Το τελικό ν. Πότε μπαίνει το τελικό ν;....Πότε βάζουμε κόμμα; Πού βάζουμε κόμμα;

                                             

Ορίστε  ο νέος κανόνας γραμματικής:

«Το τελικό ν της αιτιατικής ενικού του θηλυκού γένους του οριστικού άρθρου (τη[ν]/στη[ν]) και της προσωπικής αντωνυμίας (αυτή[ν], τη[ν]), καθώς και το τελικό ν των αρνητικών επιρρημάτων δε(ν) και μη(ν) διατηρείται στον γραπτό λόγο, μόνο όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν ή από ένα από τα παρακάτω: κ, π, τ, γκ, μπ, ντ, τσ, τζ, ξ, ψ, π.χ. Μίλησε με την κόρη του, αλλά Παρακολουθούσε με προσοχή τη ροή του νερού. Αν και ήρθε αργά, τη δέχτηκαν με χαρά, αλλά: Όταν μιλούσε η Θάλεια δεν την άκουγε κανένας. 

Το τελικό ν της αιτιατικής ενικού του αρσενικού γένους του οριστικού και του αόριστου άρθρου (τον/στον, έναν), καθώς και της προσωπικής αντωνυμίας (αυτόν, τον) διατηρείται στον γραπτό λόγο πάντοτε, στον προφορικό όμως λόγο προφέρεται συνήθως μόνο στις περιπτώσεις που ακολουθούν φωνήεντα ή τα: κ, π, τ, γκ, μπ, ντ, τσ, τζ, ξ, ψ, π.χ. Ο Σωτήρης χθες πήγε βόλτα με έναν συμμαθητή του στον ζωολογικό κήπο. Αυτόν τον άνθρωπο δεν το συνάντησε ποτέ.» Η ίδια σύσταση περιέχεται και στη Γραμματική του Δημοτικού.

Αυτό σημαίνει πως εσείς θα γράφετε : Τον λόγο
Αλλά εάν ένας χαρακτήρας σας το λέει, για να το κάνετε πιο ρεαλιστικό, μπορείτε να γράψετε: "Δεν ξέρω το λόγο" είπε ο Λεωνίδας.

Και για να σας κάνω και πιο εύκολη τη ζωή, ορίστε ένα πίνακας μέσω του οποίου μπορείτε να κάνετε τις αλλαγές σας οργανωμένα, με μπούσουλα. Τα φτιάχνετε ένα ένα με εύρεση και αντικατάσταση και διαγράφετε ό,τι ολοκληρώνετε:


άρθρα:   τον, την,
το αριθμητικό και αόριστο άρθρο:   έναν 
η προσωπική αντωνυμία του τρίτου προσώπου:   αυτήν, την 
τα άκλιτα :  δεν, μην.
Εκτός από τα παραπάνω του κανόνα,  μπορούμε να βάζουμε ' ν ' και στα παρακάτω, όπου αφορά αρσενικά, έτσι ώστε να προετοιμάζουμε τον αναγνώστη:

Εκείνον - 'κείνον
Κάποιον
όποιον -ποιον
Κανέναν
άλλον
σαν  (Κάποιοι τρώνε το  'ν' . Είναι αμετάβλητο, δεν πρέπει.
        Προσοχή: Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη. Εδώ, προσδιορίζει χρόνο, δεν είναι παρομοίωση. Είναι σωστό)

Κάθε άλλη προσθήκη τελικού ν σε λέξη είναι απομεινάρι της καθαρεύουσας: Όλοναυτόν τον καιρό.
Δεν είναι λάθος... αλλά η γνώμη μου είναι πως κάποια πράγματα πρέπει να φεύγουν σιγά σιγά... Ας προχωρήσωμεν λοιπόν...

Πίνακας γραμμάτων:

α                              Βάζουμε τελικό ν πάντα
β    Δε βάζουμε τελικό ν στο θηλ/ουδ και, εάν θέλουμε, στο αρσ. στους διαλόγους.
γ    Δε βάζουμε τελικό ν στο θηλ/ουδ και, εάν θέλουμε, στο αρσ. στους διαλόγους.
δ    Δε βάζουμε τελικό ν στο θηλ/ουδ και, εάν θέλουμε, στο αρσ. στους διαλόγους.
ε                               Βάζουμε τελικό ν πάντα
ζ    Δε βάζουμε τελικό ν στο θηλ/ουδ και, εάν θέλουμε, στο αρσ. στους διαλόγους.
η                               Βάζουμε τελικό ν πάντα
θ   Δε βάζουμε τελικό ν στο θηλ/ουδ και, εάν θέλουμε, στο αρσ. στους διαλόγους.
ι                                Βάζουμε τελικό ν πάντα
κ                               Βάζουμε τελικό ν πάντα
λ   Δε βάζουμε τελικό ν στο θηλ/ουδ και, εάν θέλουμε, στο αρσ. στους διαλόγους.
μ   Δε βάζουμε τελικό ν στο θηλ/ουδ και, εάν θέλουμε, στο αρσ. στους διαλόγους.
ν   Δε βάζουμε τελικό ν στο θηλ/ουδ και, εάν θέλουμε, στο αρσ. στους διαλόγους.
ξ                                Βάζουμε τελικό ν πάντα
ο                                Βάζουμε τελικό ν πάντα
π                                Βάζουμε τελικό ν πάντα
ρ   Δε βάζουμε τελικό ν στο θηλ/ουδ και, εάν θέλουμε, στο αρσ. στους διαλόγους.
σ   Δε βάζουμε τελικό ν στο θηλ/ουδ και, εάν θέλουμε, στο αρσ. στους διαλόγους.
τ                                 Βάζουμε τελικό ν πάντα
υ                                Βάζουμε τελικό ν πάντα
φ   Δε βάζουμε τελικό ν στο θηλ/ουδ και, εάν θέλουμε, στο αρσ. στους διαλόγους.
χ    Δε βάζουμε τελικό ν στο θηλ/ουδ και, εάν θέλουμε, στο αρσ. στους διαλόγους.
ψ                                Βάζουμε τελικό ν πάντα
ω                               Βάζουμε τελικό ν πάντα
μπ                              Βάζουμε τελικό ν πάντα
ντ                               Βάζουμε τελικό ν πάντα
τσ                              Βάζουμε τελικό ν πάντα
τζ                               Βάζουμε τελικό ν πάντα
γκ                              Βάζουμε τελικό ν πάντα

ΠΗΓΗ

                                          

Πότε βάζουμε κόμμα; Πού βάζουμε κόμμα;

Ας έρθουμε να δούμε τι γίνεται τώρα με τα κόμματα.  Πότε και πού βάζουμε κόμμα;

Τα κόμματα είναι μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση. Μπορούν να δώσουν ύφος που καμία λέξη δεν μπορεί να αποδώσει, και είναι καλό, ειδικά στη λογοτεχνία, να τα βάζουμε όπου θεωρούμε ότι χρειάζεται για την απόδοση αυτού του ύφους, ή να μην τα βάζουμε, αλλά κάποια πρέπει να μπαίνουν. Στο μάτι θα περάσουν απαρατήρητα, ακόμη κι αν είναι πολύ κοντά το ένα με το άλλο, αλλα ο εγκέφαλος του αναγνώστη θα ξέρει τι ακριβώς διαβάζει. Εντάξει, δεν πρέπει να το παρακάνετε κιόλας, όπως οι εφημερίδες:

      Και, κατά την τελετή άφιξης του υπουργού, που, παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων, ήταν, κυριολεκτικά, δαπανηρή, έριξαν την βόμβα.

         Η παραπάνω φράση είναι ολόσωστη σύμφωνα με τους κανόνες, αλλά κοπανάει τον αναγνώστη. Κουράζει. Είναι καλύτερα έτσι:

     Και κατά την τελετή άφιξης του υπουργού, που, παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων, ήταν κυριολεκτικά δαπανηρή, έριξαν την βόμβα.

        Αυτός είναι ο στόχος. Να βγαίνει το νόημα και να μην κουράζουμε τον αναγνώστη. Εάν κάτι δεν σας κάθεται καλά, κοιτάξτε το ξανά. Βάλτε κάποιον άλλον να τη διαβάσει να σας πει τι κατάλαβε και πόσο κόμπιασε.

         Εάν, από την άλλη, περιγράφεται μια σκηνή με ένταση, βάλτε ακόμη λιγότερα:

         Και κατά την τελετή άφιξης του υπουργού που παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων ήταν κυριολεκτικά δαπανηρή, έριξαν την βόμβα.

         Και εάν θέλετε... μπορείτε να παίξετε και με τις τρεις τελείες... ναι... αυτες... που σε κάνουν να αγωνιάς, να προσμένεις κάτι μεγάλο: 

         Και κατά την τελετή άφιξης του υπουργού που παρά τις αντιδράσεις των κατοίκων ήταν κυριολεκτικά δαπανηρή... έριξαν την βόμβα!

         Τα σημεία στίξης πάντοτε παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο. Παρατηρήσατε το θαυμαστικό;

         

          Πάμε όμως τώρα να δούμε τους κανόνες, και, ύστερα, αποφασίζετε τι βάζετε και τι όχι...!      (Βλέπετε πως το θαυμαστικό εδώ δεν κολάει. Υπάρχει ένας αδικαιολόγητος ενθουσιασμός...  χαζοχαρούμενος. Παίξτε με τα σημεία στίξης και δείτε τι ταιριάζει στον τρόπο γραφής σας).

               

1. Δεν κόβουμε ποτέ το αντικείμενο ή το υποκείμενο από το ρήμα:

Το άστρο, ήταν τεράστιο.

(Μπορεί να σας βγαίνει, αλλά μην το κάνετε, δίνει κακή εντύπωση).

2. Βάζουμε κόμμα στην κλητική: Νίκο, είσαι καταπληκτικός. Τι σκέφτεσαι, Κώστα, τώρα;

3. Βάζουμε κόμμα στους μέσα στην πρόταση όμοιους αναμεταξύ τους όρους: Το βουνό ήταν τεράστιο, πελώριο, αδάμαστο από κάθε άνθρωπο.

4. Βάζουμε κόμμα σε κάθε επεξήση: Ο Νίκος, ο μικρότερος, σκοτώθηκε από έναν δεινόσαυρο. - Προσοχή! Πολλοί κάνουν λάθος στις επεξηγηματικές προτάσεις. Δείτε εδώ: 
             Θα αναφέρω τους Ρωμαίους, που ακόμα κι αν τους λατρεύω, είναι τρελοί!!! 
      (Είναι λάθος. Γιατί; Βγάλτε την επεξηγηματική πρόταση, αυτή που είναι ανάμεσα στα κόμματα, και δείτε εάν η πρότασης είναι σωστή: 
             Θα αναφέρω τους Ρωμαίους είναι τρελοί!!! 
             Δεν είναι σωστή, φυσικά! Είναι τρελή!!
             
       Η σωστή πρόταση είναι η εξής: Θα αναφέρω τους Ρωμαίους που, ακόμα κι αν τους λατρεύω, είναι τρελοί!!! 
             Η πιο σωστή πρόταση, βέβαια, είναι η εξής: 
      Θα αναφέρω τους Ρωμαίους, που, ακόμα κι αν τους λατρεύω, είναι τρελοί!!! (Θέλει κόμμα και πριν το 'που', καθώς όλοι οι Ρωμαίοι, σύμφωνα με τον αγαπητό Οβελίξ, είναι τρελοί. Αλλά αυτό είναι άλλο θέμα, το οποίο αναλύεται πιο κάτω, στην ανάλυση του πότε μπαίνει κόμμα πριν το 'που', στο νούμερο 11) 

5. Βάζουμε κόμμα σε ένα μόριο ή βεβαιωτικό/αρνητικό επίρρημα: Θα πάμε, ναι. Όχι, εσύ δεν θα έρθεις. Δε θα έρθεις, επειδή μας κάνεις ρεζίλι, βεβαίως!

6. Βάζουμε κόμμα όταν μετά το ρήμα υπάρχει αντίθεση: Περισσότερο βροχή έβρεξε, παρά μετεωρίτες.                                                                                          

               Λέξεις κλειδιά: παρά, αλλά, ενώ, μα, αντιθέτως, αντί                             

7. Βάζουμε κόμμα στις συμπλεκτικές προτάσεις: Δε θα κάνεις αυτό, ούτε το άλλο. Και το ένα, και το άλλο.                                                                                          

                             Λέξεις κλειδιά: ούτε, μήτε, και

8. Βάζουμε κόμμα στις διαζευκτικές: Ή θα πάμε, ή δε θα πάμε. 

      (Προσοχή, όχι επειδή υπάρχει το ‘ή’ να βάζετε κόμμα όπου το βλέπετε.Π.χ: Πάρτε το μολύβι ή το στιλό και... Εδώ δεν πρέπει να μπει κόμμα).

9. Βάζουμε κόμμα στις αντιθέσεις: Δεν υπάρχει, αλλά ζει 

      (Προσοχή, δεν βάζουμε κόμμα όπου βλέπουμε αλλά, π.χ: Υπήρχε κρέας αλλά και ζυμαρικά). 

      Επίσης: Ο ένας μου γιος είναι ιατρός, ενώ ο άλλος είναι πυροσβέστης. (Προσοχή και εδώ, δεν βάζουμε κόμμα όταν το 'ενώ' χρησιμοποιείται για παράλληλες ενέργειες: Έπλενε τα πιάτα ενώ έπαιζε drums)

                   Λέξεις κλειδιά: αλλά, ενώ, μα, αντιθέτως, διαφορετικά, αντί, μολονότι, μόλο που, και που, που, και ας, ας

10. Βάζουμε κόμμα σε συνδέσμους προτάσεων, όταν αυτοί είναι παραπάνω από δύο: Μήτε το ένα, μήτε το δύο, μήτε το τρία. Ούτε το ένα ούτε το άλλο.

          Λέξεις κλειδιά: μήτε, είτε, ούτε, ή, και

11. Βάζουμε κόμμα πριν το 'που', όταν το υποκείμενο δεν ορίζεται από την πρόταση που ακολουθεί το 'που'. Π.χ:

Α. Οι πολιτικοί μας, που έχουν μια σφαίρα σφηνωμένη στο εγκέφαλο, είναι τετραπέρατοι. 

(Εδώ, μπορείτε να καταλάβετε πως μιλάμε για όλους τους πολιτικούς. Όλοι έχουν μια σφαίρα σφηνωμένη στο κεφάλι. Η φράση που ακολουθεί το 'που' είναι ουσιαστικά επεξηγηματική)

Β. Οι πολιτικοί μας που έχουν μια σφαίρα σφηνωμένη στο εγκέφαλο είναι τετραπέρατοι. 

(Εδώ ορίζουμε ένα σύνολο μονάχα, μιλάμε μόνο για τους πολιτικούς που έχουν σφηνωμένη σφαίρα στο κεφάλι. Εδώ το ‘που’ καθορίζει το υποκείμενο)

Γ. Το ποδόσφαιρο που είναι το πιο δημοφιλές άθλημα έχει τους εξής κανόνες.  

(Η πρόταση είναι λάθος, καθώς δεν έχει κόμμα. Το ποδόσφαιρο είναι μοναδικό παγκοσμίως. Άρα, η φράση ‘που είναι το πιο δημοφιλές άθλημα’ πρέπει να μπει ανάμεσα σε κόμματα)     

Με τον ίδιο τρόπο χειριζόμαστε και το «ο οποίος» και κάθε προσδιοριστικό όρο.

12. Βάζουμε κόμμα στις παρομοιώσεις, όταν αυτές έχουν ήδη περιγραφεί, δηλαδή όταν έχουμε πλεονασμό. Π.χ:

Α. Τα χρώματα του ουρανού ήταν βαθιά, σαν της λάβας και της θάλασσας τα βράδια.

Β. Τα χρώματα του ουρανού ήταν σαν της λάβας και της θάλασσας τα βράδια.

                                           Λέξεις κλειδιά: σαν, όπως 

13. Βάζουμε κόμμα στις υποθετικές προτάσεις. Π.χ:

Αν βρέξει, δεν θα πάμε. Δεν θα πάμε, αν βρέξει

Προσοχή, όμως, στις βουλητικές προτάσεις:

Έλα αν θες.  (Εδώ δεν παίρνει κόμμα... )

Αλλά:   Αν θες, έρχεσαι.  (Εδώ παίρνει κόμμα καθώς η δευτερεύουσα πρόταση είναι πρώτη)

Τα παρακάτω δηλώνουν ενέργειες, αποτέλεσμα και αιτίες, για αυτό και παίρνουν κόμμα. 

14. Κανονικά, πρέπει πάντοτε πριν το «για να» να μπαίνει κόμμα. Καλό, όμως, είναι στη λογοτεχνία να βάζετε μόνο στις μεγάλες φράσεις, εκεί που χάνεται η ενέργεια:

   Α. «Πήγα, για να δω».   (Είναι άσχημο και κουραστικό).

   Β. «Αφού ο Κώστας πήρε το δαχτυλίδι για να το καθαρίσει, έβαλε τις φωνές».  

           (Και εδώ δε χρειάζεται. Εάν το βάλετε θα μπερδέψει, θα κόψει τη ροή).

   Γ. «Η Νίτσα τίναξε πέρα δώθε τα μαλλιά της σαν να ήταν σφουγγαρίστρα, για να                               

       προσελκύσει, με το άρωμά τους, όλα τα αρσενικά του χώρου!!!!!».     

       (Εδώ χρειάζεται).                     

           

15. Μπαίνει κόμμα πριν το «γιατί»: «Το έκανα, γιατί έτσι ήθελα».

16. Μπαίνει κόμμα πριν το «για»: «Το έκανα, για αυτόν τον λόγο». (Στην κρίση σας)

17. Μπαίνει κόμμα πριν το «επειδή»: «Το έκανα έτσι, επειδή μου άρεσε».

18. Μπαίνει κόμμα πριν το «λόγω»: «Το έκανα έτσι, λόγω του ότι... ».

19. Μπαίνει κόμμα πριν το «διότι»: «Το έκανα έτσι, διότι... ».

20. Μπαίνει κόμμα πριν το «δηλαδή»: «Το έκανα έτσι, δηλαδή γιουβέτσι».

21. Μπαίνει κόμμα πριν το «ώστε»: «Το έκανα, ώστε να το κάνω».

22. Μπαίνει κόμμα πριν το «έτσι ώστε»: «Το έκανα, έτσι ώστε να το κάνω».

23. Μπαίνει κόμμα πριν το «χωρίς να»: «Το έκανα, χωρίς να νιώθω τύψεις) (Στην κρίση σας)

24. Μπαίνει κόμμα πριν το «δίχως»: «Το έκανα, δίχως ενοχές) (Στην κρίση σας)

25. Μπαίνει κόμμα πριν το «μήπως» το επεξηγηματικό: 

      «Φοβόταν να κοιτάξει τον καθρέπτη, μήπως και τον σπάσει με την ασχήμια του»

26. Μπαίνει κόμμα πριν το «καθώς» όταν αναφέρει την αιτία: 

      «Το έκανα έτσι, καθώς δεν μου αρέσει γιουβέτσι».

    (Προσοχή όμως, όχι κόμμα στο ‘καθώς’ που δηλώνει παράλληλεςενέργειες: «Έπλενε τα πιάτα καθώς έπαιζε drums».

                       

            27. Τα παρακάτω είναι όλα χρονικές αναφορές και είτε η πρόταση ξεκινά από αυτές είτε βρίσκονται μέσα σε μια πρόταση, κανονικά πρέπει να πάρουν κόμμα. Συνήθως, η χρονική αναφορά είναι και επεξηγηματική, για αυτό πρέπει να μπαίνει ανάμεσα σε κόμματα, πχ:

Α. Στις 21/12/12, θα έρθει το τέλος του κόσμου.

            Β. Πήρε το ξίφος στα χέρια του και, εκείνη ακριβώς τη στιγμή, πήδηξε.

            Γ. Έχει χαθεί το μυστικό, καιρό τώρα...

                       

            Η παρακάτω λίστα με τις λέξεις κλειδιά είναι λίγο τεράστια... Δίπλα θα βρείτε και επεξηγήσεις. Κάποιες από αυτές θα τις δείτε να ξεκινούν με κεφαλαίο, που σημαίνει πως βρίσκεται στην αρχή τις πρότασης, και κάποιες άλλες ανάμεσα σε κόμματα, που σημαίνει πως κανονικά πρέπει, ακόμη κι αν είναι μόνη της η λέξη αυτή, να μπει ανάμεσα σε κόμματα. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι υπερβολή και μπορείτε να το αποφύγετε, αλλά σας γράφω δίπλα κάποια σχόλια και, από κει και ύστερα, είναι στην κρίση σας).

Πλέον,       /   (Πλέον, δεν υπάρχει.  Δηλαδή: Αφού είναι έτσι τα πράγματα τώρα, δεν υπάρχει)

Όταν ... ... ... ,  / (Όταν έρθει το 2012, θα πεθάνετε όλοι)
- , όταν         /   (Όχι πάντα... στην κρίση σας. Σε μεγάλες προτάσεις που χάνεται η ενέργεια)

Αργότερα,
-  , αργότερα,      /   (σπάνια, όταν υπάρχει περίπτωση να αλλάξει το νόημα)

Ύστερα,      -    Και ύστερα,   -  , και από ‘κει και ύστερα,

Έπειτα,

Αρχικά,

Ξαφνικά,
- , ξαφνικά,         / (σπάνια, όταν υπάρχει περίπτωση να αλλάξει το νόημα)

Ξάφνου,
- , ξάφνου,          / (σπάνια, όταν υπάρχει περίπτωση να αλλάξει το νόημα)  

Εκείνη τη στιγμή,   - , εκείνη τη στιγμή,

Αυτή τη στιγμή,      -, αυτή τη στιγμή,

Τότε,
-   , τότε,     /  (μπαίνει πολύ σπάνια)

Οπότε,
-   , οπότε,  / (όταν έχει την έννοια 'επομένως')

Όποτε ... ... ... ,              / (Όποτε έρθεις, πάρε με τηλέφωνο)

Τώρα,   - Τώρα πια,    - Έως τώρα,  -   Και τώρα,
- , έως τώρα,     /  (μπαίνει πολύ σπάνια) 

, από      /   (Ορισμένες περιπτώσεις, π.χ: Έχω να τον δω από τότε. Αλλά: Οι ιατροί, από την ημέρα της
διάγνωσης, είχαν δώσει το πολύ ένα χρόνο ζωής)

Πρόσφατα,          

, αφού      -     , αφότου

Μέχρι ... ... ... ,     /  (Μέχρι να πάμε, θα έχει γίνει)     -    , μέχρι  

Καιρό τώρα,         - , καιρό τώρα,

Στη συνέχεια,      

Μόλις ... ... ... ,
 -, μόλις          /    (όχι όταν σημαίνει «προ ολίγου»)

Τελικά,  
- , τελικά,      /   (Μπαίνει πολύ σπάνια: αλλά, τελικά, δεν έγινε. Στην κρίση σας)

Διάστημα         /    (Συνήθως εννοούμε χρονικό διάστημα. Ψάξτε το και δείτε εάν χρειάζετε κόμμα)

Προς το παρόν,     -, προς το παρόν,

Από δω και πέρα,  -, από δω και πέρα,        /   (Χρονική αναφορά, όχι τοπική)

Από τότε που...,           - , από τότε που...,

, κατά             /  ( έτρεχε και, κατά την διάρκεια του αγώνα, πέθανε)

Παράλληλα,
- , παράλληλα,       / (σπάνια, όταν υπάρχει περίπτωση να αλλάξει το νόημα)

Ταυτόχρονα,
- , ταυτόχρονα,      / (σπάνια, όταν υπάρχει περίπτωση να αλλάξει το νόημα)

Μετά ... ... ... ,     - , μετά

Αμέσως ... ... ... ,   -   , αμέσως

Πολύ συχνά,    -     Συχνά,

Πριν ... ... ... ,   - , πριν       - Προτού ... ... ... ,     - προτού 

        28. Σε πολλούς θα φαίνεται παράξενο, αν και το είδατε και παραπάνω, να μπαίνει κόμμα αμέσως μετά τον σύνδεσμο ‘και’. Κι όμως, πρέπει να μπαίνει όταν παρεμβάλλεται μια πρόταση μέσα σε μια άλλη. Συνήθως είναι χρονική αναφορά, αλλά υπάρχουν και άλλες, όπως:
          Έτρεξε προς το τέλος του διαδρόμου και, κάνοντας μια πιρουέτα μπαλαρίνας, πέρασε τη πόρτα.

      Παρακάτω θα βρείτε μια λίστα με τις πιο συνηθισμένες λέξεις που χρειάζονται κόμμα και ακολουθούν το ‘και’. Επίσης, θα βρείτε και άλλους συνδέσμους.

και, αφού     – και, μετά από...      – και, όταν –      και, με –     και, από –    και, μόλις και, σαν   – και, για    – και, μέχρι      – και, πάνω     – και, εάν   –  και, αν   -  και, καθώς    - και, χάρη σε....  - και, χωρίς να... –  και, συνήθως    – και, όντως - και, ενώ –  και, παρόλο –    και, παρά  - και, όλως ...   και, μόλις ...   και, μέσα  -   και, λίγο  -     και, στ.... (σπάνια, όχι σε τοποθεσίες, πχ: Και, στο πρόσταγμα του, έβαλαν τις φωνές)

           Όπως καταλαβαίνεται, είναι είτε προτάσεις που παρεμβάλλονται είτε περιπτώσεις που προαναφέρθηκαν. Εάν έχετε κάνει όλα τα προηγούμενα βήματα σωστά, δε θα βρείτε πολλές περιπτώσεις σαν την παραπάνω.

           Τα ίδια, όμως, πρέπει να γίνουν  και για τα παρακάτω (στη θέση του «και» βάλτε τα παρακάτω):

                              κι, που, μα, αλλά, πως, ότι, γιατί, επειδή, καθώς, αφού, ενώ

           Και μια τελευταία παρατήρηση:

                  Μπορεί να είναι σωστές οι παρακάτω προτάσεις:

           Α. Γιατί, καθώς δεν ήταν δικός μας, δεν τον εμπιστευόμασταν.

                       Β.  Και, αφού έπεσαν οι κομήτες, ήρθαν και τα τσουνάμια!!!

                   Αλλά είναι άσχημες. Κόβουμε τον αναγνώστη με το που αρχίζει η φράση. Μην το κάνετε. Δε γράφουμε για εφημερίδες.

           Είναι πιο καλαίσθητες έτσι:

           Α.  Γιατί καθώς δεν ήταν δικός μας, δεν τον εμπιστευόμασταν.

                       Β.  Και αφού έπεσαν οι κομήτες, ήρθαν και τα τσουνάμια!!!
  

       29. Υπάρχουν τα προτασιακό-κειμενικά επιρρήματα, όπως το «όμως», «επίσης», «βέβαια», «λοιπόν» κ.α, τα οποία καθορίζουν το νόημα ολόκληρων προτάσεων. Εάν αυτά δεν βρίσκονται στο τέλος της πρότασης, πρέπει να πάρουν κόμμα:

                Α. Ο Αλέξης, όμως, δεν το έκανε.

                Β. Όμως, ο Αλέξης δεν το έκανε.

                Γ. Ο Αλέξης δεν το έκανε όμως.

               Δ. Ο Αλέξης δεν το έκανε όμως, μα πήγε παραπέρα.

        Εάν, όμως, δεν καθορίζει όλη την πρόταση παρά μονάχα έναν όρο της, τότε δεν μπαίνει ανάμεσα σε κόμματα:

                       Το μήλο είναι μεγαλύτερο, το κεράσι όμως είναι πιο ωραίο.

          30. Πολλοί βάζουν κόμμα όποτε πέφτει το μάτι τους σε μετοχή (κατάληξη κλειδί - όντας -οντας - ώντας - ωντας). Δεν πρέπει πάντα!
         Βάζουμε κόμμα όταν η μετοχή δηλώνει αποτέλεσμα:
            Σήκωσε το χέρι του ψηλά, δίνοντας την εντύπωση πως χαιρετά.
         Βάζουμε κόμμα όταν οι ενέργειες πρέπει να διαχωριστούν:
          Σήκωσε το χέρι του ψηλά και, έχοντας ξεχάσει πως μόλις το είχε ράψει, αυτό έπεσε!!
         Βάζουμε κόμμα όταν η πρόταση με τη μετοχή προηγείται:
           Πιάνοντας το στομάχι του, συνειδητοποίησε πως υπήρχε ένα πριόνι μέσα του.            
     Δεν(!) βάζουμε κόμμα για ενέργεια που καλύπτει χρονικά ή ενεργεί ταυτόχρονα με  την αρχική:
          Α. Σήκωσε το χέρι του ψηλά συνειδητοποιώντας πως του είχε φύγει το ένα πόδι!!!
          (Ταυτόχρονη ενέργεια... και, ναι, σωστά καταλάβατε, ο ήρωάς μας εδώ είναι το δημιούργημα του Φρανκενστάιν)
        
       Β. Έβγαλε το χαλασμένο μάτι του χρησιμοποιώντας την ηλεκτρική σκούπα. (Εδώ η μετοχή καλύπτει χρονικά την πρώτη ενέργεια.)

Τώρα, θα ομολογήσω ότι είναι μια κουραστική διαδικασία να τα τηρήσετε όλα αυτά αμέσως. Δεν σας το είχα πει εξαρχής, καθώς δεν θα βρισκόσασταν εδώ. Θα δείτε όμως πως, με το πέρασμα του χρόνου, θα εξοικειωθείτε.

ΠΗΓΗ

http://the-tree-of-aray.blogspot.gr/2012/09/pote-vazo-komma.html

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ