Οι επιρροές του ποιητή Κωστή Παλαμά από την Ποντιακή παράδοση (της Παρθένας Τσοκτουρίδου)

Ο Διγενής κι ο Χάροντας

Καβάλα πάει ο Χάροντας

το Διγενή στον Άδη

κι  άλλους μαζί κλαίει, δέρνεται

τ’ ανθρώπινο κοπάδι.

Και τους κρατεί του αλόγου του

δεμένους τα καπούλια

της λεβεντιάς τον άνεμο

της ομορφιάς την πούλια.

Και σαν να μην τον πάτησε

του Χάρου το ποδάρι

ο Ακρίτας μόνο ατάραχα

κοιτάει τον καβαλάρη.

-Ο Ακρίτας είμαι, Χάροντα,

δεν περνώ με τα χρόνια

μ’ άγγιξες και δε μ’ ένιωσες

στα μαρμαρένια αλώνια.

Ειμ’ εγώ η ακατάλυτη

ψυχή των Σαλαμίνων

στην Εφτάλοφον έφερα

το σπαθί των Ελλήνων.

Δεν χάνομαι στα Τάρταρα

μονάχα ξαποσταίνω.

στη ζωή ξαναφαίνομαι

και λαούς ανασταίνω.

Στο ποίημα αυτό ο Κωστής Παλαμάς αναζητώντας μια νέα διέξοδο από την εθνική υποτέλεια, επανασυνδέει τη σύγχρονη Ελλάδα με την Ποντιακή παράδοση, με άψογη τεχνική, πληθωρική έμπνευση και πειθαρχημένο λόγο, διακατεχόμενος από την ευαισθησία της φυλετικής ευθύνης με μεγαλόκραχτο σκεπτικισμό.

Το ποίημα έχει στοιχεία επιβλητικά και θλιμμένα, με θριαμβευτική, ηθική κι ακατανίκητη συμπεριφορά όσον αφορά τη μορφή του Έλληνα Ακρίτα, που υπερασπίζεται τα δίκαια της φυλής του, όλους τους καιρούς. Ο ελληνικός λαός θαυμάζει τον Ακρίτα, κι αυτό το γνωρίζει πολύ καλά ο ποιητής, ο οποίος εμψυχώνεται από το μεγαλείο του. Προβληματισμένος καθώς είναι για τις ακατάβλητες ψυχικές και σωματικές του δυνάμεις κι επηρεασμένος από τα θρυλικά του κατορθώματα, τον εμφανίζει στο ποίημά του ως ημίθεο που παίρνει το όνομα «Διγενής» από τη λέξη «διογενής», επειδή έτσι ως υπεράνθρωπο τον πιστεύει ο λαός.

Ακριβώς έτσι τον εμφανίζει στο ποίημά του κι ο ποιητής δίχως να συνδέει τον ήρωα με πειστικά περιστατικά που αφορούν την πραγματική ζωή κι αποστολή του, αλλά στηριγμένος πάντα στη θεωρία της «μονογέννησης» (βλ.: –Ο Ακρίτας ……λαούς ανασταίνω)

Η ιδεολογία του ποιητή εκφράζεται στον Ακρίτα ως η αθανασία της ελληνικής ψυχής, η οποία αρνείται το θάνατο και είναι ατρόμητη, γενναία, ηρωική. Η ψυχοσύνθεσή του για τα εθνικά ιδεώδη είναι επηρεασμένη από την Ποντιακή παράδοση, η οποία βάζει τα θεμέλια μιας ποιητικής Αναγέννησης που παίζει σημαντικό ρόλο στη μετάδοση και διάδοση των ωραίων ιδεών σε εθνικό επίπεδο και όχι μόνο. Στο ποίημα γίνεται εμφανές το διακήρυγμα της πίστης πως «η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει» και κανείς θάνατος (Χάρος) δεν μπορεί να καταλύσει την παρουσία της από παρόν των γενναίων και αθάνατων εθνών.

Ο Ακρίτας συμβολίζει την αγωνιστική διάθεση και τη συμπεριφορά της φυλής που τα βάζει και με τον ίδιο τον Χάροντα και αγωνίζεται για την τιμή και για την εθνική και ατομική ελευθερία, παραμένοντας ως εθνική ψυχή αθάνατη και δοξασμένη από όλους τους άλλους λαούς της γης. Είναι το αγνό πνεύμα του πολιτισμού ενάντια στην βαρβαρότητα που μάχεται με αυτοθυσία και ηρωισμό για την πανανθρώπινη ελευθερία.

Τα ποιητικά λόγια του Κωστή Παλαμά μας πλημμυρίζουν βαρυσήμαντα σ’ εκφράσεις των υψηλών σκέψεων και του διαλογισμού. Λόγια φωτεινά κι αθάνατα, με πνευματική λάμψη, που πορεύονται ως δόξα του παρελθόντος και ως λάμψη του μέλλοντος.

progoniki

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ