Η Οικονομία στο Δικαστήριο

του Νίκου Μπινιάρη

Η πιο πρόσφατη είδηση η οποία «βγήκε» από την ΕΕ δεν ήταν πολιτική ή οικονομική αλλά προήλθε από το Ανώτατο Δικαστήριο της Γερμανίας. Ούτε λίγο ούτε πολύ το Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο της Καρλσρούης παρέπεμψε υπόθεση για την νομιμότητα ή μη του προγράμματος ΟΜΤ, δηλαδή της επαναγοράς ομολόγων, κρατών όπως η Ισπανία, η Ιταλία από την ΕΚΤ. Αυτή η απόφαση είχε ληφθεί τον Σεπτέμβριο του 2012 από τον Μάριο Ντράγκι μετά την δήλωσή του τον Ιούνιο πως θα κάνει τα πάντα για να σώσει το ευρώ.

37,000 Γερμανοί έχουν προσφύγει εναντίον της ΕΚΤ διότι θεωρούν πως αυτή είχε  ξεπεράσει τις αρμοδιότητές της (ultra vires act)  διότι οι Ευρωπαϊκές συνθήκες της επέτρεπαν μόνον νομισματική πολιτική ενώ το πρόγραμμα επαναγοράς θεωρήθηκε οικονομική πολιτική για την οποία είναι αρμόδια μόνον τα κράτη. Το Συνταγματικό Δικαστήριο με ψήφους 6-2 αποφάσισε στην ουσία ότι η πράξη της ΕΚΤ ήταν πέραν των αρμοδιοτήτων της αλλά θεώρησε πιο κομψό να παραπέμψει το ζήτημα για συμβουλευτική ερμηνεία στο Ανώτατο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (ΑΕΔ) στο Λουξεμβούργο. Η μειοψηφία αντιθέτως θεώρησε πως η προσφυγή έπρεπε να απορριφθεί κηρύσσοντας το δικαστήριο αναρμόδιο για αυτό το ζήτημα το οποίο είναι αρμοδιότητα της κυβέρνησης και της Βουλής. Αυτό το σκεπτικό είναι  η ρεαλιστική θέση σε τέτοια ζητήματα έκτακτης ανάγκης. Το ίδιο Δικαστήριο είχε απορρίψει προσφυγή το 2011 κατά του πακέτου διάσωσης της Ελλάδος.

Η απόφαση του ΑΕΔ θεωρείται ότι θα είναι θετική για την ΕΚΤ. Το Γερμανικό Ανώτατο Δικαστήριο όμως θα πάρει την δική του απόφαση. Είναι η πρώτη φορά που το Συνταγματικό Δικαστήριο παραπέμπει υπόθεση στο ΑΕΔ και για κάποιους αναλυτές αυτό υποδεικνύει την αποδοχή της προτεραιότητας του Ευρωπαϊκού Δικαίου έναντι του Γερμανικού.  Για άλλους είναι μια συνήθης πρακτική την οποία απλά υιοθετεί το Γερμανικό δικαστήριο. Πρακτικά αυτό το οποίο έχει συμβεί είναι πως η ΕΚΤ πήρε τον Σεπτέμβριο του 2012 μία απόφαση να «απειλήσει» τις αγορές με απεριόριστη εξαγορά ομολόγων της περιφέρειας ώστε να μειώσει το διαφορικό επιτόκιο μεταξύ αυτών και των επιτοκίων των κεντρικών χωρών. Και μέχρι τώρα αυτό επέτυχε. Είναι σημαντικό ότι η απόφαση του δικαστηρίου σκιαγραφεί τον τρόπο με τον  οποίον  αυτό θα θεωρούσε την κίνηση αυτή  της ΕΚΤ ως νόμιμη. Πρώτον, τα ομόλογα αυτά δεν θα επιδέχονταν κούρεμα, δεύτερον, και ουσιαστικά αδιάφορο, ότι θα πρέπει να αποφεύγονται οι εμπλοκές για τη διαμόρφωση τιμών στις αγορές και τρίτον, και πολύ σημαντικό, πως δεν θα πρέπει να υπάρξει απεριόριστη εξαγορά ομολόγων. Εδώ πρέπει να σημειωθεί πως μέχρι στιγμής η ΕΚΤ δεν έχει αγοράσει κανένα ομόλογο κράτους της περιφέρειας.

Αυτό επίσης το οποίο έχει τεθεί σε αμφισβήτηση είναι και η νομιμότητα του Μηχανισμού Ευρωπαϊκής Σταθερότητας (500δις ευρώ) ο οποίος δεν έχει ούτε και αυτός ενεργοποιηθεί.

Το ΑΕΔ θα πάρει από έξι έως δεκαοκτώ μήνες για να αποφασίσει. Άρα περιμένουμε τελεσίδικη απόφαση από τη Γερμανική πλευρά μετά δύο χρόνια.

Αντιδρώντας στην είδηση υπάρχουν τουλάχιστον δύο απόψεις. Η μία ότι το να απορρίψει στην ουσία τη νομιμότητα του σχεδίου της ΕΚΤ το Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο θέτει σε νέο κίνδυνο την σταθερότητα του ευρώ. Και αυτό γιατί εάν κατά τη διάρκεια έως την τελική ετυμηγορία παρουσιαστεί μια κρίση η οποία θα απαιτήσει τη χρήση του ΟΜΤ είναι αμφισβητήσιμο εάν ο μηχανισμός θα μπορούσε να λειτουργήσει τουλάχιστον με την συμμετοχή της Γερμανίας. Η Γερμανική Κεντρική Τράπεζα θα απόσχει από τον μηχανισμό στήριξης της ΕΚΤ λόγω της επικείμενης πιθανής απόφασης για αναθεώρηση των όρων όπως έχουν ήδη προδιαγραφεί από το υπάρχον σκεπτικό.  Από την άλλη πλευρά άλλοι αναλυτές θεωρούν πως το ζήτημα είναι ένα πολιτικό παιγνίδι το οποίο δεν θα έχει καμία επίπτωση σε μια τέτοια κρίση. Το Σπίγκελ, και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρούν θετική την απόφαση αυτή. Αντίθετα ο Marc Oswald της Monument Securities λέει πως «η απόφαση αυτή υπενθυμίζει σε όλους πως η ευρωζώνη δεν είναι η όαση ασφαλείας ούτε ο αυτονόητος επενδυτικός προορισμός που φαίνεται από τη μέχρι τώρα πορεία των αγορών». Ο Evans-Pritchard στην Telegraph θεωρεί την απόφαση βόμβα στην αυλή της ΕΚΤ και ο Clemens Fuest του Ινστιτούτου ZEV της Γερμανίας λέει: «Αυτό  είναι μια γενική επίθεση κατά της στρατηγικής διάσωσης της Ευρώπης. Δεν γνωρίζω αν οι αγορές το έχουν ακόμη καταλάβει». Τέλος η Megan Greene στο Bloomberg θεωρεί ότι με αυτήν την απόφαση η Γερμανία υπονομεύει το ευρώ. Πάντως οι αγορές δεν αντέδρασαν αρνητικά αλλά μάλλον θετικά.

Όλα τα παραπάνω αναφέρονται ως γεγονότα τα οποία συνθέτουν μια πραγματικότητα την οποίαν πολλοί Έλληνες και κυρίως οι πολιτικοί ταγοί της χώρας ασχέτως ιδεολογικής τοποθέτησης αγνοούν ή χειρότερα θέλουν να αγνοούν. Στις ατέρμονες και εν πολλοίς άνευ ουσίας συζητήσεις για το ευρώ, τη δραχμή, μέσα ή έξω από την Ευρώπη, δεν έχουν διευκρινιστεί μερικά βασικά σημεία. Η ΕΕ πέραν όλων των άλλων είναι μια νομική ένωση. Το ζήτημα των νομικών δεσμεύσεων μεταξύ των κρατών μελών και των δικαιοδοσιών των εθνικών δικαστηρίων έναντι αποφάσεων των οργάνων της ΕΕ όπως της ΕΚΤ για πολιτικές οι οποίες στηρίζουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση έκανε την εμφάνισή του ως καθοριστικό για την συνέχεια η όχι του ιστορικού αυτού εγχειρήματος .

Η Γερμανία από την αρχή της κρίσης έχει παίξει ένα παιχνίδι που θα το χαρακτήριζε κανείς Μακιαβελικό, αφήνοντας τις κρίσεις να διαδέχονται η μία την άλλη χωρίς να προτείνει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για το σύνολο της ευρωζώνης. Παίζοντας με τις εξελίξεις στην πραγματικότητα παίζει αυτό το παιγνίδι το οποίο όμως είναι κενό περιεχομένου γιατί ο Μακιαβέλι στην πολιτική του θεωρία είχε στο κέντρο της κάθε πολιτικής πράξης τον ηγεμόνα, και ένα συγκεκριμένο σκοπό την ενοποίηση της Ιταλίας. Η Γερμανία δεν υπήρξε ποτέ ηγεμονική δύναμη ούτε και είναι. Στην πραγματικότητα  ισχύει το Αμερικανικό:  «γ### την Ευρώπη», δηλαδή τη Γερμανία για το ζήτημα της Ουκρανίας.

Αυτή η αγοραία αναφορά της Αμερικανίδας υφυπουργού υπογραμμίζει ακριβώς την θέση της Γερμανίας έναντι των πράγματι μεγάλων δυνάμεων. Η κίνηση του Συνταγματικού Δικαστηρίου εκφράζει τις εσωτερικές αντιφάσεις και αδυναμίες μιας χώρας η οποία με τόσο κόπο έχτισε μεταπολεμικά μαζί με όλους τους άλλους Ευρωπαίους την ΕΕ, την ενωμένη Γερμανία, το ευρώ και μια ισχυρή παραγωγική οικονομία. H ΕΕ δίχως σταθερότητα και βασικές αρχές αλληλεγγύης, όχι βέβαια με το «λεφτά υπάρχουν», με επικεφαλίδες αλά Bild και Focus  σε συνδυασμό με πωλήσεις αλλά-Siemens δεν έχει πολλά περιθώρια ύπαρξης.

 Νικόλαος Α. Μπινιάρης  Συγγραφέας Το Κάλεσμα της Ερήμου 7/2/2014

Πηγή : ΟΜΙΛΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΟΥ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΥ

αναδημοσίευση : απέραντο γαλάζιο

eleutheriellada

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ