Το πρώτο μινωικό ναυάγιο (1800 π.Χ.)

Η Ελληνίδα αρχαιολόγος που ανακάλυψε το πρώτο ναυάγιο των Μινωιτών

Ιούλιος 25, 2013.

Η Κρήτη παρουσιάζεται ευφάνταστα από αρχαιολόγους για περισσότερο από έναν αιώνα.

 Δέλεαρ είναι οι βραχώδεις ακτές, οι φανταστικές ιστορίες με θρυλικούς βασιλιάδες, πονηρές θεότητες και μυθικά πλάσματα.

Το μεγαλύτερο από τα ελληνικά νησιά, η Κρήτη, ήταν η πατρίδα των Μινωιτών (3100-1050 π.Χ.) με ένα μεγάλο πολιτισμό στην Εποχή του Χαλκού και το όνομα της εποχής το έλαβε από έναν πανίσχυρο ηγεμόνα, το βασιλιά Μίνωα, τον «κύριο των Θαλασσών» που καθώς λέγεται απάλλαξε τις θάλασσες από  τους πειρατές της αρχαιότητας.

Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη, είναι αυτός που ίδρυσε την πρώτη Θαλασσοκρατία ή την Θαλάσσια Εμπορική Αυτοκρατορία.

Οι Μινωίτες ήταν γνωστοί  για τη ναυτική ανδρεία τους, με την οποία άνοιξαν θαλάσσιους δρόμους με τα ισχυρά βασίλεια της Αιγύπτου, της Ανατολίας και της Ανατολής.

Απεικονίσεις πλοίων αφθονούν στις μινωικές σφραγίδες και τοιχογραφίες. Είναι αρκετά λεπτομερείς, ώστε να φαίνονται τα σκάφη εντυπωσιακά. Είχαν 15 κουπιά σε κάθε πλευρά και τετράγωνα πανιά και ήταν περίπου 15 μέτρα μάκρος.

Αλλά λίγα ήταν γνωστά για την ναυτιλία των Μινωιτών μέχρι που μία Ελληνίδα αρχαιολόγος, η Ελπίδα Χατζηδάκη, έγινε η πρώτη που ανακάλυψε ένα μινωικό ναυάγιο.

Η Χατζηδάκη, αυτοπεριγράφεται ως ‘κορίτσι του λιμανιού’, αφού γεννήθηκε και  μεγάλωσε στην παραθαλάσσια πόλη της Κρήτης, τα Χανιά. Είναι έμπειρος και παθιασμένη δύτης και έχει σπουδάσει στην κλασσική αρχαιολογία. Είχε λάβει χρηματοδότηση από το Ινστιτούτο Αιγαιακής Προϊστορίας, και το 2003 άρχισε να αναζητά ναυάγια κοντά στην Κρήτη.

«Πάντοτε  έλεγα ότι θα βρω ένα ναυάγιο της μινωικής εποχής. Και έτσι άρχισα να ψάχνω με επιμονή».

Επί ένα περίπου μήνα  έψαχνε η ίδια με μια ομάδα από τρεις σφουγγαράδες όταν οι δύτες εντόπισαν  μέσα σε κοράλλια ένα 20 ποδιών ξύλινο αλιευτικό σκάφος. Μαζί με τον Γιώργο Αθανασάκη από το Πολυτεχνικό Πανεπιστήμιο των Αθηνών, χρησιμοποιώντας ένα βυθόμετρο εντόπισε διάφορους στόχους και «ανωμαλίες» στο βυθό. Ερευνώντας εντόπισαν σε αρκετό βάθος ένα αεροπλάνο του Β’ παγκοσμίου πολέμου το οποίο είχε παρασυρθεί και τραβηχτεί από τα δίχτυα μηχανότρατων καθώς και ένα ναυάγιο του 19^ου αιώνα και μερικά ζεύγη παπουτσιών.

Τη δεύτερη ημέρα και την τελευταία της έρευνας, η Χατζηδάκη αποφάσισε να ξεφορτωθεί την τεχνολογία  και να αναζητήσει στο βυθό με το ένστικτό της.

Γνώριζε ότι το 1976, ο Ζακ Κουστώ, με μια μικρή ομάδα είχε πάει στο μικρό νησί Ψείρα που απέχει  ενάμισι μίλι από την βορειοανατολική ακτή της Κρήτης, στο κόλπο του Μιραμπέλλου.

Έψαχνε τότε την Ατλαντίδα και θεωρείται από ορισμένους ότι είναι το νησί της Θήρας. 

Ο Κουστώ είχε ανακαλύψει με την υποβρύχια έρευνά τους μινωικά κεραμικά κοντά στην ακτή και είχε πει ότι προέρχονταν από πλοία που βυθίστηκαν στο λιμάνι κατά την εποχή της έκρηξης του ηφαιστείου που κατέστρεψε την Θήρα το 1650 ή 1520 π.Χ.

(Τα ευρήματα σήμερα  πιστεύεται ότι είναι από τα σπίτια στην Ψείρα που έπεσαν κατά τη διάρκεια του σεισμού).

Η Ελπίδα Χατζηδάκη και η ομάδα της κατευθύνθηκε από περιέργεια κυρίως, σε ένα σημείο, περίπου  300 μέτρα από την Ψείρα, κοντά στο σημείο που είχε πάει ο Κουστώ.

«Σκέφθηκα ότι δεν θα πάω εκεί που έκανε κατάδυση ο Κουστώ. Θα πάω σε ένα βαθύτερο σημείο».

Πρώτα  είπε στο μέλος της ομάδας τον Γιώργο Κλώντζα να κατέβει. Η Χατζηδάκη είχε προετοιμαστεί ότι θα τον περίμενε τουλάχιστον για πέντε ώρες, που είναι ο συνολικός χρόνος για μια κατάδυση. Αλλά ο Κλόντζας  αναδύθηκε μισή ώρα αργότερα.

«Ήρθε με τα χέρια του γεμάτα από αρχαία αγγεία. Και είπε: ‘ Υπάρχει ένα ολόκληρος κόσμος από αυτά εκεί κάτω».

Ξαναπήδηξε στη θάλασσα φωνάζοντας ‘πάμε’!

Στις επόμενες δύο ημέρες η ομάδα έφερε ένα σωρό αντικείμενα στην επιφάνεια της θάλασσας: κούπες, αμφορείς, αρχαίες πήλινες κανάτες κλπ.

Η περιοχή χαρτογραφήθηκε και την επόμενη χρονιά το 2004 έγινε μια μεγάλη κλίμακας έρευνα. Όλα τα αντικείμενα ήταν θαμμένα στην άμμο του βυθού.

«Ήταν σκεπασμένα με άμμο και ανάμεσα σε βράχια», είπε η Χατζηδάκη.

Τελικά, ήρθαν στην επιφάνεια 209 κεραμικά αγγεία,  και τα 80 από αυτά είναι σαφώς οι γνωστοί αμφορείς και τα μεγάλα πιθάρια για μεταφορά υγρών, ενδεχομένως οίνου και ελαιολάδου και στα οποία υπάρχουν ακόμη κατάλοιπα των περιεχομένων.

Μια χούφτα αντικειμένων μαγειρικής, προφανώς ανήκαν στο πλήρωμα του σκάφους.

Ο Alexander Mac Gillivray, διευθυντής των ανασκαφών στο Παλαίκαστρο, μιας μινωικής πόλης στην ανατολική ακτή της Κρήτης, εξέτασε, επίσης,  μερικά από τα ευρήματα.

«Είναι αφάνταστα, με αυτά μπορούμε να πάρουμε μια γεύση του φορτίου του πλοίου  που ταξίδευε στην ανατολική  Μεσόγειο, όταν οι Μινωίτες άρχιζαν να χτίζουν τα παλάτια τους», είπε

Ο Philip Betancourt, εμπειρογνώμονας της μινωικής κεραμικής που μελέτησε τα ευρήματα των ανασκαφών στο νησί Ψείρα που έγιναν από το 1986 ως το 1996, είναι πεπεισμένος  ότι τα ευρήματα, επειδή είναι ασυνήθιστα μεγάλη ομάδα κεραμικών ότι ανήκουν σε ένα ναυάγιο και της ίδιας περιόδου,  δηλαδή της μεσομινωικής- 1800- 1700/1675 π.Χ. και ήταν όλα κατασκευασμένα στην ανατολική Κρήτη. Ωστόσο το ξύλινο σκάφος δεν διασώθηκε, μόνο το πήλινα σκεύη παρέμειναν περίπου 4.000 χρόνια στο  βυθό.

Η Ελένη Χατζηδάκη ολοκλήρωσε την τελική ανασκαφική περίοδο  στο τέλος του Σεπτεμβρίου του 2009 με την ανάκτηση άλλων 60 κεραμικών αγγείων.

Η Ελληνίδα αρχαιολόγος αισθάνεται την αίσθηση της ολοκλήρωσης: «Είναι το μοναδικό μινωικό ναυάγιο που έχει βρεθεί ποτέ και έχει ανασκαφτεί» θα πει με ένα 

πλατύ χαμόγελο.

--

A publication of the Archaeological Institute of America

--

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ