ΜΟΥΝΤΙΑΛ 1934: Η Ελλάδα πρώτο θύμα του φασισμού στο ποδόσφαιρο (Β΄ μέρος)

του Τάκη Κατσιμάρδου //

Η Εθνική Ελλάδος. Την έστειλαν στο Μιλάνο για να χάσει!

Η ποδοσφαιρική αναμέτρηση Ιταλίας- Ελλάδας στο πλαίσιο του δεύτερου Μουντιάλ είχε οριστεί να γίνει στο γήπεδο «Σαν Σίρο» του Μιλάνου (σήμερα Μεάτσα, από το όνομα του Ιταλού άσου, που πρωταγωνιστούσε τότε στα γήπεδα).

Ο αγώνας ορίστηκε για την Κυριακή 25 Μαρτίου 1934. Προβλεπόταν και δεύτερος επαναληπτικός στο πλαίσιο της πρόκρισης των 16 ομάδων για την τελική διοργάνωση. Ποτέ, όμως, δεν έγινε.
Η αναμέτρηση μεταξύ της πιο ισχυρής ομάδας στη διοργάνωση με την πιο ανίσχυρη, όπως η Ελλάδα, προέκυψε… συμπτωματικά. Είναι αλήθεια ότι ουδείς αμφισβήτησε τότε δημοσίως την «κλήρωση», και στην Αθήνα την απέδιδαν στην κακή τύχη:

«Η κλήρωσις των συναντήσεων του παγκοσμίου ποδοσφαιρικού πρωταθλήματος, του οποίου την οργάνωσιν ανέλαβε η Φασιστική Ομοσπονδία Αθλητισμού, έφερεν αντιμετώπους ευθύς εξ αρχής την πανίσχυρον και διεκδικούσαν τα πρωτεία ιταλικήν ενδεκάδα και την τελευταίαν εις το πρωτάθλημα των Βαλκανικών Κρατών ομάδα των Ελλήνων άσσων του φούτμπωλ…»

Δεν υπάρχουν τεκμήρια για «στημένη» κλήρωση, αλλά ένας συνδυασμός γεγονότων οδηγεί στο ότι η Ελλάδα ήταν το πρώτο θύμα της «παράγκας» του φασιστικού καθεστώτος.

Διπλή πρόκληση

Η μέρα της συνάντησης συνέπιπτε με την εθνική επέτειο της Ελλάδας και, όπως ήταν αναμενόμενο, πήρε «εθνικές διαστάσεις», ως απάντηση στον ιταλικό «σωβινισμό». Όχι, όμως, και στον φασισμό, που γοήτευε αρκετούς και στη χώρα μας. Αν και η μέρα προσφερόταν, καθώς ακριβώς τότε συμπληρώνονταν δέκα χρόνια από την εγκαθίδρυση της Ελληνικής Δημοκρατίας (25 Μαρτίου 1924).
Στο φόντο της αναμέτρησης υπήρχε μια Ιταλία η οποία δεν ήταν μόνο δύναμη κατοχής στα ελληνικά Δωδεκάνησα· διεκδικούσε τα Ιόνια νησιά, ενώ οι ιμπεριαλιστικές βλέψεις της επεκτείνονταν σε όλον τον βαλκανικό και μεσογειακό χώρο· σε βάρος και των ελληνικών δικαιωμάτων και συμφερόντων.
Ο ίδιος ο Ντούτσε, όπως είχε προαναγγελθεί, θα παρακολουθούσε τον αγώνα. Όπως και έγινε, παρουσία 50.000 θεατών, που τον αποθέωσαν. Το ίδιο είχαν διαπράξει την ίδια μέρα εκατομμύρια Ιταλών, καθώς είχαν προσέλθει στις κάλπες και ψήφισαν αποκλειστικά σχεδόν το φασιστικό κόμμα.

Η «πίστις» δεν αρκούσε…

Στο γήπεδο η ελληνική ομάδα, παρά τις φιλότιμες προσπάθειες χαρισματικών παικτών, έχασε με δύο γκολ σε κάθε ημίχρονο. Η φυσιολογική ήττα στην πρώτη εμφάνιση της Εθνικής σε Μουντιάλ, περισσότερο για «πατριωτικούς» λόγους, παρά για την πραγματικότητα, αρχικώς θα αποδοθεί στη φυσική κατάστασή τους και στον αγωνιστικό χώρο:

Με 50.000 λιρέτες εξαγοράστηκε η ΕΠΟ για να παραιτηθεί εκ των προτέρων από επαναληπτικό αγώνα στην Αθήνα.

«Ο αγών έληξε με το αποτέλεσμα αυτό, το οποίον αν λάβη τις υπόψιν του την καταπόνησιν των Ελλήνων εκ του επιπόνου ταξειδίου και τα επιζημίας ιδιότητας του γηπέδου, δεν πρέπει να θεωρηθή διόλου αποκαρδιωτικόν…»

Το περίεργο από αγωνιστικής πλευράς είναι ότι δεν ακολούθησε δεύτερος προκριματικός αγώνας στην Αθήνα , όπως προβλεπόταν. Ο επαναληπτικός θα ήταν χάσιμο χρόνου, και επιπλέον καταπόνηση για τους Ιταλούς.
Σκάνδαλο θεωρήθηκε από τους φιλάθλους η συμφωνία της ΕΠΟ για τη μη διεξαγωγή δεύτερου αγώνα. Δημοσίευμα της εποχής είναι αποκαλυπτικό για την «παράγκα» του Μουντιάλ:

«Η εθνική ομάς κατηρτίσθη διά να ηττηθή εις το Μιλάνον, εξιλαστήριον θύμα των πατριδοκαπηλικών απόψεων της Ομοσπονδίας, αλλά και των ακράτων φασιστικών ποδοσφαιρικών ονείρων της γείτονος χώρας…
Η Εθνική μας ομάς δεν μεταβαίνει εις Ιταλίαν με την ευγενή και ωραίαν φιλοδοξίαν να τιμήση την πατρίδα των προαιωνίων αγωνιστικών παραδόσεων, αλλά διά να ηττηθή χάριν της στεγάσεως της ΕΠΟ εις καλλιμάρμαρον μέγαρον και χάριν τονώσεως των οικονομικών της. Διά το ποσόν των 50 χιλιάδων λιρεττών τας οποίας θα καταβάλη η φασιστική Ομοσπονδία, η Ελλάς υπεχρεώθη να αποκλείση την πιθανότητα μιας καλυτέρας εμφανίσεως εις το έδαφός της».

Τα πρώτα γραφεία της ΕΠΟ στην οδό Φυλής (σήμερα αποθήκες της Ομοσπονδίας) φαίνεται ότι κτίστηκαν με τα λεφτά του Μουσολίνι.

Η ελληνική απάντηση

Αλλά μετά το 4-0 και τους ιταλικούς πανηγυρισμούς, που συνδέανε το αποτέλεσμα με το ιταλικό «μεγαλείο», επομένως και τις «δικαιολογημένες» βλέψεις του φασιστικού καθεστώτος για κυριαρχία στη Μεσόγειο, ήρθε και η ελληνική «απάντηση».
Καταγράφεται πολύ χαρακτηριστικά στα «Αθλητικά Χρονικά» της εποχής (εφημερίδα που κυκλοφορούσε δύο φορές την εβδομάδα).

Ιδού μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά αποσπάσματα.
Χωρίς σχόλια, αφού μιλούν από μόνα τους για την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και τις αντιλήψεις της περιόδου:

Μια μεγάλη ήττα, που κρίθηκε περίπου ως νίκη. Αφού «η Εθνική αγωνισθείσα υπερανθρώπως (πρώτη νίκη) απέφυγεν την πανωλεθρίαν» (δεύτερη επιτυχία).

«Η εθνική μας ομάς κατώρθωσε να εξέλθη από την σκληροτάτην δοκιμασίαν χωρίς το στίγμα μιάς επονειδίστου πανωλεθρίας και το όνειδος μιάς ήττης, όπως την εθεώρουν εκ των προτέρων βεβαίαν οι σωβινισταί της αντίπαλοι. Ηττήθημεν εις το Μιλάνον, αλλά τιμητικώς…
Οι κολοσσοί του ιταλικού ποδοσφαίρου, εκλαβόντες το εθνικό μας συγκρότημα ως εξιλαστήριον θύμα και λείαν των ακράτων επί του παγκοσμίου κυπέλλου αξιώσεων, ηγωνίσθησαν με φανατισμόν και απερίγραπτον μαχητικότητα…
Ατυχώς όμως δι’ αυτούς, η Εθνική ομάς, μνήμων των εθνικών και φυλετικών μας παραδόσεων και υψηλός θεματοφύλαξ των αιωνίων αγράφων αγωνιστικών νόμων, ηγωνίσθη διά την Ελλάδα και την απειλουμένην τιμήν της με απερίγραπτον ψυχικόν σθένος και αυτοθυσίαν… Περιώρισεν τον προσδοκώμενον ιταλικόν θρίαμβον εις μίαν απλήν νίκην…
Η Εθνική μας ομάς ηγωνίσθη ως μία ψυχή και ως μία ιδέα, η αιωνία ιδέα της αφθάρτου, της ηρωικής Ελλάδος…
Ηγωνίσθη και έπεσεν ηρωικώς αμυνομένη επί των επάλξεων της Εθνικής της αποστολής. Πρέπει να είμεθα υπερήφανοι διότι απεδείχθη διά μίαν ακόμη φοράν ότι οι Έλληνες παίκται δεν ελησμόνησαν το καθήκον και την αποστολή των εις την ξένην, αλλά ετήρησαν πιστώς και διεφύλαξαν άσπιλον και ιεράν την ιδέαν της Ελληνικής ψυχικής παρορμήσεως και αδαμάστου θελήσεως…»

Σαν πολεμικό ανακοινωθέν φαντάζει το παραπάνω αντιπροσωπευτικό κείμενο, αν απαλειφθούν οι λέξεις και φράσεις που παραπέμπουν στο ποδόσφαιρο. Αλλά αυτό δεν συνέβαινε μόνο τότε, και δεν ήταν μόνο ελληνικό φαινόμενο. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι η αντιπαράθεση δεν έγινε μεταξύ φασισμού και δημοκρατίας, αλλά για «φυλετικά» γνωρίσματα: από τη μια των πρώην κοσμοκρατόρων Ρωμαίων και νυν υποψήφιων μεσογειαρχών Ιταλών· από την άλλη των Ελλήνων παικτών, οι οποίοι έδειχναν ότι «ναι μεν στερούνται των τεχνικών μέσων και των απαραιτήτων σωματικών εφοδίων, αλλά όμως δεν λησμονούν τας προαιωνίους φυλετικάς και εθνικάς παραδόσεις των, την ιστορίαν 365 Ολυμπιάδων…»

Ιδεολογικοποίηση

Οι αποτυχημένες εμφανίσεις της Εθνικής προπολεμικά, τόσο στο Βαλκανικό Κύπελλο, όσο και στα προκριματικά του Μουντιάλ , όπως συμβαίνει συνήθως στα καθ’ ημάς, «ιδεολογικοποιήθηκαν». Οι «θεωρητικοί» της εποχής τις ήττες της Εθνικής Ελλάδας την ευρύτερη περίοδο αποδίδουν στη «φύση του Έλληνος». Υποτίθεται ότι «ο ατομισμός του Έλληνος δεν εξυπηρετεί τας ανάγκας ενός ομαδικού αθλήματος, η απόδοσις του οποίου εξαρτάται από την πειθαρχίαν του συνόλου! » Παραμύθια που, με άλλες μορφές, επιβιώνουν ως σήμερα ακόμη. Τότε, πάντως, τη «φύση» του Έλληνα ανέλαβε να διορθώσει και να βελτιώσει η βασιλομεταξική δικτατορία…

Όσο για το Μουντιάλ συνολικά του 1934 −και όχι μόνο−, υπάρχει πάντα μια εύστοχη ιστορική επισήμανση: «Η ιδέα ότι η πολιτική και τα σπορ διαχωρίζονται είναι για γέλια…»

Δείτε στιγμιότυπα από τους αγώνες της Εθνικής μας ομάδας στα Μουντιάλ του 1934 και 1938 >>

fractalart

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ