Για ν' ανέβεις στον ουρανό, πήρες φόρα από τον πάτο της Κόλασης.

Όσο από πιο χαμηλά παίρνεις φόρα, μου 'λεγες συχνά, τόσο πιο αψηλά μπορείς να φτάσεις - η μεγαλύτερη αξία του αγωνιζόμενου χριστιανού δεν είναι η αρετή του - είναι ο αγώνας του να μετουσιώσει την αδιαντροπιά, την ατιμία, την απιστία, την κάκητα μέσα του και να τα κάμει αρετή. Μια μέρα, ο πιο ένδοξος αρχάγγελος που θα στέκεται πλάι στο Θεό, δε θα 'ναι μήτε ο Μιχαήλ, μήτε ο Γαβριήλ, μήτε ο Ραφαήλ - θα 'ναι ο Εωσφόρος, όταν πια θα 'χει μετουσιώσει το φοβερό σκοτάδι του σε φως.

  Γιατί για μένα, ο Αγ. Φραγκίσκος είναι το πρότυπο του στρατευόμενου ανθρώπου που με ακατάπαυστο σκληρότατον αγώνα κατορθώνει κι επειτελεί το ανώτατο χρέος του ανθρώπου, ανώτερο κι από την ηθική κι από την αλήθεια κι από την ωραιότητα: να μετουσιώνει την ύλη που του μπιστεύτηκε ο Θεός και να τη κάμει πνεύμα.

Το 1923 και 1924 ο Καζαντζάκης περιηγήθηκε τη Γερμανία και την Ιταλία. Για σαράντα μέρες έμεινε στην Ασίζη, την πολιτεία του Αγίου Φραγκίσκου, για τον οποίο έγραψε αργότερα το μυθιστόρημα «Ο Φτωχούλης του Θεού».

Ο «Φτωχούλης του Θεού» πέρασε τη ζωή του σε απόλυτη ένδεια και είχε το χάρισμα να μιλάει στα ζώα και στα πουλιά και αυτά να τον υπακούν. Το μυθιστόρημα ασχολείται με την ιδέα του υποκειμενικού πόνου και το πώς το παρελθόν μπορεί να επηρεάσει το μέλλον στην πορεία της πνευματικής εξέλιξης. Ενα άλλο θέμα που αναπτύσσεται είναι πώς όλα τα ζώντα πλάσματα (άνθρωπος, ζώα και φυτά), -περιλαμβανομένου και του Θεού- εγκλωβίζουν «ενέργεια». 

Έτσι δηλώνεται ότι το θείο δεν είναι η μόνη δύναμη δημιουργίας, δεν αποτελεί το σύνολο και την τελική αιτία των γεγονότων, αλλά υπάρχουν και δυνάμεις που οδηγούνται στην αυτό-έκφρασή τους. Ο Καζαντζάκης καταλήγει σε ένα είδος «πανθεϊσμού», προσεγγίζοντας το θέμα του Θεού ως εξελισσόμενου πνεύματος μέσα στον εξελισσόμενο κόσμο.

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ