Γιατί μερικοί άνθρωποι είναι τόσο έξυπνοι; Η γενετική της ευφυΐας προσπαθεί να δώσει την απάντηση

Κάπου στην Κίνα, πραγματοποιείται μία συναυλία Death Metal. Ένας 21χρονος, ο Zhao Bowenφτάνει, περνάει τον μικρό διάδρομο του μπαρ που γίνεται η συναυλία και γίνεται ένα με το πλήθος που καταχτυπιέται κάτω από τη σκηνή, στην οποία παίζουν οι μεταλλάδες ντυμένοι ως διάβολοι. Ο Zhao όμως δεν έχει καμία σχέση με αυτό το πλήθος που καταχτυπιέται στους ήχους του metal.

Είναι ένα παιδί που από πολύ νωρίς συμμετείχε στα προγράμματα της Κίνας για τα «προνομιούχα» παιδιά και κέρδισε πολύ νωρίς υποτροφία για το Renmin, ένα από τα κορυφαία λύκεια της χώρας. Τότε, στα 17, προς έκπληξη της οικογένειας και των φίλων του, αποφάσισε να φύγει από το Renmin. Ήταν βαρετό. Στα 21 του τώρα, επιβλέπει ένα ερευνητικό πρόγραμμα εκατομμυρίων δολαρίων στο BGI Shenzhen, το κορυφαίο ινστιτούτο βιοτεχνολογίας της χώρας. Γιατί; Γιατί ψάχνει να βρει την γενετική της ευφυΐας.

Στο BGI βρίσκονται μερικά από τα πιο σύγχρονα μηχανήματα που αναλύουν την αλληλουχίαDNA. Στόχος του Zhao είναι να χρησιμοποιήσει τα μηχανήματα για να εξετάσει τα γενετικά συστατικά της εφυίας των ανθρώπων, όπως εκείνος. Το ίδρυμα συλλέγει γενετικό υλικό από χιλιάδες δότες από την Κίνα αλλά και όλο τον κόσμο και ο Zhao με τους συνεργάτες το απ’ όλο τον κόσμο πιστεύουν ότι θα κατανοήσουν πλήρως την γενετική βάση για το IQ. Τα αποτελέσματα της μελέτης τους μέσα στη δεκαετία, θα χρησιμοποιηθούν για να ελέγχονται τα έμβρυα που προκύπτουν κατά την διάρκεια της εξωσωματικής γονιμοποίησης και εντέλει να αυξηθεί το IQ των εμβρύων 20 ολόκληρες μονάδες. Αυτές οι 20 μονάδες είναι εκείνες οι οποίες ξεχωρίζουν ένα παιδί που δυσκολεύεται στο σχολείο με εκείνο που περνά στο πανεπιστήμιο και συνεχίζει.

Η μέθοδος που χρησιμοποιεί ο Zhao και η ομάδα του δεν είναι διαφορετική απ’ όλες εκείνες τις μεθόδους που χρησιμοποιούν οι επιστήμονες. Συλλέγει υλικό από διάφορους δότες. Από την Κίνα και το παλιό του σχολείο το Renmin. Από συνεργάτες σε πανεπιστημιακά ιδρύματα σε όλο τον κόσμο. Και χαρτογραφεί το DNA τους για να βγάλει αυτή την μία κοινή γενετική συνιστώσα που κάνει τους φορείς ευφυείς, όπως μία αντίστοιχη τους κάνει ψηλούς, κοντούς, με γαλανά μάτια ή καστανά μαλλιά.

Στα συμπεράσματα που έχουν θεωρηθεί δεδομένα παγκοσμίως είναι πως η ευφυΐα, είναι κατά ένα ποσοστό 50 έως 80% κληρονομική. Το υπόλοιπο ποσοστό οφείλεται σε γνωστικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Μπορεί το τεστ IQ που είναι και το μόνο εργαλείο μέτρησης της ευφυΐας να έχει φανατικούς εχθρούς και ακόμα περισσότερο, τεράστιους εκμεταλλευτές, αλλά δεν παύει να υποδεικνύει ένα δεδομένο: κάποιοι άνθρωποι είναι πιο έξυπνοι από τους άλλους. Η ομάδα του Zhao προσπαθεί να απομονώσει τις περίπου 100 αλληλουχίες DNA από τις 10.000 που συμβάλλουν στην ευφυΐα.  

Και μετά; Μετά, τυπικά, θα μπορεί να «πειραχτεί» μία νέα γενιά μωρών για να γίνει πιο έξυπνη. Όπως ήδη μπορεί να «πειραχτεί» για να γίνει λιγότερο παχύσαρκη. Ή να μην εξελιχθεί ώστε να εκδηλώσει αλμπινισμό. Η παρέμβαση στο DNA των εμβρύων είναι μία τεράστια συζήτηση που έχει ανοίξει εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Θέλουμε ανθρώπους που θα είναι «προγραμματισμένοι» να γίνουν τέλειοι; Αυτός ο προγραμματισμός θα καταστήσει την ανθρωπότητα περισσότερο ανθεκτική και θα διαιωνίσει το είδος; Αποφασίσαμε ότι η φυσική επιλογή είναι ελαττωματική και η επιστήμη μπορεί να την βελτιώσει, ώστε οι άνθρωποι να επιλέγουν πια τα χαρακτηριστικά τους και να ελέγχεται το είδος του ανθρώπου που θα έρχεται πια σε «παραγωγή» για να καλύπτει κάποια συγκεκριμένα κριτήρια; Και ποια κριτήρια θα είναι αυτά;

Η ίδια η ομάδα του Zhao είναι διχασμένη ως προς αυτό. Από τα στελέχη που εργάζονται σε αυτό το ερευνητικό πρόγραμμα, οι μεν λένε πως ευχαρίστως θα «προγραμμάτιζαν» το παιδί που θα φέρουν στον κόσμο ώστε να έχει την διασφαλισμένη εξυπνάδα που θα μπορούσαν να φροντίσουν γενετικά και να μην το αφήσουν στην τύχη. Άλλοι λένε πως δεν θα το έκανανποτέ, για λόγους αρχής.

Εμείς, διαβάζοντας το εξαιρετικά ενδιαφέρον άρθρο του Wired σκεφτόμαστε δύο πράγματα. Πρώτον πως όσο κι αν ενοχλεί μία ομάδα φιλοσόφων του 19ου και 20ου αιώνα (αλλά και του ίδιου του φεμινιστικού κινήματος), δεν είναι όλοι οι άνθρωποι ίσοι. Κατάκτηση ενός κοινωνικού συστήματος είναι να είναι όλοι οι άνθρωποι ισότιμοι, όχι ίσοι. Και με βάση αυτό θα πρέπει επιτέλους να ξεκινήσει μια πιο ουσιαστική συζήτηση για την μοναδικότητα των ανθρώπων, την μοναδικότητα αυτή που κάνει, άλλους πιο έξυπνους, άλλους πιο ψηλούς, άλλους πιο τρυφερούς και άλλους πιο σκληρούς.

Το δεύτερο που σκεφτόμαστε είναι το δυστοπικό σενάριο της ταινίας Gattaca. Μπορεί ο νεαρός Zhao να χαρτογραφήσει την γενετική αρχιτεκτονική του εγκεφάλου και της ευφυΐας και η μελέτη του αυτή να οδηγήσει στην έγκαιρη διάγνωση ασθενειών όπως η σχιζοφρένεια ή ο εκφυλισμός που επιφέρει η νόσος Alzheimer.  Αλλά το ενδεχόμενο του σχηματισμού μίας κοινωνίας από «γενετικά εντάξει» ανθρώπους σύμφωνα με τα standards που θα έχουν τεθεί και ο αφανισμός όλων των υπόλοιπων, θα συνέβαλε πραγματικά στην διαιώνιση του είδους; Ενάντια ποιας απειλής; Ενάντια στη φύση στην οποία επιβίωναν οι άνθρωποι όλες αυτές τις χιλιετηρίδες; Ή μήπως ενάντια στον ίδιο τον άνθρωπο;

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ