ΒΟΗΘΩΝΤΑΣ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΝΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΟΥΝ ΤΟ ΘΥΜΟ ΤΟΥΣ

Όλοι οι άνθρωποι αισθάνονται θυμό. Τα παιδιά όμως έχουν μια δυσκολία στο να αποφορτίσουν σωστά τα έντονα συναισθήματα. Ο θυμός είναι μια αντίδραση σε μία πραγματική ή όχι αίσθηση απώλειας ή άγχους. Επέρχεται όταν η αυτοεκτίμηση, το σώμα, η ιδιοκτησία, οι αξίες ή τα δικαίωμα ενός ατόμου απειλούνται. Είναι η συνήθης αντίδραση όταν αισθάνεται κανείς παρεξηγημένος, απογοητευμένος, πληγωμένος ή ντροπιασμένος.

Τα παιδιά συχνά αποδίδουν το θυμό τους σε συμβάντα ή άλλα άτομα αντί να αναλάβουν την ευθύνη του. Αν τα παιδιά δεν μάθουν να ελευθερώνουν το θυμό τους σωστά, μπορεί να συσσωρευθεί και να εκτονωθεί με ακατάλληλους τρόπους ή να εσωτερικευθεί και να καταστρέψει την αίσθηση της αξίας του εαυτού. Όταν τα παιδιά εκφράζουν το θυμό τους με ακατάλληλο τρόπο, μπορεί να σημαίνει ότι στερούνται της ικανότητας να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους με θετικό τρόπο.

Για να βοηθήσουμε τα παιδιά να γίνουν συναισθηματικά ικανά εκτός από τους γονείς μπορούν να βοηθήσουν και οι εκπαιδευτικοί. Συγκεκριμένα θα πρέπει να τα βοηθήσουμε:

1. Να κατανοήσουν το θυμό τους και τα συναισθήματα των άλλων
2. Να αναπτύξουν θετικές ικανότητες διάδρασης.
3. Να αντιληφθούν πως είναι υπεύθυνοι για τις επιλογές τους
4. Να μάθουν πώς να εκφράζουν το θυμό τους με τρόπους που να μην είναι επιζήμιοι ούτε για τον εαυτό τους ούτε για τους άλλους.

Πως μπορεί να γίνει αυτό;

• Ενισχύστε την αποδοχή κάθε παιδιού ως ένα σημαντικό άτομο που αξίζει σεβασμό
• Επισημάνετε τα δυνατά σημεία κάθε παιδιού
• Φροντίστε οι προσδοκίες σας να είναι αντίστοιχες με το βαθμό ανάπτυξης κάθε παιδιού
• Να παρέχετε ένα ασφαλές, υπεύθυνο, αλλά και προβλέψιμο περιβάλλον
• Δώστε στα παιδιά την ευκαιρία να έχουν επιλογές
• Χρησιμοποιείστε ειλικρινή, σταθερά μηνύματα, που συνάδουν με τις εκφράσεις του προσώπου σας και τη γλώσσα του σώματός σας.
• Να είστε δίκαιοι, υποστηρικτικοί και σταθεροί. Ποτέ μην κοροϊδέψετε ένα παιδί.
• Παρατηρήστε και αναγνωρίστε την σωστή συμπεριφορά
• Διδάξτε το πάρσιμο αποφάσεων αλλά και ικανότητες λύσης προβλημάτων
• Χρησιμοποιείστε κούκλες ή βίντεο για να μεταδώσετε τις έννοιες των κοινωνικών ικανοτήτων
• Συμπεριλάβετε τα παιδιά όταν εφαρμόζετε κανόνες όπως

1. Είμαστε ευγενικοί με τους άλλους
2. Ακούμε τους άλλους
3. Είμαστε εγκρατείς
4. Λύνουμε τις διαφορές μας ειρηνικά
5. Τι συνέβη πριν ακριβώς από το ξέσπασμα;
6. Πως αισθάνεται το παιδί;
7. Τι θέλει ή χρειάζεται;
8. Τι μπορώ να κάνω για να νιώσει καλύτερα το παιδί;
9. Τι θέλεις ή χρειάζεσαι;
10. Πως μπορώ να βοηθήσω;
11. Τι μπορείς να κάνεις εσύ για να βοηθήσεις;
12. Σταμάτα και σκέψου
13. Ηρέμησε και πάρε βαθιές εισπνοές
14. Μέτρα αργά
15. Σφίξε το σώμα σου και έπειτα χαλάρωσέ το
16. Βρες ένα ήρεμο μέρος να κάτσεις μόνος σου
17. Γράψε για τα συναισθήματά σου
18. Μίλα σε κάποιον για το πώς αισθάνεσαι
19. Βρες λύσεις
20. Ξεφύλλισε ή διάβασε ένα βιβλίο
21. Ζωγράφισε ή παίξε με πλαστελίνη
22. Ασκήσου, περπάτα ή τρέξε
23. Παίξε μουσική ή τραγούδησε
24. Ξεκουράσου ή κάνε ένα ντους
25. Αγκάλιασε κάποιον, ένα κατοικίδιο ή ένα «αρκουδάκι»

• Κάνετε τους κανόνες ξεκάθαρους και εύκολους με σημαίνουσες επιπτώσεις οι οποίες είναι αντίστοιχες της ηλικίας του παιδιού.
• Να αναγνωρίζετε άμεσα σημάδια πως το παιδί είναι θυμωμένο, όπως κόκκινο πρόσωπο, σφιγμένοι μύες ή γροθιές.
• Κατανοήστε πως όταν ένα παιδί έχει πονοκέφαλο, πόνους στομάχου ή απόμακρη συμπεριφορά μπορεί να είναι σημάδι καταπιεσμένου θυμού
• Παρατηρείστε το παιδί προσεκτικά, επισημαίνοντας συμπεριφορές θυμού. Αναρωτηθείτε:

• Να έχετε το νου σας για ξεσπάσματα θυμού και να χρησιμοποιείτε ασχολίες για να τα αποφορτίσετε. Για παράδειγμα, αν το παιδί θυμώνει όταν είναι ώρα να πάει για ύπνο, μιλήστε με το παιδί πριν από αυτή την ώρα και μοιραστείτε τις προσδοκίες σας. Έπειτα επιβραβεύστε το παιδί όταν φερθεί με ηρεμία.
• Αποφύγετε την παρέα με παιδιά που εγείρουν διαμάχες.
• Βοηθείστε τα παιδιά να καταλάβουν πως ο θυμός είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα και όλοι το έχουν. Πείτε: «Είναι οκ να αισθάνεσαι θυμωμένος, αλλά δεν είναι οκ να βλάπτεις τον αυτό σου ή άλλους»
• Σταματήστε τις επιθετικές συμπεριφορές. Πείτε: «Δεν μπορώ να σας αφήσω να τσακώνεστε», ή «Δεν μπορώ να σε αφήσω να με χτυπάς». Έπειτα απομακρύνετε το παιδί όσο προσεκτικά γίνεται.
• Αν το παιδί είναι εκτός εαυτού, πηγαίνετε το σε ένα ήρεμο μέρος οπού μπορεί να ηρεμήσει.
• Προσπαθήστε να μην παίρνετε το ξέσπασμα του παιδιού προσωπικά. Διαχειριστείτε το παιδί ήρεμα και βάσει γεγονότων.
• Αναγνωρίστε τα δυνατά συναίσθημα, βοηθώντας το παιδί να ελέγξει τον εαυτό του. Πείτε για παράδειγμα, «Θα πρέπει να είναι δύσκολο να παίρνεις ένα χαμηλό βαθμό ενώ προσπάθησες τόσο πολύ»
• Βοηθείστε το παιδί να χρησιμοποιεί συναισθηματικό λεξιλόγιο. Διαβάστε βιβλία που ζητούν από τα παιδιά να λεξικοποιούν στιγμές που ένιωσαν διάφορα συναισθήματα.
• Χρησιμοποιείστε λέξεις συναισθήματος για να βοηθήσετε τα παιδιά να κατανοήσουν πως αισθάνονται οι άλλοι. Για παράδειγμα: « Η Μαρία κάθεται μόνη της και φαίνεται λυπημένη, μπορεί να νιώθει μοναξιά» ή «Όταν ο Γιώργος σκόνταψε και έπεσε φαινόταν ντροπιασμένος.»
• Βοηθείστε τα παιδιά να κατανοήσουν τα δικά τους συναισθήματα λεξικοποιώντας τα. «Σε έκανε να αισθάνεσαι θυμωμένος όταν γελούσαν μαζί σου»
• Ακούστε και αναγνωρίστε χωρίς κριτική τα συναισθήματα που εκφράζει το παιδί. Έπειτα βοηθείστε το παιδί να αναγνωρίσει το αληθινό συναίσθημα πίσω από τον θυμό, όπως θλίψη, απογοήτευση, φόβος ή άγχος. Για παράδειγμα: «Σε πλήγωσε όταν ο φίλος σου ήταν σκληρός μαζί σου» ή «τρόμαξες όταν σε κυνηγούσε εκείνο το παιδί».
• Ενισχύστε το παιδί ώστε να αποδέχεται το θυμό του και να τον ελέγχει ρωτώντας το: «Έκανα κάτι που δημιούργησε το πρόβλημα; Αν ναι, τι μπορώ να κάνα για να επανορθώσω; Πως μπορώ να φροντίσω να μην ξανασυμβεί;»
• Διευκολύνετε την επικοινωνία με το παιδί ή μεταξύ των παιδιών ρωτώντας :

• Βοηθείστε τα παιδιά να καταλάβουν πως μπορούν να επιλέξουν πώς να φερθούν όταν αισθάνονται θυμό. Μάθετέ τους αυτό-έλεγχο και πώς να χειρίζονται αρνητικές  παρορμήσεις.

• Υποστηρίξτε πως τα παιδιά πρέπει να είναι υπεύθυνα για τις πράξεις τους. Εφαρμόστε δίκαια τις επιπτώσεις.
• Συνεργαστείτε με τους υπόλοιπους ενήλικες στη ζωή ου παιδιού έτσι ώστε σε κοινό μέτωπο να ανταποκριθείτε σταθερά και με τρυφερότητα στις ανάγκες του να είναι αποδεκτό και ασφαλές ως μια σημαντική ύπαρξη.
• Ποτέ μην προσπαθήσετε να υπερβείτε σε ένταση το ξέσπασμα του παιδιού ώστε να το κατευνάσετε, διαιωνίζετε και ενισχύεται μια κακή και επιζήμια συμπεριφορά.
• Αν πιστεύετε πως το πρόβλημα είναι πέραν των δυνατοτήτων σας, ζητήσετε βοήθεια ειδικού.
• Τέλος βρείτε διεξόδους εκτόνωσης και για τα δικά σας έντονα συναισθήματα,  ώστε να έχετε την δύναμη και αντοχή να δεχτείτε και των παιδιών σας.

ΔΩΡΟΘΕΑ ΜΑΝΩΛΟΠΟΥΛΟΥ

Ψυχολόγος – Οικογενειακή Θεραπεύτρια – Εισηγήτρια Ψυχολογικών Θεμάτων

lifehub

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ