Τα Bαρέα μέταλλα, ως επιμολυντές του πόσιμου νερού και των τροφίμων

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Τα βαρέα μέταλλα αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους επιμολυντές του πόσιμου νερού και των τροφίμων˙ οι άλλοι είναι οι μυκοτοξίνες και οι βακτηριακές τοξίνες (προϊόντα μεταβολισμού των μυκήτων και των βακτηρίων), τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCBs) και οι διοξίνες, τα φυτοφάρμακα και τα λιπάσματα. Τα βαρέα μέταλλα αποτελούν στο σύνολό τους συστατικά του φλοιού της Γης, άλλα από τα οποία εισέρχονται τυχαία στην τροφική αλυσίδα, ενώ άλλα εισέρχονται μέσω των αποβλήτων (αστικών, βιομηχανικών, αγροτικών και μεταλλευτικών), αφού τα περισσότερα εξ’ αυτών παρουσιάζουν πολλές εφαρμογές τόσο στη βιομηχανία όσο και στη γεωργοκτηνοτροφία.  Ορισμένα από αυτά, όπως ο χαλκός, ο ψευδάργυρος, το μολυβδαίνιο, το σελήνιο κ.α., παρουσιάζουν μεγάλη σημασία για τον άνθρωπο, αφού σε μικρές ποσότητες είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη και τη σωστή λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού (ιχνοστοιχεία). Δηλητηρίαση από βαρέα μέταλλα μπορεί να συμβεί είτε μέσω της κατανάλωσης πόσιμου νερού και τροφίμων είτε μέσω του αέρα. Ένα από τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά των βαρέων μετάλλων που τα καθιστά ακόμα πιο επικίνδυνα για την υγεία του ανθρώπου, αλλά και των ζώων είναι η ικανότητά τους να βιοσυσσωρεύονται, δηλ. να μην αποβάλλονται άμεσα από τον οργανισμό του ανθρώπου μέσω της ηπατονεφρικής οδού (σχηματισμού γλυκουρονιδίων), αλλά να συγκεντρώνονται σε ορισμένους ιστούς, και κυρίως στο λιπώδη ιστό (υποδόριο, περιτοναϊκό, περινεφρικό και περικαρδιακό λιπώδη ιστό). Αυτό οδηγεί στην εμφάνιση αθροιστικής δράσης, πράγμα που σημαίνει σε απλά λόγια ότι αν λόγω της βιοσυσσώρευσης, οι ποσότητες των βαρέων μετάλλων υπερβούν μία ελάχιστη τιμή (που καλείται “Μέγιστο Όριο Καταλοίπων”, αγγλιστί MRL), τότε εμφανίζονται τα συμπτώματα της δηλητηρίασης. Τα μέγιστα όρια καταλοίπων των βαρέων μετάλλων περιέχονται στην Κοινοτική Νομοθεσία (Οδηγία 98/83/ΕΚ “Ποιότητα Νερού Ανθρώπινης Κατανάλωσης”). Η τοξικότητα των βαρέων μετάλλων οφείλεται στο γεγονός ότι αυτά αντιδρούν με στοιχεία που βρίσκονται στα ένζυμα, παρεμποδίζοντας την εκδήλωση της δράσης των τελευταίων ή αδρανοποιώντας τα μη αντιστρεπτά. Οι πηγές εισόδου των βαρέων μετάλλων στα υδατικά συστήματα διακρίνονται σε φυσικές και τεχνητές. Στις φυσικές πηγές συγκαταλέγονται η διάβρωση του εδάφους, τα ιζήματα και η σκόνη, ενώ στις τεχνητές ανήκουν οι ανθρωπογενείς δραστηριότητες, οι οποίες συμβάλλουν στην είσοδο μεγάλων ποσοτήτων βαρέων μετάλλων τόσο στα υδάτινα οικοσυστήματα όσο και μέσω αυτών στο πόσιμο νερό και την τροφική αλυσίδα. Τα βαρέα μέταλλα και οι ενώσεις τους χρησιμοποιούνται στα διυλιστήρια πετρελαίου, στη χαλυβουργεία, στα επιμεταλλωτήρια, στη βιομηχανία πλαστικών και ελαστικών, στη βιομηχανία παραγωγής λιπασμάτων, φαρμακευτικών προϊόντων, ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών. Έτσι, καταλήγουν στα υδάτινα συστήματα με τα βιομηχανικά απόβλητα, με τις ατμοσφαιρικές κατακρημνίσεις (από μονάδες παραγωγής ενέργειας, θέρμανσης και καύσης), με τα αστικά λύματα και τα νερά έκπλυσης των δρόμων (κυρίως Pb) από τις βροχές.     Β. ΒΑΡΕΑ ΜΕΤΑΛΛΑ (ΧΡΗΣΕΙΣ – ΟΡΙΑ – ΔΡΑΣΗ):  1.    Αντιμόνιο:      Α) Γενικά:  Το αντιμόνιο εμφανίζεται φυσικά στο περιβάλλον. Χρησιμοποιείται σε πολλές βιομηχανίες. Ειδικά οι άνθρωποι που εργάζονται με το αντιμόνιο μπορούν να υποστούν δια της εισπνοής τα αποτελέσματα της έκθεσης στη σκόνη αντιμονίου. Η ανθρώπινη έκθεση στο αντιμόνιο μπορεί να πραγματοποιηθεί με την αναπνοή του αέρα, το πόσιμο νερό και την κατανάλωση των τροφίμων που το περιέχουν, αλλά και με την επαφή του δέρματος με το χώμα, το νερό και άλλες ουσίες με αντιμόνιο.  Β) Όριο:  5,0 ppb (μg/L ή μg/Kg).  Γ) Χρήση:  Το αντιμόνιο χρησιμοποιήθηκε σαν φάρμακο για τις μολύνσεις από παράσιτα, αλλά είχε σοβαρές παρενέργειες.  Δ) Δράση: Αν η έκθεση είναι συνεχής, σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία μπορούν να εμφανιστούν, όπως ασθένειες των πνευμόνων, καρδιακά προβλήματα, διάρροια, έντονος εμετός και έλκη στομάχου. Δεν είναι γνωστό εάν το αντιμόνιο μπορεί να προκαλέσει καρκίνο ή ανεπιτυχή αναπαραγωγή. Τοξικότητα του αντιμόνιου από τα τρόφιμα, εντούτοις, δεν έχει καταγραφεί.   2.    Αργίλιο:     Α) Γενικά:  Το αργίλιο είναι ένα από τα ευρύτατα χρησιμοποιούμενα μέταλλα και, επίσης, ένα από τα στοιχεία που απαντώνται πιο συχνά στο φλοιό της γης. Εξαιτίας αυτών, το αργίλιο θεωρείται, συνήθως, αβλαβές. Παρ' όλα αυτά, η έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας. Η υδατοδιαλυτή μορφή του αργιλίου, δηλ. τα ιόντα αυτού, είναι υπεύθυνα για οποιεσδήποτε βλάβες στην υγεία. Βρίσκονται συνήθως σε κάποιο διάλυμα του αργιλίου σε συνδυασμό με άλλα ιόντα, παραδείγματος χάριν ως χλωριούχο αργίλιο. Το αργίλιο αποτελεί κίνδυνο για ορισμένα εργασιακά περιβάλλοντα, όπως τα ορυχεία, όπου μπορεί να βρεθεί στο νερό.  Β) Όριο:  200,0 ppb (μg/L ή μg/Kg).  Γ) Χρήση: Το αργίλιο χρησιμοποιείται για την κατασκευή αλουμινόφυλλων, για την κατασκευή αμαξωμάτων αυτοκινήτων, αεροσκαφών, εξαρτημάτων κινητήρων και υλικών συσκευασίας τροφίμων, όπως κονσέρβες και αλουμινόχαρτο.  Δ) Δράση:   Η λήψη του αργιλίου μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω των τροφίμων, μέσω της αναπνοής και με τη δερματική επαφή. Οι μακράς διάρκειας λήψεις σημαντικών συγκεντρώσεων αργιλίου μπορούν να οδηγήσουν σε σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία, όπως βλάβη στο κεντρικό νευρικό σύστημα, άνοια, απώλεια μνήμης, κατάπτωση, έντονη τρεμούλα. Το αργίλιο μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στα άτομα με παθήσεις των νεφρών, όταν εισαχθεί στο σώμα κατά τη διάρκεια της αιμοκάθαρσης. Οι άνθρωποι που εργάζονται στα εργοστάσια, όπου το αργίλιο χρησιμοποιείται στην παραγωγή, μπορεί να παρουσιάσουν κάποια προβλήματα στους πνεύμονες, όταν αναπνέουν τη σκόνη αργιλίου.Η εισπνοή της λεπτοδιαμερισμένης σκόνης αργιλίου και της σκόνης των οξειδίων του αργιλίου έχει αναφερθεί, ως αιτία της πνευμονικής ίνωσης και της βλάβης των πνευμόνων. Αυτή η νόσος, γνωστή και ως ασθένεια Shaver , περιπλέκεται από την παρουσία στον εισπνεόμενο αέρα του πυριτίου και των οξειδίων του σιδήρου. Επίσης, ίσως εμπλέκεται στην ασθένεια Alzheimer.  3.    Άργυρος:     Α) Γενικά:  Ο μεταλλικός άργυρος είναι αβλαβής, δεδομένου ότι δεν αντιδρά. Ο μεταλλικός άργυρος χρησιμοποιείται επίσης ως χρωστική ουσία στα τρόφιμα, E174.  Β) Όριο:  Τα διαλυτά άλατα του αργύρου, ειδικά το AgNO3, είναι θανατηφόρα για τους ενήλικες σε συγκεντρώσεις περίπου 2 g/L ή Kg.  Γ) Χρήση:  Ο άργυρος χρησιμοποιείται στην αργυροχρυσοχοΐα, στη μεταλλουργία και στη βιομηχανία τροφίμων.  Δ) Δράση:  Οι ενώσεις αργύρου μπορούν να απορροφηθούν αργά από τους ιστούς του σώματος, με επακόλουθη γαλαζωπή ή μαυριδερή χρώση του δέρματος (αργυρία). Η επαναλαμβανόμενη και παρατεταμένη επαφή με το δέρμα μπορεί να προκαλέσει αλλεργική δερματίτιδα. Η έκθεση σε υψηλές συγκεντρώσεις ατμών μπορεί να προκαλέσει ίλιγγο, δυσκολία στην αναπνοή, πονοκεφάλους ή αναπνευστικές δυσκολίες. Οι εξαιρετικά υψηλές συγκεντρώσεις μπορούν να προκαλέσουν υπνηλία, τρέκλισμα, σύγχυση, αναισθησία, κώμα ή και θάνατο. Ο άργυρος μπορεί να προκαλέσει ταλαιπωρία, ναυτία, εμετός, διάρροια και νάρκωση. Η εισαγωγή του στους πνεύμονες σε περίπτωση που πραγματοποιηθεί κατάποση, μπορεί να προκαλέσει τη χημική πνευμονία, η οποία μπορεί να είναι μοιραία. Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο, όσον αφορά στην τοξικότητα του άργυρου από τα τρόφιμα, δεδομένου ότι οι συγκεντρώσεις είναι εξαιρετικά χαμηλές.  4.    Αρσενικό:     Α) Γενικά:  Το αρσενικό είναι ένα από τα τοξικότερα στοιχεία που μπορούν να βρεθούν. Το αρσενικό χρησιμοποιείτο από την αρχαιότητα (από την Αρχαία Αίγυπτο) στην ταρίχευση των νεκρών, αφού βοηθάει στη διατήρηση της κυτταρικής δομής των ιστών μετά το θάνατο. Στη συνέχεια, χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα στην αγροτική παραγωγή, ως μυοκτόνο και παρασιτοκτόνο. Λόγω ακριβώς της χρήσης του αυτής, σε πολλές περιοχές της Ελλάδος, όπως η Ημαθία και η Χαλκιδική, παρατηρείται λόγω μόλυνσης του υδροφόρου ορίζοντα εξαιτίας της αλόγιστης χρήσης παρασιτοκτόνων, υψηλή συγκέντρωση αρσενικού στο πόσιμο νερό. Οι άνθρωποι μπορούν να εκτεθούν στο αρσενικό μέσω των τροφίμων, του νερού και του αέρα. Η έκθεση μπορεί, επίσης, να γίνει μέσω της επαφής του δέρματος με το χώμα ή το νερό που περιέχει αρσενικό. Τα επίπεδα αρσενικού στα τρόφιμα είναι αρκετά χαμηλά. Αλλά τα επίπεδα αρσενικού στα ψάρια και τα θαλασσινά μπορεί να είναι υψηλά, επειδή τα ψάρια απορροφούν το αρσενικό από το νερό, στο οποίο ζουν.Ευτυχώς, η οργανική μορφή του αρσενικού είναι η λιγότερο επιβλαβής, αλλά τα ψάρια που περιέχουν σημαντική ποσότητα ανόργανου αρσενικού μπορεί να είναι επικίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία.   Β) Όριο:  10 ppb (μg/L ή μg/Kg).  Γ) Χρήση:  Το αρσενικό  χρησιμοποιείται σα μέσο ταρίχευσης, σαν μυοκτόνο και παρασιτοκτόνο στη γεωργική παραγωγή. Τα τελευταία χρόνια η χρήση του έχει εγκαταλειφθεί.  Δ) Δράση:   Η έκθεση στο αρσενικό μπορεί να είναι υψηλότερη για τους ανθρώπους που εργάζονται με το αρσενικό, πίνουν μεγάλες ποσότητες κρασιού, κατοικούν σε σπίτια που περιέχουν συντηρημένο ξύλο οποιουδήποτε είδους και ζουν σε αγροτικές περιοχές, όπου φυτοφάρμακα που περιέχουν αρσενικό είχαν χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν. Η έκθεση στο ανόργανο αρσενικό μπορεί να έχει διάφορες επιπτώσεις στην υγεία, όπως ενοχλήσεις στο στομάχι και το έντερο, μειωμένη παραγωγή ερυθρών και λευκών αιμοσφαιρίων, αλλαγές στο δέρμα και ενοχλήσεις στους πνεύμονες. Η πρόσληψη σημαντικών ποσοτήτων ανόργανου αρσενικού μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου, ειδικά καρκίνου του δέρματος (μελάνωμα), καρκίνου των πνευμόνων, καρκίνου του ήπατος και λεμφώματος. Πολύ μεγάλη έκθεση στο ανόργανο αρσενικό μπορεί να προκαλέσει στειρότητα και αποβολές στις γυναίκες, και δερματικές διαταραχές, μειωμένη αντίσταση σε μολύνσεις, καρδιακές ανωμαλίες και εγκεφαλικές βλάβες τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες. Τέλος, το ανόργανο αρσενικό μπορεί να βλάψει το DNA. Το οργανικό αρσενικό δεν προκαλεί καρκίνο ή βλάβες στο DNA. Ωστόσο, η έκθεση σε υψηλές δόσεις μπορεί να έχει ορισμένες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, όπως νευρικές βλάβες και κοιλιακά άλγη.   5.    Βανάδιο:     Α) Γενικά:  Η λήψη του βαναδίου από τους ανθρώπους πραγματοποιείται κυρίως μέσω των τροφίμων, όπως το φαγόπυρο (είδος σιταριού κτηνοτροφής), η σόγια, το ελαιόλαδο, το ηλιέλαιο, τα μήλα και τα αυγά.   Β) Όριο:  0,05 ppb (μg/L ή μg/Kg).  Γ) Χρήση:  Το βανάδιο χρησιμοποιείται σε κράματα με σίδηρο, για την προστασία του χάλυβα από τη διάβρωση, στην κατασκευή εργαλείων και εξαρτημάτων κινητήρων, όπως τα μπουζόκλειδα και οι οδοντωτοί τροχοί που χρησιμοποιούνται στα κιβώτια ταχυτήτων, στην κατασκευή των πλαισίων των ποδηλάτων, σε συγκολλήσεις και σε χειρουργικά εργαλεία.Επίσης, χρησιμοποιείται στην παραγωγή κεραμικών, σε υπεραγωγούς και ημιαγωγούς, και στην κατασκευή φιαλών κατάλληλων για λάδια και κρασιά (το διοξείδιο του βαναδίου προστατεύει τα τρόφιμα αυτά από την καταστρεπτική δράση της υπεριώδους ακτινοβολίας). Στην τελευταία αυτή περίπτωση, η ρύπανση των τροφίμων γίνεται μέσω της μετανάστευσης υλικού.  Δ) Δράση:   Το βανάδιο μπορεί να έχει διάφορες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία, όταν λαμβάνεται σε πολύ μεγάλες ποσότητες. Όταν το βανάδιο προσλαμβάνεται μέσω του αέρα μπορεί να προκαλέσει βρογχίτιδα και πνευμονία. Οι άμεσες επιπτώσεις από την πρόσληψη του βαναδίου είναι ενοχλήσεις στους πνεύμονες, το λαιμό, τα μάτια και τη ρινική κοιλότητα. Άλλες επιπτώσεις στην υγεία από τη λήψη βαναδίου είναι καρδιαγγειακά νοσήματα, φλεγμονή του στομάχου και του εντέρου, βλάβες στο νευρικό σύστημα, αιμορραγία του ήπατος και των νεφρών, δερματικά εξανθήματα, έντονος μυϊκός τρόμος και παράλυση, αιμορραγία μύτης, πόνοι στο λαιμό, κόπωση, πονοκέφαλοι, ίλιγγος, αλλαγές συμπεριφοράς. Οι βλάβες στην υγεία που συνδέονται με την έκθεση στο βανάδιο εξαρτώνται από το βαθμό της οξείδωσής του. Το στοιχείο βανάδιο θα μπορούσε να οξειδωθεί σε πεντοξείδιο του βαναδίου κατά τη διάρκεια της συγκόλλησης. Η μορφή του πεντοξειδίου είναι τοξικότερη από τη στοιχειακή μορφή. Η χρόνια έκθεση στη σκόνη και στα αέρια του πεντοξειδίου του βαναδίου μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό των ματιών, του δέρματος, της ανώτερης αναπνευστικής οδού, επίμονες φλεγμονές της τραχείας και των βρόγχων, πνευμονικό οίδημα, και συστεμική δηλητηρίαση.  6.    Βάριο:     Α) Γενικά:  Τα επίπεδα βαρίου στο περιβάλλον είναι γενικά πολύ χαμηλά.Μεγάλες ποσότητες βαρίου μπορούν να βρεθούν στο χώμα και σε τρόφιμα, όπως οι ξηροί καρποί, τα φύκια, τα ψάρια και σε ορισμένα φυτά. Η ποσότητα βαρίου που ανιχνεύεται στα τρόφιμα και στο νερό δεν είναι συνήθως αρκετά υψηλή για να θεωρηθεί ανησυχητική για την υγεία. Οι άνθρωποι που κινδυνεύουν περισσότερο, είναι εκείνοι που εργάζονται στη βιομηχανία βαρίου. Οι μεγαλύτερες επιπτώσεις στην υγεία από το βάριο προκαλούνται με την αναπνοή του αέρα που περιέχει θειικό άλας βαρίου ή ανθρακικό άλας βαρίου. Μεγάλες ποσότητες βαρίου ανευρίσκονται σε περιοχές που γειτνιάζουν με χώρους απόρριψης τοξικών αποβλήτων.   Β) Όριο:  0,05 ppb (μg/L ή μg/Kg).  Γ) Χρήση: Το βάριο χρησιμοποιούνταν στην κατασκευή των κοίλων καθοδικών λυχνιών της συμβατικής τηλεόρασης. Σήμερα, χρησιμοποιείται στην κατασκευή των μπουζί μαζί με το νικέλιο, σε κράματα χυτοσιδήρου και χάλυβα, στην κατασκευή πυροτεχνημάτων, στην υαλουργία, και στην παραγωγή κεραμικών υλικών.  Δ) Δράση:  Η έκθεση μπορεί να προκληθεί από την εισπνοή της σκόνης, την κατανάλωση χώματος ή φυτών, ή πόσιμου νερού που είναι μολυσμένο με βάριο. Μπορεί, επίσης, να προκληθεί από δερματική επαφή. Οι επιπτώσεις του βαρίου στην υγεία εξαρτώνται από την υδατοδιαλυτότητα των ενώσεων. Οι ενώσεις βαρίου που διαλύονται στο νερό μπορεί να είναι επιβλαβείς στην ανθρώπινη υγεία. Η λήψη πολύ μεγάλων ποσοτήτων βαρίου που είναι υδατοδιαλυτό μπορεί να προκαλέσει παραλύσεις και σε μερικές περιπτώσεις ακόμη και το θάνατο. Μικρή ποσότητα υδατοδιαλυτού βαρίου μπορεί να προκαλέσει σε κάποιο άτομο δυσκολίες στην αναπνοή, αυξημένη πίεση αίματος, αλλαγές στον καρδιακό ρυθμό, ενόχληση στο στομάχι, αδυναμία μυών, αλλαγές στα αντανακλαστικά των νεύρων, οίδημα στον εγκέφαλο και το συκώτι, βλάβες στα νεφρά και την καρδιά. Το βάριο δεν φαίνεται να προκαλεί καρκίνο στους ανθρώπους. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι το βάριο μπορεί να προκαλέσει προβλήματα στειρότητας ή προβλήματα στη γέννα. Τοξικότητα βαρίου από τα τρόφιμα, εντούτοις, δεν έχει καταγραφεί.  7.   Βισμούθιο:     Α) Χρήση:  Το βισμούθιο χρησιμοποιείται στην παρασκευή φαρμάκων, καλλυντικών, χρωστικών, λυχνιών για φασματοφωτόμετρα, και κραμάτων για εργαλεία και πυρομαχικά.  Β) Δράση:   Το βισμούθιο και τα άλατά του μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στα νεφρά, αν και ο βαθμός της βλάβης είναι συνήθως ήπιος. Οι μεγάλες δόσεις μπορεί να αποβούν μοιραίες. Θεωρείται, ως ένα από τα λιγότερο τοξικά βαριά μέταλλα. Σοβαρή και μερικές φορές θανατηφόρα δηλητηρίαση μπορεί να προκληθεί από την έγχυση μεγάλων δόσεων στις κλειστές κοιλότητες του σώματος (όταν χρησιμοποιείται ως φάρμακο) και από την εκτενή εφαρμογή στα εγκαύματα (με μορφή διαλυτών βισμουθικών ενώσεων). Η χορήγηση του βισμουθίου πρέπει να διακόπτεται, όταν εμφανίζεται ουλίτιδα, γιατί ειδάλλως είναι πιθανό να εμφανιστούν στοματικά έλκη, απόρροια της προκαλούμενης στοματίτιδας. Άλλα συμπτώματα που εμφανίζονται κατά την πρόσληψη βισμουθίου για ιατρικούς σκοπούς είναι κόπωση, πρωτεϊνουρία, διάρροια, αλλεργικές δερματίτιδες και πολλές φορές δερματίτιδα του πολύστιβου πλακώδους επιθηλίου. Το βισμούθιο δεν θεωρείται καρκινογόνος ουσία για τον άνθρωπο. Η τοξικότητα βισμουθίου από τα τρόφιμα δεν έχει καθοριστεί.  8.    Βολφράμιο:     Α) Γενικά: Το βολφράμιο έχει αποδειχθεί ότι ενεργεί ανταγωνιστικά με τη δράση του απαραίτητου ιχνοστοιχείου, μολυβδαίνιο. Η σκόνη μετάλλων βολφραμίου που χορηγείται στα ζώα έχει παρουσιαστεί σε διάφορες μελέτες ότι δεν είναι συνολικά αδρανής, αλλά καμία χρόνια επίπτωση δεν είναι γνωστή.    B) Χρήση: Το βολφράμιο χρησιμοποιούνταν στην κατασκευή λαμπτήρων πυράκτωσης. Σήμερα, χρησιμοποιείται στην κατασκευή μαχαιριών, εξοπλισμού κυλινδρόμυλων και σε τόρνους που προορίζονται για την επεξεργασία ξύλου και μετάλλου. Επίσης, χρησιμοποιείται στη βιομηχανία κατασκευής εργαλείων και μεταλλικού εξοπλισμού σε κράματα με σίδηρο, των οποίων αυξάνει τη σταθερότητα.  Γ) Δράση:  Όταν εισπνέεται προκαλεί ενόχληση στους πνεύμονες και στη βλεννώδη μεμβράνη. Η ενόχληση στα μάτια προκαλεί ύγρανση και ερυθρότητα. Το κοκκίνισμα, το ξεφλούδισμα, και η φαγούρα είναι χαρακτηριστικά της φλεγμονής του δέρματος. Επαναλαμβανόμενη ή παρατεταμένη έκθεση σε αυτήν την ένωση δεν είναι γνωστό να επιδεινώνει την κατάσταση κάποιας ασθένειας. Καμία τοξικότητα βολφραμίου από τα τρόφιμα δεν έχει καταγραφεί. Του Θωμά Ζαφειριάδη Τεχνολόγου Τροφίμων MSc – Κτηνίατρου ΠΗΓΗ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ