Επιχείρηση "Χρυσόμαλλο Δέρας": 20 χρόνια από την τέταρτη δοκιμασία των αδελφών Ποντίων (Βίντεο)

Το καλοκαίρι του 1992 στην Αμπχαζία (αυτόνομη Δημοκρατία της Γεωργίας, πρωτεύουσα το Σοχούμι), με αφορμή την είσοδο Γεωργιανών στρατευμάτων, ξέσπασαν πολεμικές συγκρούσεις.

Οι Έλληνες της περιοχής και οι περιουσίες τους βρέθηκαν στο έλεος των μαχών και των φανατικών παραστρατιωτικών ομάδων. Η Ελληνική Πολιτεία άρχισε να γίνεται δέκτης αιτημάτων για βοήθεια...

Τον Ιούνιο του 1993, η Υφυπουργός Εξωτερικών Βιργινία Τσουδερού πραγματοποίησε περιοδεία στη Νότια Ρωσία, Γεωργία, Αρμενία και Αζερμπαϊτζάν. Η απόφαση για την παροχή βοήθειας είχε πλέον παρθεί. 


Το τελευταίο δεκαήμερο του Ιουλίου '93, κλιμάκιο από την Ελληνική πρεσβεία της Μόσχας, το ΓΕΕΘΑ και το ΕΙΥΑΠΟΕ, βρέθηκε στο εμπόλεμο Σοχούμι για τη σχετική προετοιμασία. Το συνολικό κόστος της επιχείρησης υπολογίστηκε ότι θα ξεπερνούσε τις 100.000.000 δρχ.

Το καλοκαίρι του 1993, το Ε/Γ - Ο/Γ πλοίο "Viscountess" της εταιρείας MARLINES με πλοίαρχο τον Καπετάν Γιώργη Σαμιωτάκη που εκτελούσε ταξίδια στη γραμμή Ελλάδα - Ιταλία ναυλώθηκε για μια άκρως απόρρητη επιχείρηση. 

Στο λιμάνι του Πειραιά το "Viscountess" φόρτωσε ελληνική ανθρωπιστική βοήθεια. Στο πλοίο, εκτός από το κανονικό του πλήρωμα, επιβιβάστηκαν στελέχη του ΓΕΕΘΑ, αξιωματικός του Πολεμικού Ναυτικού, αξιωματικός του Λιμενικού Σώματος, πεζοναύτες, βατραχάνθρωποι, και νοσηλευτικό προσωπικό από το Ναυτικό Νοσοκομείο Αθηνών. Επικεφαλής της επιχείρησης ήταν ο αείμνηστος πλοίαρχος του Πολεμικού Ναυτικού, Βασίλης Ντερτιλής. Προορισμός το Σοχούμι.

Ανήμερα της «Παναγίας», το πρωί της 15/8/1993, το "Viscountess" κατέπλευσε στο Σοχούμι. Εκφόρτωσε την ανθρωπιστική βοήθεια και αμέσως με τάξη αλλά και ταχύτητα επιβιβάστηκαν σε αυτό 1.013 ομογενείς αφού προηγήθηκε προξενικός, τελωνειακός και αστυνομικός έλεγχος. Το βράδυ της ίδιας μέρας απέπλευσε για την Αλεξανδρούπολη.

Το πρωί της 17ης Αυγούστου του 1993, με τον κατάπλου στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης και την αποβίβαση των 1.013 ομογενών, γράφτηκε ο επιτυχής επίλογος της επιχείρησης απεγκλωβισμού των Ελλήνων, από το εμπόλεμο Σοχούμι. Της επιχείρησης με την κωδική ονομασία "Χρυσόμαλλο Δέρας".

Στην Αλεξανδρούπολη, μετά την απόφαση για την υλοποίηση της επιχείρησης, λειτούργησαν υπηρεσίες του ΕΙΥΑΠΟΕ (Εθνικό Ίδρυμα Υποδοχής Αποκατάστασης Παλιννοστούντων Ομογενών Ελλήνων) και υπήρξε έντονη κινητικότητα στις τοπικές αρχές.

Η Υφυπουργός Εξωτερικών κα Βιργινία Τσουδερού και ο Πρόεδρος του ΕΙΥΑΠΟΕ Γεώργιος Ιακώβου, συμμετείχαν σε συσκέψεις που γίνονταν στη Νομαρχία Έβρου (τότε στεγαζόταν στο παλαιό κτίριο της παραλιακής λεωφόρου). 

Κατά τη διάρκεια του πλου από τον Πειραιά στο Σοχούμι και από Σοχούμι στην Αλεξανδρούπολη υπήρχε τακτική επαφή μεταξύ κλιμακίων κέντρου, πλοίου και Αλεξανδρούπολης και όλα εξελίχθηκαν ομαλά.

Στην Παλαγία, για τις ανάγκες των παλιννοστούντων, μεταφέρθηκαν από την Καλαμάτα προκατασκευασμένοι οικίσκοι που είχαν χρησιμοποιήσει εκεί οι σεισμόπληκτοι (1986).

Στο λιμάνι στήθηκε ένα πρόχειρο συγκρότημα τριών συνεχόμενων αποθηκών, τύπου «τολλ» (110 Χ 10 μ. κάθε μια) για τις αναμενόμενες - υποτιθέμενες ανάγκες του διαβατηριακού και τελωνειακού ελέγχου. Οι αποθήκες αυτές δεν χρειάστηκαν και μετά από μερικά χρόνια κατεδαφίστηκαν γιατί εμπόδιζαν την ομαλή λειτουργία του λιμανιού.

Η επιχείρηση "Χρυσόμαλλο Δέρας" μεταδόθηκε από διεθνή ΜΜΕ, μπήκε στη διεθνή βιβλιογραφία και εξύψωσε το κύρος της Ελλάδας, στην Ομογένεια και στους Διεθνείς Οργανισμούς αφού λίγο αργότερα, στις 27 Σεπτεμβρίου 1993, το Σοχούμι καταλήφθηκε μέσα σε λουτρό αίματος από τους Αμπχάζιους.

1912 - 1918 διάλυση Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, 1922 Μικρασιατική καταστροφή, 1989διάλυση της ΕΣΣΔ, 1992 - 1993 πολεμικές συγκρούσεις στη Γεωργία… Πρόσφυγες, Νεοπρόσφυγες, Μικρασιάτες, Παλιννοστούντες, Πόντιοι, Ελληνοπόντιοι… 

Σε όποια χρονική περίοδο κι αν αναφερθείς, όποια λέξη κι αν χρησιμοποιήσεις, το νόημα και η ουσία είναι μια: Σκληρή και πολλαπλή δοκιμασία για το ελληνικό γένος. 

Είκοσι χρόνια μετά την τέταρτη δοκιμασία των Ποντίων αδελφών να ευχηθούμε να μην υπάρξει άλλη. 

ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΟΠΟΥΛΟΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ
Υποναύαρχος Λ.Σ. (ε.α)

Επιχείρηση «Χρυσόμαλλο Δέρας»: 20 χρόνια μετά

Τον Ιανουάριο του 2013 στον ΣΚΑΪ, ΟΙ ΝΕΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ και ο Τάσος Τέλλογλου άνοιξαν τον φάκελο της επιχείρησης του 1993 «Χρυσόμαλλο Δέρας», της μεγαλύτερης ειδικής επιχείρησης του Ελληνικού κράτους σε καιρό ειρήνης. Στη μνήμη του Αντιπλοιάρχου του Πολεμικού Ναυτικού Βασίλη Ντερτιλή που έφυγε από την ζωή τη χρονιά που πέρασε, του ανθρώπου που μαζί με κλιμάκιο των ειδικών δυνάμεων οδήγησε τον Αύγουστο του 1993 τους τελευταίους Έλληνες πρόσφυγες από το εμπόλεμο Σοχούμι στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης. 

ΟΙ ΝΕΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ θυμίζουν μία από τις πιο σημαντικές αλλά και άγνωστες σελίδες της πρόσφατης ελληνικής ιστορίας: ένα πλοίο, τριάντα "κομάντος" των Ειδικών Δυνάμεων, δύο χιλιάδες Έλληνες πρόσφυγες και η μεγαλύτερη ειδική επιχείρηση της Ελλάδας σε καιρό ειρήνης, στο ντοκιμαντέρ των Νέων Φακέλων «Επιχείρηση Χρυσόμαλλο Δέρας». 

Ο Τάσος Τέλλογλου και ΟΙ ΝΕΟΙ ΦΑΚΕΛΟΙ αποκαλύπτουν άγνωστες λεπτομέρειες και σπάνια οπτικά και ηχητικά ντοκουμέντα από την επιχείρηση που οδήγησε στον απεγκλωβισμό των τελευταίων Ποντίων της Μικράς Ασίας, από το εμπόλεμο Σοχούμι της Αμπχαζίας τον Αύγουστο του 1993. Για πρώτη φορά μιλούν οι άνθρωποι που σχεδίασαν και υλοποίησαν την επιχείρηση. Χρόνια μετά, επιβάτες του πλοίου που οι οικογένειές τους σε τρεις γενιές πήραν τρεις φορές το δρόμο της προσφυγιάς, μιλούν για τη ζωή τους στην πρώην Σοβιετική Ένωση και την Ελλάδα.

Δείτε το βίντεο

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ