0,25% πριν από το μηδέν

Δεν μπορούμε να αποφύγουμε το φυσικό κανόνα, σύμφωνα με τον οποίο ότι 

δεν αναπτύσσεται, έστω ελάχιστα, πεθαίνει – επομένως, όταν ο καπιταλισμός 

σταματήσει εντελώς να παράγει ανάπτυξη, θα πάψει να υπάρχει

.

Κάθε πολίτης πρέπει να γνωρίζει ότι, υπάρχει μία θεμελιώδης διαφορά μεταξύ της «πραγματικής οικονομίας», καθώς επίσης της «χρηματοπιστωτικής οικονομίας» – πόσο μάλλον εάν δεχθούμε ότι, η σημερινή κρίση χρέους οφείλεται, μεταξύ άλλων, στην περιορισμένη γνώση των οικονομικών εκ μέρους ενός μεγάλου μέρους του πληθυσμού.

Σε μία «πραγματική οικονομία» οι κεφαλαιακές αγορές ομολόγων (χρέους), εμπορευμάτων και μετοχών, ως ποσοστό επί του ΑΕΠ, είναι σχετικά μικρές – ενώ ο βασικός στόχος τους είναι να μετατρέψουν τις αποταμιεύσεις σε επενδύσεις.

Σε μία «χρηματοπιστωτική οικονομία», ή σε μία «μονεταριστικά καθοδηγούμενη οικονομία», οι κεφαλαιακές αγορές είναι πολύ μεγαλύτερες από το ΑΕΠ – ενώ μετατρέπουν τις αποταμιεύσεις όχι μόνο σε επενδύσεις, αλλά όλο και πιο συχνά σε κολοσσιαίες κερδοσκοπικές φούσκες.

Αυτό δεν σημαίνει πως δεν δημιουργούνται φούσκες σε μία πραγματική οικονομία – είναι όμως πολύ λιγότερο συχνές, ενώ έχουν πολύ πιο περιορισμένο μέγεθος, συγκριτικά με το μέγεθος της οικονομίας. Επομένως, όταν «εκρήγνυνται», έχουν την τάση να προκαλούν «ελεγχόμενες» ζημίες.

Σε μία χρηματοπιστωτική οικονομία όμως, όπως η σημερινή, η επενδυτική μανία, η κερδοσκοπία χωρίς όρια και οι χρηματιστηριακές φούσκες είναι τόσο μεγάλες, ώστε η έκρηξη τους να προκαλεί τεράστιες ζημίες – ένα γεγονός που συνήθως συμβαίνει όταν κανείς δεν το περιμένει, έχοντας πάψει πια να είναι προσεκτικός.

Δυστυχώς, όπως έχει τεκμηριωθεί πολλές φορές από την ιστορία, οι φούσκες δεν καταστρέφουν μόνο αυτούς που συμμετέχουν στην κερδοσκοπία – η οποία «οργιάζει» στο μεγαλύτερο καζίνο όλων των εποχών, στη Wall Street. Αντίθετα, προκαλούν τεράστιες ζημίες στις οικονομίες, με οδυνηρά επακόλουθα ακόμη και για αυτούς, οι οποίοι δεν γνωρίζουν καν τι σημαίνει «κεφαλαιακές αγορές».

Σήμερα, στη χρηματοπιστωτική οικονομία, το πάρτι είναι στο ζενίθ του – γεγονός που τεκμηριώνεται από την εισαγωγή στη Wall Street μίας εταιρείας κοινωνικής δικτύωσης (Twitter), η τιμή της οποίας αυξήθηκε σε μία μόνο ημέρα κατά 73,15% (στα 45 $ από περίπου 26 $, με τη ζήτηση να είναι 30 φορές μεγαλύτερη της προσφοράς). Διαπιστώνεται επίσης από την κατακόρυφη άνοδο του διαδικτυακού νομίσματος «Bit coin», όπως φαίνεται από το διάγραμμα που ακολουθεί:

.

Άνοδος της τιμής του Bitcoin έναντι δολαρίου.

(*Πατήστε στην εικόνα για μεγέθυνση)

.

Την ίδια στιγμή, στην πραγματική οικονομία, η κατάσταση είναι απελπιστική – ιδιαίτερα στον τομέα της ανεργίας, η οποία ξεπερνάει κάθε προηγούμενο ρεκόρ. Εκατομμύρια άνθρωποι περνούν καθημερινά το κατώφλι της εξαθλίωσης, όταν τα χρήματα που επενδύονται στα χρηματιστήρια φαίνεται να είναι ατελείωτα – γεγονός που χαρακτηρίζει δύο παράλληλους κόσμους, η αναντιστοιχία των οποίων αυξάνεται γεωμετρικά.

.

Η αδυναμία ανάπτυξης

Ανεξάρτητα από όλα αυτά, η χθεσινή απόφαση μείωσης του επιτοκίου στο 0,25% εκ μέρους της ΕΚΤ ήταν αφενός μεν αναμενόμενη, αφετέρου σωστή – αφού η Ευρωζώνη κινδυνεύει να κατασπαραχθεί από το θηρίο του αποπληθωρισμού, το οποίο απελευθέρωσε εντελώς ανεύθυνα η καγκελάριος της Γερμανίας.

Τα αποτελέσματα της μείωσης αυτής είναι θετικά για τους οφειλέτες, αφού τα χρέη τους θα επιβαρύνονται λιγότερο, αλλά αρνητικά για τους αποταμιευτές – γεγονός που ενδεχομένως θα τους οδηγήσει στο να καταναλώσουν ή να επενδύσουν τα χρήματα τους, με την κεντρική τράπεζα να ελπίζει ότι θα ωφεληθεί η πραγματική και όχι η χρηματοπιστωτική οικονομία.

Ειδικά για τις υπερχρεωμένες χώρες του νότου είναι αναμφίβολα μία πολύ καλή εξέλιξη – επειδή αφενός μεν θα δανείζονται μελλοντικά με χαμηλότερα επιτόκια, αφετέρου θα προσελκύουν περισσότερους επενδυτές, εξασφαλίζοντας σχετικά ευκολότερα τη διάθεση των ομολόγων τους.

Θα μπορούσε να ισχυρισθεί κανείς λοιπόν ότι, «όλα βαίνουν καλώς», ενώ η ΕΚΤ λειτούργησε ως όφειλε, κάνοντας απλά μία κίνηση ρουτίνας – στα πλαίσια βέβαια της καταπολέμησης του φαντάσματος του αποπληθωρισμού και του προβλήματος της υπερχρέωσης, το οποίο έχει συμβάλλει τα μέγιστα στο να σκεπαστεί η Ευρώπη με τα βαριά σύννεφα των ακροδεξιών κινημάτων.

Υπάρχει όμως και ένα ακόμη πρόβλημα, στο οποίο δίνεται πολύ μικρότερη σημασία, από αυτήν που θα έπρεπε: η εμφανής πλέον αδυναμία ολόκληρης της Δύσης (Η.Π.Α., ΕΕ και Ιαπωνία), να παράγει ανάπτυξη. Ένα πρόβλημα που πολύ δύσκολα θα επιλυθεί με την παροχή δωρεάν χρημάτων από τις κεντρικές τράπεζες, όπως τεκμηριώνεται ήδη από τις Η.Π.Α.

Αναλυτικότερα, εάν αφαιρέσει κανείς την τεχνητή ανάπτυξη από την αμερικανική οικονομία, η οποία επιτυγχάνεται με τα τεράστια ελλείμματα του προϋπολογισμού, καθώς επίσης με την παροχή υπερβολικής ρευστότητας από τη Fed, θα καταλήξει σε απογοητευτικά συμπεράσματα.

Το ίδιο συμβαίνει και στην Ιαπωνία, η οποία απειλείται από στιγμή σε στιγμή να χρεοκοπήσει, υπό το βάρος του τεράστιου δημοσίου χρέους της – για την εξυπηρέτηση των τόκων του οποίου, παρά τον εσωτερικό δανεισμό και το χαμηλό επιτόκιο (0,7%), δαπανά το 50% των ετησίων εσόδων της.

Οι τεχνοκρατικές απαντήσεις στο πρόβλημα δεν είναι πλέον αρκετές – αφού, για παράδειγμα, όσα δωρεάν χρήματα και αν λάβουν οι εμπορικές τράπεζες από την ΕΚΤ, φοβούνται να τα δανείσουν στην ιταλική, στη γαλλική ή στην ελληνική μικρομεσαία επιχείρηση.

Πόσο μάλλον όταν οι χώρες αυτές βυθίζονται όλο και περισσότερο στην ύφεση, την οποία επιδεινώνει το ισχυρό ευρώ, δυσκολεύοντας τις εξαγωγές τους – όπου υποθέτουμε πως η ισοτιμία του νομίσματος, παρά τη χθεσινή της πτώση, θα επανέλθει σύντομα στα προηγούμενα ή και σε υψηλότερα επίπεδα, αφού «τρέφεται» από τον αποπληθωρισμό.

Περαιτέρω, πίσω από όλες τις αναλύσεις, στο «φόντο» ή στη σκιά της οικονομίας, είναι κρυμμένη μία βαθύτερη αλήθεια: ο καπιταλισμός χάνει σταδιακά τη δυνατότητα του να παράγει ανάπτυξη, χωρίς να θέλει να το παραδεχθεί, με αποτέλεσμα να αντιδράει βίαια – δημιουργώντας όλο και υψηλότερα χρέη, καθώς επίσης παράγοντας συνεχώς περισσότερα χρήματα από το πουθενά.

Προφανώς χωρίς αποτέλεσμα, αφού ο ρυθμός ανάπτυξης της Δύσης μειώνεται διαρκώς μετά το 1960, παρά τις τεράστιες προσπάθειες να διατηρηθεί υψηλός – όπως φαίνεται καθαρά από τον πίνακα που ακολουθεί.

.

ΠΙΝΑΚΑΣ Ι: Ρυθμός ανάπτυξης στη Δύση σε ποσοστά επί του ΑΕΠ 1961-2010

Δεκαετία	Ευρωζώνη	Ιαπωνία	Η.Π.Α.
1961-1970	5,8	9,3	4,2
1971-1980	3,5	4,5	3,3
1981-1990	2,4	4,6	3,3
1991-2000	2,1	1,1	3,4
2001-2010	1,2	0,8	1,6

Πηγή: Παγκόσμια τράπεζα

.

Συνεχίζοντας, μετά το 2^ο παγκόσμιο πόλεμο δοκιμάσθηκαν όλα τα μαγικά εργαλεία που μπορεί να φανταστεί κανείς – από νομισματικής και χρηματοοικονομικής πλευράς. Χαμηλά επιτόκια σε περιόδους μεγάλου πληθωρισμού, υψηλά επιτόκια σε εποχές χαμηλού πληθωρισμού, χαμηλά επιτόκια για την αντιμετώπιση της ύφεσης, υψηλές δημόσιες δαπάνες με αυξημένη ή με μειωμένη φορολόγηση, χαμηλές δημόσιες δαπάνες ταυτόχρονα με τον περιορισμό των φόρων κοκ.

Σήμερα, μετά από πολλά χρόνια, δεν έχει απομείνει πια τίποτα – ενώ από τον παραπάνω πίνακα φαίνεται ολοκάθαρα ότι, παρά τα διάφορα μαγικά τεχνάσματα που χρησιμοποιήθηκαν, η ανάπτυξη μειωνόταν συνεχώς. Φυσικά υπάρχουν πολλές ερμηνείες, σχετικά με τις αιτίες του φαινομένου – οι οποίες όμως δεν αλλάζουν το γεγονός ότι συμβαίνει και ότι δεν μπορεί να σταματήσει να συμβαίνει.

Μέχρι το 2008 οι βιομηχανικές χώρες προσπάθησαν να κρύψουν την αδυναμία τους να παράγουν ανάπτυξη, μέσω της δημιουργίας νέων χρεών τόσο στο δημόσιο, όσο και στον ιδιωτικό τομέα. Η χρηματοπιστωτική κρίση που ακολούθησε κατάστρεψε μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα το τεχνητά υψηλό βιοτικό επίπεδο που είχε δημιουργηθεί – ενώ οι κεντρικές τράπεζες προσπαθούν να διατηρήσουν την ουτοπία για μερικά ακόμη χρόνια, μηδενίζοντας τα επιτόκια.

Εν τούτοις, πιθανολογούμε ότι τίποτα δεν θα αλλάξει, με την ανάπτυξη να μεταφέρεται στις αναπτυσσόμενες οικονομίες – στις οποίες, η κάθε ποσοστιαία αύξηση του βιοτικού επιπέδου, ωφελεί πολύ περισσότερο τους ανθρώπους που ζουν εκεί, από ότι τους Ευρωπαίους, τους Αμερικανούς ή τους Ιάπωνες.

Ολοκληρώνοντας, δεν μπορούμε να αποφύγουμε το φυσικό κανόνα, σύμφωνα με τον οποίο ότι δεν αναπτύσσεται πεθαίνει – επομένως, όταν ο καπιταλισμός παύσει εντελώς να παράγει ανάπτυξη, θα πεθάνει νομοτελειακά,

Ίσως οφείλουμε λοιπόν να πάψουμε να τον διατηρούμε τεχνητά στη ζωή, μεγεθύνοντας τους «επιθανάτιους σπασμούς» του – αφού ο κίνδυνος να εγκλωβιστούμε στα ερείπια που θα προκαλέσει η παταγώδης κατάρρευση του, αυξάνεται καθημερινά.

Πρέπει επομένως να δημιουργήσουμε ένα νέο σύστημα, το οποίο να μπορεί να επιβιώνει, εξασφαλίζοντας ένα σταθερό και εφικτό βιοτικό επίπεδο για όλους μας -  χωρίς την υποχρέωση, τον καταναγκασμό καλύτερα να αναπτύσσεται.

analyst

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ