Ναπολέων ο Μέγας

Γράφει ο Χείλων

Ο θάνατος δεν είναι τίποτα. Το να ζεις όμως νικημένος και άδοξα είναι σαν να πεθαίνεις κάθε μέρα.

Ναπολέων Βοναπάρτης

Ο Ναπολέων Βοναπάρτης υπήρξε ένας από τους επιφανέστερους στρατιωτικούς και πολιτικούς ηγέτες της ιστορίας. Τα πολιτικά του επιτεύγματα ήσαν σπουδαία, αλλά αξιοθαύμαστα υπήρξαν τα αντίστοιχα στρατιωτικά, τα οποία εκτός του ότι άλλαξαν για πάντα τον γεωπολιτικό χάρτη της Ευρώπης, ταυτόχρονα ανέδειξαν νέες τακτικές πολέμου.

Ήταν μια πολυσύνθετη προσωπικότητα και ενώ στην αρχή της καριέρας του υπήρξε δημιουργικός, οδηγώντας την Γαλλία σε νέα επίπεδα κυριαρχίας, προς το τέλος της σταδιοδρομίας του προκάλεσε αναίτιους πολέμους και καταστροφές. Απετέλεσε αντικείμενο λατρείας από τους οπαδούς και μίσους από τους εχθρούς του, ενώ ο αστείρευτος ενθουσιασμός και η απεριόριστη φιλοδοξία ήσαν μοναδικά. Η δόξα του ως στρατιωτικός διοικητής υπήρξε ανυπέρβλητη, αλλά εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπων έχασαν τη ζωή τους στο βωμό της υπέρμετρης φιλοδοξίας του, η οποία παρέμεινε ακόρεστη ακόμη και όταν είχε κατακτήσει το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης και είχε πλέον αναγνωρισθεί ως αυτοκράτωρ.

Ο Ναπολέων γεννήθηκε στις 15 Αυγούστου 1769στο Ajaccio της Κορσικής. Ήταν ο δεύτερος γιος (είχε επτά αδέλφια) ενός δικηγόρου μάλλον φτωχού και με ελάχιστες γνωριμίες στο αριστοκρατικό περιβάλλον. Όπως ο Λόρδος Νέλσον, έτσι και ο Ναπολέων όταν γεννήθηκε δεν διέθετε κάποιο οικογενειακό πλούτο ή άλλου είδους «υποθήκη» και όλα όσα πέτυχε οφείλονταν αποκλειστικά στην δική του ικανότητα και το γεγονός ότι βρισκόταν πάντα στο σωστό μέρος την σωστή στιγμή.

Χάρις στην γνωριμία της μητέρας του με τον στρατιωτικό διοικητή Comte de Marbeuf, άρχισε η εκπαίδευσή του στην στρατιωτική ακαδημία Brienneκαι αργότερα το 1784 στη Στρατιωτική Σχολή στο Παρίσι όπου φοίτησε ως αξιωματικός πυροβολικού, στην οποία μετά τον θάνατο του πατέρα του το 1785, εργάσθηκε σκληρά κατορθώνοντας να αποφοιτήσει σε ένα χρόνο αντί των προβλεπομένων τριών.

Pauli Pasquale

Αυτό ήταν φυσιολογικό για τον νεαρό Βοναπάρτη, καθώς διέθετε κλίση στις επιστήμες και μαθηματικά, τα οποία αποτελούσαν απαραίτητα προσόντα για κάθε αξιωματικό πυροβολικού, εν αντιθέσει με το πεζικό και το ιππικό οι αξιωματικοί των οποίων προέρχονταν κατά κύριο λόγο από εύπορες οικογένειες. Ο νεαρός Ναπολέων πέρασε τα επόμενα οκτώ έτη στην Κορσική υποστηρίζοντας τον επαναστάτη Pauli Pasquale ο οποίος ήταν πελάτης του πατέρα του. Όταν ξέσπασε η επανάσταση η οικογένεια Βοναπάρτη κατέφυγε στη Γαλλία και παράλληλα απετέλεσε αφορμή να αναδείξει τις μοναδικές στρατηγικές και πολιτικές ικανότητες.

Jacques François Dugommier

Η ικανότητα του Ναπολέοντα στην πολιορκία της Τουλόν όπου υπηρέτησε ως λοχαγός πυροβολικού, υπό τον στρατηγό Jacque Dugommier, υπήρξε η αφετηρία της εκπληκτικής διαδρομής του προς την δόξα και την εξουσία. Η Τουλόν ήταν μια μεγάλη Γαλλική ναυτική βάση, αλλά οι αντεπαναστάτες την είχαν παραδώσει στον ναύαρχο λόρδο Hood ο συμμαχικός στρατός του οποίου αποτελείτο από περίπου 16.000 άνδρες, συμπεριλαμβανομένων Βρετανών, Ισπανών και Γάλλων αποδήμων (émigré). Οι Επαναστατικές δυνάμεις αριθμούσαν περίπου 11.000 άνδρες, η πολιορκία διήρκεσε από την 27 Αυγούστου μέχρι 19 Δεκεμβρίου 1793 και έληξε όταν η Γαλλικές κυβερνητικές δυνάμεις υπό τον νεαρό Ναπολέοντα κατέλαβαν το οχυρό Mulgrave και το ακρωτήριο της L’ Eguillette δίνοντας στο πυροβολικό τακτικό πλεονέκτημα, με αποτέλεσμα την απόσυρση των συμμαχικών δυνάμεων.

Η άνοδος στην εξουσία

Ο Ναπολέων προήχθη σε Ταξίαρχο τον Δεκέμβριο του 1793 λίγο μετά το κατόρθωμά του στην πολιορκία της Τουλόν και ορίσθηκε Επιθεωρητής Ακτών της Νίκαιας στην Νότια Γαλλία. Ήταν πλέον 25 ετών με μια πολλά υποσχόμενη καριέρα και επειδή η οικογένειά του ήταν φτωχή, χρησιμοποίησε την επιρροή του προκειμένου να βρει εργασία για τα αδέλφια του, Joseph, Lucienκαι Louis. Η πολιτική κατάσταση όμως έμελλε να αλλάξει, καθώς η Γαλλία εβίωνε ημέρες τρόμου, όταν ο Ροβεσπιέρος και οι οπαδοί του κυνηγούσαν και εκτελούσαν όλους όσους θεωρούσαν «ευγενείς» και «βασιλόφρονες». Όσο περνούσε ο χρόνος, ουδείς ήταν ασφαλής, ακόμη και οι Δημοκρατικοί οι οποίοι είχαν δημιουργήσει εχθρούς κατέληγαν στο εκτελεστικό απόσπασμα ενώπιον του εξαγριωμένου όχλου.

Robespierre

Ο Ναπολέων παρόλο που ανησυχούσε, και όταν ο αδελφός του Ροβεσπιέρου του ζήτησε να γίνει διοικητής της φρουράς στο Παρίσι αρνήθηκε, διότι πίστευε ότι μια ανάλογη θέση εκείνη την χρονική περίοδο ήταν πολύ επικίνδυνη. Αντίθετα η κυβέρνηση έστειλε τον Ναπολέοντα σε μυστική αποστολή στη Γένοβα, αλλά όταν επέστρεψε στη Νίκαια, ο Ροβεσπιέρος είχε πέσει και η νέα πολιτική ηγεσία εξέλαβε το ταξίδι του στη Γένοβα ως πράξη προδοσίας. Συνελήφθη τον Αύγουστο του 1794 αλλά αφέθηκε ελεύθερος μετά από μερικές εβδομάδες, λόγω έλλειψης αποδεικτικών στοιχείων. Επέστρεψε στην υπηρεσία για να διοικήσει μια μονάδα πυροβολικού στα Ιταλικά σύνορα, αλλά όταν έληξε η θητεία του κατέστη άνεργος και το 1795 επέστρεψε στο Παρίσι.

Κατά την άφιξή του είχε μια θυελλώδη συνάντηση με τον Υπουργό Πολέμου ο οποίος του προσέφερε την διοίκηση Ταξιαρχίας πεζικού αλλά ο Ναπολέων αρνήθηκε θέλοντας να παραμείνει στο πυροβολικό και έτσι στάλθηκε σε άδεια άνευ αποδοχών. Ακολούθησαν δύσκολες στιγμές κατά τις οποίες αναγκάσθηκε να πουλήσει ορισμένα αντικείμενα και φθάνοντας μέχρι του σημείου να σκέπτεται να υπηρετήσει στην Τουρκία ως αξιωματικός πυροβολικού. Τελικά βρήκε εργασία στο Τοπογραφικό Γραφείο. Μελετώντας αυτήν την περίοδο της καριέρας του Ναπολέοντα θα διαπιστώσουμε, την αγάπη του για το πυροβολικό, το πάθος για τους χάρτες και τον θυελλώδη χαρακτήρα του.

Paul Barras

Η κατάσταση άρχισε να βελτιώνεται, όταν έγινε Υπουργός Πολέμου ο Lazare Carnot και ο Ναπολέων απέκτησε φιλικές σχέσεις με τον ισχυρό πολιτικό PaulBarras. Η κρίση που προέκυψε, απετέλεσε την χρυσή ευκαιρία του Ναπολέοντα.

Μια ομάδα δυσαρεστημένων δημοκρατικών υποστηριζόμενη από ορισμένους βασιλόφρονες άρχισε να οργανώνει πραξικόπημα καταλαμβάνοντας την Γενική Συνέλευση. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ξεσπάσουν ταραχές και ο  Γενικός Διοικητής φρουράς των Παρισίων στρατηγός Menou σε μια προσπάθεια καταστολής, αποτυγχάνει να διαλύσει τον όχλο. Άρχισαν τότε να διαδίδονται φήμες ότι ο στρατός υποστήριζε τους πραξικοπηματίες και οι πολιτικοί πανικοβλήθηκαν. Στις 13 Οκτωβρίου 1795 ο Barrasζήτησε από τον Ναπολέοντα να αναλάβει την διοίκηση δίνοντάς του διορία να απαντήσει τρία λεπτά. Αυτό ήταν το σημείο καμπής στην σταδιοδρομία του Ναπολέοντα ο οποίος συμφώνησε, αλλά ταυτόχρονα προειδοποίησε τον Barras λέγοντας: «Όταν το ξίφος μου βγει από την θήκη, δεν θα ξαναμπεί μέχρι να αποκατασταθεί η τάξη» μια δήλωση που ίσχυε διαχρονικά όποτε επιβαλλόταν στρατιωτικός νόμος. Ο Ναπολέων πλέον ενεργεί αστραπιαία. Μαθαίνει ότι οι επαναστάτες διέθεταν μερικά πυροβόλα (κανόνια) και διατάσσει τον νεαρό αξιωματικό του ιππικού JoachimMurat να μεταφέρει σαράντα πυροβόλα πεδίου μάχης (υπήρχαν και τα πυροβόλα οχυρών) από την Sablonsστο Παρίσι. Το επόμενο πρωί τα πυροβόλα φθάνουν στο Παρίσι και ο Ναπολέων ξεκινά να αντιμετωπίσει τις επαναστατικές δυνάμεις που βάδιζαν σε δύο σχηματισμούς κατευθυνόμενες προς το παλάτι του Κεραμεικού (Palais des Tuileries).

Παλάτι του Κεραμεικού

Συναντά το πρώτο τμήμα στην εκκλησία Roch και οι ριπές των πυροβόλων τους συντρίβουν με αποτέλεσμα την εκκαθάριση του δρόμου μέσα σε λίγα λεπτά ενώ το δεύτερο τμήμα είχε παρόμοια τύχη κοντά στο PalaisRoyal. Το ιππικό και πεζικό πραγματοποιούν τις τελευταίες εκκαθαρίσεις και μέχρι τις 10:00 το βράδυ η εξέγερση καταστέλλεται. Την επόμενη ημέρα ο Ναπολέων προάγεται σε Υποστράτηγο και εντός τεσσάρων ημερών γίνεται δεύτερος στην ιεραρχία διοίκησης του Εσωτερικού Στρατού και ταυτόχρονα ήρωας με τεράστια λαϊκή υποστήριξη………….και όλα αυτά σε ηλικία μόλις 26 ετών.

Josephine_de_Beauharnais

Εκείνο το χρονικό διάστημα ο Ναπολέων ερωτεύεται την Ιωσηφίνα ντε Μπουαρνέ (Josephine deBeauharnais) η οποία ήταν 32 ετών και είχε ήδη δύο παιδιά. Συνάμα καθίσταται θύμα της επιτυχίας του, καθότι οι πολιτικοί αισθάνονται ανασφαλείς, διότι δεν ήθελαν να έχουν έναν ισχυρό και δημοφιλή στρατηγό στο Παρίσι. Ο Ναπολέων εκείνη την χρονική στιγμή δεν ενδιαφερόταν για πολιτική σταδιοδρομία και χάρηκε ιδιαίτερα όταν διορίστηκε διοικητής του Στρατού της Ιταλίας τον Μάρτιο 1796, διότι είχε ήδη εκπονήσει σχέδια για να επιτεθεί στην Αυστρία μέσω Ιταλίας. Η κυβέρνηση εγκρίνει τον σχεδιασμό και στις 11 Μαρτίου αναχωρεί για τα σύνορα, καθώς είχαν ήδη αρχίσει να συγκεντρώνονται εκεί Αυστριακά στρατεύματα ……………..όσον αφορά δε στην προσωπική του ζωή δύο ημέρες πριν είχε παντρευτεί τηνΙωσηφίνα.

Ο Ναπολέων στην Ιταλία

Η άφιξη του Ναπολέοντα στις 26 Μαρτίου στην Νίκαια όπου βρισκόταν ο στρατός δεν συνοδεύτηκε με εγκαρδιότητα εκ μέρους των αξιωματικών, καθότι οι περισσότεροι εξ’ αυτών ήσαν εμπειροπόλεμοι και θεωρούσαν τον Ναπολέοντα νέο και άπειρο, αλλά η ειρωνεία της τύχης θα τους καθιστούσε αργότερα διάσημους πολεμώντας υπό τις διαταγές του. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονταν οι Στρατηγοί Massena,Joubert και Berthier οι οποίοι τον θεωρούσαν «στρατηγό των πόλεων» λόγω της δράσης του στο Παρίσι και μετά από μια πολιτική συνάντηση στην οποία είχε επιβάλλει τις απόψεις του.

Ο Ναπολέων βρήκε τον στρατό καλά οπλισμένο, αλλά σε άσχημη κατάσταση από πλευράς εφοδίων και με χαμηλό ηθικό λόγω οφειλόμενων μισθών. Οι στολές ήσαν σε κακή κατάσταση και το επίπεδο πειθαρχίας ήταν χαμηλό με παρόντες μόνο 45.000 επί συνόλου 60.000 ανδρών. Οι αξιωματικοί συχνά εγκατέλειπαν τις τάξεις του στρατεύματος και έφευγαν στο εξωτερικό, με αποτέλεσμα οι εναπομείναντες υπαξιωματικοί να έχουν ικανότητες αλλά να μην έχουν διαθέτουν εμπειρία ή κατάρτιση ως αξιωματικοί.

Παρά το γεγονός αυτό, ο ενθουσιασμός των Γαλλικών στρατευμάτων είχε «αποφέρει» αρκετές επιτυχίες έχοντας αποκρούσει επιθέσεις και αντίστοιχα εισβάλλει στην Ισπανία, Βέλγιο, Ολλανδία, Ιταλία. Μέχρι ο Ναπολέων να αντιληφθεί την επικρατούσα κατάσταση, η κυβέρνηση είχε ξεμείνει από χρήματα και το στράτευμα άρχισε να καταρρέει. Ο Ναπολέων ενήργησε γρήγορα τιμωρώντας τις λεηλασίες με θανατική ποινή και καθιερώνοντας τακτικές ασκήσεις και παρελάσεις για την ανύψωση του ηθικού. Η δύναμη της θέλησης μεταδόθηκε στους αξιωματικούς  και στρατιώτες αποκαθιστώντας την υπερηφάνεια τους ως στρατιώτες της Γαλλίας και τονίζοντας την αυτοπεποίθησή τους. Ο Ναπολέων έγραφε στην κυβέρνηση: «ή θα διατηρήσω την πειθαρχία, ή θα σταματήσω να διοικώ ληστές». Έτσι φρόντιζε να τους διατηρεί συνεχώς απασχολημένους γνωρίζοντας ότι οι αδρανείς σύντομα γινόντουσαν απείθαρχοι και μεταβάλλονταν σε στασιαστές. 

Γνώριζε επίσης ότι εάν δεν «προσέφερε» στα στρατεύματα μια νίκη, η επίδραση των μέτρων του σύντομα θα ατονούσε και οι στρατιώτες θα διολίσθαιναν πάλι σε κακές συνήθειες. Με την κυβέρνηση στο Παρίσι άβουλη και άτολμη, ο Ναπολέων αναλαμβάνει την πρωτοβουλία και αποφασίζει να επιτεθεί στο Πιεμόντε, όπου τα τοπικά στρατεύματα ήταν καλά εξοπλισμένα, αλλά είχαν χαμηλό ηθικό διότι αισθάνονταν ότι η Αυστρία τους χρησιμοποιούσε στον αγώνα της ενάντια στη Γαλλία χωρίς κανένα όφελος για τον εαυτό τους. Όσον αφορά στους Αυστριακούς, δυσπιστούσαν έναντι των συμμάχων τους παρόλο που συνολικά υπερτερούσαν έναντι των δυνάμεων του Ναπολέοντα κατά περίπου 10.000 άνδρες.

O συνταγματάρχης Rampon στο Montenotte_πίνακας του René Théodore Berthon

Ο Ναπολέων στη συνέχεια, έκανε αυτό που αργότερα επρόκειτο να γίνει το σήμα κατατεθέν της περίφημης στρατηγικής του «αστραπιαίου πολέμου». Ο στρατός του κινήθηκε γρήγορα και χτύπησε στις 12 Απριλίου 1796 στη Montenotte συντρίβοντας τις δυνάμεις τουΠιεμόντε και στη συνέχεια δύο μέρες αργότερα αποτελείωσε τον εναπομείναντα στρατό και ορισμένες Αυστριακές δυνάμεις στη Dego. Το κύριο τμήμα του Αυστριακού στρατού υπό τον στρατηγό Beaulieuέφτασε πολύ καθυστερημένα, αποδεικνύοντας ότι οι αρχικές επιτυχίες κατά των Γαλλικών δυνάμεων είχαν οδηγήσει στην υποτίμηση του Ναπολέοντα.

Οι Αυστριακοί έχοντας αντιληφθεί ότι ο Ναπολέων υπερτερούσε σε στρατό άρχισαν να υποχωρούν. Στις28 Απριλίου οι Πιεμοντέζοι ζήτησαν ανακωχή και επειδή η συνθήκη των Παρισίων εμπόδιζε τον Ναπολέοντα να διαπραγματευθεί με διπλωματικό τρόπο, έθεσε όρους βάσει των οποίων απαγορευόταν η οιαδήποτε εμπλοκή τους σε πόλεμο και τους οποίους αποδέχθηκαν. Ο τοπικός πληθυσμός πλέον άρχισε να διάκειται εχθρικά  προς τους Αυστριακούς οι οποίοι εν τω μεταξύ υποχωρούσαν.

Στις 9 Μαΐου, οι Γάλλοι πέρασαν τον ποταμό Adda και απέκρουσαν τους Αυστριακούς, οι οποίοι μετά από μια σειρά σύντομων συγκρούσεων, αποχώρησαν από τη Λομβαρδία. Οι Γάλλοι έπαυσαν τις λεηλασίες και άρχισαν την κατάσχεση αποθεμάτων Ιταλικού χρυσού, ……………..αυτοί οι ληστές που αποτελούσαν τμήμα του Γαλλικού στρατού δεν σταμάτησαν στην κατάσχεση, αλλά υποκίνησαν εξέγερση στην πόλη της Παβία, την οποία ο Ναπολέων συνέτριψε και κατόπιν κατέστρεψε την πόλη.

Οι Αυστριακοί όμως ήσαν αποφασισμένοι να αντεπιτεθούν και προς τούτο συγκέντρωσαν περισσότερα στρατεύματα, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων από το βασίλειο της Νάπολης. Ο Αυστριακός στρατός συγκεντρώθηκε και βάδιζε παρατεταγμένος σε τρείς στήλες, αλλά ο Ναπολέων νίκησε την κάθε στήλη ξεχωριστά πριν μπορέσουν να ανασυνταχθούν και επιτεθούν εναντίον του.

Τα πράγματα όμως δεν πήγαιναν συνεχώς καλά για τον Ναπολέοντα, που έπρεπε να ελέγχει μια τεράστια περιοχή με μια συρρικνωμένη δύναμη, με ελάχιστες προμήθειες και ενισχύσεις που δεν είχαν φτάσει. Μέχρι τον Αύγουστο οι Αυστριακοί είχαν ανασυνταχθεί, αλλά διαίρεσαν πάλι το στράτευμα, με αποτέλεσμα ο Ναπολέων να χτυπήσει στις 8 Σεπτεμβρίου και να νικήσει για μια ακόμη φορά, αφού τα Αυστριακά στρατεύματα διαιρεμένα και αργοκίνητα δεν μπόρεσαν να συγκεντρωθούν και να αμυνθούν αποτελεσματικά. Εν τω μεταξύ πίσω στο Παρίσι ο Ναπολέων συγκρινόταν με τον Αννίβα και η φήμη του συνεχώς αυξανόταν. Ο Ναπολέων ήξερε ότι για να εξασφαλίσει την νίκη έπρεπε να κάνει αυτό που ουδείς Γαλλικός στρατός είχε κατορθώσει…………………να εκδιώξει τους Αυστριακούς από την Ανατολική Ιταλία, κάτι το οποίο σχεδίαζαν και οι Αυστριακοί.

Ο Ναπολέων στην γέφυρα της Arcole

Την 15 Νοεμβρίου 1796 ο Αυστριακός στρατηγόςAlvinzi οδήγησε 60.000 άνδρες εναντίον του Ναπολέοντα ο οποίος διέθετε στρατό 36.000 ανδρών. Στις 17 Νοεμβρίου, ο Ναπολέων υπερφαλαγγίζει τους Αυστριακούς στο Arcola και τους αναγκάζει να υποχωρήσουν. Τον Ιανουάριο 1797, ο Alvinziπροσπάθησε ξανά αλλά ηττήθηκε στη μάχη του Rivoliκαι οι Αυστριακές φρουρές άρχισαν να παραδίδονται. Ο Ναπολέων στρέφεται τώρα στον Πάπα Πίο ΣΤ’ που τάχθηκε κατά της Γαλλικής Δημοκρατίας. Ο στρατός του Βοναπάρτη βάδισε προς τα παπικά κράτη που προέβαλαν μικρή αντίσταση με τον Πάπα να υπογράφεισυνθήκη ειρήνης στο Tolention στις 19 Φεβρουαρίου.

Ο Ναπολέων τελικά λαμβάνει ενισχύσεις με 20.000 άνδρες υπό τους στρατηγούς Delmas καιBernadotte, ενώ ο αρχιδούκας Κάρολος κάνει  μια ύστατη προσπάθεια αντεπίθεσης η οποία αποτυγχάνει παταγωδώς και ο Ναπολέων την 7η Απριλίου εισέρχεται στο Loeben 115 χλμ από τη Βιέννη και στις 18 Απριλίου οι εχθροπραξίες λήγουν.

Συνθήκη του Campo-Formio_Εθνικά Αρχεία_πηγή wikimedia commons

Οι Γάλλοι επιστρέφουν στην Ιταλία και συστήνουν τηνΔημοκρατία πέριξ των Άλπεων (CisalpineRepublic) με τη τελική συνθήκη του Campoformioπου υπεγράφη στις 17 Οκτωβρίου 1797. Ο Ναπολέων επιστρέφει στο Παρίσι τον Δεκέμβριο ως ήρωας, έχοντας επιτύχει ό,τι ουδείς Γάλλος στρατηγός κατόρθωσε ποτέ.  Σε ηλικία 28 ετών είχε επανειλημμένα νικήσει έναν υπέρτερο Αυστριακό στρατό, η δημοτικότητά του είχε εκτιναχθεί στα ύψη και όπως ήταν αναμενόμενο, αυτό ανησυχούσε την κυβέρνηση. Έπρεπε λοιπόν να βρεθεί κάποια εκστρατεία έτσι ώστε ο νεαρός ήρωας να κρατηθεί μακριά από το Παρίσι.

Ο Ναπολέων στην Αίγυπτο

Τον Φεβρουάριο 1798 επιθεωρεί το νέο του στράτευμα στην ακτή της Μάγχης αναμένοντας τηνπρογραμματισμένη εισβολή στην Μεγάλη Βρετανία. ΟΝαπολέων είδε γρήγορα (όπως και πολλοί ηγέτες στην ιστορία πριν και μετά από αυτόν) ότι μια τέτοιαεισβολή δεν είχε πιθανότητα επιτυχίας, εκτός εάν εξουδετερωνόταν το Βασιλικό Ναυτικό κάτι που ήταναπίθανο να συμβεί  και με αυτά τα δεδομένα προτείνει ένα νέο σχέδιο στο Διευθυντήριο. Το σχέδιό του ήταννα χτυπήσει στην πηγή πλούτου της Βρετανίας, τις αποικίες της στην Ινδία και το θαλάσσιο εμπόριό της. Επειδή όμως η Γαλλική ναυτική δύναμη είχε κάνειελάχιστα προς αυτή την κατεύθυνση, ο Ναπολέωνπροτείνει εισβολή στην Αίγυπτο, η οποία θα απειλούσε τα Βρετανικά συμφέροντα.

Η Γαλλική κυβέρνηση από την πλευρά της, θα χαιρόταν να απαλλαγεί από αυτόν τον νέο, επιτυχημένο και δημοφιλή στρατηγό τον οποίον θεωρούσαν αφενός χρήσιμο, αλλά και ως μια μελλοντική πολιτική απειλή. Τον Μάιο ο Ναπολέων απέπλευσε για την Αίγυπτο με δύναμη 40.000 ανδρών, ενώ η απειλή μιας Γαλλικής εισβολής θα κρατούσε το Βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό στην Αγγλία.

Γρήγορα κατέλαβε τη Μάλτα και στη συνέχεια αποβιβάσθηκε στην Αλεξάνδρεια την 1 Ιουλίου 1798. Το λιμάνι κατελήφθη γρήγορα, όπως και ένα μεγάλο μέρος του Δέλτα του Νείλου με την μάχη των Πυραμίδων στις 21 Ιουλίου συντρίβοντας υπεράριθμο στρατό Μαμελούκων και την επόμενη ημέρα καταλαμβάνει το Κάϊρο. Παρά τις επιτυχίες όμως η κατάσταση επρόκειτο να αποβεί δυσάρεστη για την Γαλλική πλευρά. Την 1η Αυγούστου ο Νέλσονκαταστρέφει τον Γαλλικό στόλο στο Aboukir Bay, αποκόπτοντας τον Γαλλικό στρατό και αφήνοντας τον Ναπολέοντα σε εχθρικό έδαφος, με ένα Τουρκικό στρατό να συγκεντρώνεται στη Συρία προκειμένου να επιτεθεί στους Γάλλους.

Ο Ναπολέων κινήθηκε πρώτος οδηγώντας 8.000άνδρες στη Συρία τον Φεβρουάριο του 1799. Τον Μάρτιο καταλαμβάνει το El Arish και την Jaffa καιστις 17 Μαρτίου πολιορκεί την Acre την οποία υπερασπίζονται ο Γάλλος μετανάστης Phelippeauxκαι ένας Βρετανός ναυτικός ονόματι Sir SidneySmith. Στα μέσα Απριλίου ο Ναπολέων καταστέλλει μια  προσπάθεια των Τούρκων να άρουν την πολιορκίαστη μάχη του όρους Θαβώρ, αλλά ασθενεί και αναγκάζεται να λύσει την πολιορκία στα τέλη Μαΐου.Στη σκιά των μελλοντικών γεγονότων ο Ναπολέων είχετότε μια εξαντλητική υποχώρηση στο Κάιρο, διότιμέχρι να οπισθοχωρήσει είχε χάσει το 25% τωνανδρών του.

Μάχη του Aboukir_πίνακας του Antoine-Jean Gros

Τον Ιούλιο ένας μεγάλος Τουρκικός στρατός με 18.000 άνδρες φθάνει στο Aboukir μεταφερόμενος απόΒρετανικά σκάφη προερχόμενα από την Ρόδο. ΟΝαπολέων επιτίθεται στις 25 Ιουλίου με μόλις 6.000άνδρες. Στην μάχη διακρίθηκαν οι στρατηγοί Lannesκαι Murat και οι Τούρκοι υποχώρησαν. Ο Ναπολέων μη βλέποντας κάποια πρόοδο στην Αίγυπτο και όντας ανήσυχος για την επικρατούσα κατάσταση επιβιβάζεταισε φρεγάτα και επιστρέφει στο Παρίσι τον Οκτώβριο του 1799.

Ο Ναπολέων «πρώτος Ύπατος»

Κατά την επιστροφή του στο Παρίσι, βρήκε κενό εξουσίας. Εσωτερικές αναταραχές και εξωτερικές απειλές των Γαλλικών συμφερόντων είχαν δημιουργήσει μια κατάσταση αστάθειας. Αν και οι ξένες απειλές είχαν σταθεροποιηθεί από άλλους, ο Ναπολέων πραγματοποιεί πραξικόπημα στις 9 Νοεμβρίου 1799 και εγκαθίσταται ως κυβερνήτης της Γαλλίας, με τον τίτλο του πρώτου Υπάτου. Σε ηλικία 30 ετών υπήρξε νικητής σε δώδεκα μάχες με μεγάλες στρατιωτικές επιτυχίες, αλλά τώρα προκειμένου να διατηρήσει την εξουσία που είχε σφετερισθεί χρειαζόταν ακόμη περισσότερες νίκες. Κατά τη διάρκεια του χειμώνα του 1799 – 1800 αναπτύσσει νέο στρατό στην Dijon σχεδιάζοντας να επιτεθεί εκ νέου στους Αυστριακούς στην Ιταλία.

Τα χιόνια είχαν λιώσει στο πέρασμα του St. Bernardόταν ο Ναπολέων εισήλθε στην Λομβαρδία καταλαμβάνοντας γρήγορα το Μιλάνο και την Πάβια. Η Γένοβα περιληλθε στους Αυστριακούς όταν ο στρατηγός Massena αναγκάστηκε να παραδοθεί και ο Ναπολέων με αποθαρρημένο στρατό αντιμετώπισε μια Αυστριακή δύναμη ιδίου μεγέθους περίπου στοMarengo στις 14 Ιουνίου.

Μάχη του Marengo

Αυτή υπήρξε μία από τις μεγαλύτερες μάχες του Ναπολέοντα. Οι Αυστριακοί επιτέθηκαν με σθένος και απώθησαν δύο μίλια τις Γαλλικές δυνάμεις, αλλά στη συνέχεια ο Ναπολέων κινητοποίησε τις δυνάμεις του και αντεπιτέθηκε στις υπέρ ανεπτυγμένες Αυστριακές γραμμές. Ο στρατηγός François ChristopheKellermann και το ιππικό, εφαρμόζοντας πιστά το σχέδιο του Ναπολέοντα πολέμησαν γενναία και κατετρόπωσαν τους Αυστριακούς. Η μάχη απέφερε τον Γαλλικό έλεγχο στην κοιλάδα του Πάδου και μια ακόμη νίκη στην Γερμανία το Δεκέμβριο αναγκάζει τους Αυστριακούς να υπογράψουν την συνθήκη τηςLuneville τον Φεβρουάριο 1801. Η Βρετανία έχοντας απομείνει μόνη εναντίον των Γάλλων παύει τις εχθροπραξίες τον Μάρτιο 1802 με την συνθήκη ειρήνης της Αμιέν.

Ο Ναπολέων αυτοκράτωρ

Τον Μάιο του 1802 ο Ναπολέων ο οποίος είχε ψηφισθεί πρώτος Ύπατος ισοβίως με δημοψήφισμα, ήταν καθ’ οδόν να καταστεί απόλυτος άρχων. Μέσα σε ένα έτος οι φιλοδοξίες του Ναπολέοντα οδήγησαν σε νέες εχθροπραξίες με τη μεγάλη Βρετανία και με το πρόσχημα της εξασφάλισης της Γαλλίας από οποιασδήποτε μορφής συνωμοσίες μετέτρεψε τον τίτλο του πρώτου Υπάτου σε κληρονομικό τίτλο και ανακηρύχθηκε σε «Ναπολέων Ι αυτοκράτορας της Γαλλίας».

Μεταξύ 1803 και 1805 το μόνο κράτος που αντιμετώπιζε η Γαλλία ως εχθρό ήταν η Βρετανία. ΗΜεγάλη Στρατιά (Grand Armee) που είχε δημιουργήσει ο Ναπολέων ήταν σε αδράνεια γύρω από την Βουλώνη με εκατοντάδες πλοία σε αναμονή στους λιμένες της Μάγχης. Η εισβολή εξαρτιόταν από την εξουδετέρωση της Βρετανικής ναυτικής δύναμης και επειδή ο Ναπολέων σκόπευε να χρησιμοποιήσει προς τούτο τον Γαλλικό και Ισπανικό στόλο απέτυχε στηνναυμαχία του Τραφάλγκαρ το 1805.  Παρά όμως την ναυτική υπεροχή της Βρετανίας ο στρατός ήταν πολύ μικρός για να δράσει εναντίον των Γάλλων χωρίς Ευρωπαίους Συμμάχους και μετά το Τραφάλγκαρ κατόπιν ενεργειών της Βρετανική διπλωματίας, σχηματίστηκε μία νέα συμμαχία κατά των Γάλλων αποτελούμενη από τις Αυστρία, Ρωσία, Σουηδία και Νάπολη. Κατόπιν τούτου ο Ναπολέων μετακίνησε αστραπιαία και με μυστικότητα την Μεγάλη Στρατιά (Grand Armee) με την οποία προωθήθηκε μέχρι τον Δούναβη, έχοντας εξασφαλίσει εξαιρετική διοικητική υποστήριξη με αποτέλεσμα να κυκλώσει τον άμοιρο Αυστριακό στρατηγό Mack στο Ulm τον Οκτώβριο του 1805.

Μάχη του Ulm

Ο Mack αναγκάστηκε να παραδώσει 30.000 άνδρες και 65 πυροβόλα, συνιστώντας ένα συντριπτικό πλήγμα για τους Αυστριακούς. Ο Ναπολέων εισέβαλε στην Αυστρία στις αρχές Νοεμβρίου και κατέλαβε την Βιέννη στις 13 Νοεμβρίου αφήνοντας 20.000 άνδρες ως φρουρά και παίρνοντας μαζί του τους υπόλοιπους 65.000 άνδρες. Οι Σύμμαχοι είχαν 19.000 Αυστριακούς στην Πράγα, 90.000 Ρώσους και Αυστριακούς υπό τον Κουτούζοβστις Olmutz και ακόμη 80.000 Αυστριακούς στα νότια των Άλπεων.  Αυτές οι δυνάμεις συνέκλιναν στον Ναπολέοντα, θεωρώντας τον παγιδευμένο και τον αντιμετώπισαν στην μάχη του Άουστερλιτς στις 2 Δεκεμβρίου 1805.

Μάχη του Austerlitz

Η εν λόγω μάχη απετέλεσε μία από τις μεγαλύτερες νίκες του Ναπολέοντα. Ο Ναπολέων σκόπιμα «άνοιξε» την δεξιά πτέρυγα για να δελεάσει τους συμμάχους να επικεντρώσουν τις δυνάμεις τους σε αυτήν. Μόλις οι Σύμμαχοι ενεπλάκησαν αυτός άνοιξε την παγίδα και έσπασε το κέντρο τους, χωρίζοντας το στρατό του σε δύο τμήματα τα οποία συνέκλιναν (τανάλια). Οστρατάρχης Soult επιτέθηκε ψηλά στο Pratzen και στη συνέχεια στράφηκε στην αριστερή πτέρυγα των Συμμαχικών στρατευμάτων, ενώ την ίδια στιγμή οιστρατάρχες Lannes και Bernadotte συνέτριβαν την δεξιά πτέρυγα. Οι Γαλλικές απώλειες ανήλθαν σε 9.000 άνδρες ενώ οι Συμμαχικές σε περίπου 26.000 άνδρες, μετά από αυτήν την ήττα μέσα σε ένα μήνα η Αυστρία αποχώρησε από τον πόλεμο.

Κατά την διάρκεια του 1806 o Ναπολέων σχημάτισε την Συνομοσπονδία του Ρήνου και στη συνέχεια στρέφεται κατά της Πρωσίας η οποία ήδη προετοιμαζόταν για πόλεμο, καθώς απειλείτο από την Γαλλική κυριαρχία στην περιοχή του Ρήνου. Ο Ναπολέων δεν τους έδωσε την ευκαιρία καθώς εισέβαλε με τον στρατό ανεπτυγμένο σε τρεις μεγάλες στήλες που κάλυπταν έκταση πάνω από 30 μίλια. Υποστηριζόμενος από το ιππικό κάλυψε απόσταση 15 μιλίων σε μία ημέρα υπερφαλαγγίζοντας τους Πρώσους, φθάνοντας πλησιέστερα στο Βερολίνο από τον Πρωσικό στρατό.

Μάχη Iena – Auerstadt

Στις 14 Οκτωβρίου 1806 εκατό χιλιάδες Γάλλοι συντρίβουν πενήντα χιλιάδες Πρώσους στη μάχη της Ιένα. Εν τω μεταξύ βόρεια στo Auerstadt, 63.000 Πρώσοι επιτίθεντο σε 27.000 Γάλλους επί έξι ώρες χωρίς αποτέλεσμα, μέχρις ότου φθάνουν οι ειδήσεις της Ιένας με αποτέλεσμα να αντιστραφεί το κλίμα. Εκείνη η ημέρα κόστισε στους Πρώσους 25.000 νεκρούς και τραυματίες και ισάριθμους αιχμαλώτους και ο Πρωσικός στρατός σχεδόν διαλύθηκε.

Μάχη του Eylau

Το χειμώνα του 1806 – 1807 βρήκε τον Ναπολέοντα να νικά την Πρωσία και να στρέφεται στην Πολωνία. Τον Ιανουάριο του 1807 οι Ρώσοι εισβάλλουν στην Πρωσία για να πολεμήσουν τους Γάλλους και οι δύο εχθροί συναντώνται στο Άιλαου την 7η Φεβρουαρίου 1807.  Στην αιματηρή σύγκρουση που ακολούθησε αναμετρήθηκαν 67.000 Ρώσοι κατά 50.000 Γάλλων. Στο τέλος της ημέρας, οι Ρώσοι υποχωρούν αφού έχουν χάσει 25.000 άνδρες, ενώ οι Γάλλοι περίπου 19.000.

Ο Ναπολέων στο Friedland

Τον Ιούνιο οι στρατοί συγκρούστηκαν και πάλι στοFriedland, όπου μια δύναμη υπό τον στρατάρχηLannes αναχαίτισε την Ρωσική προέλαση ενώ ο Ναπολέων έφερε το κύριο σώμα των στρατευμάτων για να εκδηλώσει την κυρίως επίθεση. Οι Ρώσοι συντρίβονται και αφήνουν 25.000 νεκρούς στο πεδίο της μάχης. Ο τσάρος Αλέξανδρος έχοντας απογοητευθεί και μη αντέχοντας περισσότερες συγκρούσεις, υπογράφει συνθήκη ειρήνης με τον Γάλλο αυτοκράτορα τον Ιούλιο 1807 στο Τίλσιτ. Οι δε Πρώσοι που επίσης συμμετείχαν έχουν σοβαρότατες απώλειες με τους Γάλλους να κερδίζουν εδάφη και το Δουκάτο της Βαρσοβίας. Ο Ναπολέων βρίσκεται στο απόγειο της δόξης, ελέγχοντας το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης.

Ο Ναπολέων σε Ισπανία & Πορτογαλία

Ανήμπορος να εισβάλει στην Βρετανία, τον τελευταίο μεγάλο εχθρό, ο Ναπολέων ήταν αποφασισμένος να την πλήξει οικονομικά. Προσπάθησε να επιβάλει εμπορικό αποκλεισμό, καθιστώντας παράνομο το εμπόριο με τη Mεγ. Βρετανία για κάθε Ευρωπαϊκή χώρα. Η Πορτογαλία, δεν μπορούσε να συμμορφωθεί και το 1807, ο Γαλλικός στρατός διήλθε μέσα από την Ισπανία και εισήλθε στην Πορτογαλία. Η αδύναμη Ισπανική μοναρχία δεχόταν πιέσεις να βοηθήσει τους Γάλλους και επειδή αρνείτο, το 1808 ο Ναπολέων καταλαμβάνει την Ισπανία και τοποθετεί τον αδελφό του Joseph στο θρόνο. Αυτό υπήρξε ένα από τα μεγαλύτερα λάθη του Ναπολέοντα και από τους σημαντικότερους παράγοντες της πτώσης του. Οι Ισπανοί επαναστάτησαν κηρύσσοντας πόλεμο γνωστό ως Ιβηρικός πόλεμος  ο οποίος διήρκεσε από το 1808 έως το 1814.

Ιβηρικός πόλεμος_επίθεση Μαμελούκων

Οι Ισπανοί αντάρτες ήσαν αιμοδιψείς, βάναυσοι και επιδίδονταν σε ανταρτοπόλεμο επιφέροντας απώλειες στις Γαλλικές δυνάμεις, χωρίς όμως να εμπλέκονται σε τακτική μάχη. Η Ισπανία προσέφερε στους Βρετανούς πρόσφορο έδαφος για να πολεμήσουν τους Γάλλους και η Ισπανική εξέγερση έγινε φάρος ελπίδας για όλους τους Ευρωπαίους που τελούσαν υπό Γαλλική κατοχή. Ο Ναπολέων ο ίδιος διαδραμάτισε μικρό ρόλο στον πόλεμο συμμετέχοντας μόνο το 1808. Ο Ιβηρικός πόλεμος υπήρξε μια ανοικτή πληγή για τους Γάλλους σε πόρους και στρατεύματα. Οι δυσκολίες των Γάλλων στην Ισπανία ενθάρρυναν τους Αυστριακούς σε πόλεμο εναντίον του Ναπολέοντα αλλά οι κατάσκοποι του τον ενημέρωσαν έγκαιρα και επέστρεψε από την Ισπανία τον Ιανουάριο του1809.

Ο Ναπολέων στην Ευρώπη

Τον Απρίλιο 1809, ο Αυστριακός αρχιδούκας Κάρολος οδήγησε έναν στρατό στην Βαυαρία και ένας άλλος υπό τον αρχιδούκα Ιωάννη διέσχισε τις Άλπεις, στην Γαλλοκρατούμενη Ιταλία ενθαρρύνοντας το Τιρόλο σε επανάσταση κατά των Γάλλων. Ο αυτοκράτορας κινήθηκε αστραπιαία τον Απρίλιο 1809, ηγούμενος της Μεγάλης Στρατιάς (Grand Armee)και ανέλαβε δράση αναγκάζοντας τους Αυστριακούς να οπισθοχωρήσουν στις μάχες του Abensberg,Landshut και Eggmuhl. Εν τω μεταξύ τα Γαλλικά στρατεύματα είχαν εξαντληθεί και ο ίδιος ο Ναπολέων τραυματίστηκε ελαφρά στο Ratisbon στις 23 Απριλίου, αλλά είχαν προκαλέσει απώλειες 30.000 σε επτά ημέρες και παρόλο που ο κύριος όγκος του Αυστριακού στρατού παρέμενε αλώβητος, εντούτοις οι Γάλλοι είχαν το τακτικό πλεονέκτημα.

Mάχη των Aspern – Essling

Τον Μάιο κατασκευάζει πέρασμα στο Δούναβη αλλά μη δυνάμενος να ενισχύσει το προγεφύρωμα αναγκάζεται να αποσυρθεί με βαρείες απώλειες, αν και οι αντίστοιχες των Αυστριακών ήσαν περισσότερες στην μάχη των Aspern – Essling, η οποία θεωρείται ως η πρώτη σημαντική ήττα του Βοναπάρτη και στην οποία σκοτώθηκε ο στρατάρχης Lannes.

Εν τω μεταξύ οι Γαλλικές δυνάμεις είχαν εκδιώξει τις Αυστριακές από την Ιταλία και ο Ναπολέων σήμερα συγκέντρωνε έναν μεγαλύτερο και καλύτερα προετοιμασμένο στρατό για να διαβούν τον Δούναβη, τον Ιούνιο. Συγκέντρωσε σχεδόν 200.000 άνδρες και απέκτησε το πλεονέκτημα του στρατηγικού αιφνιδιασμού, διασχίζοντας το Δούναβη την νύχτα προκειμένου να αντιμετωπίσει τον αρχιδούκα Κάρολομε 140.000 άνδρες πριν οι 50.000 Αυστριακοί τουαρχιδούκα Ιωάννη ενωθούν μαζί τους. Αυτή ήταν ημάχη του Wagram, που κόστισε στις δύο πλευρές 30.000 νεκρούς και ανάγκασε τους Αυστριακούς να συνθηκολογήσουν για μία ακόμη φορά.

Ο Ναπολέων στο Wagram

Όμως πλέον η Ευρώπη είχε μάθει να κινητοποιεί τεράστιες στρατιές για να αντιμετωπίσει τους Γάλλους και ο τεράστιος αριθμός των νεκρών και των τραυματιών άρχιζε να «στραγγίζει» σε ανθρώπινο δυναμικό και πόρους τον Ναπολέοντα.

Πολλοί ιστορικοί θεωρούν ότι το 1810 ο Ναπολέων βρέθηκε στο απόγειο της δόξης του, αλλά οι απώλειες και το πρόβλημα στην Ισπανία, δημιουργούσαν τα πρώτα σύννεφα της πτώση του. Οι Ευρωπαϊκοί στρατοί μάθαιναν, ειδικά οι Αυστριακοί και παρόλο που ηττήθηκαν κατά την διάρκεια της εκστρατείας Wagram, οι πιθανότητες νίκης αυξάνονταν και οι Ευρωπαίοι μονάρχες το γνώριζαν αυτό.

Η εισβολή του Ναπολέοντα στην Ρωσία_πηγή napolun.com

Η πορεία προς την Μόσχα

Με τις σχέσεις τεταμένες μεταξύ Γαλλίας και Ρωσίας, η Βρετανική διπλωματική πίεση έπεισε την Ρωσία και την Σουηδία να αποσυρθούν από το Ηπειρωτικό Συνασπισμό του Ναπολέοντα και να υπογράψουν συνθήκη με την Βρετανία τον Ιούνιο 1812. Ο Ναπολέων ήταν έτοιμος να κάνει το λάθος που θα του κόστιζε την αυτοκρατορία του. Συγκέντρωσε 450.000 στρατεύματα στην Πολωνία και στις 24 Ιουνίου πέρασε στη Ρωσία για να την συντρίψει άπαξ δια παντός. Από αυτόν τον τεράστιο στρατό μόνο 200.000 ήσαν Γάλλοι, ενώ ο υπόλοιπος ήταν στρατεύματα προερχόμενα από συμμάχους και φίλα προσκείμενα κράτη από ολόκληρη την Ευρώπη. Τα Ρωσικά στρατεύματα στην περιοχή ανέρχονταν σε περίπου 215.000 άνδρες, αλλά η Γαλλική προέλαση καθυστέρησε λόγω δυνατής βροχής και κακοκαιρίας, προμηνύοντας αυτό που θα ακολουθούσε.

Όπως θα έπρατταν στο μέλλον οι Ρώσοι άρχισαν να οπισθοχωρούν καταστρέφοντας όλους τους πόρους, αυξάνοντας με αυτόν τον τρόπο τις ήδη τεράστιες απαιτήσεις των Γάλλων σε προμήθειες. Μετά από μερικές σύντομες συγκρούσεις οι Ρώσοι συνέχισαν οπισθοχωρούν και τον Αύγουστο ανέλαβε την διοίκηση ο στρατάρχης Κουτούζωφ. Ο Ναπολέων είχε προγραμματίσει να ξεχειμωνιάσει στο Σμολένσκ, αλλά οι Ρωσικές δυνάμεις και τα εφοδιαστικά προβλήματα τον αναγκάζουν να προσπαθήσει να εμπλέξει τους Ρώσους σε μια αποφασιστική σύγκρουση.

Μάχη του Borodino

Το αποτέλεσμα ήταν η μάχη του Borodino την 7 Σεπτεμβρίου 1812, στην οποία η στρατηγία του Ναπολέοντα δεν ήταν εντυπωσιακή, ενδεχομένως λόγω ασθένειας. Η μάχη εξελίχθηκε σε άσκοπο λουτρό αίματος όπου οι Ρώσοι ηττήθηκαν έχοντας απώλειες 40.000 ανδρών, έναντι 30.000 των Γάλλων, οι οποίοι εισήλθαν σε μια κενή Μόσχα διαπιστώνοντας έλλειψη σε βασικές ανάγκες ανεφοδιασμού.

Το ηθικό της εμπροσθοφυλακής αποτελούμενης από περίπου 100.000 άνδρες, αλλά και του υπόλοιπου στρατεύματος ήταν χαμηλό ιδιαίτερα μεταξύ των Συμμάχων, ενώ οι επιδρομές των Κοζάκων, επιδείνωναν το πρόβλημα. Έχοντας να αντιμετωπίσουν 110.000 άνδρες με πλήρη υποστήριξη υπό τον στρατάρχη Kutuzov, οι Γάλλοι άρχισαν την διάσημη υποχώρηση από την Μόσχα, στις 19 Οκτωβρίου 1812. Τα χιόνια ήρθαν νωρίς και η υποχώρηση κατέληξε σε καταστροφή, οι άνδρες λιμοκτονούσαν και έτρωγαν τα άλογα για να επιβιώσουν, ενώ είχαν να αντιμετωπίσουν και τις επιθέσεις από Ρώσους άτακτους και Κοζάκους. Η οπισθοφυλακή του στρατάρχη Neyπολέμησε γενναία, αλλά ο στρατός ήταν καταδικασμένος, με μόνο 37.000 ετοιμοπόλεμους στρατιώτες υπό τον Ναπολέοντα όταν έφθασε στο προγεφύρωμα της Berezina στα τέλη Νοεμβρίου.

Η άμυνα επέτρεψε στους περισσότερους Γάλλους να διασχίσουν το προγεφύρωμα, αλλά την 8η Δεκεμβρίου είχαν παραμείνει ενεργοί 10.000 άνδρες. Οι Ρώσοι που είχαν υποστεί πολύ βαριές απώλειες αναχαίτισαν την προέλαση, αλλά οι Γάλλοι έχασαν 300.000 άνδρες. Ο στρατός του Ναπολέοντα καταστράφηκε, πολλοί παλαίμαχοι σκοτώθηκαν, δεκάδες χιλιάδες στρατιωτικά άλογα χάθηκαν, χιλιάδες βαγόνια και εκατοντάδες όπλα είχαν καταστραφεί. Η Ευρώπη τώρα ξεσηκώθηκε κατά του αποδυναμωμένου τυράννου, πολλά κράτη εξεγείρονταν και πολλοί Σύμμαχοι αποσκιρτούσαν………………ήταν η αρχή του τέλους.

Ο Ναπολέων σε άμυνα

Τον Φεβρουάριο και Μάρτιο 1813 σχηματίζεται μία νέα συμμαχία, αποτελούμενη από Ρωσία, Πρωσία,Σουηδία και Βρετανία. Συγκεντρώνονται 100.000 συμμαχικά στρατεύματα στην κοιλάδα του Έλβα, ενώ το σύστημα στρατολόγησης του Ναπολέοντα αποφέρει 200.000 άνδρες. Στα χαρτιά, αυτό ήταν ένας τεράστιος αριθμός, αλλά στην πραγματικότητα οι περισσότεροι ήσαν νέοι και ελλιπώς εκπαιδευμένοι. Ο Ναπολέων προωθείται προς Λειψία τον Απρίλιο 1813 προστιθέμενος να δώσει μάχη, αλλά αιφνιδιάζεται καθ’ οδόν και πολεμά κοντά στο Lutzen, σε μια μάχη που έληξε ισόπαλη, καταδεικνύοντας για μία ακόμη φορά τις ικανότητες του Ναπολέοντα, ο οποίος θα είχε κερδίσει την μάχη αν δεν διέθετε τόσο άπειρους στρατιώτες. Στις 4 Ιουνίου ο Ναπολέων εξασφαλίζει ανακωχή η οποία διαρκεί μέχρι τον Αύγουστο και σε αυτή την περίοδο αμφότερες οι πλευρές ανασυγκροτούνται για την τελική σύγκρουση.

Μάχη του Lutzen

Η Αυστρία, τελικά, εισήλθε στον πόλεμο στις 12 Αυγούστου και ο Ναπολέων αντιμετώπιζε πλέον τρείς  συμμαχικούς στρατούς 230.000 στην Βοημία, τονBlucher με 195.000 στην Σιλεσία και τον αποστάτη πρώην Γάλλο στρατάρχη Bernadotte, με 110.000 Πρώσους και Σουηδούς στο Βορρά. Ο Ναπολέων είχε περίπου 300.000 άνδρες, αλλά οι Σύμμαχοι έπληξαν τις περιφερειακές δυνάμεις του Ναπολέοντα χωρίς να εμπλακούν με το κύριο σώμα, καθώς ο Bernadotte και ο Blucher πέτυχαν νίκες στο Grossbeeren καιKatzbach κατά τη διάρκεια του Αυγούστου. Ο Ναπολέων είχε μερικές επιτυχίες στη Δρέσδη, αλλά η τελική αναμέτρηση πλησίαζε. Στις 16 Οκτωβρίου διεξήχθη η μάχη της Λειψίας (επίσης γνωστή ως ημάχη των Εθνών). Αυτή ήταν μία από τις μεγαλύτερες μάχες στην ιστορία και είχε τον μεγαλύτερο αριθμό απωλειών από κάθε άλλη μάχη, με περίπου 60.000 νεκρούς εκατέρωθεν.

Μάχη της Λειψίας_πίνακας του Α. Zauerweid

Ο Ναπολέων ηττήθηκε, αλλά οι Σύμμαχοι απέτυχαν να παγιδεύσουν και να καταστρέψουν το στρατό του, καθώς υποχώρησε νικώντας με ευκολία 40.000 Βαυαρούς στο Hanau στις 30 Οκτωβρίου. Ο Βοναπάρτης θα μπορούσε να εξασφαλίσει ευνοϊκούς όρους ειρήνης σε αυτό το σημείο, αλλά αρνήθηκε τις προσφορές των Συμμάχων και τον Ιανουάριο 1814 άρχισε η εισβολή στην Γαλλία, με τα συμμαχικά στρατεύματα να εισβάλλουν από όλες τις κατευθύνσεις, ενώ Βρετανικές δυνάμεις υπό τονΛόρδο Ουέλλινγκτον επιτίθονταν από Ισπανία. Ο Ναπολέων αγωνίστηκε έξοχα και κέρδισε οκτώ μάχες αλλά ενάντια σε μια τέτοια τεράστια δύναμη και με άπειρο στρατό υπό τις διαταγές του είχε ελάχιστες πιθανότητες και τελικά άρχισε να οπισθοχωρεί ώσπου τελικά στις 11 Απριλίου του 1814, άρρωστος και εξαντλημένος αναγκάσθηκε να παραδοθεί.

Χάρτης της Έλβα στο σκίτσο “Η άνοδος και πτώση του Ναπολέοντα” του Johann Michael Voltz

Προσπάθησε να πείσει τους Συμμάχους να δεχθούν τον ανήλικο γιό του ως διάδοχό, αλλά αυτοί αρνήθηκαν. Εκείνος εξορίστηκε στη Νήσο Έλβα με μια συμβολική δύναμη από πιστούς σωματοφύλακες και ο Λουδοβίκος 18ος επέστρεψε στο θρόνο της Γαλλίας. Οι νικητές συγκεντρώθηκαν προκειμένου να επανασχεδιάσουν τον χάρτη της Ευρώπης στο Συνέδριο της Βιέννης, αλλά ο Ναπολέων «δεν είχε πει τον τελευταίο του λόγο».

Ο Ναπολέων αφήνει την Έλβα

Οι εκατό ημέρες

Το Μάρτιο του 1815 ο Ναπολέων άφησε την Έλβα και αποβιβάσθηκε στις Κάννες την 1η Μαρτίου. Η μοναρχία των Βουρβόνων έστειλε στρατιώτες να τον συλλάβουν, αλλά αυτοί γρήγορα ακολούθησαν τον αγαπημένο τους αυτοκράτορα, όπως έκαναν και οι στρατηγοί που εστάλησαν «για να τον φέρουν πίσω στο Παρίσι, σε σιδερένιο κλουβί» σύμφωνα με τις εντολές του Λουδοβίκου. Αυτός βάδισε θριαμβευτικά προς το Παρίσι έτοιμος να αντιμετωπίσει τον ήδη κινητοποιημένο Συμμαχικό στρατό. Διατηρώντας το σφρίγος και την ταχύτητά του, μέσα σε λίγους μήνες είχε στρατό αποτελούμενο από 188.000 άνδρες, με 100.000 εφεδρείες και επιπλέον 300.000 σε στρατόπεδα εκπαίδευσης. Στον στρατό του Βορρά στο Παρίσι είχε 124.000 άνδρες, αλλά πολλοί από τους παλαιούς στρατηγούς ήσαν είτε νεκροί, ή απρόθυμοι να ακολουθήσουν τον ηλικιωμένο ηγέτη, ενώ οι πολυετείς συγκρούσεις είχαν αφήσει το μεγαλύτερο μέρος των βετεράνων νεκρούς ή ανάπηρους.

Υπό αυτές τις συνθήκες αναπλήρωσε το προσωπικό του με πιστούς, αλλά λιγότερο ικανούς αξιωματικούς, ενώ ο ίδιος έπασχε από διάφορες ασθένειες, οι οποίες τον εξέθεσαν τις κρίσιμες στιγμές. Στις αρχές Ιουνίου, ο Ναπολέων ξεκίνησε να συντρίψει τους εχθρούς του, πριν αυτοί αποκτήσουν αριθμητική υπεροχή, με τα Αγγλο – Πρωσικά στρατεύματα στις Κάτω χώρες, να αποτελούν τον πρωταρχικό στόχο. Ο Blucher είχε 124.000 Πρώσους υπό τις διαταγές του, ενώ ο ΛόρδοςWellington είχε μικτή στρατιά αποτελούμενη από Βρετανούς – Ολλανδούς και στρατιώτες από το Αννόβερο και το Μπράουνσβαϊκ.

Όταν ο Ναπολέων κατέλαβε το Σαρλερουά στις 15 Ιουνίου, ο Blucher ενήργησε γρήγορα συγκεντρώνοντας τον στρατό στο Sombreffe ενώ ο Ουέλινγκτον ανέμενε 15 μίλια δυτικά, έως ότου βεβαιωθεί για τις προθέσεις του Ναπολέοντα. Βασικό στρατηγικό σημείο ήταν το σταυροδρόμι Quatre Brasτο οποίο βρισκόταν μεταξύ των Συμμαχικών στρατών. Γνωρίζοντας αυτό ο Ναπολέων έστειλε τον Ney με 25.000 άνδρες στις 16 Ιουνίου για να κρατήσει το σταυροδρόμι, ενώ ο ίδιος με 77.000 Γάλλους στοLigny επιτίθετο στον Blucher και 83.000 Πρώσους. Σε μικρό χρονικό διάστημα τους ανάγκασε σε υποχώρηση και όλα θα εξελίσσονταν σύμφωνα με τον σχεδιασμό, αρκεί ο Ney να κρατούσε το σταυροδρόμι. Όμως ο Neyδεν επιτέθηκε, διακατεχόμενος ενδεχομένως από αυτό που τώρα ονομάζεται μετά – τραυματικό στρες, πιστεύοντας ότι έπρεπε να διαθέτει πολύ μεγαλύτερη δύναμη και ο δισταγμός του επέτρεψε στον Ουέλλινγκτον να φέρει ενισχύσεις.

Sir Arthur Wellesley_1st Duke of Wellington

Τελικά ο Ουέλλινγκτον αποσύρθηκε στις 17 αλλά ήδη κάθε πλευρά είχε χάσει 4.500 άνδρες και ένα ισχυρό Γαλλικό σώμα από 20.000 άνδρες, υπό τον D‘ Erlonείχε περάσει όλη την ημέρα βαδίζοντας άσκοπα μεταξύ των δύο πεδίων της μάχης. Με τις δυνάμεις του Neyδεσμευμένες ο Ναπολέων αναθέτει σε 33.000 άνδρες υπό τον Grouchy να καταδιώξουν τους Πρώσους, γεγονός που αργότερα θα του κόστιζε την μάχη.

Την επόμενη μέρα η δυνατή βροχή μετέτρεψε το πεδίο μάχης σε λασπωμένο τέλμα και το σκηνικό είχε στηθεί για την τελευταία ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλώ. Στις 18 Ιουνίου ο Ουέλλινγκτον ανέπτυξε τα στρατεύματά του πίσω από μια χαμηλή κορυφογραμμή για να προστατεύονται από το πυροβολικό, ενώ οGrouchy, έχασε την επαφή με τους καταδιωκόμενους Πρώσους λόγω της σφοδρής βροχής.  Ελπίζοντας ότι το έδαφος θα στεγνώσει για να επιτρέψει στα μεγάλα πυροβόλα όπλα να μετακινούνται ευκολότερα, ο Ναπολέων καθυστέρησε την επίθεση μέχρι το μεσημέρι, σπαταλώντας πολύτιμο χρόνο.

Σε γενική ανάλυση ήταν μια αιματηρή αντιπαράθεση που διεξήχθη μεταξύ δύο στρατηγικών σημείων, τουLa Haye Saint και Hougmount, τα οποία σχημάτιζαν ένα πεδίο μάχης συνολικού εμβαδού περίπου 2,5 τετραγωνικών μιλίων εντός του οποίου μάχονταν 140.000 στρατιώτες. Κατά την διάρκεια της μάχης ουδεμία πλευρά επέδειξε κάποια ιδιαίτερη στρατηγική έμπνευση, ενώ το ιππικό αμφότερων των αντιμαχόμενων πλευρών πολέμησε γενναία αλλά απερίσκεπτα.

Η αδυναμία του Grouchy να εξουδετερώσει τους Πρώσους απεδείχθη καθοριστική, διότι αυτοί έφθασαν στο πεδίο μάχης εντός της ημέρας, επιφέροντας τεράστιες απώλειες στις τάξεις των Γάλλων, οι οποίοι εμάχοντο με τον Ναπολέοντα βαριά άρρωστο, αδύναμο να αναπτύξει τις στρατηγικές του δυνατότητες.

Νήσος Αγ. Ελένης

Ηττημένος και με τον στρατό του διαλυμένο, ο Ναπολέων παραιτήθηκε για δεύτερη φορά την 21ηΙουνίου 1815. Εξορίστηκε στην νήσο της Αγίας Ελένης στον νότιο Ατλαντικό με αυστηρή επιτήρηση και χωρίς δυνατότητα διαφυγής. Η υγεία του επιδεινώθηκε ραγδαία και πέθανε στις 5 Μαΐου του 1821.

Ο Ναπολέων ως ηγέτης

Ο Ναπολέων αναμφίβολα ήταν ένας από τουςμεγαλύτερους ηγέτες στη στρατιωτική ιστορία, η στρατιωτική του ικανότητα τόσο από άποψη τακτικής, όσο και στρατηγικής είναι αδιαμφισβήτητη και η άνοδός του στην εξουσία υπήρξε εκπληκτική. Λίγοι άνδρες στην παγκόσμια ιστορία είχαν τέτοιο αντίκτυπο και ο ίδιος κατατάσσεται με ηγέτες, όπως οΜέγας Αλέξανδρος και ο Τζένγκις Χαν.

Ήταν αυταρχικός και δικτάτωρ και οι αδιαμφισβήτητεςικανότητές του ενίσχυαν την φιλοδοξία του, χωρίς να γνωρίζει που τελειώνει το δυνατόν και αρχίζει τοαδύνατον. Ήταν αδίστακτος και δεν ανεχόταναντιρρήσεις, κάτι το οποίο κατέστησε τους στρατηγούς του ικανούς στην άψογη εκτέλεση εντολών, αλλά ανίκανους να λάβουν πρωτοβουλίες. Αυτό επρόκειτο να αποδειχθεί καταστροφικό, όπως συνέβη στοΒατερλώ. αλλά και στα μεταγενέστερα στάδια των Ναπολεόντειων πολέμων.

Ο Ουέλλινγκτον, είχε πει ότι ο Ναπολέων άξιζε όσο40.000 άνδρες στο πεδίο της μάχης, αλλά ήτανμόνο ένας άνθρωπος που δεν μπορούσε να είναιπαντού ταυτόχρονα και καθώς η αυτοκρατορίαπολεμούσε σε πολλά μέτωπα, ο αυτοκράτορας δενμπορούσε να είναι πανταχού παρών. Το κατά πόσονδιαφορετική θα ήταν η έκβαση του Ιβηρικού πολέμου(Peninsular War) αν δεν ήταν ο Ναπολέων αποτελεί μια ενδιαφέρουσα υποθετική ερώτηση.

Ο Ναπολέων υπήρξε εξαίρετος καινοτόμος καιδιαχειριστής. Η ικανότητά του στην διοικητική υποστήριξη και η ικανότητα άντλησης ανθρώπινου δυναμικού ήταν εκπληκτική. Άλλαξε την ταυτότητα τουπολέμου από άθλημα βασιλέων σε εμπόλεμο Έθνος, με ολόκληρο το Έθνος να βρίσκεται σε εμπόλεμη κατάσταση, υπό συνεχή στρατολόγηση, να παράγει μαζικά………….κυριολεκτικά ένα Έθνος στα όπλα, ορίζοντας έτσι τις αρχές του σύγχρονου«Ολοκληρωτικού πολέμου». Επιπλέον αναμόρφωσε και καθιέρωσε πολλές φορολογικές, νομικές καιεκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις στη Γαλλία, οι οποίες όμως δεν αφορούν στο αντικείμενο του παρόντοςάρθρου.

Στρατιωτικά βελτίωσε το σύστημα των στρατιωτικώνσωμάτων ώστε να λειτουργούν αυτόνομα με δική τους υποστήριξη, να διαθέτουν ανιχνευτές, διοίκηση,πυροβολικό κ.λ.π., στοιχεία τα οποία του επέτρεψαν να διασπά την εχθρική διάταξη καθηλώνοντας την κύρια δύναμη, ενώ αυτός επιτίθετο σε άλλη δύναμητου εχθρού. Αναβάθμισε το ιππικό καθιστώντας το βασικό σώμα, το οποίο επέφερε τρομακτικά πλήγματα στον εχθρό ανατρέποντας τις ισορροπίες και την έκβαση των μαχών.

Η πλέον διάσημη καινοτομία ήταν η διάταξη τουπεζικού σε στήλες, η οποία αποδείχθηκε άκρως αποτελεσματική εναντίον στρατών όπως της Αυστρίαςκαι Πρωσίας, οι οποίοι παρατάσσονταν κατά μέτωπο, αλλά υπήρξε ανεπιτυχής κατά του Λόρδου Ουέλλινγκτον. Ως πρώην πυροβολητής αύξησε το μέγεθος και τον αριθμό των πυροβόλων και τοΝαπολεόντειο πυροβολικό έθεσε τα θεμέλια τηςσύγχρονης μορφής επιχειρήσεων πυροβολικού τόσο ως προς την τεχνολογία όσο και την τακτική.

Ως ηγέτης υπήρξε μέγας εμπνευστής και ρήτορας, ήξερε πώς να εμπνέει τυφλή πίστη στα όρια της λατρείας, παρά το γεγονός ότι έστειλε κυνικά δεκάδες χιλιάδες άνδρες στο θάνατο, προκειμένου να εξυπηρετήσει τους σκοπούς του. Ήταν ο πρώτος που επιθεωρούσε την πρώτη γραμμή πριν την μάχη και ήταν ικανός να διακρίνει τους βετεράνους στρατιώτες μεταξύ των νεοσυλλέκτων. Μπορούσε να αποκτήσει ανθρώπινη επαφή και να ανυψώσει το ηθικό σε μηδενικό χρόνο, κάτι το οποίο συνετέλεσε τα μέγιστα στις νίκες που πέτυχε. Τέλος ήταν μοναδικός στο να αναδεικνύει ήρωες, γεγονός που αποδεικνύεται από τους διακριθέντες στρατάρχες και τα μετάλλια τιμής που απέκτησαν υπηρετώντας υπό τις διαταγές του.

chilonas

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ