Η νόσος της αυθαιρεσίας

Του Τάκη Θεοδωρόπουλου

Οταν το σύνδρομο της αυθαιρεσίας έχει εγκατασταθεί ανάμεσά μας όχι απλώς ως σύνδρομο επιβίωσης, αλλά και ως πρόκριμα κοινωνικής αριστείας, είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις τους κανόνες από τις εξαιρέσεις τους. Είναι εξαίρεση ο πρόκριτος της Νέας Μανωλάδας που ζήτησε από τους επιστάτες του να συνετίσουν τους εργάτες που ζητούσαν τα δεδουλευμένα τους; Ή μήπως ακολούθησε την πεπατημένη, απλώς αυτός είχε την «τόλμη» να κάνει ό,τι οι συνάδελφοί του δεν τόλμησαν να κάνουν: να τελειώνει μια και καλή με δαύτους. Και αν είναι εξαίρεση, τότε πώς όλοι οι υπόλοιποι που ακολουθούσαν τον κανόνα δεν τον αντιμετώπισαν ως εξαίρεση; Γιατί δεν προσπάθησαν να τον συνετίσουν στο καφενείο, όπου τσακώνονται παρακολουθώντας τις αγαπημένες τους ομάδες; Και αν δεν συνετίστηκε, παρά τις καλοπροαίρετες νουθεσίες τους, τότε γιατί δεν τον κατήγγειλαν στις Αρχές; Η υποκρισία περισσεύει. Και η υποκρισία είναι το προκάλυμμα της αυθαιρεσίας. Η ελληνική κοινωνία, σε πείσμα όσων επικαλούνται την «κοινωνία των πολιτών», είναι ένα μωσαϊκό από τοπικά και επαγγελματικά συμφέροντα, οικογενειακούς και φιλικούς δεσμούς που αντιμετωπίζουν ό,τι βρίσκεται εκτός του μικρόκοσμού τους με καχυποψία και έχθρα. Μια άναρχη δόμηση που γεννήθηκε με εμβρυουλκό και φόρεσε τους δημοκρατικούς θεσμούς για να καλύψει τις αρχαϊκές αναπηρίες της. Ο μόνος κανόνας είναι η ομερτά που συγκαλύπτει όποιον δεν «δίνει δικαιώματα» στον γείτονά του, τον θείο του, τον συνάδελφό του. Η διαφορά από τη σικελική μαφία είναι ότι δεν έχει κεντρική οργάνωση, άρα δεν έχει και γενικώς αποδεκτούς κανόνες. Οπότε, κάθε φορά που εκδηλώνεται, διεκδικεί το δικαίωμα της εξαίρεσης. Οι εργαζόμενοι στα ορυχεία στις Σκουριές της Χαλκιδικής, που δεν τολμούν να πάνε σπίτια τους και αναγκάστηκαν να πάρουν τα παιδιά τους από το σχολείο για να μην τα απειλούν οι συμμαθητές τους, τα υφίστανται όλα αυτά γιατί έσπασαν την ομερτά και έδωσαν δικαιώματα. Ας φρόντιζαν. Θυμάμαι τον Λένι από το «Ανθρωποι και ποντίκια» του Στάινμπεκ. Ηταν ο αγαθός γίγαντας που λάτρευε τα μικρά ζωάκια, ήθελε να τα χαϊδεύει, όμως επειδή δεν είχε συνείδηση της δύναμης των χεριών του, τα έπνιγε άθελά του. Στο τέλος σκότωσε και τη γυναίκα του αφεντικού του προσπαθώντας να της χαϊδέψει τα μαλλιά. Μια μεγαλοφυής μεταφορά της λεπτής διαχωριστικής γραμμής στα σύνορα ανάμεσα στον πολιτισμό και στη βαρβαρότητα. Δεν είναι θέμα προθέσεων· είναι θέμα συνείδησης. Η ακατέργαστη δύναμη είναι, πολύ απλά, βαρβαρότητα. Και το σύνδρομο της αυθαιρεσίας καλλιεργεί και κολακεύει την ακατέργαστη δύναμη. Ακολουθώντας διαβαθμίσεις εννοείται, από τον έφιππο που επιτίθεται στον πεζό με το μηχανάκι του ώς τον καταπατητή και αυτόν που προκειμένου να μην πληρώσει τους εργάτες του τους πυροβολεί. Αποδίδοντας το έγκλημα που έγινε στη Νέα Μανωλάδα στις ρατσιστικές προθέσεις των δραστών του, απλώς φωτίζουμε ένα κομμάτι του μόνον. Σκέφτομαι ότι με τον ίδιον τρόπο θα φέρνονταν και σε Ελληνες ή και σε Γερμανούς εργάτες αν μπορούσαν να το κάνουν. Υποθέτω, δε, ότι η μητέρα τους θα πει πως ήταν πάντα εργατικοί, εκκλησιάζονται και δεν είναι καθόλου ρατσιστές. Απλώς τη δουλειά τους πάνε να κάνουν, τα βγάζουν δύσκολα, ένεκα η κρίση βλέπετε, και τι να κάνουν οι άνθρωποι. Είναι δε και πολύ καλοί οικογενειάρχες. Ψηφίζουν Χρυσή Αυγή; «Μα τι λέτε τώρα, εμείς πάντα στην οικογένεια ψηφίζουμε τον κ. Γιάννη. Είμαστε δημοκρατικοί». Μπορεί και να είναι έτσι. Μπορεί και να μην είναι έτσι. Το σύνδρομο της αυθαιρεσίας είναι βαθύτερο και από τις προθέσεις και από τις πολιτικές πεποιθήσεις. Αναζητώντας άλλοθι, αποδίδουμε την κοινωνική βαρβαρότητα στην κρίση. Αυτή απλώς μας έδωσε το έναυσμα για να ξεχάσουμε τα προσχήματα που μέχρι προχθές τροφοδοτούσαν την υποκρισία μας. Γιατί το λοιμώδες νόσημα που παράγει Μανωλάδες χρόνια μάς ακολουθεί και δεν κάναμε τίποτε για να το θεραπεύσουμε. ΠΗΓΗ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ