Ιδιώτης, προκόπτων, σοφός

Όπως αναφέρει ο Σιμπλίκιος, σχολιάζοντας το τεσσαρακοστό όγδοο κείμενο του Εγχειριδίου, ο Επίκτητος, φθάνοντας στο τέλος των παραινέσεων, και πριν εξαγάγει το συμπέρασμα, ότι πρέπει κανείς να μη στέκεται στα λόγια, αλλά να προχωρεί στην πραγμάτωση των δεόντων, των αναγκαίων έργων, που πρεσβεύουν οι λόγοι, “παραδίδει”, αποκαλύπτει θα λέγαμε, τις τρεις “έξεις”, τις τρεις καταστάσεις, που μοιράζουν το σύνολο των ανθρώπων σε τρεις κατηγορίες.

 Οι περισσότεροι είναι κοινοί, αδιαφοροποίητοι άνθρωποι, “ιδιώτες”. Στους αντίποδες βρίσκονται οι φιλόσοφοι. Ανάμεσά τους, εκείνους που αφίστανται, που έχουν απομακρυνθεί από τους ιδιώτες, και προσχωρούν στους φιλοσόφους, τους ονομάζει “προκόπτοντες”, και τους διακρίνει σε όσους βρίσκονται στο πρώτο στάδιο, και μόλις αρχίζουν να παιδεύονται,να μορφώνονται φιλοσοφικά, και σε όσους ήδη έχουν προοδεύσει, έχουν προχωρήσει στη φιλοσοφική παίδευση αρκετά.


Στους τελευταίους, και μόνο, απευθύνεται κατεξοχήν ο λόγος του Επικτήτου, του “παιδαγωγού προς φιλοσοφίαν”. Οι φιλόσοφοι, στραμμένοι ήδη στον εαυτό τους, και απερίσπαστοι από τα είδωλα και τις σκιές των όντων, βρίσκουν το αγαθό μέσα τους. Αυτοί διδάσκουν και δε διδάσκονται. Οι προκόπτοντες δεν είναι ούτε φιλόσοφοι ούτε ιδιώτες, κοινοί δηλαδή άνθρωποι. Είναι κάποιοι που απέταξαν τον “ιδιωτισμό”, και δέχτηκαν να εισέλθουν στο στάδιο της προκοπής, αφού ενεχείρισαν, αφιέρωσαν τον εαυτό τους στον φιλόσοφο – δάσκαλο.

Ωστόσο, η περίοδος της μαθητείας έχει περιορισμένη διάρκεια. Ο Επίκτητος προτρέπει τους “προκόπτοντες” να θεωρούν τον εαυτό τους άξιο για τα καλύτερα πράγματα, και να μην αναβάλλουν τη φιλοσοφική τους ενηλικίωση. Οι προϋποθέσεις που καθιστούν δυνατή την τελευταία, αρκετά σύντομα εκπληρώνονται. Το λογικό όργανο προβαίνει στις ορθές διακρίσεις, και ο μαθητευόμενος αποκτά πρόσβαση και συνομολογεί τα θεωρήματα που οριοθετούν το φιλοσοφικό βίο. 

Η αμέλεια, η ραθυμία και η αναβλητικότητα στοιχίζουν την προκοπή, και καταδικάζουν το μαθητή να παραμείνει κοινός άνθρωπος, “ιδιώτης”. Γι’ αυτό, από νωρίς, πρέπει ο “παιδευόμενος” να ζει ως τέλειος και “προκόπτων”. Σε κάθε περίσταση, μεγάλη ή μικρή, η προκοπή αποτελεί κρίσιμο διακύβευμα, και η διασφάλιση ή η ακύρωσή της μπορεί να εξαρτηθεί από μια ημέρα και ένα πράγμα.

Θετική Ενάργεια

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ