Σήμα κινδύνου από τους επιστήμονες: H φυματίωση στην χώρα μας έχει αρχίσει και πάλι να εμφανίζεται και να ανεβαίνει όπως και παλιά

της Αγγελικής Μήλιου, βιολόγου

Η παγκόσμια μέρα της φυματίωσης πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις 24 Μαρτίου,σηματοδοτώντας τη μέρα του 1822 όταν ο Δρ.Robert Koch ανακοίνωσε την ανακάλυψη του βακτηρίου που προκαλεί τη φυματίωση.

Το πρόβλημα της φυματίωσης είναι παγκόσμιο.

Κατά μέσο όρο σχεδόν χίλιοι Ευρωπαίοι προσβάλλονται καθημερινά από τη φυματίωση, κυρίως στην ανατολική Ευρώπη, υπογραμμίζει μια κοινή έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πρόληψης και Ελέγχου Ασθενειών (ECDC) που δημοσιεύθηκε την Τρίτη.
«Η πολυανθεκτική φυματίωση εξακολουθεί να σπέρνει την καταστροφή στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα αυτή να είναι η περιοχή που έχει πληγεί περισσότερο σε παγκόσμιο επίπεδο», αναφέρει σε ανακοίνωσή της η διευθύντρια για την Ευρώπη του ΠΟΥ, Σουζάνα Γιάκαμπ. Μόνο το 50% των ασθενών με φυματίωση διαγιγνώσκονται και μόνο οι μισοί εξ αυτών θεραπεύονται.
Η φυματίωση είναι μια μολυσματική ασθένεια των πνευμόνων που συνήθως εμφανίζεται σε φτωχές περιοχές και μεταδίδεται μέσω του βήχα και των σταγονιδίων του ασθενούς. Η θεραπεία της είναι δύσκολη, καθώς απαιτούνται μήνες χορήγησης αντιβιοτικών, ενώ τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια γοργή εξάπλωση στελεχών του ιού που είναι ανθεκτικά στα φάρμακα.
Το 2013 η φυματίωση σε όλες της τις μορφές προκάλεσε τον θάνατο 1,5 εκατομμυρίου ανθρώπων παγκοσμίως, ενώ ο ΠΟΥ προειδοποίησε πέρυσι ότι τα κρούσματα της πολυανθεκτικής φυματίωσης έχουν φτάσει «σε επίπεδα κρίσης».
Στην Ευρώπη το 2013 καταγράφηκαν 360.000 κρούσματα φυματίωσης, δηλαδή μείωση 5,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, όμως το 85% από αυτά καταγράφηκε σε 18 χώρες «υψηλής προτεραιότητας», που βρίσκονται στην ανατολική Ευρώπη, αποκαλύπτει η έκθεση.
Συνολικά, 38.000 άνθρωποι πέθαναν από φυματίωση στην Ευρώπη, κυρίως σε αυτές τις χώρες στις οποίες περιλαμβάνονται η Ρωσία, οι χώρες της Βαλτικής, αλλά και η Ρουμανία και η Τουρκία. «Η φυματίωση συνδέεται άρρηκτα με τις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες μιας χώρας, τη διατροφή, το επίπεδο ζωής, το σύστημα υγείας», εξήγησε η Μαριέκε φαν ντερ Βερφ, μια εκπρόσωπος του ECDC.
«Στην Ευρώπη υπάρχουν περισσότερα κρούσματα φυματίωσης όταν οι μισθοί είναι χαμηλότεροι και/ ή όταν είναι μεγαλύτερες οι ανισότητες μεταξύ των μισθών», πρόσθεσε.
Η φυματίωση παραμένει η δεύτερη πιο θανατηφόρα μολυσματική ασθένεια παγκοσμίως μετά το AIDS. Το 2013 καταγράφηκαν 9 εκατομμύρια νέα κρούσματα φυματίωσης και 1,5 εκατομμύριο θάνατοι, έναντι 1,6 εκατομμύριο θανάτους που συνδέονταν με το AIDS το 2012. Στις 24 Μαρτίου είναι η παγκόσμια ημέρα καταπολέμησης της φυματίωσης.

Κάθε χρόνο, περίπου οκτώ εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο νοσούν από φυματίωση (TB) και 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι πεθαίνουν από την λοιμώδη αυτή αερομεταφερόμενη ασθένεια. Η φυματίωση είναι ιάσιμη, ωστόσο η ανεπαρκής παγκόσμια ανταπόκριση απέναντι στη νόσο, της επέτρεψε να ανακάμψει και μάλιστα στην πολυανθεκτική μορφή της. Περίπου μισό εκατομμύριο νέα κρούσματα πολυανθεκτικής φυματίωσης (MDR-TB) προκύπτουν κάθε χρόνο και καταγράφονται σε όλες σχεδόν τις χώρες στον κόσμο, με τις πλέον δύσκολες προς θεραπεία μορφές να καταγράφονται σε 100 χώρες. Σήμερα αυτά τα θανατηφόρα στελέχη πολυανθεκτικής φυματίωσης εξαπλώνονται από άτομο σε άτομο. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει τρόπος να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά η πολυανθεκτική μορφή της ασθένειας σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη.

H φυματίωση στην χώρα μας έχει αρχίσει και πάλι να εμφανίζεται και να ανεβαίνει όπως και παλιά. Δυστυχώς, τα επιδημιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι έχουμε πάλι τάσεις αύξησης. Οι λόγοι είναι πολλοί. Κυρίως, οφείλεται στους λαθρομετανάστες που έχουν έρθει από χώρες οι οποίες είχαν υψηλό επιπολασμό φέρνοντας εδώ τη φυματίωση. Ένα άλλο θέμα, το οποίο πρέπει να δούμε ως χώρα και ως πολιτεία, είναι να μην εξασθενήσουν σε καμία περίπτωση τα μέτρα. Δηλαδή, ο αντιφυματικός εμβολιασμός στα σχολεία και η ενημέρωση. Πριν περίπου δέκα, δεκαπέντε χρόνια ήμασταν σε πολύ καλό επίπεδο. Μπορούσαμε να πούμε ότι ίσως θα φτάναμε στο σημείο που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας θα μας απάλλασσε από το εμβόλιο στα σχολεία γιατί δεν κάνουν όλες οι χώρες το εμβόλιο της φυματίωσης στην Α’ Δημοτικού. Το κάνουν μόνο οι χώρες που θεωρεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ότι είναι επίφοβες, ότι έχουν ένα σχετικό πρόβλημα. έχουμε γείτονες χώρες, οι οποίες έχουν πολύ υψηλό ποσοστό, όπως Βουλγαρία, Ρουμανία και από εκεί έχουμε αρκετούς μετανάστες. Φέρνουν τη φυματίωση και σε εμάς και αρχίζουμε να έχουμε σοβαρό πρόβλημα.

 Οι περικοπές δαπανών στην υγεία και η αναταραχή σε όλους τους τομείς οδηγούν σε πλημμελή πρόληψη. Ο καλύτερος τρόπος για τον έλεγχο της φυματίωσης είναι η διάγνωση και η θεραπεία ατόμων με φυματίωση πριν αναπτύξουν ενεργή νόσο. Επίσης υπάρχει και το εμβόλιο κατά της φυματίωσης το οποίο μπορεί να γίνει κατά την παιδική ηλικία που είναι πιο αποτελεσματικό.

Ο έλεγχος της φυματίωσης απαιτεί πρόληψη. Η φυματίωση είναι μια θανατηφόρα ασθένεια η οποία βρίσκεται σε παγκόσμια έξαρση, και για το λόγο αυτό πρέπει να αυξηθεί το παγκόσμιο ενδιαφέρον ώστε να διασφαλιστεί η θεραπεία για όλους τους ασθενείς.

Εικόνα από ηλεκτρονικό μικροσκόπιο

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα επιδημιολογικά δεδομένα του ΚΕΕΛΠΝΟ, το 2011 δηλώθηκαν 476 κρούσματα, από τα οποία τα 267 (56,1%) αφορούσαν Έλληνες και τα 203 (42,4%) αλλοδαπούς. Μεγαλύτερη επίπτωση παρατηρήθηκε στην Αττική (5,9/100.000 πληθυσμού), ενώ το 42,7% των κρουσμάτων σε Έλληνες καταγράφηκε στις ηλικίες άνω των 65 ετών και το 75,9% των κρουσμάτων σε αλλοδαπούς καταγράφηκε στις ηλικίες 15-44 ετών.

Πάντως, η πολυανθεκτική φυματίωση δεν είναι πρόβλημα μόνο στη χώρα μας. Στοιχεία της «Έκθεσης 2012 για την Φυματίωση» του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας κάνουν λόγο για 630.000 περιπτώσεις πολυανθεκτικής φυματίωσης (MDR) παγκοσμίως, καθώς και παρουσία της συγκεκριμένης μορφής της νόσου σε 84 χώρες. 

Το 3,7% των νέων περιπτώσεων και το 20% των παλαιών ασθενών που βρίσκονται υπό ιατρική παρακολούθηση σε όλο τον κόσμο, υπολογίζεται ότι έχουν πολυανθεκτική φυματίωση, με την υψηλότερη αναλογία στην Ανατολική Ευρώπη και την Κεντρική Ασία.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας βάζει έξι άξονες της στρατηγικής για να σταματήσουμε την εξάπλωση της φυματίωσης και είναι:

- Παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών οι οποίες πρέπει να είναι διαθέσιμες σε όλους, συμπεριλαμβανομένων των φτωχότερων και πιο ευάλωτων, ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες περιοχές.

- Αντιμετώπιση της πολυανθεκτικής φυματίωσης και της φυματίωσης σε άτομα με HIV.

-  Ενίσχυση των συστημάτων υγείας των χωρών και ειδικότερα της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.

- Διασφάλιση από όλους όσους προσφέρουν υπηρεσίες υγειονομικής περίθαλψης ότι μπορούν να προσεγγίσουν τον κάθε ασθενή.

- Ενίσχυση των ατόμων με φυματίωση, και των κοινοτήτων στις οποίες ανήκουν οι οποίες μπορούν να συντελέσουν στην μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα των προγραμμάτων ελέγχου της φυματίωσης.

- Ενεργοποίηση και προώθηση της έρευνας. Ενώ με τα σημερινά εργαλεία μπορούμε να ελέγξουμε τη φυματίωση, για την εξάλειψη της θα χρειαστούμε νέες διαγνωστικές μεθόδους, φάρμακα και εμβόλια.
ΠΗΓΕΣ:
ΚΕΕΛΠΝΟ
ΠΟΥ

Τι είναι η φυματίωση; Χρήσιμες πληροφορίες, ερωτήσεις και απαντήσεις.

επιμέλεια Αγγελική Μήλιου, βιολόγος

Η φυματίωση είναι μια σοβαρή νόσος που οφείλεται στο βακτηρίδιο Mycobacterium Tuberculosis ή μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης. Η μετάδοση της νόσου γίνεται αερογενώς με τον βήχα, την ομιλία, το γέλιο, το φτέρνισμα, το τραγούδι ή μετά από στενή επαφή με πάσχοντα. 

Η φυματίωση μεταδίδεται με την εισπνοή σταγονιδίων, στα οποία αρκεί ένας πυρήνας σταγονιδίων που περιέχει μόλις 3 λοιμογόνα βακτήρια. Η λοιμογόνος αυτή δόση είναι εξαιρετικά μικρή, αν λάβει κανείς υπόψη ότι για τη μετάδοση των περισσότερων λοιμωδών νόσων απαιτούνται περισσότερα από 1.000 βακτήρια. Ο βήχας και το φτέρνισμα αποτελούν το σημαντικότερο τρόπο μετάδοσης, καθώς τα βακτήρια παραμένουν για ώρες στον αέρα μέσα σε μικροσκοπικά σταγονίδια.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΕΛΠΝΟ (μέσω του συστήματος υποχρεωτικής δήλωσης), τα συνολικά νέα κρούσματα στην Ελλάδα  ανέρχονται κατά μέσο όρο σε 600 ετησίως (περίπου 12/100.000  του ελληνικού πληθυσμού). 

Μάλιστα το 4% των κρουσμάτων είναι το ανθεκτικό ή πολυανθεκτικό είδος της νόσου ( η ασθένεια δεν ανταποκρίνεται στα συνήθη σχήματα θεραπείας), τη στιγμή που στις χώρες της ΕΕ ο μέσος όρος είναι 1%.   

Χαρακτηριστικά στις δύο Πνευμονολογικές Κλινικές του Νοσοκομείου Παπανικολάου της Θεσσαλονίκης, το οποίο αποτελεί κέντρο υποδοχής ανθεκτικών και πολυανθεκτικών μορφών φυματίωσης από όλη τη Βόρεια Ελλάδα, ενώ παλαιότερα εμφανίζονταν 2-3 κρούσματα το χρόνο σήμερα σε κάθε εφημερία εμφανίζονται μέχρι και 2-3 νέα κρούσματα. 

Συμπληρωματικά από την παρακολούθηση της διαχρονικής τάσης των δηλουμένων κρουσμάτων διαπιστώνεται ότι αυτή ήταν πτωτική κατά τα χρονικό διάστημα 2004-2010 για τους Έλληνες, ενώ στους αλλοδαπούς υπήρχε προοδευτική αύξηση. Όμως κατά τα έτη 2011 και 2012 παρατηρείται αυξητική τάση, η οποία αφορά κατά κύριο λόγο στους Έλληνες, ενώ στα άτομα αλλοδαπής εθνικότητας παρατηρείται μικρή πτωτική τάση.

Τι θα συμβεί αν εισπνεύσω μυκοβακτηρίδια της φυματίωσης;

Ακόμα και αν εισπνευστούν μυκοβακτηρίδια της φυματίωσης δεν είναι σίγουρο ότι θα εμφανιστεί ενεργή νόσος. Ένα επαρκές αμυντικό σύστημα θα απομονώσει και θα προστατέψει τον ανθρώπινο οργανισμό από τον βάκιλο. Για να εκδηλωθεί πάθηση, είναι απαραίτητες ορισμένες προϋποθέσεις όπως, να υπάρχει αριθμός βακίλων ικανός να προσβάλει τους πνεύμονες και να περιέχει αυξημένο μολυσματικό φορτίο. Τις περισσότερες φορές, οι άνθρωποι εκτίθενται και τα μικρόβια παραμένουν σε μια «εν υπνώσει» κατάσταση που ονομάζεται λανθάνουσα μορφή φυματίωσης. Τα «εν υπνώσει» μυκοβακτηρίδια μπορούν να μην εξελιχθούν ποτέ σε νόσο ή κάτω από ορισμένες συνθήκες να αναπτύξουν ενεργό μορφή.  

Έχω λανθάνουσα μορφή φυματίωσης, είμαι άρρωστος;

Σύμφωνα με τον ορισμό της, η Λανθάνουσα Φυματίωση, αναφέρεται σε άτομα που έχουν προσβληθεί από το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης αλλά δεν είναι κλινικά νοσούντες, είναι ασυμπτωματικοί. Δεν διασπείρουν τη λοίμωξη σε άλλους αν και έχουν ζώντες μικροοργανισμούς στο σώμα τους. Σε αυτά τα άτομα, η ακτινογραφία θώρακος είναι συνήθως φυσιολογική και η εξέταση πτυέλων αρνητική. Ωστόσο απαιτείται θεραπεία για την πρόληψη και την εκρίζωση του μυκοβακτηριδίου 1.

Η λανθάνουσα μορφή φυματίωσης δεν είναι ασθένεια, αλλά ένδειξη προηγούμενης έκθεσης στο μυκοβακτηρίδιο. Δεν είσαι ασθενής, ούτε μεταδίδεις τη νόσο σε κανέναν, απλά «φιλοξενούνται» μέσα σου μυκοβακτηρίδια που πιθανόν να αναπτύξουν λοίμωξη κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής σου.

Γιατί πρέπει να πάρω θεραπεία στη λανθάνουσα μορφή της φυματίωσης;

Σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα η πιθανότητα εμφάνισης ενεργού φυματίωσης αυξάνεται τα πρώτα δύο έτη από τη διάγνωσης της λανθάνουσας μορφής. Το ποσοστό αυτό ανέρχεται σε 10% για τα πρώτα δύο έτη και σε 5% για κάθε έτος της υπόλοιπης ζωής. Τα ποσοστά αυξάνονται εάν συντρέχουν λόγοι διαταραχής του ανοσοποιητικού συστήματος του οργανισμού, όπως HIV+, μακροχρόνια λήψη κορτικοστεροειδών, ενεργή κακοήθεια κτλ

Τι είναι ο εμβολιασμός BCG;

Η προφύλαξη των ατόμων που δεν έχουν έρθει σε επαφή με το μυκοβακτηρίδιο γίνεται με τον εμβολιασμό BCG. Συνίσταται από εναιώρημα εξασθενημένων στελεχών του βακίλου φυματίωσης Mycobacterium bovis και γίνεται ενδοδερμικώς στον δελτοειδή.  Υποχρεωτική συνθήκη το αρνητικό αποτέλεσμα της Mantoux πριν τον εμβολιασμό. Οι κυριότερες αντενδείξεις για τη χορήγηση του είναι η ενεργός κακοήθεια, άτομα  με ανοσοκαταστολή ή AIDS, η κύηση, τα εκτεταμένα εγκαύματα, το  έκζεμα και η πυοδερμία.  Στην Ελλάδα κατατάσσεται στο εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού και χορηγείται στην ηλικία των 6 ετών.

Έχω εμβολιαστεί με το εμβόλιο BCG πρέπει να κάνω εξετάσεις για φυματίωση;

Το εμβόλιο κατά της φυματίωσης BCG δεν προστατεύει το ίδιο όλους τους ανθρώπινους οργανισμούς. Σε κάποιους δρα λιγότερο αποτελεσματικά με αποτέλεσμα να έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να εμφανίσουν ενεργό νόσο.

Έχω αρνητική φυματινοαντίδραση Mantoux. Παρόλα αυτά, είμαι άρρωστος με φυματίωση. Πώς εξηγείται;

Η φυματινοαντίδραση είναι μία από τις δοκιμασίες που διαθέτουν οι ειδικοί για να διαγιγνώσκουν τη νόσο. Τα ιατρικά δεδομένα αναφέρουν ποσοστό που ανέρχεται στο 20% δεν θετικοποιούν ποτέ τη δοκιμασία Mantoux, αλλά πάσχουν από φυματίωση. Ένα αρνητικό αποτέλεσμα μπορεί να οφείλεται σε κακή τεχνική χορήγησης ή φύλαξης του φιαλιδίου, όπως επίσης σε κακής τεχνικής έκχυσης ή λανθασμένης ερμηνείας του αποτελέσματος από μη εκπαιδευμένο προσωπικό.

Έχω εμβολιαστεί πρόσφατα με BCG και η φυματινοαντίδραση Mantoux είναι θετική. Πώς εξηγείται;

Προηγούμενος πρόσφατος εμβολιασμός με το BCG μπορεί να δημιουργήσει διασταυρούμενη αντίδραση με την δοκιμασία Mantoux και να θεωρεί εσφαλμένα ως θετικό αποτέλεσμα οφειλόμενο σε έκθεση στο μυκοβακτηρίδιο. Η εξέταση εκλογής είναι η τεχνική ανίχνευσης της ιντερφερόνης Quantiferon η οποία δεν επηρεάζεται από το BCG

Πηγή ΚΕΕΛΠΝΟ

medlabgr + medlabgr

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ