Kατάμαυρος κόσμος

Το κατάμαυρο Vantablack. Ένας εντυπωσιακός κατάμαυρος κόσμος. Κι όμως, ο κόσμος του απόλυτου μαύρου είναι πολλές φορές εξαιρετικά εντυπωσιακός. Μπορεί το χρώμα τους να μην είναι θελκτικό, μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις η απόχρωσή τους να μην τα κάνει καν ορατά, είναι όμως μια σειρά εξαιρετικά ενδιαφέρουσες υπάρξεις του παλαιού και σύγχρονου κόσμου. Ας δούμε τι είναι και τι κάνουν.

Πριν από λίγες ημέρες έγινε γνωστό ότι δημιουργήθηκε ένα νέο υλικό, κυρίως για αεροδιαστημικές εφαρμογές. Το πιο ενδιαφέρον χαρακτηριστικό του είναι όμως ότι, όπως λένε οι ειδικοί, πρόκειται για το πιο μαύρο υλικό του κόσμου. Είναι τόσο μαύρο που πλησιάζει την ανυπαρξία, μια απύθμενη τρύπα στον φωτεινό κόσμο που γνωρίζουμε.

Τίποτα δεν φαίνεται πιο μαύρο από το Vantablack, ένα σχεδόν εξωπραγματικό υλικό που αναπτύχθηκε από βρετανική εταιρεία νανοτεχνολογίας. Το κατάμαυρο Vantablack «απορροφά το 99,6% της εισερχόμενης ακτινοβολίας, ποσοστό που πιστεύεται ότι είναι το υψηλότερο που έχει καταγραφεί ποτέ» αναφέρει σε ανακοίνωσή της η εταιρεία Surrey Nanosystems.

Πλανήτης πιο μαύρος από το κάρβουνο. Ο πλανήτης TrEs-2b ανακαλύφθηκε πριν από πέντε έτη και, σύμφωνα με νέα μελέτη, είναι ένας από τους πιο παράξενους πλανήτες που γνωρίζουμε. Πρόκειται για έναν γίγαντα αερίου που απορροφά το 99% του ηλιακού φωτός, με αποτέλεσμα να είναι εξαιρετικά σκοτεινός. Όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά οι ερευνητές, ο TrEs-2b είναι πιο μαύρος και από το κάρβουνο!

Ο TrEs-2b βρίσκεται σε απόσταση 750 ετών φωτός στον αστερισμό του Δράκοντα και είναι ένας γίγαντας αερίου με μέγεθος παρόμοιο με αυτό του Δία. Όπως διαπίστωσαν επιστήμονες του Κέντρου Αστροφυσικής Harvard- Smithsonian, ο πλανήτης απορροφά σχεδόν το σύνολο του φωτός που δέχεται από το μητρικό του άστρο, το GSC 03549-02811.

Το γεγονός ότι ο TrEs-2b κινείται πολύ κοντά στο μητρικό του άστρο, σε απόσταση μόλις πέντε εκατομμυρίων χλμ., σημαίνει ότι το ηλιακό φως τον «λούζει» κυριολεκτικά συνεχώς. Αυτό κάνει το φαινόμενο ακόμη πιο εντυπωσιακό και ενδιαφέρον για τους επιστήμονες. Η θερμοκρασία στην ατμόσφαιρα του πλανήτη υπολογίζεται ότι αγγίζει τους χίλιους βαθμούς Κελσίου.

Μαύρο χιόνι πέφτει σε εξωπλανήτη. Μία από τις πιο γνωστές ρήσεις που ακούγεται όταν θέλει κάποιος να τονίσει την επιμονή και την αποφασιστικότητά του σε κάποιο θέμα είναι ότι θα ασχολείται με αυτό «μέχρι να πέσει μαύρο χιόνι». Αν ζούσαμε στον πλανήτη HD 209458 b, η ρήση αυτή δεν θα υπήρχε αφού γάλλοι αστρονόμοι ανακάλυψαν ότι στον εξωπλανήτη πέφτει όντως μαύρο χιόνι!

Ο HD 209458 b είναι ένας γίγαντας αερίου που βρίσκεται σε απόσταση 150 ετών φωτός από τη Γη στον αστερισμό του Πήγασου. Βρίσκεται πολύ κοντά στο μητρικό του άστρο και ολοκληρώνει μια πλήρη περιστροφή γύρω από αυτό σε μόλις 84 ώρες. Όπως είναι επόμενο, οι θερμοκρασίες που αναπτύσσονται σε αυτόν τον εξωπλανήτη είναι πολύ μεγάλες. Στην πλευρά του πλανήτη που κατά την τροχιακή του κίνηση βλέπει το μητρικό του άστρο (δηλαδή, εκεί όπου είναι ημέρα) η θερμοκρασία αγγίζει τους δύο χιλιάδες βαθμούς Κελσίου. Στην αντίθετη πλευρά η θερμοκρασία κυμαίνεται γύρω στους 500 βαθμούς Κελσίου.

Φυσικά οι συνθήκες αυτές δεν σχετίζονται σε καμία περίπτωση με τη ζωή, γι’ αυτό και η επιστημονική κοινότητα έχει βαφτίσει ανεπισήμως τον πλανήτη «Οσιρι», τον θεό των νεκρών στην αρχαία Αίγυπτο. Ο σχηματισμός του χιονιού απαιτεί νερό, το οποίο δεν υπάρχει βέβαια στον HD 209458 b. Η πολύ μεγάλη διαφορά όμως στη θερμοκρασία ημέρας και νύχτας στον πλανήτη δημιουργεί διάφορα φαινόμενα. Ένα από αυτά είναι η δημιουργία ατμοσφαιρικών ρευμάτων που μεταφέρουν στροβιλιζόμενη ύλη από τις περιοχές όπου υπάρχει ημέρα σε εκείνες όπου υπάρχει νύχτα και το αντίθετο. Αυτό (θεωρητικά) σημαίνει ότι οι αέριες μάζες που ξεκινούν από τις περιοχές όπου υπάρχει ημέρα στερεοποιούνται όταν εισέρχονται στις συνθήκες της νύχτας.

Επιστήμονες του Αστεροσκοπείου Côte d’ Azur στη Νίκαια δημιούργησαν ένα τρισδιάστατο μοντέλο των ατμοσφαιρικών συνθηκών που επικρατούν στον HD 209458 b. Σύμφωνα με αυτό, τα καυτά αέρια καθώς οδεύουν προς τις νυχτερινές περιοχές μετατρέπονται σε νιφάδες οξειδίου του τιτανίου. Οι ειδικοί το χαρακτηρίζουν «μαύρο, καυτό, καπνιστό χιόνι» που πέφτει προς το εσωτερικό του πλανήτη. Οι ερευνητές αναφέρουν ότι οι μαύρες νιφάδες είναι πιθανότατα προϊόν της πρόσμειξης διοξειδίου τιτανίου με κάποιο άλλο στοιχείο. Αν και το διοξείδιο του τιτανίου έχει λευκή και φωτεινή απόχρωση, η παρουσία κάποιου άλλου στοιχείου – π.χ. οξειδίων πυριτίου – προσδίδει το μαύρο χρώμα στις νιφάδες.

Το Τζουράσικ Παρκ ήταν κατράμι δηλ. κατάμαυρος. Λίγους μήνες μετά την ανακάλυψη ότι ο αρχαιοπτέρυξ είχε μαύρο χρώμα, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι άλλο ένα είδος δεινοσαύρων ήταν επίσης μελανού χρώματος. Ο μικροράπτορας, ένα μικροσκοπικό είδος δεινοσαύρου που έμοιαζε με πτηνό, είχε έντονο μαύρο και ιριδίζον φτέρωμα.

Ερευνητές του Πανεπιστημίου Akron και του Πανεπιστημίου του Τέξας στις ΗΠΑ κατάφεραν να ανασυνθέσουν την εικόνα του μικροράπτορα αναλύοντας καλοδιατηρημένα απολιθώματα του μικρού δεινοσαύρου που ανακαλύφθηκαν πρόσφατα.

Ο μικροράπτορας ζούσε πριν από 130 εκατομμύρια έτη, ήταν δηλαδή κατά 20 εκατ. χρόνια μεταγενέστερος του αρχαιοπτέρυγα που μελετήθηκε από την ίδια ομάδα, και διαπιστώθηκε ότι είχε και αυτός μαύρο χρώμα. Εφθανε σε μέγεθος τα 75 εκατοστά, είχε όψη και χαρακτηριστικά πτηνού, όπως π.χ. μια μακριά λεπτή ουρά και ένα δεύτερο ζευγάρι φτερά που βρίσκονταν στα πόδια του.

Αυτά που θύμιζαν δεινόσαυρο ήταν τα σαγόνια και τα δόντια του, που είχαν ανατομία και ισχύ δεινοσαύρου. Σύμφωνα με τους ερευνητές, ο μικροράπτορας ανέπτυξε το έντονο και μάλιστα ιριδίζον μαύρο χρώμα του πιθανότατα για να προσελκύει την προσοχή των άλλων μελών του είδους και να βρίσκει ταίρι.

***
Λαΐνας Θοδωρής στο Βήμα
***

terrapapers

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ