Την ώρα που τα ελαφριά αναγνώσματα με έντονες σκηνές ερωτικής βίας γίνονται μπεστ σέλερ, εντός και εκτός διαδικτύου τα περιστατικά σεξισμού κορυφώνονται. Δύο φαινόμενα της εποχής μπαίνουν στο μικροσκόπιο...
Αν στις αρχές Δεκεμβρίου του 2013 κάποιος έριχνε μια ματιά στα 100 βιβλία με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στη λίστα του Amazon, δίπλα στο Doctor Sleep του Στίβεν Κινγκ, την τριλογία των Αγώνων Πείνας και νέους τίτλους με σούπερ προγράμματα διατροφής θα ανακάλυπτε και το Boudoir Bible (Η Βίβλος του Μπουντουάρ, εκδ. Rizzoli New York), στο εξώφυλλο του οποίου κυριαρχούν το κατάμαυρο φόντο και τα λευκά σκοινιά.
Η συγγραφέας του βιβλίου -που επίσης έχει γίνει μπεστ σέλερ στη Γαλλία- Μπέτονι Βέρνον, σχεδιάστρια κοσμημάτων και εκπαιδεύτρια σεξ, ισχυρίζεται ότι πρόκειται για έναν εύχρηστο και ευχάριστο οδηγό, στον οποίο αναλύονται -κάποιες φορές με αρκετό χιούμορ- θέματα σχετικά με το σεξ, όπως το ερωτικό bondage (δέσιμο), τα παιχνίδια ρόλων και τα sex toys, «που θα έκαναν τους γονείς μας να κοκκινίσουν», όπως αναφέρει η ίδια χαρακτηριστικά.
Το ζήτημα βέβαια με το συγκεκριμένο βιβλίο και πολλά αντίστοιχα που εμφανίζονται κάθε τόσο στα ράφια -διαδικτυακά και μη- δεν είναι αν θα κοκκινίσουμε εμείς ή οι γονείς μας, αλλά το γεγονός ότι η τάση που προέκυψε από το εκδοτικό φαινόμενο Πενήντα Απoχρώσεις του Γκρι όχι μόνο δεν έχει ξεφουσκώσει, αλλά καλά κρατεί. Η «φανταστική» ιστορία του δυναμικού macho αρσενικού που υποτάσσει στη γοητεία του και στο... μαστίγιό του ένα συνεσταλμένο και αθώο κορίτσι αναπαράγεται με διάφορους τρόπους και παραλλαγές τόσο στη λογοτεχνία όσο και στο σινεμά.
Η ερωτική επιθυμία, που για να κορυφωθεί χρειάζεται μεγάλες δόσεις αυταρχισμού, δεν κάνει πλέον σε κανέναν εντύπωση, αφού είναι ένα έργο το οποίο έχουμε δει και ξαναδεί. Το πρόβλημα όμως αρχίζει όταν αυτή η ιστορία παύει να είναι φανταστική, βγαίνει από τις κινηματογραφικές αίθουσες και εισβάλλει στους δρόμους, τα σπίτια, τις κρεβατοκάμαρες και την πραγματικότητά μας...
Το μπουντουάρ της κρίσης
Θα ήταν υπερβολή να κατηγορήσει κανείς τις Πενήντα Αποχρώσεις του Γκρι, το Boudoir Bible, το Game of Thrones -μια σειρά που επίσης βρίθει από σκηνές ωμού σεξ- ή τις ταινίες, για την κλιμάκωση της βίας κατά των γυναικών και τα έντονα φαινόμενα σεξισμού που παρατηρούνται το τελευταίο διάστημα. Όχι, οι άντρες δεν ζήλεψαν τη φήμη του Κρίστιαν Γκρέι και άρχισαν ξαφνικά να κακοποιούν τις συντρόφους τους με πρόσχημα την αγάπη και το ρομαντισμό. Αυτό όμως που μπορούμε να πούμε με σιγουριά είναι ότι όλες αυτές οι σειρές, τα μυθιστορήματα και τα σίριαλ δεν ξεφυτρώνουν τυχαία σαν τα μανιτάρια, αλλά αντιθέτως βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να το κάνουν. Γιατί κάποιες από τις σχέσεις και τις συμπεριφορές που περιγράφουν συμβαίνουν πολύ κοντά μας. Έρευνα που διενεργήθηκε από την Εταιρεία Μελέτης Ανθρώπινης Σεξουαλικότητας (ΕΜΑΣ) και το Ανδρολογικό Ινστιτούτο και η οποία παρουσιάστηκε σε διεθνές επιστημονικό συνέδριο την περασμένη άνοιξη, έδειξε ότι τον τελευταίο ενάμιση χρόνο τα κρούσματα βίας (σωματικής, σεξουαλικής, λεκτικής) στη χώρα μας, με θύματα κυρίως γυναίκες, έχουν αυξηθεί κατά 47%.
Συγκεκριμένα, όσον αφορά τη μορφή βίας που ασκούν οι άντρες, η σεξουαλική ταπείνωση αγγίζει το 55% και οι ξυλοδαρμοί το 23%, ενώ η πρόκληση τραυμάτων το 8%. Μάλιστα οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η κρίση είναι αυτή που έχει οδηγήσει τους ανθρώπους σε ακραίες συμπεριφορές. Ο πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης είχε σχολιάσει χαρακτηριστικά στην εφημερίδα Έθνος (22/05/2013): «...διαπιστώνουμε ότι η σεξουαλική βία, σε συνδυασμό με τη σεξουαλική ανικανότητα, βρίσκεται σε κατακόρυφη αύξηση. Η οικονομική κρίση γίνεται αυτόματα κοινωνική και πολιτιστική, χτυπώντας κυρίως το αντρικό φύλο που έχει ταυτίσει τη ρώμη, το χρήμα και το σεξ σαν απόλυτες δυνάμεις αρρενωπότητας. Τα παραδείγματα που αξιολογήσαμε ως ηχηρά και ανησυχητικά επιβεβαιώνουν το φόβο ότι στη χώρα μας έχουν ξυπνήσει πρωτόγονα ένστικτα ταπείνωσης, μέσα από σεξουαλικά υπονοούμενα, αλλά και ναζιστικές συμπεριφορές εξόντωσης».
Σεξισμός 2.0
Και εντάξει, στην Ελλάδα των μνημονίων και της ύφεσης θα μπορούσαμε να κατηγορήσουμε την κρίση για ό,τι συμβαίνει στις ανθρώπινες σχέσεις. Και σε άλλες χώρες όμως, στις οποίες η οικονομική κατάσταση δεν είναι οριακή, τα περιστατικά σεξισμού δεν έχουν τέλος. Χαρακτηριστική είναι μια διαφημιστική καμπάνια που «έτρεξε» στο Τέξας των ΗΠΑ προκαλώντας σάλο. Για να δείξει η εταιρεία πόσο «ρεαλιστικά» ήταν τα αυτοκόλλητα τα οποία παρήγε για το πίσω μέρος φορτηγών, δημιούργησε ένα το οποίο απεικόνιζε μια γυναίκα, θύμα απαγωγής, δεμένη και ξαπλωμένη στην καρότσα ενός αυτοκινήτου. Στο τέλος η διαφήμιση αποσύρθηκε λόγω της κοινωνικής κατακραυγής, πρόλαβε όμως να μας κάνει ξεκάθαρο ότι η βία κατά των γυναικών πολλές φορές χρησιμοποιείται και ως κόλπο του μάρκετινγκ.
Όπως επισημαίνει και η εφημερίδα Guardian στο γυναικείο μπλογκ που φιλοξενεί στην ηλεκτρονική έκδοσή της, «μπορεί οι εταιρείες να αποσύρουν αντίστοιχες διαφημίσεις ή να απολογούνται στο κοινό μετά από διάφορα μπαράζ αρνητικών σχολίων που δέχονται, όμως αυτά τα μέτρα έρχονται μόνο αφού η ζημιά έχει ήδη γίνει. Όπως και να ?χει, το 2013 τέτοια περιστατικά δεν θα έπρεπε να συμβαίνουν εξαρχής». Ωστόσο αυτά και άλλα αντίστοιχα γεγονότα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη, παρόλο που εμείς ενημερωνόμαστε μόνο για όσα γράφονται στις εφημερίδες ή βρίσκουν μια θέση στα μπλογκ. Χιλιάδες απλές γυναίκες έρχονται αντιμέτωπες με δείγματα σεξιστικής συμπεριφοράς, στο πλαίσιο μιας σχέσης, στο γραφείο, στο μετρό. Για πολλά από αυτά γίνονται αναφορές στο Everyday Sexism Project.
Η Λόρα Μπέιτς είναι ο ιθύνων νους του παραπάνω βρετανικού site, το οποίο ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 2012. Το συγκεκριμένο πρότζεκτ είχε από την αρχή τεράστια απήχηση στις γυναίκες και αυτή τη στιγμή στο Twitter αριθμεί πάνω από 100.000 followers.
Πρόσφατα μάλιστα επεκτάθηκε και σε 16 ακόμα χώρες, ανάμεσά τους οι ΗΠΑ, η Αυστραλία, η Δανία κ.ά., ενώ η Ιαπωνία και η Ινδία πρόκειται σύντομα να διευρύνουν το δίκτυο. «Αρχικά νόμιζα ότι απλώς θα μας αγνοούσαν, αλλά τελικά προκαλέσαμε τέτοιο θόρυβο ώστε οι εταιρείες και οι πολιτικοί ένιωσαν πως είχαν την υποχρέωση να μας απαντήσουν» δηλώνει η Λόρα Μπέιτς. Και πραγματικά η κίνησή της έχει σημειώσει πολλές και σημαντικές επιτυχίες στον ενάμιση μόλις χρόνο που υπάρχει.
Μεταξύ άλλων, το Everyday Sexism Project κατάφερε τα εξής: να αποσυρθεί η διαφήμιση μεγάλης εταιρείας κινητής τηλεφωνίας στις ΗΠΑ στην οποία υπήρχε η υπόνοια βιασμού, και να σταματήσει η Amazon να πουλάει μπλουζάκια με χιουμοριστικά μηνύματα με θέμα (και πάλι) το βιασμό. Η δημιουργός του πρότζεκτ αναφέρει κάτι εξίσου σημαντικό: τη γέννηση ενός νέου κύματος φεμινισμού, το οποίο δεν μάχεται για τα δικαιώματα των γυναικών, όπως συνέβαινε 50 και 60 χρόνια πριν, αλλά προσπαθεί να προστατέψει τα αυτονόητα. Και κυρίως να καταπολεμήσει το σεξισμό και το μισογυνισμό που επικρατούν στο διαδίκτυο. Ωστόσο τα καμπανάκια ήδη χτυπούν για τα καλά. Όπως λέει και η Μπέιτς, «o σεξισμός έχει αρχίσει και φιγουράρει σε πρωτοσέλιδα. Και οι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι πρόκειται για ένα σοβαρό ζήτημα που δεν θα να τελειώσει τόσο εύκολα...».
Και η κινητοποίηση δεν σταματά εδώ. Στις αρχές του 2013 μια Γερμανίδα φοιτήτρια και μπλόγκερ κάλεσε την κοινότητα του Twitter να μοιραστεί τις καθημερινές σεξιστικές εμπειρίες της κάτω από το hashtag #aufschrei (κατακραυγή). Η ανταπόκριση ήταν μαζική: σε έξι μέρες πάνω από 15.000 χρήστες είχαν κάνει τουλάχιστον 49.000 σχόλια πάνω στο ζήτημα. Ποτέ πριν κάτι τέτοιο δεν είχε συζητηθεί τόσο πολύ ανάμεσα στους Γερμανούς χρήστες του μέσου.
Το αποτέλεσμα ήταν να ξεσπάσει ένα debate σε εθνικό επίπεδο (Sexismus Debatte) με τα γερμανικά media να αναπαράγουν και να σχολιάζουν το θέμα επί εβδομάδες. Απόδειξη ότι, όσο επικίνδυνο μπορεί να γίνει ένα και μοναδικό tweet με σεξιστικό περιεχόμενο, τόσο αποτελεσματική μπορεί να αποδειχθεί μια μεθοδευμένη κίνηση από ανθρώπους που θέλουν να βάλουν τέλος σε τέτοιου είδους φαινόμενα.
Back to basics?
Τι συμβαίνει όμως και στη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, αντί να πηγαίνουμε μπροστά, να εξασφαλίζουμε τα κεκτημένα μας και να προετοιμάζουμε νέες διεκδικήσεις, επιστρέφουμε ως κοινωνία σε περασμένες εποχές και βάζουμε στο τραπέζι ζητήματα που θεωρητικά είχαν λυθεί πριν από χρόνια; Πώς είναι δυνατόν να μιλάμε για προώθηση σεξιστικών μηνυμάτων εναντίον των γυναικών μέσα από τη διαφήμιση, το ίντερνετ και το σινεμά, και πώς γίνεται μυθιστορήματα τα οποία από κάποιο σημείο και μετά προωθούν ανοικτά τη σεξουαλική βία να εξαφανίζονται από τα ράφια των βιβλιοπωλείων, από την πρώτη στιγμή της κυκλοφορίας τους, σαν ζεστά ψωμάκια; Και μάλιστα τα τελευταία να κερδίζουν την αποδοχή ακόμα και ακτιβιστριών που αφιέρωσαν τη ζωή τους στον αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών, όπως η Ναόμι Γουλφ. Είναι αυτή που πέρυσι, με αφορμή το σάλο που είχε ξεσπάσει για τις Πενήντα Αποχρώσεις του Γκρι, ανέφερε ότι ο ήρωας όχι μόνο δεν υποτιμά με τη βίαιη και αυταρχική συμπεριφορά του την ηρωίδα, αλλά αντιθέτως με αυτό τον τρόπο δείχνει την αγάπη του.
Σε αντίστοιχο μήκος κύματος κινείται και ο Ελβετός συγγραφέας και φιλόσοφος Αλέν ντε Μποτόν, ο οποίος στο τελευταίο βιβλίο του Πώς να Σκεφτόμαστε Περισσότερο το Σεξ (εκδ. Πατάκη) γράφει: «Ίσως είναι ένδειξη αγάπης ότι μας επιτρέπεται να χαστουκίσουμε κάποιον με δύναμη ή να σφίξουμε γερά τα χέρια μας γύρω από το λαιμό του. "..." Ο δεσμός αφοσίωσης μεταξύ ενός ζευγαριού έχει την τάση να ενισχύεται όσο αυξάνεται η χυδαιότητα. Όσο πιο τρομακτική πιστεύουμε ότι θα φάνταζε η συμπεριφορά μας στην ευρύτερη, επικριτική κοινωνία όπου συνήθως ζούμε, τόσο εντονότερα αισθανόμαστε ότι δημιουργούμε έναν παράδεισο αμοιβαίας αποδοχής». Οι Γουλφ και Μποτόν εκφράζουν προσωπικές τους απόψεις. Ωστόσο, ειδικά στη σημερινή εποχή της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, θα έπρεπε να λάβουν υπόψη τους ότι αυτές επηρεάζουν πολλούς ανθρώπους, νομιμοποιώντας κατά κάποιον τρόπο μια μορφή βίας.
Από την άλλη πλευρά η Ναταλία Κουτρούλη, ψυχολόγος υγείας με ειδίκευση στη γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, έχει διαφορετική άποψη: «Όσο και αν εξελίσσεται η τεχνολογία, η φύση του ανθρώπου παραμένει ίδια. Συνεπώς, ακόμα και το 2013, ορισμένοι άντρες εξακολουθούν να θεωρούν τις γυναίκες υποδεέστερες και τις αντιμετωπίζουν μόνο ως αντικείμενο ικανοποίησης των ερωτικών τους αναγκών». Όπως και να ?χει, το θέμα δεν είναι να σχολιάσουμε τι κάνει ο καθένας στην κρεβατοκάμαρά του, άλλωστε το σεξ μεταξύ δύο ενηλίκων είναι θέμα επιλογής και προσωπικής έκφρασης. Το πρόβλημα προκύπτει όταν η σεξουαλική βία κατά κάποιον τρόπο νομιμοποιείται μέσα από τα βιβλία, τις ταινίες, το διαδίκτυο, γίνεται μέρος της κουλτούρας μας και αρχίζει να απειλεί τα δικαιώματα και την ελευθερία των γυναικών...
Αν στις αρχές Δεκεμβρίου του 2013 κάποιος έριχνε μια ματιά στα 100 βιβλία με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στη λίστα του Amazon, δίπλα στο Doctor Sleep του Στίβεν Κινγκ, την τριλογία των Αγώνων Πείνας και νέους τίτλους με σούπερ προγράμματα διατροφής θα ανακάλυπτε και το Boudoir Bible (Η Βίβλος του Μπουντουάρ, εκδ. Rizzoli New York), στο εξώφυλλο του οποίου κυριαρχούν το κατάμαυρο φόντο και τα λευκά σκοινιά.
Η συγγραφέας του βιβλίου -που επίσης έχει γίνει μπεστ σέλερ στη Γαλλία- Μπέτονι Βέρνον, σχεδιάστρια κοσμημάτων και εκπαιδεύτρια σεξ, ισχυρίζεται ότι πρόκειται για έναν εύχρηστο και ευχάριστο οδηγό, στον οποίο αναλύονται -κάποιες φορές με αρκετό χιούμορ- θέματα σχετικά με το σεξ, όπως το ερωτικό bondage (δέσιμο), τα παιχνίδια ρόλων και τα sex toys, «που θα έκαναν τους γονείς μας να κοκκινίσουν», όπως αναφέρει η ίδια χαρακτηριστικά.
Το ζήτημα βέβαια με το συγκεκριμένο βιβλίο και πολλά αντίστοιχα που εμφανίζονται κάθε τόσο στα ράφια -διαδικτυακά και μη- δεν είναι αν θα κοκκινίσουμε εμείς ή οι γονείς μας, αλλά το γεγονός ότι η τάση που προέκυψε από το εκδοτικό φαινόμενο Πενήντα Απoχρώσεις του Γκρι όχι μόνο δεν έχει ξεφουσκώσει, αλλά καλά κρατεί. Η «φανταστική» ιστορία του δυναμικού macho αρσενικού που υποτάσσει στη γοητεία του και στο... μαστίγιό του ένα συνεσταλμένο και αθώο κορίτσι αναπαράγεται με διάφορους τρόπους και παραλλαγές τόσο στη λογοτεχνία όσο και στο σινεμά.
Η ερωτική επιθυμία, που για να κορυφωθεί χρειάζεται μεγάλες δόσεις αυταρχισμού, δεν κάνει πλέον σε κανέναν εντύπωση, αφού είναι ένα έργο το οποίο έχουμε δει και ξαναδεί. Το πρόβλημα όμως αρχίζει όταν αυτή η ιστορία παύει να είναι φανταστική, βγαίνει από τις κινηματογραφικές αίθουσες και εισβάλλει στους δρόμους, τα σπίτια, τις κρεβατοκάμαρες και την πραγματικότητά μας...
Το μπουντουάρ της κρίσης
Θα ήταν υπερβολή να κατηγορήσει κανείς τις Πενήντα Αποχρώσεις του Γκρι, το Boudoir Bible, το Game of Thrones -μια σειρά που επίσης βρίθει από σκηνές ωμού σεξ- ή τις ταινίες, για την κλιμάκωση της βίας κατά των γυναικών και τα έντονα φαινόμενα σεξισμού που παρατηρούνται το τελευταίο διάστημα. Όχι, οι άντρες δεν ζήλεψαν τη φήμη του Κρίστιαν Γκρέι και άρχισαν ξαφνικά να κακοποιούν τις συντρόφους τους με πρόσχημα την αγάπη και το ρομαντισμό. Αυτό όμως που μπορούμε να πούμε με σιγουριά είναι ότι όλες αυτές οι σειρές, τα μυθιστορήματα και τα σίριαλ δεν ξεφυτρώνουν τυχαία σαν τα μανιτάρια, αλλά αντιθέτως βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να το κάνουν. Γιατί κάποιες από τις σχέσεις και τις συμπεριφορές που περιγράφουν συμβαίνουν πολύ κοντά μας. Έρευνα που διενεργήθηκε από την Εταιρεία Μελέτης Ανθρώπινης Σεξουαλικότητας (ΕΜΑΣ) και το Ανδρολογικό Ινστιτούτο και η οποία παρουσιάστηκε σε διεθνές επιστημονικό συνέδριο την περασμένη άνοιξη, έδειξε ότι τον τελευταίο ενάμιση χρόνο τα κρούσματα βίας (σωματικής, σεξουαλικής, λεκτικής) στη χώρα μας, με θύματα κυρίως γυναίκες, έχουν αυξηθεί κατά 47%.
Συγκεκριμένα, όσον αφορά τη μορφή βίας που ασκούν οι άντρες, η σεξουαλική ταπείνωση αγγίζει το 55% και οι ξυλοδαρμοί το 23%, ενώ η πρόκληση τραυμάτων το 8%. Μάλιστα οι επιστήμονες επισημαίνουν ότι η κρίση είναι αυτή που έχει οδηγήσει τους ανθρώπους σε ακραίες συμπεριφορές. Ο πρόεδρος του Ανδρολογικού Ινστιτούτου Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης είχε σχολιάσει χαρακτηριστικά στην εφημερίδα Έθνος (22/05/2013): «...διαπιστώνουμε ότι η σεξουαλική βία, σε συνδυασμό με τη σεξουαλική ανικανότητα, βρίσκεται σε κατακόρυφη αύξηση. Η οικονομική κρίση γίνεται αυτόματα κοινωνική και πολιτιστική, χτυπώντας κυρίως το αντρικό φύλο που έχει ταυτίσει τη ρώμη, το χρήμα και το σεξ σαν απόλυτες δυνάμεις αρρενωπότητας. Τα παραδείγματα που αξιολογήσαμε ως ηχηρά και ανησυχητικά επιβεβαιώνουν το φόβο ότι στη χώρα μας έχουν ξυπνήσει πρωτόγονα ένστικτα ταπείνωσης, μέσα από σεξουαλικά υπονοούμενα, αλλά και ναζιστικές συμπεριφορές εξόντωσης».
Σεξισμός 2.0
Και εντάξει, στην Ελλάδα των μνημονίων και της ύφεσης θα μπορούσαμε να κατηγορήσουμε την κρίση για ό,τι συμβαίνει στις ανθρώπινες σχέσεις. Και σε άλλες χώρες όμως, στις οποίες η οικονομική κατάσταση δεν είναι οριακή, τα περιστατικά σεξισμού δεν έχουν τέλος. Χαρακτηριστική είναι μια διαφημιστική καμπάνια που «έτρεξε» στο Τέξας των ΗΠΑ προκαλώντας σάλο. Για να δείξει η εταιρεία πόσο «ρεαλιστικά» ήταν τα αυτοκόλλητα τα οποία παρήγε για το πίσω μέρος φορτηγών, δημιούργησε ένα το οποίο απεικόνιζε μια γυναίκα, θύμα απαγωγής, δεμένη και ξαπλωμένη στην καρότσα ενός αυτοκινήτου. Στο τέλος η διαφήμιση αποσύρθηκε λόγω της κοινωνικής κατακραυγής, πρόλαβε όμως να μας κάνει ξεκάθαρο ότι η βία κατά των γυναικών πολλές φορές χρησιμοποιείται και ως κόλπο του μάρκετινγκ.
Όπως επισημαίνει και η εφημερίδα Guardian στο γυναικείο μπλογκ που φιλοξενεί στην ηλεκτρονική έκδοσή της, «μπορεί οι εταιρείες να αποσύρουν αντίστοιχες διαφημίσεις ή να απολογούνται στο κοινό μετά από διάφορα μπαράζ αρνητικών σχολίων που δέχονται, όμως αυτά τα μέτρα έρχονται μόνο αφού η ζημιά έχει ήδη γίνει. Όπως και να ?χει, το 2013 τέτοια περιστατικά δεν θα έπρεπε να συμβαίνουν εξαρχής». Ωστόσο αυτά και άλλα αντίστοιχα γεγονότα βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη, παρόλο που εμείς ενημερωνόμαστε μόνο για όσα γράφονται στις εφημερίδες ή βρίσκουν μια θέση στα μπλογκ. Χιλιάδες απλές γυναίκες έρχονται αντιμέτωπες με δείγματα σεξιστικής συμπεριφοράς, στο πλαίσιο μιας σχέσης, στο γραφείο, στο μετρό. Για πολλά από αυτά γίνονται αναφορές στο Everyday Sexism Project.
Η Λόρα Μπέιτς είναι ο ιθύνων νους του παραπάνω βρετανικού site, το οποίο ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 2012. Το συγκεκριμένο πρότζεκτ είχε από την αρχή τεράστια απήχηση στις γυναίκες και αυτή τη στιγμή στο Twitter αριθμεί πάνω από 100.000 followers.
Πρόσφατα μάλιστα επεκτάθηκε και σε 16 ακόμα χώρες, ανάμεσά τους οι ΗΠΑ, η Αυστραλία, η Δανία κ.ά., ενώ η Ιαπωνία και η Ινδία πρόκειται σύντομα να διευρύνουν το δίκτυο. «Αρχικά νόμιζα ότι απλώς θα μας αγνοούσαν, αλλά τελικά προκαλέσαμε τέτοιο θόρυβο ώστε οι εταιρείες και οι πολιτικοί ένιωσαν πως είχαν την υποχρέωση να μας απαντήσουν» δηλώνει η Λόρα Μπέιτς. Και πραγματικά η κίνησή της έχει σημειώσει πολλές και σημαντικές επιτυχίες στον ενάμιση μόλις χρόνο που υπάρχει.
Μεταξύ άλλων, το Everyday Sexism Project κατάφερε τα εξής: να αποσυρθεί η διαφήμιση μεγάλης εταιρείας κινητής τηλεφωνίας στις ΗΠΑ στην οποία υπήρχε η υπόνοια βιασμού, και να σταματήσει η Amazon να πουλάει μπλουζάκια με χιουμοριστικά μηνύματα με θέμα (και πάλι) το βιασμό. Η δημιουργός του πρότζεκτ αναφέρει κάτι εξίσου σημαντικό: τη γέννηση ενός νέου κύματος φεμινισμού, το οποίο δεν μάχεται για τα δικαιώματα των γυναικών, όπως συνέβαινε 50 και 60 χρόνια πριν, αλλά προσπαθεί να προστατέψει τα αυτονόητα. Και κυρίως να καταπολεμήσει το σεξισμό και το μισογυνισμό που επικρατούν στο διαδίκτυο. Ωστόσο τα καμπανάκια ήδη χτυπούν για τα καλά. Όπως λέει και η Μπέιτς, «o σεξισμός έχει αρχίσει και φιγουράρει σε πρωτοσέλιδα. Και οι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι πρόκειται για ένα σοβαρό ζήτημα που δεν θα να τελειώσει τόσο εύκολα...».
Και η κινητοποίηση δεν σταματά εδώ. Στις αρχές του 2013 μια Γερμανίδα φοιτήτρια και μπλόγκερ κάλεσε την κοινότητα του Twitter να μοιραστεί τις καθημερινές σεξιστικές εμπειρίες της κάτω από το hashtag #aufschrei (κατακραυγή). Η ανταπόκριση ήταν μαζική: σε έξι μέρες πάνω από 15.000 χρήστες είχαν κάνει τουλάχιστον 49.000 σχόλια πάνω στο ζήτημα. Ποτέ πριν κάτι τέτοιο δεν είχε συζητηθεί τόσο πολύ ανάμεσα στους Γερμανούς χρήστες του μέσου.
Το αποτέλεσμα ήταν να ξεσπάσει ένα debate σε εθνικό επίπεδο (Sexismus Debatte) με τα γερμανικά media να αναπαράγουν και να σχολιάζουν το θέμα επί εβδομάδες. Απόδειξη ότι, όσο επικίνδυνο μπορεί να γίνει ένα και μοναδικό tweet με σεξιστικό περιεχόμενο, τόσο αποτελεσματική μπορεί να αποδειχθεί μια μεθοδευμένη κίνηση από ανθρώπους που θέλουν να βάλουν τέλος σε τέτοιου είδους φαινόμενα.
Back to basics?
Τι συμβαίνει όμως και στη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα, αντί να πηγαίνουμε μπροστά, να εξασφαλίζουμε τα κεκτημένα μας και να προετοιμάζουμε νέες διεκδικήσεις, επιστρέφουμε ως κοινωνία σε περασμένες εποχές και βάζουμε στο τραπέζι ζητήματα που θεωρητικά είχαν λυθεί πριν από χρόνια; Πώς είναι δυνατόν να μιλάμε για προώθηση σεξιστικών μηνυμάτων εναντίον των γυναικών μέσα από τη διαφήμιση, το ίντερνετ και το σινεμά, και πώς γίνεται μυθιστορήματα τα οποία από κάποιο σημείο και μετά προωθούν ανοικτά τη σεξουαλική βία να εξαφανίζονται από τα ράφια των βιβλιοπωλείων, από την πρώτη στιγμή της κυκλοφορίας τους, σαν ζεστά ψωμάκια; Και μάλιστα τα τελευταία να κερδίζουν την αποδοχή ακόμα και ακτιβιστριών που αφιέρωσαν τη ζωή τους στον αγώνα για τα δικαιώματα των γυναικών, όπως η Ναόμι Γουλφ. Είναι αυτή που πέρυσι, με αφορμή το σάλο που είχε ξεσπάσει για τις Πενήντα Αποχρώσεις του Γκρι, ανέφερε ότι ο ήρωας όχι μόνο δεν υποτιμά με τη βίαιη και αυταρχική συμπεριφορά του την ηρωίδα, αλλά αντιθέτως με αυτό τον τρόπο δείχνει την αγάπη του.
Σε αντίστοιχο μήκος κύματος κινείται και ο Ελβετός συγγραφέας και φιλόσοφος Αλέν ντε Μποτόν, ο οποίος στο τελευταίο βιβλίο του Πώς να Σκεφτόμαστε Περισσότερο το Σεξ (εκδ. Πατάκη) γράφει: «Ίσως είναι ένδειξη αγάπης ότι μας επιτρέπεται να χαστουκίσουμε κάποιον με δύναμη ή να σφίξουμε γερά τα χέρια μας γύρω από το λαιμό του. "..." Ο δεσμός αφοσίωσης μεταξύ ενός ζευγαριού έχει την τάση να ενισχύεται όσο αυξάνεται η χυδαιότητα. Όσο πιο τρομακτική πιστεύουμε ότι θα φάνταζε η συμπεριφορά μας στην ευρύτερη, επικριτική κοινωνία όπου συνήθως ζούμε, τόσο εντονότερα αισθανόμαστε ότι δημιουργούμε έναν παράδεισο αμοιβαίας αποδοχής». Οι Γουλφ και Μποτόν εκφράζουν προσωπικές τους απόψεις. Ωστόσο, ειδικά στη σημερινή εποχή της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, θα έπρεπε να λάβουν υπόψη τους ότι αυτές επηρεάζουν πολλούς ανθρώπους, νομιμοποιώντας κατά κάποιον τρόπο μια μορφή βίας.
Από την άλλη πλευρά η Ναταλία Κουτρούλη, ψυχολόγος υγείας με ειδίκευση στη γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, έχει διαφορετική άποψη: «Όσο και αν εξελίσσεται η τεχνολογία, η φύση του ανθρώπου παραμένει ίδια. Συνεπώς, ακόμα και το 2013, ορισμένοι άντρες εξακολουθούν να θεωρούν τις γυναίκες υποδεέστερες και τις αντιμετωπίζουν μόνο ως αντικείμενο ικανοποίησης των ερωτικών τους αναγκών». Όπως και να ?χει, το θέμα δεν είναι να σχολιάσουμε τι κάνει ο καθένας στην κρεβατοκάμαρά του, άλλωστε το σεξ μεταξύ δύο ενηλίκων είναι θέμα επιλογής και προσωπικής έκφρασης. Το πρόβλημα προκύπτει όταν η σεξουαλική βία κατά κάποιον τρόπο νομιμοποιείται μέσα από τα βιβλία, τις ταινίες, το διαδίκτυο, γίνεται μέρος της κουλτούρας μας και αρχίζει να απειλεί τα δικαιώματα και την ελευθερία των γυναικών...
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Επειδη Η Ανθρωπινη Ιστορια Δεν Εχει Ειπωθει Ποτε.....Ειπαμε κι εμεις να βαλουμε το χερακι μας!
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.