Το να κλέβεις δεν είναι ντροπή

Αρκεί να το κάνεις όπως ο Πικάσο, ο Κόμπε Μπράιαντ και ο Ντέιβιντ Μπόουι. Ένας νεαρός συγγραφέας από το Texas θα μας κάνει όλους κλέφτες.

 Το πιο ευνοϊκό σενάριο για να σε παρασύρει ένα βιβλίο στην ιστορία του, ενώ βρίσκεσαι εκτός σπιτιού είναι να γίνουν οι απαραίτητες καθυστερήσεις στις αποβάθρες του μετρό, ώστε να μπεις σε mood διαβάσματος.

Ξεκίνησα το 'Κλέψε Σαν Καλλιτέχνης' του Austin Kleon στην αποβάθρα του Ευαγγελισμού με ένα ωραίο κενό 7λεπτο μέχρι τον επόμενο συρμό. Έβγαλα το βιβλίο, παρατήρησα αυτό το 'New York Times Bestseller' στην πάνω άκρη και τον υπότιτλο '10 αλήθειες που δεν σου έχουν πει για τη δημιουργικότητα'. Έχασα δύο στάσεις διαβάζοντάς το. Επίτηδες.

Κατά το 'Ποιος Θέλει να Γίνει Εκατομμυριούχος', έτσι και το 'Ποιος Θέλει να Γίνει Καλλιτέχνης' δεν νομίζω ότι επιδέχεται αρνητικής απάντησης. Μπορεί να μην πέφτεις στα καθαρά σου σεντόνια με την καριέρα του Andy Warhol στο μυαλό, αλλά φαντάζομαι θα αντάλλαζες με συνοπτικές διαδικασίες την παρούσα καριέρα σου με αυτήν του καλλιτέχνη. Αρκεί να έβγαζες λεφτά από αυτό.

Ο Austin Kleon υποπτεύομαι ότι πλέον βγάζει λεφτά, αλλά αυτό το 'Κλέψε' στον τίτλο του βιβλίου δεν μου άρεσε καθόλου για ξεκίνημα.

Τι θα γίνει; Θα αντιγράφει ο ένας τον άλλο; Θα κλέβουμε μια ωραία παράγραφο από τον Capote και θα την βάζουμε στα κείμενά μας; Κι αυτό θα μας κάνει καλλιτέχνες; Τι εννοείς, αγαπητέ Austin;

“Η τέχνη είναι κλοπή”, Πάμπλο Πικάσο

“Οι ανώριμοι ποιητές μιμούνται. Οι ώριμοι ποιητές κλέβουν. Οι κακοί ποιητές κακοποιούν αυτό που παίρνουν. Οι καλοί ποιητές το κάνουν είτε καλύτερο είτε, τουλάχιστον, διαφορετικό. Ο καλός ποιητής μετατρέπει τη λεία του σε ολοκληρωμένο συναίσθημα, το οποίο είναι μοναδικό, και τελείως διαφορετικό από το πρωτότυπο”, Τ. Σ. Έλιοτ

Καλά παιδιά, ένας ένας, μια κουβέντα είπαμε.

Με τα διάσημα quotes του, ο Kleon σε κάνει να δεις την κλοπή με άλλο μάτι. (Προσοχή εδώ! Όταν λέει κλοπή, εννοεί τα πάντα πλην της ξερής, ανούσιας και αντι-δημιουργικής λογοκλοπής).

Αν η φαρέτρα του καθ' όλη τη διάρκεια του βιβλίου είναι γεμάτη βέλη-quotes ξακουστών καλλιτεχνών, το μαχαίρι που έχει στην κωλότσεπη είναι τα 'διδακτικά του σχεδιαγράμματα'. Εξάλλου, στην επίσημη σελίδα του, ο Austin Kleon συστήνεται ως 'ένας συγγραφέας που ζωγραφίζει'. Αυτό κάνει.

Με λιτά σχεδιάκια, ο συγγραφέας σε πείθει, από τη στάση Ευαγγελισμός μέχρι τη στάση Ελληνικό, για τα εξής πραγματάκια:

- Η πρώτη αντιγραφή της ζωής σου έχει ήδη συμβεί με το που γεννιέσαι. Ουσιαστικά και γενετικά, αποτελείσαι από στοιχεία της μητέρας σου και του πατέρα σου, και καθώς αυτοί είναι τέκνα των προγόνων σου, αποτελείσαι και από στοιχεία των δικών τους γονιών κ.ο.κ.

Σόρρυ που το μαθαίνεις έτσι, αλλά με το που γεννιέσαι είσαι μια αντιγραφή.

-Το ανθρώπινο χέρι δεν είναι ικανό να φτιάξει ένα τέλειο αντίγραφο. Ο Kleon το απέδειξε ζωγραφίζοντας 25 αστέρια σε μια σελίδα. Ήταν ίδια, αλλά δεν ήταν πανομοιότυπα.

-Δεν χρειάζεται να ανησυχείς για τη συνοχή που έχει το ένα κομμάτι του έργου σου με το άλλο. Αυτό που κάνει ένα όλη τη δουλειά σου είναι ότι την έφτιαξες εσύ.

-Υπάρχει καλή και κακή κλοπή, υπάρχει το ρήμα 'αλλοιώνω' και το ρήμα 'τιμώ', υπάρχει το 'μελετώ' και το 'διαβάζω επιδερμικά', υπάρχει το remix, υπάρχει και η μαϊμού.

Το remix είναι μια έννοια που αναφέρει συχνά πυκνά ο συγγραφέας στο 160 μικρών σελίδων βιβλίων του. Για τον καλλιτέχνη της ψηφιακής εποχής (σ.σ. καλλιτέχνης με την πιο ευρεία έννοια που υπάρχει), τα πάντα είναι το σωστό remix. Παίρνουμε ιδέες από άλλους, τις εξελίσσουμε, τις παρουσιάζουμε με τον δικό μας τρόπο και ιδού: Έχουμε ρεμιξάρει το αυθεντικό κομμάτι ενός άλλου και το έχουμε κάνει αυθεντικό κομμάτι, δικό μας.

Αν σε διδάσκει ένα πράγμα το 'Κλέψε Σαν Καλλιτέχνης', αυτό είναι η απενεχοποίηση των επιρροών σου. Ο Kleon μάς φωνάζει να είμαστε περήφανοι για αυτές (είμαστε) και να τις χρησιμοποιούμε δομικά στο έργο μας (τις χρησιμοποιούμε, αλλά ενοχικά, όχι δομικά).

“Ξεκίνα να αντιγράφεις όσα αγαπάς. Αντίγραψε, αντίγραψε, αντίγραψε. Όταν τελειώσεις την αντιγραφή, θα έχεις βρει τον εαυτό σου”, Γιότζι Γιαμαμότο

“Έχω κλέψει όλες τις κινήσεις μου από όλους τους μεγάλους παίκτες. Προσπαθώ να κάνω περήφανους τους ανθρώπους που έπαιζαν πριν από εμένα, επειδή πιστεύω ότι έμαθα πολλά από αυτούς. Όλα γίνονται στο όνομα του παιχνιδιού. Το παιχνίδι είναι πολύ μεγαλύτερο από εμένα”, Κόμπε Μπράιαντ

Μιας και το πλαίσιο των αναφορών του βιβλίου είναι η ψηφιακή εποχή, ο Kleon θίγει το θέμα του άκρατου γκουκλαρίσματος, υποστηρίζοντάς το φανατικά. “Googlαρε τα πάντα. Τα όνειρά σου, τα προβλήματά σου. Μην κάνεις ερωτήσεις πριν googlάρεις. Είτε θα βρεις την απάντηση είτε μια καλύτερη ερώτηση”, γράφει σχετικά και εμείς αντιγράφουμε για να το εμπεδώσουμε.

“Μην κάνεις ερωτήσεις πριν googlάρεις. Είτε θα βρεις την απάντηση είτε μια καλύτερη ερώτηση”, Austin Kleon

Οι δέκα αλήθειες του συγγραφέα, τις οποίες παρουσιάζει αναλυτικά και με όντως fun τρόπο, είναι σύμφωνα με τον ίδιο, τα δέκα πράγματα που θα ήθελε να του είχε πει κάποιος όταν ξεκινούσε την καριέρα του. Βασισμένος στην παραδοχή ότι τίποτα δεν είναι πρωτότυπο, ο δρόμος του επίδοξου καλλιτέχνη ανοίγεται σίγουρα με ένα εμπόδιο λιγότερο.

Αποφεύγοντας τις άχρηστες θεωρίες και δίνοντας από την αρχή έναν ξέφρενο, πλην σταθερό ρυθμό στην ανάγνωση, ο Kleon καταφέρνει να σε κάνει να χαμογελάσεις, να διώξεις τις ενοχές και κυρίως να δημιουργήσεις. Γενικά και ειδικά. Συγκεκριμένα και αόριστα.

Σε πείθει ότι μπορείς να επωφεληθείς από τα πάντα. ΑΠΟ ΤΑ ΠΑΝΤΑ. Από την κουβέντα των διπλανών σου στο μετρό (συγγνώμη Austin, αυτήν την φορά ήμουν αφοσιωμένος στο βιβλίο σου), από έναν μεσημεριανό ύπνο(!), από ένα σάντουιτς, από μια ερωτική σχέση (καλά, προφανώς), από ένα τσιγάρο σε ένα παγκάκι μια μέρα που δεν ήθελες καν να καπνίσεις, από Ο-ΤΙ-ΔΗ-ΠΟ-ΤΕ.

Προσωπικά, από τη μέρα που διάβασα το 'Κλέψε Σαν Καλλιτέχνης', προσπαθώ να γίνω πιο χειρωνακτικά δημιουργικός. Έχω ξεκινήσει από απλά πράγματα. Με τα χέρια.

Μάζεψα επιτέλους τα ρούχα που είχαν φωλιάσει κάτω από το κρεβάτι. Δεν έχω ξαναφήσει το μπουκάλι με το νερό εκτός ψυγείου. Γράφω ιδέες, σχέδια, ραντεβού σε ένα λευκό πινακάκι στο δωμάτιό μου. Σημειώνω, σημειώνω, σημειώνω. Και -το κυριότερο- δεν με νοιάζει τι θα γίνει στο τέλος.

Το 'Κλέψε Σαν Καλλιτέχνης' του Austin Kleon κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις εκδόσεις Key Books.

oneman

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ