Το άγχος και η αντιμετώπισή του σήμερα

Οι αγχώδεις διαταραχές αποτελούν πολύ συχνές ψυχικές διαταραχές, αφορώντας ένα πολύ μεγάλο τμήμα του συνολικού πληθυσμού.

Από την Αρετή Γκατζέλια, Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας, Κοινωνιολόγο

Όλοι οι άνθρωποι έχουμε βιώσει άγχος: μια διάχυτη, δυσάρεστη και ακαθόριστη αίσθηση ανησυχίας, που συνήθως συνοδεύεται από σωματικά συμπτώματα: εφίδρωση, ζάλη, ταχυκαρδία, αίσθημα πνιγμού, αστάθεια, βάρος στο στήθος, μυς που τρέμουν (κ.λ.π.). Η ένταση και η διάρκεια του άγχους είναι δυσανάλογη του ερεθίσματος που το προκαλεί. Όπως και ο φόβος, το άγχος βιώνεται υποκειμενικά. Το άγχος λειτουργεί ως σήμα που προειδοποιεί τον οργανισμό για έναν επερχόμενο κίνδυνο και τον προετοιμάζει να ανασυνταχθεί, κινητοποιήσει τις άμυνές του για να αντιμετωπίσει την απειλή, να διαφύγει ή να μειώσει τις επιπτώσεις της. Σημαντικό είναι να τονίσουμε πως το άγχος δε μειώνεται απαραίτητα με την απομάκρυνση από το ερέθισμα.

Οι αγχώδεις διαταραχές περιλαμβάνουν: την διαταραχή πανικού με ή χωρίς αγοραφοβία, την αγοραφοβία χωρίς ιστορικό διαταραχής πανικού, την ειδική φοβία, την κοινωνική φοβία, την ψυχαναγκαστική- καταναγκαστική διαταραχή, την διαταραχή μετά από ψυχοτραυματικό στρες, την διαταραχή από οξύ στρες, την γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, την διαταραχή οφειλόμενη σε γενική ιατρική κατάσταση, την αγχώδη διαταραχή προκαλούμενη από ουσίες και την αγχώδη διαταραχή μη προσδιοριζόμενη αλλιώς.

Η Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή είναι η αγχώδης διαταραχή που, χαρακτηρίζεται από υπερβολικό άγχος και ανησυχία, που εμφανίζονται τις περισσότερες ημέρες μιας περιόδου τουλάχιστον 6 μηνών και καλύπτει όλες σχεδόν τις δραστηριότητες του ατόμου. Πρόκειται για τη διαταραχή, που συνυπάρχει συχνότερα με κάποια άλλη αγχώδη ή συναισθηματική διαταραχή σε ποσοστό άνω του 50% των περιπτώσεων. H   Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή αφορά τουλάχιστον το 5% του γενικού πληθυσμού. Οι γυναίκες έχουν διπλάσια πιθανότητα εμφάνισής της σε σχέση με τους άνδρες και εκτιμάται ότι 61% των ατόμων με Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή είναι γυναίκες. Σύμφωνα με ορισμένα επιδημιολογικά στοιχεία η συγκεκριμένη διαταραχή καταλαμβάνει το 10-12% των αγχωδών διαταραχών που διαγιγνώσκονται ετησίως. Τα άτομα με την διαταραχή δηλώνουν πως πάντα βίωναν έντονο άγχος. Συνήθως, τα συμπτώματα εκδηλώνονται στη διάρκεια της εφηβείας και αναπτύσσονται προοδευτικά για μακρά χρονική περίοδο.

Σύμφωνα με την Ψυχαναλυτική προσέγγιση το άγχος είναι η απάντηση του εγώ στις απαγορευμένες, ασυνείδητες ενορμήσεις που έρχονται σε σύγκρουση με το υπερεγώ. Όταν τέτοιου είδους συγκρούσεις κινδυνεύουν να έρθουν στο συνειδητό το άτομο κινητοποιεί μηχανισμούς άμυνας που προκαλούν επιπλέον άγχος. Οι πρώιμες εμπειρίες επανενεργοποιούνται από ψυχοτραυματικά γεγονότα στην πορεία της ζωής του ατόμου. Κατά την Συμπεριφοριστική προσέγγιση το άγχος αποτελεί μια μαθημένη (μέσω σύνδεσης, ενίσχυσης ή τιμωρίας από το περιβάλλον) αντίδραση του ατόμου σε ερεθίσματα, ενώ σύμφωνα με την Γνωσιακή προσέγγιση το άγχος οφείλεται σε δυσλειτουργικά σχήματα που ενεργοποιούνται από γεγονότα.

Οι αγχώδεις διαταραχές με βάση το Γνωσιακό μοντέλο ψυχοθεραπείας οφείλονται στην ενεργοποίηση και τη δράση των δυσλειτουργικών σχημάτων του ατόμου. Τα δυσλειτουργικά σχήματα βρίσκονται σε λανθάνουσα μορφή και ενεργοποιούνται από κάποιο εκλυτικό αίτιο ή γεγονός (π.χ., μια ψυχοτραυματική εμπειρία). Η ενεργοποίηση των δυσλειτουργικών αυτών σχημάτων οδηγεί το άτομο σε διεργασιακά λάθη, στην ερμηνεία του κόσμου και των καταστάσεων μέσα από το αυτόματο, αρνητικό πρίσμα του άγχους και επηρεάζει την καθημερινότητα του ατόμου.

Γενική διαταραχή άγχους είναι ένα κοινό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι και αυτό οφείλεται σε πολλούς λόγους. Όταν το στρες και το άγχος είναι ένα μέρος της καθημερινής ζωής, τότε οι περισσότεροι από εμάς δεν είναι πολύ μακριά από αυτό το είδος της διαταραχής. Για την αντιμετώπιση αυτού του όρου, ένας τρόπος θα είναι ορισμένα φάρμακα, αλλά και κάποια μέτρα βοήθειας. Αν η διαταραχή είναι βαριάς μορφής σε έναν ασθενή, θα πρέπει να προβλέπεται η χρήση κάποιων αντικαταθλιπτικών, ως μέρος της θεραπείας. Μερικά από τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται από ψυχιάτρους για τη θεραπεία διαταραχών άγχους είναι η ντοπαμίνη και τα Prozac. Αυτά τα φάρμακα έχουν μια ηρεμιστική επίδραση στον εγκέφαλο και βοηθούν το άτομο να χαλαρώσει από τις σκέψεις αμέσως. Μερικά από τα άλλα φάρμακα που χρησιμοποιούνται είναι το buspirone, οι βενζοδιαζεπίνες και άλλα αντικαταθλιπτικά.

Η θεραπευτική προσέγγιση της Γενικευμένης Αγχώδους Διαταραχής είναι κυρίως ψυχοθεραπευτική. Ανάλογα με τη δεκτικότητα του ατόμου για ψυχολογική θεραπεία, ο θεραπευτής μπορεί να λειτουργήσει είτε υποστηρικτικά προσφέροντας καθησύχαση, ενθάρρυνση και υποστήριξη για να αντέξει το άτομο το άγχος έως ότου αυτό υποχωρήσει αρκετά είτε αποκαλυπτικά ψυχαναλυτικά απευθυνόμενος σε ασυνείδητες συγκρούσεις που θεωρούνται ότι προκαλούν το άγχος είτε συμπεριφορικά διδάσκοντας τεχνικές χαλάρωσης. Ακόμη, μπορεί να εφαρμοσθεί και βιοανάδραση.

Το Γνωσιακό- Συμπεριφορικό Μοντέλο Ψυχοθεραπείας στηρίζεται στην επίλυση προβλημάτων, στην εστίαση σε αλλαγές κατά την θεραπευτική διαδικασία και στον σεβασμό στις επιστημονικές αξίες. Πρόκειται για μια βραχεία θεραπεία 15-25 εβδομαδιαίων συνεδριών διάρκειας 45 λεπτών. Σύμφωνα με τις βασικές αρχές του Γνωσιακού-Συμπεριφορικού μοντέλου, οι άνθρωποι ελέγχουν τη συμπεριφορά μέσα από τις γνωστικές διαδικασίες. Κάθε άνθρωπος επεξεργάζεται διαφορετικά τις πληροφορίες που δέχεται, καθώς, επίσης, κατέχει διαφορετικές πεποιθήσεις για τον κόσμο και διαφορετικές γνώσεις.Οι σκέψεις μας επηρεάζουν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά, δηλαδή ο τρόπος με τον οποίο σκεφτόμαστε ευθύνεται για τα πολύ έντονα αρνητικά συναισθήματα όταν αντιμετωπίζουμε δύσκολες και δυσάρεστες καταστάσεις στη ζωή μας. Αυτός ο τρόπος σκέψης είναι δυνατόν να ελεγχθεί και να διαφοροποιηθεί. Αυτές οι αλλαγές θα επιφέρουν τις επιθυμητές αλλαγές στο συναίσθημα και τη συμπεριφορά.

Οι αγχώδεις διαταραχές αποτελούν πολύ συχνές ψυχικές διαταραχές, αφορώντας ένα πολύ μεγάλο τμήμα του συνολικού πληθυσμού. Η προσεκτική διαγνωστική προσέγγιση των αγχωδών διαταραχών και ο αποκλεισμός σωματικών ή άλλων ψυχιατρικών αιτιών του άγχους αποτελεί πολύ σημαντικό βήμα για την αντιμετώπισή τους. Η εξατομικευμένη θεραπευτική προσέγγιση από κάποιο ειδικό θεραπευτή της ψυχικής υγείας μπορεί να εξασφαλίσει τα καλύτερα αποτελέσματα και να προστατεύσει τον αγχωμένο ασθενή από τις δυσάρεστες συνέπειες που η χρονιότητα της νόσου μπορεί να επιφέρει. Παρά το γεγονός ότι γενικά πρόκειται για ελάσσονες ψυχικές διαταραχές, εντούτοις το κόστος τους σε ατομικό αλλά και κοινωνικό επίπεδο είναι μεγάλο. Για αυτό το λόγο, οφείλουμε όλοι να είμαστε αρκετά ευαισθητοποιημένοι και να μην διστάζουμε να απευθυνθούμε σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, με σκοπό να αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά οποιαδήποτε από τις πολλές μορφές παθολογικού άγχους, οι οποίες γίνονται εμπόδια σε μια δημιουργική ζωή.

Βιβλιογραφία:
Διαγνωστικά Κριτήρια DSM-IV-TRΤΜ  Γκοτζαμάνης Κώστας, Ιατρικές Εκδόσεις Λίτσας, 2004
Εγχειρίδιο Κλινικής Ψυχοπαθολογίας, Ουλής Παναγιώτης, Εκδόσεις Βήτα, 2006
Εισαγωγή στη Γνωσιακή θεραπεία, Judith S. Beck, Εκδόσεις Πατάκη, 2000

psychografimata

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ