηρεμιστικό, θερμαντικό σε περιπτώσεις κρυώματος, ακόμα και αφροδισιακό. Πολτοποιημένο με νερό χρησιμοποιήθηκε ως καταπλάσματα σε αποστήματα, σπυριά, μελανιές και κιρσούς.

Ως εμμηναγωγό φημίζεται ότι βοηθάει σε περιπτώσεις αμηνόροιας, που προέρχεται από εξάντληση του οργανισμού (έλλειψη περιόδου).

Συνιστάται σε νευρικές διαταραχές, νευρικούς πονοκεφάλους και άλλα νοσήματα του νευρικού συστήματος, εξαιτίας των καταπραϋντικών ιδιοτήτων που εμφανίζει.

Για τις αντισηπτικές του ιδιότητες χρησιμοποιείται σε διαλείποντες πυρετούς, γρίπες και κρυολογήματα.

Η ρίζα του ως αλοιφή βρίσκει χρήση κατά της ισχιαλγίας, ενώ ο χυμός του καταναλώνεται μέσα σε κρασί για να θεραπεύσει τα δαγκώματα φιδιού.

Χρήσεις: 

Αρκετά είναι τα σκευάσματα του φυτού αυτού, που είτε χρησιμοποιούνται από παλιά και ως τις μέρες μας και προέρχονται από τη λαϊκή θεραπευτική, είτε έχουν τη βάση τους στις σημερινές γνώσεις των επιστημόνων. Αυτά διακρίνονται σε εγχύματα, βάμματα, οίνους, αφεψήματα, επιθέματα-καταπλάσματα, σκόνες, μίγματα, αλοιφές και λουτρά.

Σαν φρέσκο το μασάτε για τις στομαχικές και στοματικές ιδιότητες.

Σαν έγχυμα, 10 γραμμάρια σε ένα λίτρο βραστό νερό. Καταπολεμά την ατονία και τους σπασμούς. Αν αφήσετε λίγα φύλλα του σε ένα ποτήρι καυτό νερό για 10 λεπτά είναι εμμηναγωγό, βοηθάει τον τοκετό και σε μεγάλες δόσεις είναι εκτρωτικό.

Όταν τρίψετε τα ξερά φύλλα σε σκόνη και τη ρίξετε στην πληγή σταματάει το αίμα.

Σαν ζεστό ρόφημα χρησιμοποιείται κατά του κρυολογήματος και της γρίπης (αυτή είναι και η πλέον διαδεδομένη χρήση του), ενώ γενικότερα θεωρείται ότι έχει αντισπασμωδικές και τονωτικές ιδιότητες, βοηθάει στη σωστή λειτουργία του πεπτικού συστήματος αλλά και στην ανακούφιση από τους πονοκεφάλους και τον πονόδοντο. 

Πως παρασκευάζουμε ένα ζεστό ρόφημα με δίκταμο: 

Ρίχνουμε 5-10 γραμμάρια δίκταμο σ' ένα λίτρο βραστό νερό, το αφήνουμε για περίπου 10 λεπτά, σουρώνουμε και το πίνουμε. 

Καλό είναι να πίνουμε από το αφέψημα αυτό έως 2 φλιτζάνια την ημέρα και βέβαια κατόπιν συνεννόησης με το γιατρό μας – κάτι που ισχύει φυσικά και για τις υπόλοιπες χρήσεις το  

Παράλληλα από το δίκταμο παράγεται και θαυμάσιο αιθέριο έλαιο με πολλαπλές χρήσεις.

Επίσης το βοτάνι αυτό χρησιμοποιείται κι εξωτερικά ως κατάπλασμα καθώς εκτός των άλλων θεωρείται ότι έχει και σημαντικές αντισηπτικές κι επουλωτικές ιδιότητες.

Σαν βάμμα, 20 γραμμάρια μέσα σε ρακί. Ύστερα από λίγες ημέρες μπορεί να χρησιμοποιηθεί λίγο λίγο (50 γραμμάρια τη μέρα για 4 ημέρες.

Σαν λουτρό, βράζετε σε μπόλικο νερό αρκετά φύλλα και ανθισμένες κορυφές και προσθέτετε το νερό του σε ζεστό μπάνιο και μένετε στο μπάνιο για 20 λεπτά για ηρεμία, τόνωση, αύξηση της ερωτικής διάθεσης και διατήρηση της νεότητας.

Η μυρωδιά του δίκταμου διώχνει ερπετά και έντομα.

Τέλος από γιαγιάδες και παππούδες θα ακούσουμε ότι το δίκταμο είναι ένα βότανο που απογειώνει την ερωτική επιθυμία.

Προσοχή! Λίγα είναι τα στοιχεία που αναφέρονται στη βιβλιογραφία για τις πιθανές παρενέργειες που μπορεί να έχει η χρήση του φυτού. Έτσι, συνιστάται, να μη γίνεται καθημερινή χρήση του γιατί προκαλεί τοξικές παρενέργειες. Επιπλέον, θεωρείται ότι μπορεί να προκαλέσει διακοπή της κύησης όταν πίνεται συχνά από μια έγκυο. Γενικότερα, όμως, όπως συμβαίνει στην περίπτωση κάθε φυτού που έχει θεραπευτικές ιδιότητες, δεν πρέπει να γίνεται αλόγιστη χρήση του, γιατί τότε η δράση του αναστρέφεται και από θεραπευτική γίνεται τοξική λόγω υπερδοσολογίας των δραστικών συστατικών του.

medlabgr

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ