Ο χορός της Ευρυνόμης

                                 

Οι αρχαίοι Αρκάδες, γράφει ο Παυσανίας, είχαν σε ένα απρόσιτο μέρος ένα μικρό ιερό, καλά κρυμμένο, το οποίο άνοιγε μια φορά το χρόνο. Αυτό το ιερό ήταν αφιερωμένο στη θεά Ευρυνόμη, η οποία, κατά τον πελασγικό μύθο, έφτιαξε τον κόσμο.

Ο μύθος λέει ότι στην αρχή ήταν το χάος κι από 'κει αναδύθηκε γυμνή η Ευρυνόμη. Καθώς όλα ήταν τότε μια άμορφη και ακατέργαστη μάζα δημιουργίας, η νεογέννητη θεά δεν είχε πού να ξαποστάσει κι έτσι χώρισε το νερό από τον ουρανό.

Κατόπιν άρχισε να χορεύει στα πρωτόγονα αυτά νερά. Χόρεψε πρώτα στην κατεύθυνση του νότου και από το στροβίλισμά της ξεπήδησε ο Βόρειος Άνεμος. Η Ευρυνόμη τον πήρε στα χέρια της και τον έπλασε σε μορφή φιδιού. Κι έτσι γεννήθηκε ο Οφίων ή Οφιoνεύς.

Ο Οφίων είδε το χορό της Ευρυνόμης και την ερωτεύτηκε. Κουλουριάστηκε ανάμεσα στα πόδια της και οι εραστές στροβίλιστηκαν σφιχταγκαλιασμένοι, μέχρι που εκείνη έμεινε έγκυος. Πήρε τότε η Ευρυνόμη μορφή περιστεριού και γέννησε ένα αυγό πάνω από τα ολόλευκα κύματα. Ο Οφίων, υπακούοντας στο θέλημά της, τυλίχτηκε γύρω από το αυγό εφτά φορές για να το ζεστάνει. Όταν έφτασε η ώρα του, το αυγό έσπασε κι από εκεί ξεπήδησε όλο το γνωστό μας σύμπαν: τα αστέρια, οι πλανήτες, ο ήλιος, το φεγγάρι, τα ποτάμια, οι λίμνες, τα δέντρα, τα λουλούδια κι όλα τα ζωντανά πλάσματα.

Ευτυχισμένη η Ευρυνόμη εγκαταστάθηκε στον Όλυμπο κι έγινε βασίλισσα του κόσμου, με τον Οφίωνα σύντροφό της.

Ο Οφίων, όμως, ήθελε να βασιλεύει μόνο αυτός, γιατί πίστευε ότι δημιούργησε τον κόσμο μόνος του. Η Ευρυνόμη θύμωσε πολύ. Έτσι, του έδωσε μια δυνατή κλωτσιά και τον πέταξε στη Γη, καταδικάζοντάς τον να έρπει αιώνια.

Κι έμεινε μόνη της βασίλισσα του κόσμου, μέχρι που ήρθαν οι νεότεροι θεοί.

Ο Απολλώνιος ο Ρόδιος εξιστορεί μια άλλη εκδοχή του μύθου: η Ευρυνόμη και ο Οφίων συμβασίλευσαν, τελικά, ευτυχισμένοι, κυριαρχώντας μάλιστα και στους Τιτάνες. Μετά, όμως, ήρθε ένα νέο θεϊκό ζεύγος, ο Κρόνος και η Ρέα, και απαίτησαν να τους παραχωρήσουν τον Όλυμπο. Έκαναν τότε μια συμφωνία: Θα πάλευε ο Οφίων με τον Κρόνο και θα βασίλευε αυτός που θα πετούσε τον αντίπαλό του στη θάλασσα. Ο Κρόνος νίκησε τον Οφίωνα κι έτσι το παλιό θεϊκό ζέυγος αναγκάστηκε να αποσυρθεί.

Έτσι, η εκθρονισμένη Ευρυνόμη ξαναγύρισε στη θάλασσα που τόσο αγαπούσε, κι από Θεά-Δημιουργός έγινε μια απλή θαλασσινή θεότητα, κόρη του Ωκεανού. Ύστεροι μύθοι λένε ότι αυτή πήρε και ανέθρεψε το μικρό Ήφαιστο, όταν η μητέρα του, Ήρα, τον κλώτσησε από τον Όλυμπο κι έπεσε στο Αιγαίο. Ένας άλλος μύθος, πολύ γνωστός, λέει πως η Ευρυνόμη έγινε η μητέρα των τριών Χαρίτων από το Δία. Οι Χάριτες, Αγλαϊα, Ευφροσύνη και Θάλεια, ήταν η προσωποποίηση της ομορφιάς. Παλιότεροι μύθοι, όμως, τις θέλουν να είναι δύο και να λέγονται Κλήτα και Φάεννα, ονόματα που παρέπεμπαν στις φάσεις της σελήνης, μαρτυρώντας έτσι μια σύνδεση με τις φεγγαρολατρικές θρησκείες του παρελθόντος.

Η Ευρυνόμη ξεχάστηκε με την έλευση των Ολυμπίων θεών και μόνο εκείνο το κρυμμένο ιερό στην Αρκαδία θύμιζε στους ανθρώπους ότι δημιουργήθηκαν από μια θεά. Το ξόανο της Ευρυνόμης στο ναό αυτό, την απεικόνιζε να εξέρχεται από τα κύματα με μορφή γοργόνας και ήταν δεμένο με χρυσές αλυσίδες...

-------------

Πηγές: Carl Kerenyi, "Μυθολογία των Ελλήνων", εκδ. Εστία

Robert Graves, "The Greek Myths"

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ