Τρίτη 31 Μαρτίου 2015

Τα δύο πρόσωπα του άγχους

Τα δύο πρόσωπα του άγχους
Το άγχος είναι το τίμημα της ανθρωπότητας για την αλματώδη πορεία της τα τελευταία χρόνια, που, σπάζοντας φραγμούς και πλαίσια, προχωρεί ακάθεκτα στην κατάκτηση των μυστικών της ύλης, της ζωής, της ψυχής και του σύμπαντος. – Γιάννης Γ. Γαλανός
Με την πάροδο των αιώνων ο άνθρωπος κατάφερε να «εξημερώσει» τη φύση κι αργότερα να αναπτύξει την τεχνολογία και την επιστήμη. Απελευθέρωσε δυνάμεις έτσι ώστε να ελέγξει την πρόοδο και την εξέλιξη. Από κύριος όμως των δυνάμεων αυτών έγινε δούλος. Απελευθέρωσε δυνάμεις για να τον υπηρετήσουν κι αντί αυτού έγινε σκλάβος τους, με αποτέλεσμα να χάσει τη γαλήνη της ψυχής και κατ’ επέκταση της ζωής του.
Το τίμημα της τεχνολογικής προόδου και των βιομηχανικών επαναστάσεων είναι σήμερα βαρύ για τον άνθρωπο. Τρεις στους τέσσερις επισκέπτες των ψυχιατρικών ιατρείων  είναι σήμερα θύματα του άγχους, με την όποια μορφή αυτό μπορεί να πάρει. Ιδεοληψίες, φοβίες, ενοχές, αίσθηση «αμαρτίας», φόβος τρέλας, φόβος καρκίνου, αόριστες φοβίες για πιθανούς κινδύνους, ψυχοσωματικές νευρώσεις.

Όλα παρακλάδια και μορφές που παίρνει το άγχος για να εκδηλωθεί. Δισεκατομμύρια χρήματα ξοδεύονται σήμερα στη βιομηχανία «καταπολέμησης» του άγχους, δηλαδή σε ηρεμιστικά, χαλαρωτικά, καταπραϋντικά και παρόμοια φάρμακα. Κι όλα τα παραπάνω φάρμακα χρησιμοποιούνται με μοναδικό σκοπό αυτό το άγνωστο που έχει φωλιάσει μέσα στον κάθε άνθρωπο και τον παραλύει, να εντοπιστεί και να απομακρυνθεί, ώστε εκείνος να γίνει πάλι κυρίαρχος στο Εγώ του.
Συχνά το άγχος ταυτίζεται με τις έννοιες της αγωνίας και του φόβουΌσον αφορά το φόβο, εδώ υπάρχει κάτι αναμφισβήτητα αντικειμενικό, πραγματικό στον εξωτερικό κόσμο που προκαλεί αρνητικό συναίσθημα, πρόκειται για υπαρκτό και αντικειμενικό κίνδυνο. Ενώ στο άγχος ο κίνδυνος βρίσκεται στον εσωτερικό κόσμο του ατόμου, είναι υποκειμενικός, κρυμμένος και τις περισσότερες φορές άγνωστος. Ίσως και μη υπαρκτός. «Ο φόβος είναι εξωτερική παρουσία, ενώ το άγχος υποκειμενικό δημιούργημα» (Γαλανός). Το άγχος πηγάζει από τον ίδιο τον εαυτό και επομένως δεν περιμένει εξωτερικό ερέθισμα για να δημιουργηθεί.
Και όσον αφορά την αγωνία, το αντικείμενο και αυτής είναι εξωτερικό και φανερό επομένως ο άνθρωπος έχει περισσότερες πιθανότητες να απεγκλωβιστεί/ελευθερωθεί. Συνήθως στην αγωνία ψάχνει κάποιος να βρει μία λύση, ένα διέξοδο, ενώ στο άγχος ο άνθρωπος εγκαταλείπεται αφήνοντας να επικρατήσει η δραματική του φύση. Η αγωνία προκαλεί μεγαλύτερη ανησυχία και το άτομο ενεργοποιείται για την αντιμετώπισή της, ενώ το άγχος ακινητοποιεί και παραλύει τον κάτοχό του.
Το άγχος, άρρηκτα συνδεδεμένο με την ένστικτη ζωή, παρουσιάζει μια κλιμακούμενη διάσταση, κυρίως όμως μια ιεράρχηση. Στο κατώτερο σημείο βρίσκεται το βιολογικό άγχος, που αφορά τα υπαρξιακά κέντρα της ζωής στο κέντρο του εγκεφάλου ή στερητικές καταστάσεις όπως η πείνα και η δίψα. Ακολουθεί ένα επόμενο στάδιο, η συνείδηση, όπου το άγχος είναι μια ψυχοσωματική κατάσταση που συμπαρασύρει και τη συνείδηση.
Η νοητική μορφή του άγχους είναι μια επόμενη μορφή στην ιεράρχηση αυτή, στην οποία το άγχος έχει μια θεωρητική, σκεπτικιστική μορφή, χωρίς βέβαια να αποκλείεται και η σωματική συμμετοχή. Η μορφή αυτή αφορά τους διαφόρους ψυχαναγκασμούς, τις ιδεοληψίες και φυσικά κόμπλεξ και νευρώσεις. Τέλος, στην κορυφή αυτής της ιεράρχησης βρίσκεται η ηθική μορφή του άγχους. Εδώ η ηθική καταπιάνεται στην ευρεία της έννοια και αυτή η μορφή του άγχους αφορά την κρίση συνειδήσεως γύρω από μεγάλα ζητήματα όπως ιδανικά και αξίες, πολιτική και κοινωνία, επιστήμη και ηθική.
Το άγχος παρ’ όλα αυτά, μπορεί να αποτελέσει ένα δημιουργικό κίνητρο σε δύο περιπτώσεις. Σε εφηβικές και μετεφηβικές ηλικίες, όπου η συνεχής αναζήτηση διεξόδων οδηγεί σε δημιουργικές δραστηριότητες αλλά και σε κάθε άλλη περίπτωση που οι εσωτερικές παρορμήσεις αναζητούν να διοχετευτούν σε δημιουργικότητα, όπως για παράδειγμα στην τέχνη.
Μιλάμε φυσικά για περιπτώσεις που το άγχος δεν έχει μετατραπεί σε νεύρωση και το άτομο μπορεί να κυριαρχήσει πάνω σε αυτό. Η δημιουργία για κάτι καινούριο γεννιέται πρώτα σαν ιδέα. Γίνεται παρόρμηση και το άγχος απλά έγκειται στο να βρει τρόπο αυτή η παρόρμηση να εξωτερικευτεί.  Αυτή η διαδικασία επιλογής του τρόπου είναι το λεγόμενο δημιουργικό άγχος.
Είναι η φύση του ανθρώπου να κινείται πάντα ανάμεσα στο παρόν που προσπαθεί να τον κρατήσει φυλακισμένο και στην ανάγκη του για το άγνωστο, για το καινούριο. Για το μέλλον. Αυτή η εσωτερική πάλη του είναι το άγχος και χωρίς αυτή την πάλη ο άνθρωπος δε θα είχε φτάσει στα βάθη των ωκεανών, στις κορυφές των βουνών, στο άπειρο του διαστήματος και στην ουσία της ύλης και του πνεύματος.

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Επειδη Η Ανθρωπινη Ιστορια Δεν Εχει Ειπωθει Ποτε.....Ειπαμε κι εμεις να βαλουμε το χερακι μας!

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.