Μπαχαρικά: Μυρωδάτα «φάρµακα» στο πιάτο σας!

                                     

Κανέλα, μοσχοκάρυδο, πιπέρι, κρόκος... Τα μπαχαρικά δίνουν μοναδικό άρωμα και γεύση στο φαγητό. Οι έρευνες, όμως, αποδεικνύουν ότι προσφέρουν και σημαντικά οφέλη στην υγεία μας. Τα ­συστατικά τους φαίνεται ότι μας παρέχουν προστασία από το διαβήτη, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, το εγκεφαλικό, αλλά και πολλές μορφές καρκίνου. Σήμερα, οι ερευνητές διεθνώς -από την Ινδία έως την Αμερική και από τη Νορβηγία έως την Ισπανία- μελετούν τη δράση των μπαχαρικών στην υγεία. Βέβαια, το «μειονέκτημα» των περισσότερων ερευνών είναι ότι έχουν γίνει στο εργαστήριο ή σε πειραματόζωα. Σε αναμονή, λοιπόν, περισσότερων ­ερευνών σε ανθρώπους, εμείς αναζητήσαμε τα σημαντικότερα επιστημονικά στοιχεία που επιβεβαιώνουν αυτό που οι παλαιοί ήδη γνωρίζουν: τα μπαχαρι­κά δεν προσφέρουν μόνο γεύση στο πιάτο μας, αλλά τονώνουν και την υγεία μας. 


Στα μπαχαρικά ανήκουν:
Κατά κύριο λόγο τα αποξηραμένα τμήματα των φυτών, όπως:

• Τα μπουμπούκια (π.χ. γαρί­φαλο).
• Οι φλούδες (π.χ. κανέλα).
• Οι ρίζες (π.χ. κουρκουμάς).
• Οι σπόροι (π.χ. σινάπι, κόλιαντρο, γλυκάνισο).

Οι πολύτιμες ουσίες των μπαχαρικών 

Αντικαρκινικές ιδιότητες 
Ολοένα και περισσότερες έρευνες δείχνουν ότι τα μπαχαρικά έχουν αντικαρκινικές ιδιότητες, σύμφωνα με πρόσφατη επιστημονική ανασκόπηση της Αμερικανικής Αντικαρκινικής Εταιρείας. Ειδικότερα στο κύμινο, στο ­γαρίφαλο, στο μπαχάρι, στους σπόρους του σιναπιού (από τους οποίους γίνεται η μουστάρδα) και στον κρόκο (σαφράν) αποδίδονται σημαντικές αντιμικροβιακές και αντικαρκινικές ιδιότητες. Αν και χρειά­ζονται περισσότερες έρευνες, εντούτοις θεωρείται πλέ­ον γεγονός ότι ορισμένες ουσίες που περιέχονται στα μπαχαρικά (τα καρο­τενοει­δή, η κουρ­κουμίνη, οι ­κατεχίνες) έχουν την ικανότητα να αναστέλλουν τον πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων. 

Αντιμικροβιακά «όπλα» 

Η κανέλα, το κύμινο, οι σπόροι του σιναπιού, το κόλιαντρο, το μοσχο­κάρυδο, το κάρδαμο και το πιπέρι (άσπ­ρο και μαύρο) ανήκουν στα μπαχα­ρικά με την ισχυρότερη αντιμικροβιακή και αντισηπτική δράση, σύμ­φωνα με σχετική λίστα που διαμόρφωσαν οι βιολό­γοι τουΠανεπιστημίου Cornell στη Νέα Υόρκη (ξεκινώντας από τα πιο δυνατά αντιμικροβιακά προς τα λιγό­τε­­ρο ισχυρά). Επιπλέον, σε σχετι­κή ινδική μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Phyto­therapy ­Research», μελετή­θηκε η ικανότητα 35 διαφορετικών μπαχαρικών και βοτάνων να εξουδετερώνουν παθογόνους οργανισμούς (όπως το βακτήριο E.coli, ο βάκιλος Subtilis και ο σακχαρομύκητας Cere­vi­siae). Η κανέλα, το γαρίφαλο, το κύμινο και το μοσχοκάρυδο αναδείχτηκαν απο­τελε­σματικότατα βακτηριοκτόνα. 

Πλούσια σε αντιοξειδωτικά 

Νορβηγοί και ιάπωνες ερευνητές μελέτησαν τη συγκέντρωση αντιοξειδωτικών ουσιών σε μπαχαρικά όπως το γαρίφαλο, το μπαχάρι και η κανέλα, καθώς και σε αρωματικά φυτά. Στα συμπεράσματα της μελέτης τους, που δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Nutrition», οι ερευνητές τονίζουν ότι η χρήση των μπαχαρικών και των αρωματικών βοτάνων ενδεχομένως να συνιστά πηγή αντιοξειδωτικών ουσιών, εφάμιλλη των φρούτωνκαι των λαχανικών. 

«Πολυδύναμα» και χωνευτικά 
Σήμερα υπάρχουν αρκετά επιστημονικά στοιχεία για την ευεργετική δράση ορισμένων μπαχαρικών, όπως η κανέ­λα και το μοσχοκάρυδο, στο διαβήτη τύπου 2. Επίσης, πολλά μπαχαρικά μελετώνται για την αντιφλεγμονώδη και την παυσίπονη δράση τους (π.χ. το γαρίφαλο). Πάντως, αν και οι σχετικές έρευνες είναι σε αρχικά στάδια, το βέβαιο είναι ότι, ενσωματώνοντας τα μπαχαρικά στην κουζίνα σας, έχετε πολλά οφέλη για την υγεία σας, τόσο άμεσα -από τα ίδια τα μπαχαρικά- όσο και έμμεσα - επειδή μέσω αυτών μειώνετε τη χρήση του αλατιού και των λιπαρών. Επίσης, παρά την ευρέως διαδεδομένη αντίληψη για το αντίθετο, πολλά μπαχαρικά -όπως το κύμινο, το γλυκάνισο και ο μαραθόσπορος- διευκολύνουν την πέψη. Από την άλλη μεριά, όμως, ορισμένα μπαχαρικά (π.χ. το κάρυ) μπορούν να ερεθίσουν το στομάχι όταν καταναλώνονται χωρίς μέτρο.

Τι λένε οι έρευνες για... 
Την κανέλα 

Σήμερα υπάρχουν ενδιαφέρουσες έρευνες για την αντιδιαβητική δράση της κανέλας. Η κανέλα φαίνεται ότι ενεργοποιεί την έκκριση της ινσουλίνης σε πειραματόζωα. Επίσης, φάνηκε να μειώνει τις τιμές της γλυκόζης σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2, οι οποίοι λάμβαναν παράλληλα και αντιδιαβητικά χάπια, σύμφωνα με ανακοίνωση του γερμανικού Πανεπιστημίου του Tübingen. Βέβαια, αναμένεται ακόμη να αποσαφηνιστεί το πόσο ισχυρή είναι η αντιδιαβητική της δράση και πώς μπορεί να φανεί χρήσιμη στην αντιμετώπιση αυτής της νόσου.

Τον κουρκουμά 
Ο κουρκουμάς θεωρείται ένα πο­λυδύναμο «φάρμακο», κυρίως χάρη στην κουρκουμίνη που περιέχει και στην οποία οφείλει το πορτοκαλοκίτρινο χρώμα του.
› Η κουρκουμίνη είναι ένα ισχυρό αντιοξειδωτικό και θεωρείται ότι έχει αντιφλεγμονώδη και αντικαρκινική δράση. Εκτιμάται ότι μπορεί να συμβάλλει στη θεραπεία του καρκίνου, του διαβήτη, των καρδιαγγειακών νόσων, της αρθρίτιδας και του Αλτσχάιμερ, σύμφωνα με πρόσφατη επι­στημονική ανασκόπηση ινδών ερευνητών του Τμήματος Βιοχημείας και Βιοτεχνολογίας του Πανεπιστημίου Annamalai.
› Η κατανάλωση κουρκουμίνης σχετίζεται με τη μείωση του κινδύνου ορισμένων μορφών καρκίνου, όπως του παχέος εντέρου και του προστάτη, σύμφωνα με έρευνα τουΠανεπιστημίου της Αλαμπάμα που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση «Cancer Research».
› Επιπλέον, καναδική έρευνα από το Γενικό Νοσοκομείο του Τορόντο αναφέρει ότι συμβάλλει στην επούλωση των αγγείων μετά από καρδιακά επεισόδια, ενώ μελετάται και η πιθανή προστατευτική δράση της στην πρόληψη του εγκεφαλικού. 

Το πιπέρι 

Θεωρείται ένα από τα δυνατότερα μπαχαρικά όσον αφορά τις αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές του, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Journal of Medicinal Food» (2008). Στη μελέτη εξετάστηκαν 24 μπαχαρικά και βότανα που χρησιμοποιούνται στο μαγείρεμα. Το μαύρο πιπέρι διαπιστώθηκε ότι ήταν εξαιρετικά πλούσιο σε αντιοξειδωτικές ουσίες (φαινόλες) με αντιδιαβητική δράση, μέσω ενός μηχανισμού που παρεμποδίζει τη γλυκοζυλίωση των πρωτεϊνών (μια διαδικασία κατά την οποία η γλυκόζη ενώνεται με τα μόρια των πρωτεϊνών και καταστρέφει τους ιστούς του σώματος).

Το μοσχοκάρυδο 
Έχει αποδεδειγμένα ισχυρή αντιοξειδωτική δράση και εξουδετερώνει παθογόνα βακτήρια του στομάχου, ενώ από μελέτες σε πειραματόζωα φαίνεται ότι μπορεί να έχει καιαντικαταθλιπτική δράση. Επιπλέον, πριν από δύο χρόνια, Ινδοί ερευνητές από το Sinhgad College of Pharmacy μελέτησαν (σε πειραμα­τόζωα) το μοσχοκάρυδο σε σχέση με το διαβήτη και διαπίστωσαν ότι συμβάλλει στη μείωση της γλυκόζης του αίματος και τη βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ. Το μοσχοκάρυδο δεν πρέπει να λαμβάνεται σε μεγάλες δόσεις -έως 3 γρ. στο φαγητό ημερησίως-, επειδή είναι παραισθησιογόνο και τοξικό. 

Το κάρυ 

Σήμερα υπάρχουν έρευνες που συσχε­τίζουν την κατανάλωση κάρυ (μείγ­μα εννιά μπαχαρικών) με ποικίλα οφέλη στην υγεία, κυρίως λόγω της κουρκουμίνης που περιέχει.
› Το κάρυ θεωρείται φυσική πηγή σαλικυλικού οξέος - δηλαδή είναι σαν την ασπιρίνη, αλλά σε μικρές δόσεις! Μάλιστα, ενδιαφέρον προκαλεί η δια­πίστωση ότι στην Ινδία, μια χώρα με μεγάλη κατανάλωση κάρυ και μικρά ποσοστά καρκίνου στο παχύ έντερο, η συγκέντρωση του σαλικυλικού οξέος στο αίμα των Ινδών είναι τετραπλάσια σε σύγκριση με τους Άγγλους, σύμφωνα με τους βρετανούς ερευνητές του Rowett Research Institute.
Σήμερα οι επιστήμονες διερευνούν κατά πόσο η κατανάλωση κάρυ  αλλά και άλλων μπαχαρικών ή αρωματικών βοτάνων που περιέχουν σαλικυλικό οξύ (ρίγανη, θυμάρι, πάπρικα), προστατεύει τον οργανισμό από ορισμένες μορφές καρκίνου.
› Επίσης, σύμφωνα με μελέτες (σε πει­ραματόζωα) από την Ιταλία, την Αμερική και τον Καναδά, το κάρυ έχει συσχετιστεί με την προστασία του εγκεφάλου από εκφυλιστικές νόσους, με τη μείωση του κινδύνου καρδιακού επεισοδίου, με την καταπολέμηση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας και με αντικαρκινικές δράσεις.

Τη βανίλια
Παραδοσιακά, θεωρείται τονωτική των μυών και του νου, χωνευτική και αφροδισιακή. Οι έρευνες επιβεβαιώνουν μερικές από τις ιδιότητές της.
› Σε πείραμα του Νοσοκομείου «Saint George» του Λονδίνου για την απώλεια βάρους διαπιστώθηκε ότι όσοι φορούσαν ένα έμπλαστρο βανίλιας έχασαν το τριπλό βάρος σε σύγκριση με εκείνους που φορούσαν έμπλαστρο με άρωμα λεμονιού ή χωρίς άρωμα.
› Επίσης, το άρωμα βανίλιας έχει ηρεμιστική δράση, κάτι που διαπιστώθηκε και χρησιμοποιήθηκε σε ασθενείς που έκαναν μαγνητική τομογραφία στο Αντικαρκινικό Κέντρο Memorial Sloan-Kettering Cancer Center της Νέας Υόρκης.

Το σαφράν (κρόκος) 
Παραδοσιακά το σαφράν θεω­­ρεί­ται τονωτικό, καταπραϋντικό, καθώς και αφρο­­δι­σιακό. Σύμφωνα με επιστη­μονική ανασκόπηση που δη­μοσιεύ­τηκε πέρυσι («Wiener Medizinische Wochenschrift», 2007), η αντικαρ­­κινική δράση του σαφράν έχει διαπι­στωθεί σε εργαστηριακές μελέτες - όχι όμως και σε ανθρώπους. Η αντικα­ταθλιπτική του δράση, πάντως, έχει ­διαπιστωθεί τόσο σε εργαστηρια­κές όσο και σε μικρές κλινικές μελέτες.

Το κύμινο 
Tο κύμινο θεωρείται το κορυφαίο από τα μπαχαρικά που χρησιμοποιούνται στη μεσογειακή κουζίνα, όσον αφορά τoν αντιοξειδωτικό του πλούτο και την προστασία των τροφίμων από την οξείδωση, σύμφωνα με συγκριτική μελέτη πολλών μπαχαρικών του Πανεπιστημίου της Murcia στην Ισπανία. Γι’ αυτό και διερευνάται κατά πόσο μπορεί να χρησιμεύσει ως φυσικό συντηρητικό των τροφίμων.

Το γαρίφαλο 
Το γαρίφαλο -όπως και η κανέλα- αναδεικνύεται σε «πρωταθλητή» μεταξύ των μπαχαρικών όσον αφορά την αντιδιαβητική του δράση, σύμφωνα με συγκριτική μελέτη 24 μπαχαρικών που δημοσιεύ­τηκε πέρυσι στο επιστημονικό περιο­δικό «Journal of Medicinal Food».
› Επιπλέον, οι οδοντίατροι χρησιμοποιούν εδώ και χρόνια την ευγενόλη -το αιθέριο έλαιο του γαρίφαλου- ως αναλγητικό, αντιφλεγμονώδες και αντιμικροβιακό, σύμφωνα με το επίσημο site της Αμερικανικής Ιατρικής Βιβλιοθήκης.
› Ωστόσο, δεν έχουν γίνει κλινικές μελέτες που να αποδεικνύουν τις άλλες ιδιότητες που αποδίδονται στο γαρίφαλο, όπως την αντιμετώπιση της πρόωρης εκσπερμάτισης και των φλεγμονών. Όσο για την αντιπυρετική του δράση, έχει μελετηθεί και διαπιστωθεί σε πειραματόζωα.

Το μπαχάρι 
Το μπαχάρι έρχεται δεύτερο μετά το γαρίφαλο όσον αφορά την περιεκτικότητά του σε αντιοξειδωτικά στοιχεία, σύμφωνα με σχετική αξιολόγηση του Πανεπιστημίου του Όσλο. Επίσης, του έχει αποδοθεί και η ιδιότητα να μειώνει την πίεση, αλλά δεν υπάρχουν αρκετά ­ερευνητικά δεδομένα γι’ αυτή του τη δράση. 

Μία πρέζα αρκεί! 

Τα ενθαρρυντικά στοιχεία των ερευνών δεν σημαίνουν ότι πρέπει να αυξήσετε την κατανάλωση μπαχαρικών πέραν των συνιστώμενων δόσεων σε μια συνταγή μαγειρικής, δεδομένου ότι η υπερβολή μπορεί να έχει ανεπιθύμητες δράσεις, π.χ. πεπτικές ενοχλήσεις ή ακόμη και τοξική δράση, μιας και ορισμένα μπαχαρικά, όπως το μοσχοκάρυδο, είναι τοξικά σε μεγάλες δόσεις. Επίσης, μην ξεχνάτε ότι πολλές από τις δράσεις των μπαχαρικών είναι ακόμη υπό διερεύνηση και φυσικά δεν υποκαθιστούν τη φαρμακευτική αγωγή του γιατρού σας.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία την κ. Κωσταλένια Καλλιανιώτη, κλινική διαιτολόγo-διατροφολόγο, και την κ. Βίκυ Πυρογιάννη, κλινική διαιτολόγο-διατροφολόγο.

www.vita.grΤΣΙΛΙ πιο πικάντικος της «παρέας» των μπαχαρικών, έχει και πολλές θεραπευτικές ιδιότητες, τις οποίες «οφείλει» στην καπσαικίνη, το συστατικό που του προσδίδει και αυτήν την ιδιαίτερα καυτερή γεύση. Ενδυναμώνει το θρομβολυτικό σύστημα, ανοίγει κοιλότητες και διόδους αέρα, διαλύει τις βλέννες στους πνεύμονες, δρα ως αποχρεμπτικό η αποσυμφορητικό, βοηθά στην αποφυγή της βρογχίτιδας, του εμφυσήματος και του έλκους του στομάχου.

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ