ΑΡΕΤΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΩΣΗ ΤΟΥ ΝΟΥ

ΑΡΕΤΗ 

Ο Αριστοτέλης  κάνει σαφή διάκριση ανάµεσα στις φυσικές ιδιότητες (ΕΜΦΥΤΕΣ) και στις  ιδιότητες ή ποιότητες που αποκτά ο άνθρωπος µε τον εθισµό (Έθος: ερμηνευεται ως συνήθεια, κατά την οποία ο άνθρωπος ασκείται και πράττει κατ’ επανάληψη µε βάση  ηθικές αρχές, που είναι σύµφωνες µε την ενέργεια του λόγου, ώστε να τις εµπεδώνει ο καθένας εντός του µέσα από την επαναλαµβανόµενη πράξη). 

Ορίζει  την ΑΡΕΤΗ ως ιδιότητα καθ έξιν, την  οποία ΘΑ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑΕΠΙΔΙΩΞΟΥΜΕ να αποκτήσουμε για να μας συνοδεύει σε κάθε μας βήμα, εάν επιθυμούμε  να έχουμε ανθρώπινη αξιοπρέπεια,  ελευθερία,  χριστά ήθη συλλογική και ατομική ευδαιμονία. 

Η ΑΡΕΤΗ έχει διττή μορφή, «∆ιττῆς δὴ τῆς … ἀπὸ τοῦ ἔθους», καθώς  υπάρχει η ΝΟΗΤΙΚΗ αρετή  και  η ΗΘΙΚΗ αρετή .

Την πρώτη τη µελετά στο Ζ΄ βιβλίο 1139a του έργου του Ηθικά Νικοµάχεια την δεύτερη στο Β΄ βιβλίο. Η απόκτηση της αρετής αποτελεί το κεντρικό θέμα του Αριστοτέλη στα  έργα:  Ηθικά Μεγάλα.    Ηθικά Ευδήµεια.     Ηθικά Νικοµάχεια.

ΝΟΗΤΙΚΗ ΑΡΕΤΗ  

Η νοητική αρετή αντιστοιχεί στο έλλογο µέρος της ψυχής και τελεί υπό την ισχύ και αξία του λόγου(λογικη).   Ο λόγος παρέχει στον άνθρωπο τη δυνατότητα να ρυθµίζει τη συμπεριφορά του µε βάση προκαθορισμένες λογικές συλλήψεις. 

 Στην κατηγορία των διανοητικών αρετών ανήκουν, 

η επιστήµη, η τέχνη, η φρόνηση, ο νους, η σοφία. 

Συνιστά µια εξελικτική πράξη εν χρόνω.

Χρόνος γνώση και πείρα αποτελούν συναρτήσεις, µε τις οποίες συνδέεται η απόκτηση και η αύξηση της διανοητικής αρετής. Την ευθύνη για τη μετάδοση της  την έχει ο δάσκαλος, ο οποίος πρωτίστως γίνεται φορέας επιστημονικής γνώσης [σοφία θεωρητική], αλλά παράλληλα καλλιεργεί στο µμαθητή και τη φρόνηση [ πρακτική σοφία]. Η φρόνηση είναι θεμελιώδης ποιότητα ή ιδιότητα της σκέψης και συντελεί, κάθε θεωρητική επίδοση να συμπορεύεται µε την πράξη. 

Ο δάσκαλος διαμεσολαβεί στον  λογισµό και την ψυχή των μαθητών µε γνώση και παράγει τη µάθηση. Οι τρεις νοητικές αρετές  η φρόνηση, ο νους, η σοφία απεικονίζονται σε ένα τρίγωνο . Με άνω κορυφή την σοφία, και στις κορυφές της βάσης την σύνεση και φρόνηση, είναι οι προϋποθέσεις  για να μπορέσουμε να έχουμε το σωστό  πολίτευμα σύμφωνα με το Ελληνικό αξιακό σύστημα.  Είναι αυτές που χαρακτηρίζουν την ιδιότητα του πολίτη.

ΗΘΙΚΗ ΑΡΕΤΗ

Η ηθική αρετή αντιστοιχεί στο έλλογο και συνάµα στο ά-λογο µέρος της ψυχής.  Από πλευράς περιεχομένου κατανοεί και εφαρμόζει τις προτάσεις, τις συλλήψεις ή τις επιταγές του λόγου. «Ἐξ οὗ καὶ δῆλον […] ἄλλως ἂν ἐθισθείη»: Η ηθική αρετή δεν υπάρχει εκ φύσεως. Αν  η ανδρεία ή η δικαιοσύνη ήταν έµφυτη, τότε ο άνθρωπος δεν θα ήταν ποτέ δειλός ή άδικος, γιατί οι φυσικές ιδιότητες παραµένουν  αμετάβλητες, ο δε εθισµός δεν µπορεί να τις μεταβάλλει. Η ηθική αρετή ούτε είναι ούτε δεν είναι έµφυτη «Οὒτ’ ἄρα φύσει […] διὰ τοῦ ἔθους»  Τοποθετείται µεταξύ του «φύσει» και του «παρά φύσιν» δηλαδή ο άνθρωπος γεννιέται µε την προδιάθεση να µάθει, άρα είναι εκ φύσεως επιδεκτικός στην αρετή.

 Την ευθύνη για την απόκτηση της ηθικής αρετής την φέρνει το ίδιο το άτοµο. Απ’ αυτό εξαρτάται να ενεργοποιεί τη θέλησή του και να καλλιεργεί την επιµονή του, ώστε να ασκηθεί επανειλημμένα σε πράξεις αγαθές. Άρα στο  ερώτηµα  του Αριστοτέλη,  πώς µπορεί να «µάθει» κανείς την αρετή;  Η απάντηση είναι: µε το να την ασκεί.

Η ανδρεία, η σωφροσύνη, η ελευθεριότητα, η μεγαλοπρέπεια, η μεγαλοψυχία, η φιλοτιμία, η πραότης , η αλήθεια, η ευτραπελία, η φιλία, η αιδώς, η νέμεσις, είναι οι δώδεκα αρετές οι οποίες έχουν χαρακτηριστεί ως ενότητες από τον Αριστοτέλη, οι οποίες  χωρίζονται  σε άλλα τρία επίπεδα. 

Η κεντρική αρετή η οποία είναι η απόλυτη έννοια της τελειότητας βρίσκεται στην κορυφή  ενός τριγώνου που ονομάζεται «Η Μεσότητα». Στο αριστερό άκρο τοποθετείται η έλλειψη, και στο δεξί η υπερβολή άρα η κάθε ηθική αρετή αποτελείται από τρία, την μεσότητα στο κέντρο και το δίπολο στο κάτω μέρος που είναι η έλλειψη και η υπερβολή δεξιά.

Ο Αριστοτέλης, συναρτά την ηθική αρετή με το έθος, συνδέει ετυµολογικά τις λέξεις ηθική – έθος. Η ηθική παράγεται από το ήθος (χαρακτήρας), το οποίο γεννιέται και εξαρτάται από το έθος. 

Αυτή την εξήγηση ο φιλόσοφος την πήρε σχεδόν αυτολεξεί από τον Πλάτωνα, ο οποίος στους Νόµους VII 792 e είχε αναφέρει ότι το ήθος διαµορφώνεται σε πολύ µικρή ηλικία από το έθος: «εµφύεται πάσι τότε το ήθος δια το έθος. 

O Αριστοτέλης αναφέρει ότι ο άνθρωπος είναι από τη φύση του επιδεκτικός στην αρετή. Αλλά αυτό  δεν σηµαίνει ότι έχει αποκτήσει την αρετή.   Φτάνει  στην απόκτηση της  αρετής µέσα από την άσκησή της. 

Προς επίρρωση αυτής της συλλογιστικής, ο φιλόσοφος φέρνει παραδείγµατα από τις πρακτικές τέχνες:  Ο οικοδόµος,  µμαθαίνει οικοδομώντας, αλλά και από τη µουσική τέχνη: Ο κιθαριστής  µαθαίνει παίζοντας. Κάτι παρόµοιο συμβαίνει και µε τις ηθικές αρετές: προηγείται η ηθική πράξη και µετά αποκτάµε την ηθική αρετή,  γινόµαστε δίκαιοι, σώφρονες, ανδρείοι, κάνοντας δίκαιες, σώφρονες, ανδρείες πράξεις.

Η υλοποίηση της ηθικής αρετής δεν στηρίζεται µόνο σε ψυχικοπνευµατικέςπροϋποθέσεις, αλλά και σε υλικές. Τέτοιου είδους υλικές 

προϋποθέσεις είναι η ηδονή και η λύπη που εκπορεύονται από τις πράξεις µας.  Η Αριστοτελική πραγµάτευση, σύµφωνα µε τα παραπάνω, της ηθικής αρετής δεν έχει µονοδιάστατα θεωρητικό χαρακτήρα, αλλά κυρίως πρακτικό.

Έτσι οι έξεις συσχετίζονται µε τα αντίστοιχα συναισθήµατα ευαρέσκειας ή δυσαρέσκειας που προκαλούν.Τούτο

δείχνει περαιτέρω πως ο χαρακτήρας των έξεων εδραιώνεται σταθερά και δεν µεταβάλλεται εύκολα, γι’ αυτό πρέπει οι πράξεις µας να είναι ποιοτικές.

Διότι οι πράξεις µας, οι ενέργειές µας εν γένει απελευθερώνουν µέσα µαςσυναισθήµατα.  Η ποιότητα, των συναισθηµάτων µας βρίσκεται σε αναλογική ανταπόκριση µε την ποιότητα των ενεργειών µας.

Πρέπει, σε κάθε περίπτωση να επιδιώκεται µια εναρµόνιση ανάµεσα σταυποκειµενικά µας πάθη, ας πούµε εδώ την ηδονή στη θετική της φορά, και στον αντικειµενικό χαρακτήρα των πράξεών µας. Τούτο σηµαίνει ότι η ηδονή δεν είναι εξ ορισµού ένα αρνητικό συναίσθηµα, αλλά διαβαθµίζεται αρνητικά ή θετικά, ανάλογα µε την ποιότητά του, η οποία πάλι συνδέεται µε την ποιότητα της πράξης.

 Πώς όµως µπορεί κανείς να κάνει διάκριση ανάµεσα στον αγαθό και φαύλο χαρακτήρα της ηδονής ή, µε άλλα λόγια, ανάµεσα στις ποιοτικές και στις µη-ποιοτικές ηδονές; Με το να συνδέει την ηθική πράξη µε την ποιοτική ηδονή.

Πώς τα µαθαίνει αυτά; Μέσα από την ορθή παιδεία.  

Όλα λοιπόν κυοφορούνται στο εκπαιδευτικό σύστηµα που προσφέρει η πολιτεία.

Κριτήριο για τη διάκριση της αγαθής πολιτείας από τη φαύλη είναι το κατά πόσο επιτυγχάνει ή αποτυγχάνει ο νοµοθέτης να διαµορφώσει σωστούς πολίτες· κατά πόσο περιορίζεται σε θεωρητική διδασκαλία ή σε αναποτελεσµατική νουθεσία µέσα από την πολιτική πράξη: τη θέσπιση νόµων και µάλιστα δίκαιων νόµων.

Η ΜΕΣΟΤΗΤΑ

Μεσότητα… Θεωρούμε με ενα ισόπλευρο τριγωνο και κατω αριστερα την κορυφη την οριζουμε ως ελειψη, την κατω δεξια κορυφή ως υπερβολη και την πανω ως μεσότητα, αν τώρα  θεσουμε την μετταλική ακμή  ενός διαβήτη στο κέντρο ισοπλεύρου τριγώνου και το αλλο ακρο του στη ελλειψη,  και στρέψουμε  τον διαβήτη δεξιόστροφα από την έλλειψη προς την υπερβολή, δηλαδή σχεδιάσουμε ένα ημικύκλιο 180 μοιρων , όταν φτάσει ο διαβήτης κατακόρυφα , δηλαδή το πάνω μέρος του τριγώνου,εκεί θα οριζει  την μεσότητα, αν πάει αριστερά θα προσεγγισει  την έλλειψη και δεξιά, προς την άλλη άκρη του διπόλου την  υπερβολή, καθως  η βάση του τριγώνου  είναι η έλλειψη και η υπερβολή ενώ το απώτερο κέντρο στο ύψος είναι η μεσότητα, Ετσι οριζεται  η αρετή.

Παράδειγμα η ανδρεία, ως μεσότητα… εάν κινηθούμε  προς την έλλειψη αρχίζει να γίνεται δειλία, εάν κινηθούμε  προς την υπερβολή αρχίζει να γίνεται θράσος.

Αν  αποκτήσουμε  την σοφία, την σύνεση και την φρόνηση που είναι οι νοητικές αρετές (θέμα εκπαίδευσης) και να καλλιεργούμε τις ηθικές αρετές, ( θέμα ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΒΟΥΛΗΣΗΣ) γινόμαστε άριστοι!!!  

Είναι  ευλογία   να έχουμε την σωστή διδαχή για να έχουμε τα σωστά εργαλεία  εμείς οι  πολίτες ώστε να βαδίζουμε προς  την απόλυτη μεσότητα  στο κέντρο και πλέον να είμαστε ΕΓΩ- ΚΕΝΤΡΙΚΟΙ ,  ΓΕΩ-ΚΕΝΤΡΙΚΟΙ,  που είναι ο απόλυτος τρόπος προσέγγισης  της αρετής των ΑΡΙΣΤΩΝ πολιτών. ». Η διαδικασία  προς την μεσότητα επιτυγχάνεται δια μέσω της τέχνωσης του νου.

Η ΤΕΧΝΩΣΙΣ ΤΟΥ ΝΟΥ

Εαν υπάρξει  εκπαίδευση ολιστικής προσέγγισης ώστε, να φτάσουμε στην τέχνωση του νου, να στρογγυλέψουμε  τις αιχμές και να φτιάξουμε την σφαίρα δια μέσου της συστημικής δυναμικής, ώστε  να συντονίσουμε όλες τις αρετές μαζί.  

 Τότε οδηγούμαστε σε ένα συντονισμό  που αποκτάμε την δυνατότητα να φτάσουμε σε ένα άλλο επίπεδο να ανοίξουμε σιγά σιγά τις πύλες μας προς  τον κόσμο του αιθέρα της ανώτερης διάστασης όπου ο άνθρωπος δύναται  να βάλει τον εγκέφαλο του  πλεον να λειτουργεί σαν δίπολο. Δηλαδή να ενεργεί από μόνος του και να δρά με ΕΝΟΡΑΣΗ και ΟΡΑΣΗ!!!  

Τώρα, καθώς  δεν έχουμε την εκπαίδευση και έχουμε απομακρυνθεί από τις  μεσότητες της αρετής, ο νους μας δεν είναι συντονισμένος στο να καταφέρει  τους δύο πόλους του ύπνου και του ξύπνιου να τους μαζέψει προς το κέντρο για να φτάσει στο τρίγωνο και ΕΤΣΙ ΠΑΡΑΜΕΝΕΙ ΣΤΗ  στην αποκέντρωση.

Ο σωστός λόγος μπορεί να δημιουργήσει  νευρωνικές συνάψεις μέσα στον εγκέφαλό του οι οποίες θα  τεχνώσουν τον εγκέφαλο κατά τρόπο τέτοιο, ώστε να ανοιχτουν «πύλες» πνευματικές που θα τον βοηθήσουν να περάσει σε  άλλο επίπεδο νόησης. Ο Λόγος είναι το Α και το Ω για την ζωή μας, την ύπαρξή μας  για την ιδια την φύση και την δημιουργία της πραγματικότητας γύρω μας.

Μέσω του χειρισμού του λόγου μπορούμε να ξεφύγουμε απο τα παιχνίδια που κάνει ο νούς μας, αλλά και στο πως μπορούμε να δημιουργούμε ή να αλλάζουμε την πραγματικότητα γύρω μας. Μοιάζει φανταστικό!!! Και όμως συμβαίνει. Είναι αυτό που κάνουν οι σκέψεις μας πολλές φορές άθελά μας. 

Ο πραγματικός  αναζητητής ο αγνός του οποίου ο σκοπός είναι να μπορέσει να φτάσει στην φώτιση και να θεωθεί, δεν πέφτει στην παγίδα του  εντυπωσιασμού και στην αλαζονεία που δημιουργεί η δυνατότητα του έλέγχου της πραγματικότητας μέσω της τέχνωσης του νου διά του λόγου. 

Ο συμβολισμός υπάρχει στον Πλάτωνα  με την χαρακτηριστική απόδοση αυτού απο το άρμα της ψυχής στον Φαίδρο με τον  Ηνίοχο. Ο Ηνίοχος(λόγος)  οδηγεί ένα άρμα πτερωτό  με δυο ατίθασα  άλογα, τον μέλανα ίππο(ένστικτα), και τον λευκό (συναισθήματα), τα οποία συμβολίζουν τα ημισφαίρια του εγκεφάλου το δεξί και το αριστερό και αυτός αγέρωχος, με βλέμμα ήρεμο, ευθυτενής τα χαλιναγωγεί και τα δαμάζει οδηγώντας το άρμα στον προορισμό του.

 Το ίδιο συμβολίζουν και τα ανεστραμμένα έψιλον  και αυτά συμβολίζουν τα δυο ημισφαίρια του εγκεφάλου και η κάθετη γραμμή ανάμεσά τους συμβολίζει τον δρόμο που πρέπει να ακολουθήσουμε ισορροπώντας μεταξύ ενστίκτων  και συναισθήματος δια του λόγου. 

Αυτή είναι λοιπόν η μόνη λύση και ο μόνος τρόπος για να μπορέσουμε να ξεφύγουμε απο τις πλάνες της κατασκευασμένης πραγματικότητας η οποία μας εγκλωβίζει σε αυτόν τον πλανήτη. (τόπος πλάνης).

 Η μέση οδός (μεσότης) ακολουθείται μόνο όταν ο άνθρωπος καταφέρει να τεχνώσει τον νού του και να αναδομήσει τις εγκεφαλικές του λειτουργίες. Είναι  δρόμος μοναχικός, συνειδητός που απαιτεί πειθαρχία και πάνω απ΄όλα απόφαση. Είναι ένας δρόμος δύσκολος αλλά εφικτός για αυτόν που θα αφιερωθεί και θα τον ακολουθήσει με συνέπεια…

•  Μαργαριτα Αριστοτελους

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ