ΟΙ ΗΡΩΕΣ ΣΤΗΝ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Ο ήρωας είναι συνώνυμος με τον ισχυρό, τον ρωμαλέο, τον ευγενή, τον αξιοπρεπή, τον μεγαλοπρεπή, τον δίκαιο- ιδιότητες που τον κάνουν να ξεχωρίζει από τους άλλους και να πλησιάζει τους θεούς. Γι’ αυτό χαρακτηρίζονταν και σαν ημίθεοι- μια βαθμίδα ανάμεσα στους απλούς θνητούς και στους αθάνατους θεούς. 

Για να υπογραμμίζουν τις ομοιότητες με τους θεούς, οι αρχαίοι Έλληνες απέδιδαν πάντα στους ήρωες ένα θεό για πατέρα και μια όμορφη θνητή σαν μητέρα. Αυτός ο κανόνας αντεστράφη μόνο μια φορά, στην περίπτωση του Αινεία( γιός θνητού και θεάς Αφροδίτης).

Οι ήρωες λατρεύονταν, όπως λατρεύουμε σήμερα τους αγίους. Υπήρξαν περιπτώσεις, αν και σπάνιες, που σε κάποια περιοχή ο ήρωας είχε τόσο μεγάλη σημασία, που εκτόπισε τον θεό που λατρευόταν πριν από εκείνον. Το συνηθέστερο ήταν το αντίθετο: ο ήρωας προϋπήρχε και ο θεός τον εκτόπισε.



Ο Ησίοδος, στο «Έργα και Ημέραι» λέει ότι μετά τις τρείς πρώτες γενεές ανθρώπων που έζησαν με πλήρη οικειότητα με τους θεούς « ο Ζεύς, ο γιός του Κρόνου, εδημιούργησε πάνω στην εύφορη γη μια τέταρτη φυλή, πιο δίκαιη και πιο ενάρετη, την ουράνια φυλή των ηρώων, που ο προηγούμενος αιώνας τους ονόμαζε ημιθέους... 

Ο μοιραίος πόλεμος και οι φονικές μάχες τους εθέρισαν όλους, ένα μέρος μπροστά στην επτάπυλη Θήβα, στην χώρα του Κάδμου, όταν ήρθαν σε ρήξη μεταξύ τους για τα κοπάδια του Οιδίποδος, και τους άλλους στην Τροία, όταν, αφού επέρασαν την πλατειά θάλασσα, αγωνίστηκαν για την καλλίκορμη Ελένη. 

Ο πανίσχυρος γιός του Κρόνου τους έδωσε τότε τροφή και κατοικία διαφορετικές από τους άλλους ανθρώπους και τους ετοποθέτησε στα σύνορα της γης. Οι καλότυχοι αυτοί ήρωες, απηλλαγμένοι από κάθε έγνοια, κατοικούν στα νησιά των Μακάρων, πέρα από τον Ωκεανό με τις βαθειές αβύσσους. Τρεις φορές το χρόνο η γόνιμη γη τους δίνει λαμπρούς και εύχυμους καρπούς».

Παρά τις προσπάθειες που καταβάλλει ο Ησίοδος να διαχωρίσει τους ήρωες από τους δαίμονες- όπως τους ονομάζει- υπάρχουν ανάμεσά τους πολλές ομοιότητες. Σε μεταγενέστερη εποχή, η έννοια του δαίμονα αντικατέστησε την έννοια του ήρωα. Ας δούμε σ’ αυτό το σημείο πώς διηγείται ο ποιητής Άσκρης την γέννηση των δαιμόνων:

«Όταν οι θεοί και οι άνθρωποι εγεννήθηκαν συγχρόνως, οι ουράνιοι κάτοικοι του Ολύμπου δημιούργησαν πρώτα τον χρυσούν αιώνα για τους θνητούς. Επί Κρόνου, οι θνητοί ζούσαν όπως οι θεοί: δεν είχαν έγνοιες, δεν δούλευαν, δεν υπέφεραν από αρρώστιες ή πόνους. Τα πόδια και τα χέρια τους είχαν πάντα την ίδια δύναμη. Μακριά από τα βάσανα, διασκέδαζαν συνεχώς σε συμπόσια... 

Πέθαιναν σαν να τους έπαιρνε ένας γλυκός ύπνος. Όλα τα καλά φύτρωναν γύρω τους, η γη, γόνιμη, παρήγε μόνη της άφθονους καρπούς. Κι εκείνοι, ελεύθεροι και ειρηνικοί, μοίραζαν τα πλούτη μεταξύ τους. 

Όταν η πρώτη αυτή γενεά εξαντλήθηκε με τον θάνατο, οι άνθρωποι αυτοί, που ονομάστηκαν γήινα πνεύματα(δαίμονες) έγιναν προστάτες και κηδεμόνες, φύλακες των θνητών. 

Παρακολουθούν τις καλές ή κακές πράξεις τους και σκεπασμένοι μ’ ένα σύννεφο, διατρέχουν όλη τη γη σκορπίζοντας τον πλούτο. Αυτό είναι το βασιλικό προνόμιο που πέτυχαν για τον εαυτό τους».

Οι ήρωες ή δαίμονες ήταν, επομένως, οι πρόγονοι των λαών. Τα σώματά τους είχαν ταφεί στην πόλη ή την περιοχή τους και δεδομένης της πίστης ότι η ψυχή δεν εγκαταλείπει το σώμα, οι νεκροί αυτοί είχαν πολύ στενούς δεσμούς με τη γη που τους κάλυπτε. Από εκεί, από το βάθος των τάφων τους, αγρυπνούσαν για την πολιτεία και προστάτευαν τη χώρα.

Δήμητρα Παπαναστασοπούλου

The Mythologists

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ