Δευτέρα 10 Φεβρουαρίου 2014

Οι «Συριακοί» πόλεμοι…..μέρος 2ο

Χάρτης Ελληνιστικών χρόνων
Δ’ Συριακός πόλεμος (221 – 217 π.Χ)
Ο Δ’ Συριακός πόλεμος περιελάμβανε μια σειρά μαχών, μεταξύ της Αιγύπτου και της αυτοκρατορίας των Σελευκιδών. Μετά την ιστορική σύγχυση της προηγούμενης περιόδου, ακολουθεί η περίοδος που καλύπτει ο Πολύβιος(Έλληνας ιστορικός που έζησε από το 203 – 120 π,Χ και χαρακτηρίσθηκε ως ο Θουκυδίδης των Ελληνιστικών χρόνων) με αποτέλεσμα να έχουμε πληρέστερη εικόνα για τα γεγονότα αυτού του πολέμου, έναντι των προηγούμενων.


Αντίοχος Γ' ο Μέγας_προτομή Μουσείο Λούβρου.
Αντίοχος Γ’ ο Μέγας_προτομή Μουσείο Λούβρου.
Ο Αντίοχος Γ’ ο Μέγας είχε κληρονομήσει το στέμμα το 223 π.Χ. την εποχή που η αυτοκρατορία των Σελευκιδών βρισκόταν σε άσχημη κατάσταση. Στην ανατολή η Παρθία είχε περάσει στον έλεγχο νομαδικών φυλών και η Βακτριανή – Σογδιανή σε μια δυναστεία της Μακεδονίας. Η Πέργαμος ήλεγχε το μεγαλύτερο μέρος της Μικράς Ασίας, ενώ ακόμη και η πρωτεύουσα Σελεύκεια είχε περάσει υπό Αιγυπτιακό έλεγχο κατά τον Γ’ Συριακό πόλεμο. Ο αντικαταστάτης του ως κυβερνήτης στις ανατολικές σατραπείες, ο Μόλων, επαναστάτησε το 222 π.Χ και ο στρατηγός του στην Μικρά Ασία, ο Αχαιός, επρόκειτο σύντομα να ταχθεί στο πλευρό του Μόλωνα.
Ο Αντίοχος αποφάσισε να στείλει τους στρατηγούς του ανατολικά για να αντιμετωπίσουν τον Μόλωνα, ενώ ξεκίνησε μια επίθεση στις αιγυπτιακές θέσεις στην κοίλη Συρία. Η εκστρατεία του 221 π.Χ ήταν μια αποτυχία. Ο Αντίοχος προωθήθηκε νότια, αλλά ένας Πτολεμαϊκός στρατός υπό τον Θεόδοτο της Αιτωλίας αναχαιτίζει την προέλαση στο νότιο άκρο της κοιλάδας του Μαρσύα. Εν τω μεταξύ στην ανατολή ο Μόλων νικά τον στρατό των Σελευκιδών υπό τονΞενοίτα. Η μόνη ευνοϊκή εξέλιξη για τον Αντίοχο ήταν ο θάνατος του Πτολεμαίου Γ΄ και η αντικατάστασή του από τον Πτολεμαίο Δ’ τον Φιλοπάτορα, έναν μονάρχη με πολύ άσχημη φήμη.
Χρυσό οχτάδραχμο _Πτολεμαίος Δ' ο Φιλoπάτωρ_ Βρετανικό Μουσείο.
Χρυσό οχτάδραχμο _Πτολεμαίος Δ’ ο Φιλoπάτωρ_ Βρετανικό Μουσείο.
Το 220 π.Χ ο Αντίοχος οδηγεί μια εκστρατεία εναντίον του Μόλωνα τον οποίον συναντά μετά τον Τίγρη ποταμό. Μέρος του στρατού των στασιαστών του Μόλωνα αυτομολεί μόλις πληροφορούνται ότι αντιμετώπιζαν τον Αντίοχο αυτοπροσώπως με συνέπεια ο Μόλων να αυτοκτονήσει από απογοήτευση. Έχοντας συντρίψει τους στασιαστές ο  Αντίοχος πληροφορείται ότι έπρεπε να αντιμετωπίσει μια ακόμη στάση, όταν κατά την απουσία του ο Αχαιός επαναστατεί στη Μικρά Ασία. Ωστόσο, αυτή η στάση κατεστάλη γρήγορα, αφήνοντας τον Αντίοχο ελεύθερο να αφοσιωθεί στον πόλεμο κατά της Αιγύπτου.
Η εκστρατεία του 219 π.Χ άρχισε ευνοϊκά με την κατάληψη της Σελεύκειας στην Πιερία. Οι εσωτερικές συγκρούσεις στην αυλή του Πτολεμαίου Δ’ οδήγησαν τον Θεόδοτο να αλλάξει στρατόπεδο, παίρνοντας μαζί του την αμυντική γραμμή στην κοίλη Συρία. Ο Αντίοχος είχε την ευκαιρία να προχωρήσει στην Αίγυπτο, πριν οργανωθεί κάποια αξιόπιστη άμυνα, αλλά την απώλεσε. Εν τω μεταξύ ένας άλλος Αιτωλός στρατηγός, ο Νικόλαος, τον καθυστέρησε στο φρούριο της Δόρας (ή Tantura) και ο Αντίοχος ενεπλάκη σε μια σειρά διαπραγματεύσεων που τον καθυστέρησαν ακόμη περισσότερο μετά τον χειμώνα του 219 – 218 π.Χ.
Ο Αντίοχος πέρασε το 218 π.Χ προελαύνοντας αργά μέσα από την κοίλη Συρία, καταστρέφοντας κάποια Πτολεμαϊκή οχυρά. Ήταν κυρίως πόλεμος πολιορκιών, με μία μεγάλη μάχη που έγινε ενόσω ο Αντίοχος κατευθυνόταν προς την ακτή της Φοινίκης. Η μάχη έγινε στο Πέρασμα του Πλάτανου, μια τοποθεσία μεταξύ Σιδώνας και Βηρυτού και ο Αντίοχος με τον ναύαρχο Διόγνητο νίκησαν τον Πτολεμαϊκό στρατό με επικεφαλής τον Νικόλαο ο οποίος υποστηριζόταν από τον στόλο του Περιγένη. Το τέλος του έτους βρήκε τον Αντίοχο να ξεχειμωνιάζει στην Πτολεμαΐδα, στην νότια ακτή της Τύρου.
Ενώ ο Αντίοχος προωθείτο μέσα από την κοίλη Συρία, ο Σωσίβιος (υπουργός του Πτολεμαίου) συγκροτούσε νέο στρατό. Επί Πτολεμαίου Γ΄ ο στρατός είχε αποσυντεθεί και παρόλο που ο Σωσίβιος ανακάλεσε τα στρατεύματα από τις υπερπόντιες κτήσεις της Αιγύπτου και προσέλαβε τους καλύτερους μισθοφόρους που θα μπορούσαν να βρουν, εντούτοις ο Αιγυπτιακός στρατός δεν ήταν αρκετά ισχυρός. Έτσι ο Σωσίβιος αποφάσισε να στρατολογήσει τους Αιγύπτιους.
Δορυφορική εικόνα Κοίλης-Συρίας, όπου διεξήχθησαν οι Συριακοί Πόλεμοι_πηγή wikipedia
Δορυφορική εικόνα Κοίλης-Συρίας, όπου διεξήχθησαν οι Συριακοί Πόλεμοι_πηγή wikipedia
Αυτό ήταν ένα πολύ επικίνδυνο προηγούμενο για το καθεστώς της Πτολεμαϊκής δυναστείας, καθότι την τελευταία φορά που πολέμησαν Αιγύπτιοι ήταν πριν 100 έτη, στη μάχη της Γάζας (312 π.Χ). Εκείνη την εποχή 20.000 Αιγύπτιοι είχαν προσληφθεί και (πιθανώς) εκπαιδευθεί για να ενισχύσουν την Μακεδονική φάλαγγα. Η Τη συμμετοχή τους σε αυτόν τον πόλεμο φαίνεται ότι ενίσχυσε σε μεγάλο βαθμό τον Αιγυπτιακό εθνικισμό, ο οποίος συσπειρώθηκε γύρω από το πανίσχυρο Αιγυπτιακό ιερατείο.
Το ακριβές μέγεθος του Αιγυπτιακού στρατού, δεν είναι σαφές. Ο Πολύβιος δίδει έναν αριθμό 70.000 ανδρών, αν και η λεπτομερής ανάλυση του στρατού το υπολογίζει σε περίπου 50.000 άνδρες. Τα Αιγυπτιακά στρατεύματα αναφέρονται είτε ως βαριά οπλισμένοι, είτε ως φάλαγγα και ο Πολύβιος τα υπολογίζει 25.000 έως 45.000 άνδρες σε φάλαγγα. Ο Αντίοχος διέθετε 68.000 άνδρες, με 20.000 άνδρες σε ισχυρή φάλαγγα, έτσι ανεξάρτητα από το ακριβές μέγεθος του Αιγυπτιακού στρατού, ήσαν λιγότεροι όσον αφορά στο βαρύ πεζικό.
Η αποφασιστική μάχη έγινε στην Ραφία, κοντά στη Γάζα, κατά πάσα πιθανότητα στις 22 Ιουνίου 217 π.Χ. Αμφότερες οι στρατιές πολεμούσαν με επιτυχία στην δεξιά πτέρυγα, αλλά ενώ ο Αντίοχος άρχιζε την καταδίωξη, ο Πτολεμαίος εξήλθε από τον ορυμαγδό της μάχης και οδήγησε την φάλαγγα στη νίκη. Ο Αντίοχος έχασε 10.000 άνδρες και 4.000 που αιχμαλωτίσθηκαν και αναγκάστηκε να υποχωρήσει στην Αντιόχεια. Εκεί διαπραγματεύθηκε συνθήκη ειρήνης με τον Πτολεμαίο κατά την οποία παραχώρησε την κοίλη Συρία, ήδη χαμένη γι’ αυτόν, αλλά διατήρησε την Σελεύκεια στην Πιερία.
Ο Πτολεμαίος ορισμένες φορές παρουσιάζεται ότι έχασε την ευκαιρία να επεκτείνει σε μεγάλο βαθμό τις κτήσεις του σε βάρος του Αντιόχου, αλλά από την άποψη της Αιγύπτου είχε αποκαταστήσει μια αμυντική γραμμή στη Συρία που θα διαρκούσε για το υπόλοιπο της βασιλείας του. Ο Αντίοχος έστρεψε την προσοχή του στην αποκατάσταση του αυτοκρατορίας στη Μικρά Ασία και στη συνέχεια στις ανατολικές σατραπείες.
Ε’ Συριακός πόλεμος (202 – 195 π.Χ)
Μετά τον θάνατο του Πτολεμαίου Δ’ το 204 π.χ. ακολούθησαν αιματηρές συγρούσεις για την διαδοχή, καθότι ο Πτολεμαίος Ε’, ήταν ακόμη παιδί. Η σύγκρουση άρχισε με τη δολοφονία της συζύγου και αδελφής του νεκρού βασιλιά Αρσινόης από τους υπουργούς Αγοθοκλή και Σωσίβιου. Η μοίρα του Σωσίβιου είναι αδιευκρίνιστη, αλλά ο Αγοθοκλής φαίνεται να είχε αναλάβει την αντιβασιλεία για κάποιο χρονικό διάστημα έως ότου καταλήξει να λυντσαριστεί από τον Αλεξανδρινό όχλο. Η αντιβασιλεία «περνούσε» ψηφίστηκε από τον έναν σύμβουλο στον άλλο και το βασίλειο βρισκόταν σχεδόν σε κατάσταση αναρχίας.
Φίλιππος Ε'
Φίλιππος Ε’
Επιδιώκονταν να επωφεληθεί από αυτή την αναταραχή, ο Αντίοχος Γ’ πραγματοποιεί μια δεύτερη εισβολή στην κοίλη Συρία. Συνήψε συμφωνία με τονΦίλιππο Ε΄ της Μακεδονίας, προκειμένου να κατακτήσουν και μοιραστούν ταμη Αιγυπτιακά εδάφη των Πτολεμαίων, η οποία όμως δεν κράτησε πολύ. Ο Αντίοχος σε σύντομο χρονικό διάστημα «σάρωσε» την περιοχή. Μετά από μια σύντομη οπισθοδρόμηση στην Γάζα, κατάφερε ένα συντριπτικό πλήγμα στους Πτολεμαίους στη μάχη του Πανείου, κοντά στον ποταμό Ιορδάνη, κερδίζοντας το σημαντικό λιμάνι της Σιδώνος.
Το 200 π.Χ Ρωμαίοι απεσταλμένοι απαίτησαν από τους Φίλιππο και Αντίοχο να σταματήσουν την εισβολή στην Αίγυπτο. Ο λόγος ήταν ότι οι Ρωμαίοι θα αντιμετώπιζαν πρόβλημα στην εισαγωγή σιτηρών από την Αίγυπτο, με ανάλογες συνέπειες στην σίτιση του πληθυσμού στην Ιταλία. Καθώς ουδείς από τους εισβολείς ήθελε να συνεχίσει μόνος την εκστρατεία συμμορφώθηκαν πρόθυμα στις απαιτήσεις της Ρώμης. Ο Αντίοχος το 198 π.Χ ολοκλήρωσε την υποδούλωση της κοίλης Συρίας και συνέχισε την επιδρομή στα εναπομείναντα παράκτια οχυρά του Πτολεμαίου στην Καρία και Κιλικία.
Κλεοπάτρα Α' η Σύρα
Κλεοπάτρα Α’ η Σύρα
Ορισμένα προβλήματα οδήγησαν τον Πτολεμαίο να αναζητήσει μια γρήγορη και δυσμενή λύση. Το φυλετικό κίνημα που άρχισε πριν από τον πόλεμο με την Αιγυπτιακή εξέγερση και επεκτάθηκε με την υποστήριξη του Αιγυπτιακού ιερατείου, δημιουργούσε αναταραχές και στάσεις σε ολόκληρο το βασίλειο. Τα οικονομικά προβλήματα οδήγησαν την Πτολεμαϊκή κυβέρνηση στην αύξηση της φορολογίας, η οποία με την σειρά της τροφοδότησε τις εθνικιστικές αναταραχές. Προκειμένου να επικεντρωθεί στο εσωτερικό μέτωπο, ο Πτολεμαίος το 195 π.Χ υπέγραψε μια διαλλακτική συνθήκη με τον Αντίοχο, αφήνοντας στον Σελευκίδα βασιλέα την κοίλη Συρία και συμφωνώντας να παντρευτεί την κόρη του Αντιόχου Κλεοπάτρα Α’ την Σύρα.

ΣΤ’ Συριακός πόλεμος (170 – 168 π.Χ)

Οι αιτίες αυτής της σύγκρουσης είναι αδιευκρίνιστες. Το 170 π.Χ οι Ευλαίος καιΛιναίος, οι δύο αντιβασιλείς του νεαρού βασιλιά της Αιγύπτου Πτολεμαίου ΣΤ’ του Φιλομήτορος, κηρύττουν τον πόλεμο στον Σελευκίδα ηγέτη Αντίοχο Δ’ τον Επιφανή. Το ίδιο έτος τα αδέλφια του ο Πτολεμαίος Η’ ο Φύσκων και ηΚλεοπάτρα Β’ ανακηρύσσονται συμβασιλεύοντες προκειμένου να ενισχύσουν την ενότητα της Αιγύπτου. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις άρχισαν το 169 π.Χ, όταν ο Αντίοχος είχε ήδη αποκτήσει πλεονέκτημα, κατακτώντας την στρατηγικής σημασίας πόλη του Πηλουσίου.
Τετράδραχμο από την Πάφο με τη μορφή του Πτολεμαίου ΣΤ΄ του Φιλομήτορος
Τετράδραχμο από την Πάφο με τη μορφή του Πτολεμαίου ΣΤ΄ του Φιλομήτορος
Οι Αιγύπτιοι συνειδητοποιώντας την απερισκεψία τους στην κήρυξη του πολέμου, ανατρέπουν τους Ευλαίο και Λιναίο και τους αντικαθιστούν με τουςΚόμανο και Κινέα, οι οποίοι αποστέλλονται να διαπραγματευθούν συνθήκη ειρήνης με τον Αντίοχο. Ο Αντίοχος έθεσε τον Πτολεμαίο ΣΤ’ (ο οποίος ήταν και ανιψιός του) υπό κηδεμονία, παραχωρώντας του τον έλεγχο της Αιγύπτου.
Ωστόσο, αυτό ήταν απαράδεκτο για τους ανθρώπους της Αλεξάνδρειας που απάντησαν ανακηρύσσοντας τον Πτολεμαίο Φύσκονα ως το μοναδικό βασιλέα. Ο Αντίοχος πολιορκεί την Αλεξάνδρεια αλλά καθώς δεν μπορούσε να σταματήσει τις επικοινωνίες στην πόλη και ταυτόχρονα να ασχοληθεί με την επανάσταση των Μακκαβαίων στην Ιουδαία, προς το τέλος του 169 π.Χ αποσύρει τον στρατό του. Κατά την απουσία του ο Πτολεμαίος ΣΤ’ και ο αδελφός του συμφιλιώνονται και ο Αντίοχος, εξοργισμένοw με την απώλεια ελέγχου του βασιλείου εισβάλλει ξανά.
Ο κύκλος του Ποπίλιου_πίνακας του Λορέντζο Λίππι_Φλωρεντία_πηγή christies.com
Ο κύκλος του Ποπίλιου_πίνακας του Λορέντζο Λίππι_Φλωρεντία_πηγή christies.com
Οι Αιγύπτιοι ζητούν βοήθεια από την Ρώμη και η Γερουσία αποστέλλει τον Γάιο Ποπίλιο Λαίνα στην Αλεξάνδρεια. Εν τω μεταξύ ο Αντίοχος καταλαμβάνει την Κύπρο και την Μέμφιδα και βαδίζει προς την Αλεξάνδρεια. Στην Ελευσίνα, στα προάστια της πρωτεύουσας, συναντάται με τον Ποπίλιο, με τον οποίο ήταν φίλοι κατά την παραμονή του στη Ρώμη. Αλλά αντί για φιλικό καλωσόρισμα, ο Ποπίλιος παραδίδει το τελεσίγραφο από την Γερουσία…… «πρέπει να εκκενώσει την Αίγυπτο και την Κύπρο αμέσως». Ο Αντίοχος παρακαλεί να του δοθεί χρόνος να το εξετάσει, αλλά σε απάντηση ο Ποπίλιος σχηματίζει με καλάμι έναν κύκλο στην άμμο λέγοντας….. «να αποφασίσει πριν ο ίδιος (ο Ποπίλιος)περπατήσει εκτός του κύκλου» και έτσι ο Αντίοχος επιλέγει να υπακούσει στο Ρωμαϊκό τελεσίγραφο. Ο εν λόγω κύκλος έγινε γνωστός ως ο κύκλος του Ποπίλιου.
Η συνάντηση της Ελευσίνας τερμάτισε τον ΣΤ’ Συριακό πόλεμο και ταυτόχρονα τις ελπίδες του Αντιόχου για κατάκτηση της Αιγύπτου.
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Επειδη Η Ανθρωπινη Ιστορια Δεν Εχει Ειπωθει Ποτε.....Ειπαμε κι εμεις να βαλουμε το χερακι μας!

Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.