για τον Πολύφημο

Η ιστορία του Κύκλωπα Πολύφημου είναι γνωστή σε όλους. Κατοικούσε σε ένα σπήλαιο στο νησί Θρινακία και ζούσε από τα πρόβατά του. Αιχμαλώτισε στη σπηλιά του τον Οδυσσέα και τους συντρόφους του και άρχισε να τους τρώει τον ένα μετά τον άλλο, μέχρι που ο Οδυσσέας τον τύφλωσε κι ύστερα αυτός και οι εναπομείναντες σύντροφοί του δραπέτευσαν κρεμασμένοι από τις κοιλιές των προβάτων του Πολύφημου.
Αργότερα ο Ποσειδώνας, ο πατέρας του Πολύφημου, εκδικήθηκε τον Οδυσσέα και τους άντρες του, στέλνοντάς τους αμέτρητες τρικυμίες στις διάφορες περιπλανήσεις τους.

Ο Οδυσσέας και οι άνδρες του τυφλώνουν τον Πολύφημο

(λεπτομέρεια από αμφορέα του 650 π.Χ. - Μουσείο Ελευσίνας)
από τη Βικιπαίδεια 

Η Βικιπαίδεια γράφει πως οι Κύκλωπες ήταν τερατόμορφοι άνθρωποι με ένα μάτι στη μέση του μετώπου, άγριοι, χωρίς κάποια στοιχεία πολιτισμού και κοινωνικής οργάνωσης που εξόντωναν και έτρωγαν όσους πλησίαζαν στην περιοχή τους. 

Ωστόσο είχαν μια ασχολία, ήταν κτηνοτρόφοι, έφτιαχναν τυρί. Γιατί τότε ο Όμηρος τους ονομάζει τέρατα και όχι απολίτιστους ή βάρβαρους; Μήπως επειδή έτρωγαν ανθρώπους; Μα και οι Λαιστρυγόνες ήταν ανθρωποφάγοι, όμως ο Όμηρος δεν τους ονομάζει τέρατα. 

Μήπως επειδή είχαν μόνο ένα μάτι, αυτό ακούγεται πιο πιθανό, ωστόσο ο Καστοριάδης θεωρεί πως ο Όμηρος ονομάζει τέρας τον Πολύφημο (“πέλωρ” είναι η λέξη που χρησιμοποιεί ο Όμηρος, “πέλωρ αθεμίστια ειδώς”) επειδή οι Κύκλωπες δε διέθεταν “βουληφόρους αγοράς”, δηλαδή συνελεύσεις ούτε “θέμιστας”, δηλαδή θεσμούς.

 Ήταν λοιπόν “αθέμιστοι” οι Κύκλωπες, χωρίς συνελεύσεις, θεσμούς και νομοθεσία, άρα τέρατα, αυτό μάθαιναν από μικρή ηλικία τα παιδιά των Ελλήνων ακούγοντας τους ραψωδούς να απαγγέλλουν την Οδύσσεια. Οι Λαιστρυγόνες για παράδειγμα, που αναφέρθηκαν παραπάνω, διέθεταν συνελεύσεις και είχαν βασιλιά, οι Κιμμέριοι διέθεταν πόλη, συγκροτούσαν δήμο, άρα δε θα μπορούσε κανείς να τους ονομάσει τέρατα, αυτή είναι η ενδιαφέρουσα άποψη του Καστοριάδη, όπως αναπτύσσεται με εξαιρετική σαφήνεια στο βιβλίο “Η Ελληνική Ιδιαιτερότητα – τόμος Α΄: Από τον Όμηρο στον Ηράκλειο”, εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ.

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ