Λουκιανός (120 - 180 μ.Χ.)

O Λουκιανός σοφιστής καί συγγραφέας
από τα Σαμόσατα της Κομμαγηνής (Συρίας), αποτελεί μια ιδιαίτερη και ενδιαφέρουσα μορφή της ελληνικής λογοτεχνίας. Φοίτησε σε ρητορική σχολή, εργάσθηκε ως δικανικός ρήτορας, ασχολήθηκε με τη φιλοσοφία και, στη συνέχεια, αφοσιώθηκε στη συγγραφική δραστηριότητα. Στο \Ενύπνιον ήδη αναφέρει ότι τον κέρδισε η παιδεία αντί της γλυπτικής στη μεταξύ τους διαμάχη για το μέλλον του. Διαθέτοντας πλούσια φαντασία, πολύπλευρο ταλέντο και σπινθηροβόλο πνεύμα, συνέθεσε έργο αρκετά ευρύ και ποικίλο, από το οποίο σώζονται 71 πεζά κείμενα [σοφιστικές μελέτες, διαλέξεις, πραγματείες, προλαλιές (= μικροί προκαταρκτικοί λόγοι), δοκίμια κ.ά.]. ο Λουκιανός, όμως, έμεινε διάσημος για τους διαλόγους του: Νεκρικοί (30), Θεών διάλογοι (26), \Ενάλιοι (= Θαλασσινοί, 15, Εταιρικοί (15), Τίμων ή Μισάνθρωπος. Ο σατιρικός του διάλογος παρουσιάζει ιδιαίτερη πρωτοτυπία· συνδυάζοντας το σωκρατικό διάλογο με το σκώμμα της κωμωδίας, χαρακτηρίζεται για τη σαρκαστική του ειρωνεία. Σατιρίζει ανελέητα τους ολύμπιους θεούς, τη διδασκαλία των φιλοσόφων, την αγυρτεία (= απάτη) των ρητόρων, τις ανθρώπινες αδυναμίες. Η μενίππεια σάτιρα, που ονομάστηκε έτσι από το Μένιππο, εμφανίζεται σε πολλούς Νεκρικούς διαλόγους.


Έμαθε την ελληνική γλώσσα και τη ρητορική και έγινε δικηγόρος στην Αντιόχεια. Αλλά επιθυμώντας φήμη και κέρδος, διδάχθηκε ακόλουθα σοφιστική ρητορική στη Σμύρνη, και σαν σοφιστής άρχισε να επιδεικνύει την τέχνη του σε γιορτές και πανηγύρεις.Περιοδεύεις τη Μικρά Ασία, τη Μακεδονία, και αφού έμεινε αρκετά στην Ελλάδα, πέρασε στην Ιταλία για να καταλήξει στη Ρώμη. Αφού γρήγορα ανεγνώρισε την κενότητα του νέου επαγγέλματος, παραιτήθηκε απ’ αυτό, ετράπη προς τη φιλοσοφία γοητευμένος από τους Πλατωνικούς.

Επειδή ήταν φτωχός περιόδευσε σαν σοφιστής τη Γαλατία, διδάσκοντας και απαγγέλλοντας, για να αποκτήσει πλούτο πολύ. Ύστερα απ’ όλα αυτά, ξανάρθε στην Αθήνα, όπου φιλοσοφούσε και συνέγραφε τους περίφημους Διαλόγους του. Ο Λουκιανός, όπως αναφέρεται, έγραψε 82 έργα, από τα οποία πολλά θεωρούνται ψευδεπίγραφα. Τα ωραιότερα έργα του είναι τα διαλογικά. Γενικά οι υποθέσεις των συγγραφών του θέλγουν για την ποικιλία τους.

Ο Λουκιανός με οξύτατο βλέμμα διείδε τα πλημμελήματα των συγχρόνων του, τη δεισιδαιμονία, τον παρασιτισμό, την προσποίηση των φιλοσόφων, την απειροκαλία των γραμματικών, πράγματα που στιγμάτισε με γελαστούς χαριεντισμούς και δηκτικά σκώμματα. Δεινός ζωγράφος των ανθρωπίνων αδυναμιών, σκώπτει και χλευάζει, όχι απλώς για να κάνει τον αναγνώστη να γελάσει, αλλά για να διδάξει, επιδεικνύοντας τη φωτεινή διαύγεια και το κάλλος της ελληνικής διάνοιας, σε σύγκριση με την ημιβάρβαρη μωρία των συγχρόνων. Πέθανε στην Αλεξάνδρεια.


Στο έργο του Λουκιανού αντικατοπτρίζεται ο κόσμος σε αταξία και μετασχηματισμό, έτοιμος να καταρρεύσει σε όλους τους τομείς. Ο Λουκιανός διαγράφει προσεκτικά τους χαρακτήρες των προσώπων, με κωμικότητα, λεπτότητα, αστείες επινοήσεις, ευτραπελία (= χιούμορ), χωρίς τις υπερβολές των αττικιστών, γράφοντας με σαφήνεια και κομψότητα.

Η επίδραση του Λουκιανού στους μεταγενέστερους συγγραφείς όλων των εποχών είναι μεγάλη: στην αρχαιότητα Απουλήιος· στο Βυζάντιο Φώτιος, Πτωχοπρόδρομος· στην Αναγέννηση Έρασμος, Μωρίας εγκώμιον και Τ. Μορ, Ουτοπία· στους Νεοέλληνες λογοτέχνες οι: Ανδρ. Λασκαράτος, Εμ. Ροΐδης, Ι. Κονδυλάκης.

Τά έργα τού Λουκιανού

Φάλαρις
Ιππίας ή Βαλανείον
Διόνυσος
Ηρακλής
Περί του ηλέκτρου ή των κύκνων
Μυίας εγκώμιον
Περί του οίκου
Πατρίδος εγκώμιον
Περί του ενυπνίου ήτοι βίος Λουκιανού
Τυραννοκτόνος
Αποκηρυττόμενος
Ηρόδοτος ή Αετίων
Ζεύξις ή Αντίοχος
Αρμονίδης
Σκύθης ή Πρόξενος
Δίκη συμφώνων
Υπέρ του εν τη προσαγορεύσει πταίσματος
Περί των διψάδων
Περί του μη ραδίως πιστεύειν διαβολή
Περί της αστρολογίης
Περί θυσιών
Περί πένθους
Περί της Συρίης θεού
Προς τον ειπόντα, Προμηθεύς ει εν λόγοις
Δημώνακτος βίος
Νιγρίνος
Συμπόσιον ή Λαπίθαι
Βίων πράσις
Αναβιούντες ή Αλιεύς
Περί παρασίτου, ότι τέχνη ή παρασιτική
Ψευδοσοφιστής ή Σολοικιστής
Ανάχαρσις ή Περί γυμνασίων
Τοξάρις ή Φιλία
Εικόνες
Υπέρ των εικόνων
Ερμότιμος ή Περί αιρέσεων
Λεξιφάνης
Ευνούχος
Κατάπλους ή τύραννος
Ζεύς ελεγχόμενος
Ζεύς τραγωδός
Θεών κρίσις Θεών εκκλησία
Τα προς Κρόνον
Όνειρος ή Αλεκτρυών
Προμηθεύς
Διάλογος προς Ησίοδον
Ποδάγρα
Μένιππος ή Νεκυιομαντεία
Τίμων ή Μισάνθρωπος
Χάρων ή Επισκοπούντες
Δραπέται
Δις κατηγορούμενος
Φιλοψευδής ή Απιστών
Περί ορχήσεως
Θεών Διάλογοι
Ενάλιοι Διάλογοι
Νεκρικοί Διάλογοι
Εταιρικοί Διάλογοι
Ικαρομένιππος ή Υπερνέφελος
Αληθών διηγημάτων Α,Β
Πλοίον ή Ευχαί
Προς τον απαίδευτον και πολλά βιβλία ωνούμενον
Περί των επί μισθώ συνόντων
Απολογία
Μακρόβιοι
Αλέξανδρος ή Ψευδομάντις
Περί της Περεγρίνου τελευτής
Πως δει ιστορίαν συγγράφειν
Ρητόρων διδάσκαλος
Ψευδολογιστής ή Περί της αποφράδος
Λούκιος ή Όνος
Κυνικός
Φιλόπατρις ή Διδασκόμενος
Επιγράμματα
Έρωτες
Αλκυών ή Περί μεταμορφώσεων
Δημοσθένους εγκώμιον
Ωκύπους
Χαρίδημος ή Περί κάλλους

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ