Ζήσιμος Λορεντζάτος: Για την παράδοση

Στα γράμματα (αλλά και σε άλλες εκδηλώσεις κάθε πολιτισμού ανθρωπινού) δεν υπάρχει διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε πεθαμένους και ζωντανούς: και αυτό είναι παράδοση.

Έχουμε πεθαμένους που κατευθύνουν τη ζωή μας, τη ζωή του σήμερα ή κάθε νιόκοπης γενιάς, όπως έχουμε ζωντανούς που όσο περισσότερο φωνάζουν, τόσο περισσότερο βλέπουμε πως είναι πρωθύστερα πεθαμένοι: και αυτό είναι παράδοση – να ζουν μονάχα οι ζωντανοί (και ας έχουν, καμιά φορά, μερικοί από αυτούς πεθάνει χρόνους πρωτύτερα).

Και κάθε νιόκοπη πάλι γενιά, κατευθύνει εκείνη τη ζωή της παράδοσης: και αυτό είναι παράδοση. Από την άποψη αυτή, εκείνο που λέμε ή ονομάζουμε πρωτοποριακό δεν υπάρχει. Είναι μια άπλερη φαντασία μας.

Μονάχα η παράδοση υπάρχει πλέρια. Γιατί η παράδοση είναι η ζωή, και μάλιστα η ανώτερη φάση της ζωής που δεν ξεχωρίζει πεθαμένους από ζωντανούς: και αυτό είναι παράδοση.

Κάθε φορά που έχουμε αληθινή ζωή έχουμε παράδοση. Έχουμε προσθήκη, περπάτημα, πλουτισμό της παράδοσης. Οι έσχατοι γίνονται πρώτοι, οι πρώτοι έσχατοι. Όσοι αποτελούν την παράδοση μπορεί να πει κανένας πως έχουν όλοι την ίδια πάντα χρονολογία, τη σημερινή.

Η παράδοση δεν είναι τα περασμένα ή τα μελλούμενα, αν και είναι περισσότερο τα μελλούμενα παρά τα περασμένα, αφού η παράδοση ζει στο αιώνιο τώρα: και αυτό είναι παράδοση.

Μια δύναμη που συμβαδίζει με τη ζωή και που η ζωή (στην ανώτερη φάση της) συμβαδίζει μαζί της: ζωή και παράδοση ταυτόσημες.

Ζήσιμος Λορεντζάτος, Ρωμιές

Η παράδοση θα πρέπει, το δίχως άλλο, να είναι κάτι βαθύτερο πολύ από τα εξωτερικά ή γεωγραφικά περιστατικά. Και όχι μόνο αυτό. Αλλά και κάτι άλλο ακόμη.

Όταν βεβαιωθούμε ή συλλάβουμε το βάθος αυτό – την παράδοσή μας – τότε μόνο θα μπορέσουμε να καταλάβουμε και εκείνα που μας ενώνουνε αληθινά με τους άλλους ανθρώπους (κάτω από την πρόσκαιρη ένωση μαζί τους ή από τις σύγχρονες διηπειρωτικές επαφές της επιδερμίδας).

Ζήσιμος Λορεντζάτος, Το χαμένο κέντρο

egriechen

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ