Φαφούτη Λαλίνα
Οι λάτρεις τους ίσως θα απογοητευθούν. Όπως όμως έδειξε η πρώτη φυλογενετική ανάλυση των απανταχού απεικονίσεων δράκων, τα όντα αυτά κατοικούν μόνο στη φαντασία μας,
Αποκυήματα της φαντασίας των παραμυθάδων ή πραγματικά πλάσματα που κάποτε περπάτησαν σε αυτή τη γη; Οι δράκοι περιγράφονται με τρομακτικές λεπτομέρειες σε μύθους και θρύλους των περισσότερων λαών του κόσμου. Σε τέτοιο βαθμό ώστε δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι αυτή η «σύμπτωση» απόψεων αντανακλά μια μακρινή μεν αλλά απτή πραγματικότητα – ότι αποτελεί δηλαδή μια ανάμνηση κάποιων υπαρκτών αλλά χαμένων από καιρό ζώων του παρελθόντος.
Ένας βιολόγος αποφάσισε να εξετάσει το ζήτημα με επιστημονικές μεθόδους: συνέταξε τον πρώτο φυλογενετικό χάρτη – κάτι δηλαδή σαν «εξελικτικό δέντρο» – των δράκων συγκρίνοντας ένα προς ένα τα χαρακτηριστικά στις διάφορες απεικονίσεις τους ανά τον πλανήτη
. Το συμπέρασμά του στις επόμενες σελίδες Πετούν φωτιές από τα ρουθούνια τους, λυμαίνονται πόλεις και χωριά, απειλούν νεαρές παρθένες και αφανίζουν ολόκληρες στρατιές επίδοξων εξολοθρευτών τους ώσπου να σκοτωθούν από γενναίους ήρωες. Οι δράκοι έχουν κατακτήσει επάξια μια θέση ανάμεσα στα τρομερότερα πλάσματα που έχουν βγει από τη φαντασία των απανταχού παραμυθάδων. Ανήκουν όμως μόνο στα παραμύθια;
Μια «σχολή σκέψης» αρκετά διαδεδομένη εδώ και δεκαετίες θεωρεί ότι οι τόσο λεπτομερείς περιγραφές τους επί αιώνες μυθοπλασίας και καλλιτεχνικής απεικόνισης σε διάφορα μήκη και πλάτη της Γης δεν μπορεί παρά να έχουν κάποια βάση. Για τον λόγο αυτόν οι εκφραστές της υποστηρίζουν ότι οι δράκοι αποτελούν την ανάμνηση πραγματικών όντων που κάποτε περπάτησαν με σάρκα και οστά επάνω σε αυτόν τον πλανήτη - ίσως κάποιων συγγενών των δεινοσαύρων ή άλλων πανάρχαιων ζώων που σήμερα έχουν εκλείψει.
Αν και η θεωρία αυτή έχει αρκετούς οπαδούς, ως τώρα καμία σχετική μελέτη που να ευσταθεί πραγματικά δεν έχει παρουσιαστεί ούτε έχει δημοσιευθεί σε κάποια επιστημονική επιθεώρηση. Ως «ευχάριστο διάλειμμα» στη σκληρή δουλειά για το διδακτορικό του πριν από μερικά χρόνια ένας βιολόγος αποφάσισε να καλύψει το κενό αναλαμβάνοντας το εγχείρημα να μελετήσει - σε επιστημονική βάση - την «παγκόσμια» μορφολογία των δράκων εξετάζοντας το πώς αυτοί παρουσιάζονται στις καλλιτεχνικές απεικονίσεις και στις εικονογραφήσεις όλων των λαών της Γης. Το αποτέλεσμα ήταν η σύνταξη της πρώτης φυλογένεσης των δράκων - του πρώτου δηλαδή χάρτη που περιγράφει την πορεία της εξέλιξής τους.
Φανταστική ποικιλομορφία
Ο χάρτης αυτός παρουσιάστηκε πρόσφατα και είχε τόση επιτυχία ώστε πριν από μερικούς μήνες επελέγη σε έναν διαγωνισμό για να τυπωθεί σε T-shirts (από τη Threadless, www.threadless.com). Αν το πραγματικά εντυπωσιακό σχέδιο εξάπτει τη φαντασία σας και τις προσδοκίες σας για μια - επιτέλους! - απτή υπόσταση ενός μύθου, δυστυχώς θα σας απογοητεύσουμε. Ο δημιουργός του, Ρόμπερτ Κολάουτι, ειδικός στην εξελικτική οικολογία στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας στον Καναδά, κατέληξε στο δυσάρεστο για τους λάτρεις των παραμυθιών συμπέρασμα ότι οι δράκοι θα πρέπει τελικά να περιοριστούν στη σφαίρα του συλλογικού φαντασιακού μας
. Τα χαρακτηριστικά των εκπροσώπων τους, αποφαίνεται, δεν παρουσιάζουν τέτοια ομοιογένεια ώστε να δικαιολογούν κάποια μεταξύ τους στενή συγγένεια. Ακόμη περισσότερο, εξελικτικά φαίνεται μάλλον αδύνατο να προέρχονται από έναν κοινό πρόγονο που να «ταιριάζει» στις γνώσεις μας για την πορεία των έμβιων όντων επάνω στη Γη.
«Ενα πράγμα που προέκυψε από την ανάλυση είναι ότι οι δράκοι επιδεικνύουν μεγάλη ποικιλία στα χαρακτηριστικά τους, την οποία δεν συναντάμε στους περισσότερους πραγματικούς οργανισμούς. Για παράδειγμα, τα θηλαστικά έχουν όλα τρίχες στο σώμα τους και ένα σωρό άλλα χαρακτηριστικά που συνδέονται με το να είναι κάποιος θηλαστικό, και αυτό συμβαίνει γιατί έχουν όλα έναν κοινό εξελικτικό πρόγονο» λέει ο δρ Κολάουτι μιλώντας στο «Βήμα». «Στους δράκους όμως αυτό δεν υπάρχει. Αν εξετάσει κάποιος όλα τα χαρακτηριστικά τους, τον τύπο του δέρματος, τον αριθμό των ποδιών κτλ., είναι μάλλον απίθανο να είναι αληθινοί, τουλάχιστον έτσι όπως απεικονίζονται».
Τι έδειξε ο φυλογενετικός χάρτης
Η φυλογενετική ανάλυση είναι ένα «εργαλείο» που οι ειδικοί χρησιμοποιούν για να μελετήσουν την πορεία της εξέλιξης και την εξελικτική καταγωγή των διαφόρων ειδών. Σήμερα ένας φυλογενετικός χάρτης - ή φυλογενετικό «δέντρο» - συντάσσεται σε μεγάλο βαθμό με αναλύσεις του DNA των υπό εξέταση οργανισμών. Σε προηγούμενες δεκαετίες όμως, όταν η γενετική δεν είχε προοδεύσει τόσο, βασιζόταν στη μελέτη και στη σύγκριση των μορφολογικών χαρακτηριστικών τους. Η «παλιά» αυτή προσέγγιση δεν έχει καθόλου παλιώσει. Εξακολουθεί να εφαρμόζεται σήμερα συμπληρωματικά με την ανάλυση του γενετικού υλικού ή και αποκλειστικά όταν αυτό δεν υπάρχει, όπως στην περίπτωση της μελέτης απολιθωμάτων ζώων που έχουν εκλείψει.
Αυτή την καλά δοκιμασμένη επιστημονική μέθοδο αποφάσισε να υιοθετήσει ο δρ Κολάουτι για τη μελέτη των δράκων, όπως περιγράφει σε ένα άρθρο που προορίζεται για το σατιρικό επιστημονικό περιοδικό «Annals of Improbable Science» της ομάδας του Χάρβαρντ που διοργανώνει την παρωδία των βραβείων Ig Nobel (και το οποίο μας επέτρεψε να διαβάσουμε στην «πρόχειρη» μορφή του προτού δημοσιευθεί)
. Ελλείψει απολιθωμάτων επέλεξε να μελετήσει τις αναπαραστάσεις δράκων που έχουν φιλοτεχνηθεί ανά τους αιώνες σε όλους τους πολιτισμούς - δηλαδή από την Ευρώπη ως την Ινδική χερσόνησο, τη Βόρεια, Κεντρική και Νοτιοανατολική Ασία και την Απω Ανατολή. Από την ανάλυση αποκλείστηκαν οι απεικονίσεις δράκων της σύγχρονης περιόδου, από το 1923 και μετά: όπως παρατηρεί, «η μετέπειτα ανθρωπογενής εφαρμογή της νομοθεσίας των πνευματικών δικαιωμάτων έχει αλλοιώσει την εξέλιξη των μοντέρνων και μεταμοντέρνων δράκων».
Ευρωπαϊκοί και ασιατικοί
Αφού εντόπισε και μελέτησε 26 χαρακτηριστικά των μυθικών ζώων - τον αριθμό των άκρων, τον τύπο του δέρματος, το μέγεθος και τον τύπο του σώματος, τα αφτιά, τα μάτια, την ουρά, τα φτερά, τα νύχια, τα μουστάκια κ.ο.κ. -, ο ερευνητής τα κωδικοποίησε και τα ανέλυσε με ένα από τα ειδικά προγράμματα που χρησιμοποιούνται σε αυτή τη διαδικασία. Η ανάλυση ανέδειξε 75 είδη δράκων τα οποία παρουσιάζουν ιδιαίτερη ποικιλομορφία: άλλοι μοιάζουν με ερπετά, άλλοι με ψάρια, άλλοι έχουν λέπια, άλλοι τρίχωμα, άλλοι είναι φτερωτοί και άλλοι δεν έχουν πόδια.
Παρά την τόση ποικιλομορφία τους τα 75 αυτά είδη μοιράζονται κάποια κοινά σημεία τα οποία τα τοποθετούν σε δύο βασικές κατηγορίες - δύο μεγάλες ταξινομικές ομάδες, όπως λέει ο βιολόγος: τους ευρασιατικούς δράκους (Eurasian), οι οποίοι προέρχονται από την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, και τους ανατολίτικους (Orientalia), οι οποίοι προέρχονται από την Ανατολική Ασία. Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ τους; «Η κύρια διαφορά είναι ότι οι ανατολίτικοι δράκοι έχουν τέσσερα πόδια και δεν έχουν φτερά ενώ οι ευρασιατικοί έχουν τέσσερα πόδια και δύο φτερά - αυτό δηλαδή είναι το μάξιμουμ, γιατί κάποιοι έχουν δύο πόδια και δύο φτερά, άλλοι έχουν τέσσερα πόδια χωρίς φτερά και άλλοι δεν έχουν ούτε πόδια ούτε φτερά, είναι σχεδόν σαν φίδια αλλά με διαφορετικό κεφάλι, κυρίως στις ισλαμικές απεικονίσεις» απαντά. «Α, και μια άλλη μεγάλη διαφορά είναι ότι οι ανατολίτικοι δράκοι έχουν πιο μακριά, φιδίσια σώματα με πιο μακριές ουρές».
2 φτερά + 4 πόδια = 1 μύθος
Η προσθήκη φτερών σε ένα τετράποδο μπορεί να ταιριάζει απόλυτα στην εικόνα που έχουμε στη φαντασία μας για ένα τέρας, είναι όμως παντελώς αταίριαστη με οποιαδήποτε εξελικτική γνώση και θεωρία διαθέτουμε σήμερα. Αυτό γιατί τα φτερά είναι άκρα - κάτι δηλαδή αντίστοιχο με τα πόδια και τα χέρια μας - και άρα η παρουσία τους σημαίνει ότι τα τετράποδα που τα φέρουν είναι στην ουσία εξάποδα. «Ο αριθμός των άκρων είναι ένα χαρακτηριστικό που διατηρείται κατά την εξέλιξη» εξηγεί ο δρ Κολάουτι. «Επομένως όλα τα εν ζωή σπονδυλωτά που κατάγονται από τον ίδιο κοινό πρόγονο έχουν τέσσερα άκρα. Ακόμη και τα πουλιά έχουν δύο φτερά και δύο πόδια επειδή προέρχονται από τον ίδιο κοινό πρόγονο».
Αυτή και οι υπόλοιπες διαφορές οδήγησαν τον βιολόγο στο συμπέρασμα ότι οι ευρασιατικοί και οι ανατολίτικοι δράκοι είναι μάλλον... ξένοι μεταξύ τους. «Είναι πολύ διαφορετικοί» εξηγεί. «Αν κοιτάξετε τον χάρτη και ακολουθήσετε τις γραμμές προς τα πίσω για να βρείτε πού συνδέονται, θα δείτε ότι οι ανατολίτικοι δράκοι συνδέονται πρώτα με τα θηλαστικά και μετά με τους ευρασιατικούς δράκους. Είναι εντελώς διαφορετικοί, δεν έχουν πολλά κοινά βιολογικά χαρακτηριστικά». Το γεγονός ότι αυτή η βαθιά «βιολογική» απόκλιση συμπίπτει με τη γεωγραφική απόσταση, και μάλιστα σε μια περίοδο όπου η Δύση και η Ανατολή δεν είχαν πολλές ανταλλαγές μεταξύ τους, λέει κατά τη γνώμη του πολλά για το κατά πόσον τα όντα αυτά είναι πλάσματα της φαντασίας ή παρεφθαρμένα «αντίγραφα» κάποιας ξεχασμένης πραγματικότητας. «Οι ευρασιατικοί δράκοι δεν έχουν με τους ανατολίτικους περισσότερα κοινά χαρακτηριστικά από όσα έχουν με τους μονόκερους» επισημαίνει.
Αναζητώντας τον κοινό πρόγονο
Εφόσον οι ανατολίτικοι δράκοι, παρά τη φιδίσια μορφή τους, δεν συνδέονται με τα ερπετά αλλά με τα θηλαστικά (τα οποία στον χάρτη απεικονίζονται συμβολικά με τον μονόκερο), είναι εύλογο να υποθέσει κάποιος ότι προέρχονται από τον ίδιο κοινό πρόγονο με εμάς: ένα τετράποδο πλάσμα που έμοιαζε με ψάρι, παρόμοιο ίσως με τον κοιλάκανθο.
Το δύσκολο είναι ο εντοπισμός του κοινού προγόνου των ευρασιατικών δράκων και η δυσκολία προκύπτει από τα τέσσερα πόδια με τα... παραπανίσια φτερά. «Στην πορεία της εξέλιξης» εξηγεί ο ερευνητής «ένα είδος μπορεί να χάσει ορισμένα μέλη. Είναι όμως σπάνιο, αν όχι μάλλον απίθανο, να αποκτήσει κάποια επιπλέον». Κατά τη γνώμη του η μόνη εκδοχή που μπορεί να «σταθεί» είναι ότι οι δράκοι της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας έχουν προκύψει, αν όχι από τη φαντασία μας, από έναν κοινό πρόγονο, ο οποίος ναι μεν έμοιαζε με ψάρι αλλά είχε έξι πτερύγια - ένα πλάσμα παντελώς άγνωστο ως τώρα, αφού δεν έχουμε καμία απολύτως ένδειξη που να στηρίζει την ύπαρξή του.
Οσο για τον κοινό πρόγονο των «δυτικών» και των «ανατολικών» δράκων, αυτός θα πρέπει να αναζητηθεί στο πολύ μακρινότερο παρελθόν, στο παρόμοιο με ψάρι πλάσμα από το οποίο προέκυψαν όλα τα σπονδυλωτά που ζουν σήμερα στη Γη - στη θάλασσα, στον αέρα και στη στεριά. «Για να βρούμε τον κοινό τους πρόγονο, θα πρέπει να πάμε πίσω στον κοινό πρόγονο των σαν ψάρια προγόνων μας» εξηγεί ο βιολόγος. «Αν κοιτάξετε τον χάρτη, θα δείτε να ξεκινούν από το κέντρο τρεις κύριοι κλάδοι. Ο πρώτος είναι τα ακτινοπτερύγια (Acitnopterygii), που περιλαμβάνουν τα σύγχρονα ψάρια και αποτελούν ξεχωριστή ομάδα από όλα τα σπονδυλωτά της ξηράς. Ο δεύτερος κλάδος, με τη φορά του ρολογιού, περιλαμβάνει τα θηλαστικά και τους ανατολίτικους δράκους, υποδηλώνοντας ότι μοιράζονται τον ίδιο τετράποδο σαν ψάρι κοινό πρόγονο. Οι ευρασιατικοί δράκοι προέρχονται από άλλον πρόγονο και κατατάσσονται στον τρίτο κλάδο».
Επισημαίνοντας ότι, παρά την άκρως επιστημονική ως προς τη μεθοδολογία προσέγγιση, όλα αυτά δεν είναι παρά μια «θεωρητική άσκηση» με διασκεδαστικές και ίσως γοητευτικές προεκτάσεις, ο κ. Κολάουτι παραδέχεται ότι τα συμπεράσματά του είναι απλές εικασίες και δηλώνει ανοιχτός σε οποιαδήποτε αντίρρηση και συζήτηση επί του θέματος των «draconomics» - κατά το «genomics» - όπως το αποκαλεί. Αν θέλετε να συμμετάσχετε σε αυτήν και να μάθετε περισσότερα για τις μεθόδους ανάλυσής του, επισκεφθείτε το The Dragon Phylogeny Project, http://dragonphylogeny.blogspot.gr
Δρακόπτεροι και δρακόφεις;
Οι δράκοι τους οποίους ανέλυσε ο Ρόμπερτ Κολάουτι, αν εξαιρέσει κάποιος μερικά «εξόφθαλμα» κοινά χαρακτηριστικά, τα οποία είναι και αυτά που μας κάνουν να τους αποδίδουμε αυτό το όνομα, δεν μοιάζουν πολύ μεταξύ τους. Η μεγαλύτερη ποικιλομορφία ωστόσο φαίνεται να παρατηρείται στους ευρασιατικούς δράκους, στους οποίους εκτός από την ευρωπαϊκή αναφέρονται και η ινδική και η ισλαμική παράδοση. Εδώ διακρίνονται δύο επί μέρους ομάδες. Η πρώτη εκπροσωπείται από τους Dracopteronidae, όπως τους ονομάζει ο βιολόγος, «τρομερούς» δράκους με τέσσερα πόδια και δύο φτερά. «Τους αποκαλώ και ψευδοδράκους» λέει «γιατί ξεχωρίζουν από όλους τους άλλους». Στη δεύτερη ομάδα κατατάσσονται οι Dracoverisidae, τετράποδοι δράκοι από τους οποίους κατάγονται οι Wyvernidae και οι Serpentidae. Οι Wyvernidae προέκυψαν όταν οι πρόγονοί τους έχασαν σταδιακά δύο πόδια - είναι δηλαδή δίποδοι ή απλώς φτερωτοί δράκοι, ενώ στους Serpentidae τα αρχικώς έξι άκρα του κοινού προγόνου έχουν χαθεί εντελώς οδηγώντας σε μια δρακοφιδίσια μορφή.
ΠΗΓΗ
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ
Οι λάτρεις τους ίσως θα απογοητευθούν. Όπως όμως έδειξε η πρώτη φυλογενετική ανάλυση των απανταχού απεικονίσεων δράκων, τα όντα αυτά κατοικούν μόνο στη φαντασία μας,
Αποκυήματα της φαντασίας των παραμυθάδων ή πραγματικά πλάσματα που κάποτε περπάτησαν σε αυτή τη γη; Οι δράκοι περιγράφονται με τρομακτικές λεπτομέρειες σε μύθους και θρύλους των περισσότερων λαών του κόσμου. Σε τέτοιο βαθμό ώστε δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι αυτή η «σύμπτωση» απόψεων αντανακλά μια μακρινή μεν αλλά απτή πραγματικότητα – ότι αποτελεί δηλαδή μια ανάμνηση κάποιων υπαρκτών αλλά χαμένων από καιρό ζώων του παρελθόντος.
Ένας βιολόγος αποφάσισε να εξετάσει το ζήτημα με επιστημονικές μεθόδους: συνέταξε τον πρώτο φυλογενετικό χάρτη – κάτι δηλαδή σαν «εξελικτικό δέντρο» – των δράκων συγκρίνοντας ένα προς ένα τα χαρακτηριστικά στις διάφορες απεικονίσεις τους ανά τον πλανήτη
Μια «σχολή σκέψης» αρκετά διαδεδομένη εδώ και δεκαετίες θεωρεί ότι οι τόσο λεπτομερείς περιγραφές τους επί αιώνες μυθοπλασίας και καλλιτεχνικής απεικόνισης σε διάφορα μήκη και πλάτη της Γης δεν μπορεί παρά να έχουν κάποια βάση. Για τον λόγο αυτόν οι εκφραστές της υποστηρίζουν ότι οι δράκοι αποτελούν την ανάμνηση πραγματικών όντων που κάποτε περπάτησαν με σάρκα και οστά επάνω σε αυτόν τον πλανήτη - ίσως κάποιων συγγενών των δεινοσαύρων ή άλλων πανάρχαιων ζώων που σήμερα έχουν εκλείψει.
Αν και η θεωρία αυτή έχει αρκετούς οπαδούς, ως τώρα καμία σχετική μελέτη που να ευσταθεί πραγματικά δεν έχει παρουσιαστεί ούτε έχει δημοσιευθεί σε κάποια επιστημονική επιθεώρηση. Ως «ευχάριστο διάλειμμα» στη σκληρή δουλειά για το διδακτορικό του πριν από μερικά χρόνια ένας βιολόγος αποφάσισε να καλύψει το κενό αναλαμβάνοντας το εγχείρημα να μελετήσει - σε επιστημονική βάση - την «παγκόσμια» μορφολογία των δράκων εξετάζοντας το πώς αυτοί παρουσιάζονται στις καλλιτεχνικές απεικονίσεις και στις εικονογραφήσεις όλων των λαών της Γης. Το αποτέλεσμα ήταν η σύνταξη της πρώτης φυλογένεσης των δράκων - του πρώτου δηλαδή χάρτη που περιγράφει την πορεία της εξέλιξής τους.
Φανταστική ποικιλομορφία
Ο χάρτης αυτός παρουσιάστηκε πρόσφατα και είχε τόση επιτυχία ώστε πριν από μερικούς μήνες επελέγη σε έναν διαγωνισμό για να τυπωθεί σε T-shirts (από τη Threadless, www.threadless.com). Αν το πραγματικά εντυπωσιακό σχέδιο εξάπτει τη φαντασία σας και τις προσδοκίες σας για μια - επιτέλους! - απτή υπόσταση ενός μύθου, δυστυχώς θα σας απογοητεύσουμε. Ο δημιουργός του, Ρόμπερτ Κολάουτι, ειδικός στην εξελικτική οικολογία στο Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας στον Καναδά, κατέληξε στο δυσάρεστο για τους λάτρεις των παραμυθιών συμπέρασμα ότι οι δράκοι θα πρέπει τελικά να περιοριστούν στη σφαίρα του συλλογικού φαντασιακού μας
«Ενα πράγμα που προέκυψε από την ανάλυση είναι ότι οι δράκοι επιδεικνύουν μεγάλη ποικιλία στα χαρακτηριστικά τους, την οποία δεν συναντάμε στους περισσότερους πραγματικούς οργανισμούς. Για παράδειγμα, τα θηλαστικά έχουν όλα τρίχες στο σώμα τους και ένα σωρό άλλα χαρακτηριστικά που συνδέονται με το να είναι κάποιος θηλαστικό, και αυτό συμβαίνει γιατί έχουν όλα έναν κοινό εξελικτικό πρόγονο» λέει ο δρ Κολάουτι μιλώντας στο «Βήμα». «Στους δράκους όμως αυτό δεν υπάρχει. Αν εξετάσει κάποιος όλα τα χαρακτηριστικά τους, τον τύπο του δέρματος, τον αριθμό των ποδιών κτλ., είναι μάλλον απίθανο να είναι αληθινοί, τουλάχιστον έτσι όπως απεικονίζονται».
Τι έδειξε ο φυλογενετικός χάρτης
Η φυλογενετική ανάλυση είναι ένα «εργαλείο» που οι ειδικοί χρησιμοποιούν για να μελετήσουν την πορεία της εξέλιξης και την εξελικτική καταγωγή των διαφόρων ειδών. Σήμερα ένας φυλογενετικός χάρτης - ή φυλογενετικό «δέντρο» - συντάσσεται σε μεγάλο βαθμό με αναλύσεις του DNA των υπό εξέταση οργανισμών. Σε προηγούμενες δεκαετίες όμως, όταν η γενετική δεν είχε προοδεύσει τόσο, βασιζόταν στη μελέτη και στη σύγκριση των μορφολογικών χαρακτηριστικών τους. Η «παλιά» αυτή προσέγγιση δεν έχει καθόλου παλιώσει. Εξακολουθεί να εφαρμόζεται σήμερα συμπληρωματικά με την ανάλυση του γενετικού υλικού ή και αποκλειστικά όταν αυτό δεν υπάρχει, όπως στην περίπτωση της μελέτης απολιθωμάτων ζώων που έχουν εκλείψει.
Αυτή την καλά δοκιμασμένη επιστημονική μέθοδο αποφάσισε να υιοθετήσει ο δρ Κολάουτι για τη μελέτη των δράκων, όπως περιγράφει σε ένα άρθρο που προορίζεται για το σατιρικό επιστημονικό περιοδικό «Annals of Improbable Science» της ομάδας του Χάρβαρντ που διοργανώνει την παρωδία των βραβείων Ig Nobel (και το οποίο μας επέτρεψε να διαβάσουμε στην «πρόχειρη» μορφή του προτού δημοσιευθεί)
Ευρωπαϊκοί και ασιατικοί
Αφού εντόπισε και μελέτησε 26 χαρακτηριστικά των μυθικών ζώων - τον αριθμό των άκρων, τον τύπο του δέρματος, το μέγεθος και τον τύπο του σώματος, τα αφτιά, τα μάτια, την ουρά, τα φτερά, τα νύχια, τα μουστάκια κ.ο.κ. -, ο ερευνητής τα κωδικοποίησε και τα ανέλυσε με ένα από τα ειδικά προγράμματα που χρησιμοποιούνται σε αυτή τη διαδικασία. Η ανάλυση ανέδειξε 75 είδη δράκων τα οποία παρουσιάζουν ιδιαίτερη ποικιλομορφία: άλλοι μοιάζουν με ερπετά, άλλοι με ψάρια, άλλοι έχουν λέπια, άλλοι τρίχωμα, άλλοι είναι φτερωτοί και άλλοι δεν έχουν πόδια.
Παρά την τόση ποικιλομορφία τους τα 75 αυτά είδη μοιράζονται κάποια κοινά σημεία τα οποία τα τοποθετούν σε δύο βασικές κατηγορίες - δύο μεγάλες ταξινομικές ομάδες, όπως λέει ο βιολόγος: τους ευρασιατικούς δράκους (Eurasian), οι οποίοι προέρχονται από την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, και τους ανατολίτικους (Orientalia), οι οποίοι προέρχονται από την Ανατολική Ασία. Ποιες είναι οι διαφορές μεταξύ τους; «Η κύρια διαφορά είναι ότι οι ανατολίτικοι δράκοι έχουν τέσσερα πόδια και δεν έχουν φτερά ενώ οι ευρασιατικοί έχουν τέσσερα πόδια και δύο φτερά - αυτό δηλαδή είναι το μάξιμουμ, γιατί κάποιοι έχουν δύο πόδια και δύο φτερά, άλλοι έχουν τέσσερα πόδια χωρίς φτερά και άλλοι δεν έχουν ούτε πόδια ούτε φτερά, είναι σχεδόν σαν φίδια αλλά με διαφορετικό κεφάλι, κυρίως στις ισλαμικές απεικονίσεις» απαντά. «Α, και μια άλλη μεγάλη διαφορά είναι ότι οι ανατολίτικοι δράκοι έχουν πιο μακριά, φιδίσια σώματα με πιο μακριές ουρές».
2 φτερά + 4 πόδια = 1 μύθος
Η προσθήκη φτερών σε ένα τετράποδο μπορεί να ταιριάζει απόλυτα στην εικόνα που έχουμε στη φαντασία μας για ένα τέρας, είναι όμως παντελώς αταίριαστη με οποιαδήποτε εξελικτική γνώση και θεωρία διαθέτουμε σήμερα. Αυτό γιατί τα φτερά είναι άκρα - κάτι δηλαδή αντίστοιχο με τα πόδια και τα χέρια μας - και άρα η παρουσία τους σημαίνει ότι τα τετράποδα που τα φέρουν είναι στην ουσία εξάποδα. «Ο αριθμός των άκρων είναι ένα χαρακτηριστικό που διατηρείται κατά την εξέλιξη» εξηγεί ο δρ Κολάουτι. «Επομένως όλα τα εν ζωή σπονδυλωτά που κατάγονται από τον ίδιο κοινό πρόγονο έχουν τέσσερα άκρα. Ακόμη και τα πουλιά έχουν δύο φτερά και δύο πόδια επειδή προέρχονται από τον ίδιο κοινό πρόγονο».
Αυτή και οι υπόλοιπες διαφορές οδήγησαν τον βιολόγο στο συμπέρασμα ότι οι ευρασιατικοί και οι ανατολίτικοι δράκοι είναι μάλλον... ξένοι μεταξύ τους. «Είναι πολύ διαφορετικοί» εξηγεί. «Αν κοιτάξετε τον χάρτη και ακολουθήσετε τις γραμμές προς τα πίσω για να βρείτε πού συνδέονται, θα δείτε ότι οι ανατολίτικοι δράκοι συνδέονται πρώτα με τα θηλαστικά και μετά με τους ευρασιατικούς δράκους. Είναι εντελώς διαφορετικοί, δεν έχουν πολλά κοινά βιολογικά χαρακτηριστικά». Το γεγονός ότι αυτή η βαθιά «βιολογική» απόκλιση συμπίπτει με τη γεωγραφική απόσταση, και μάλιστα σε μια περίοδο όπου η Δύση και η Ανατολή δεν είχαν πολλές ανταλλαγές μεταξύ τους, λέει κατά τη γνώμη του πολλά για το κατά πόσον τα όντα αυτά είναι πλάσματα της φαντασίας ή παρεφθαρμένα «αντίγραφα» κάποιας ξεχασμένης πραγματικότητας. «Οι ευρασιατικοί δράκοι δεν έχουν με τους ανατολίτικους περισσότερα κοινά χαρακτηριστικά από όσα έχουν με τους μονόκερους» επισημαίνει.
Αναζητώντας τον κοινό πρόγονο
Εφόσον οι ανατολίτικοι δράκοι, παρά τη φιδίσια μορφή τους, δεν συνδέονται με τα ερπετά αλλά με τα θηλαστικά (τα οποία στον χάρτη απεικονίζονται συμβολικά με τον μονόκερο), είναι εύλογο να υποθέσει κάποιος ότι προέρχονται από τον ίδιο κοινό πρόγονο με εμάς: ένα τετράποδο πλάσμα που έμοιαζε με ψάρι, παρόμοιο ίσως με τον κοιλάκανθο.
Το δύσκολο είναι ο εντοπισμός του κοινού προγόνου των ευρασιατικών δράκων και η δυσκολία προκύπτει από τα τέσσερα πόδια με τα... παραπανίσια φτερά. «Στην πορεία της εξέλιξης» εξηγεί ο ερευνητής «ένα είδος μπορεί να χάσει ορισμένα μέλη. Είναι όμως σπάνιο, αν όχι μάλλον απίθανο, να αποκτήσει κάποια επιπλέον». Κατά τη γνώμη του η μόνη εκδοχή που μπορεί να «σταθεί» είναι ότι οι δράκοι της Ευρώπης και της Κεντρικής Ασίας έχουν προκύψει, αν όχι από τη φαντασία μας, από έναν κοινό πρόγονο, ο οποίος ναι μεν έμοιαζε με ψάρι αλλά είχε έξι πτερύγια - ένα πλάσμα παντελώς άγνωστο ως τώρα, αφού δεν έχουμε καμία απολύτως ένδειξη που να στηρίζει την ύπαρξή του.
Οσο για τον κοινό πρόγονο των «δυτικών» και των «ανατολικών» δράκων, αυτός θα πρέπει να αναζητηθεί στο πολύ μακρινότερο παρελθόν, στο παρόμοιο με ψάρι πλάσμα από το οποίο προέκυψαν όλα τα σπονδυλωτά που ζουν σήμερα στη Γη - στη θάλασσα, στον αέρα και στη στεριά. «Για να βρούμε τον κοινό τους πρόγονο, θα πρέπει να πάμε πίσω στον κοινό πρόγονο των σαν ψάρια προγόνων μας» εξηγεί ο βιολόγος. «Αν κοιτάξετε τον χάρτη, θα δείτε να ξεκινούν από το κέντρο τρεις κύριοι κλάδοι. Ο πρώτος είναι τα ακτινοπτερύγια (Acitnopterygii), που περιλαμβάνουν τα σύγχρονα ψάρια και αποτελούν ξεχωριστή ομάδα από όλα τα σπονδυλωτά της ξηράς. Ο δεύτερος κλάδος, με τη φορά του ρολογιού, περιλαμβάνει τα θηλαστικά και τους ανατολίτικους δράκους, υποδηλώνοντας ότι μοιράζονται τον ίδιο τετράποδο σαν ψάρι κοινό πρόγονο. Οι ευρασιατικοί δράκοι προέρχονται από άλλον πρόγονο και κατατάσσονται στον τρίτο κλάδο».
Επισημαίνοντας ότι, παρά την άκρως επιστημονική ως προς τη μεθοδολογία προσέγγιση, όλα αυτά δεν είναι παρά μια «θεωρητική άσκηση» με διασκεδαστικές και ίσως γοητευτικές προεκτάσεις, ο κ. Κολάουτι παραδέχεται ότι τα συμπεράσματά του είναι απλές εικασίες και δηλώνει ανοιχτός σε οποιαδήποτε αντίρρηση και συζήτηση επί του θέματος των «draconomics» - κατά το «genomics» - όπως το αποκαλεί. Αν θέλετε να συμμετάσχετε σε αυτήν και να μάθετε περισσότερα για τις μεθόδους ανάλυσής του, επισκεφθείτε το The Dragon Phylogeny Project, http://dragonphylogeny.blogspot.gr
Δρακόπτεροι και δρακόφεις;
Οι δράκοι τους οποίους ανέλυσε ο Ρόμπερτ Κολάουτι, αν εξαιρέσει κάποιος μερικά «εξόφθαλμα» κοινά χαρακτηριστικά, τα οποία είναι και αυτά που μας κάνουν να τους αποδίδουμε αυτό το όνομα, δεν μοιάζουν πολύ μεταξύ τους. Η μεγαλύτερη ποικιλομορφία ωστόσο φαίνεται να παρατηρείται στους ευρασιατικούς δράκους, στους οποίους εκτός από την ευρωπαϊκή αναφέρονται και η ινδική και η ισλαμική παράδοση. Εδώ διακρίνονται δύο επί μέρους ομάδες. Η πρώτη εκπροσωπείται από τους Dracopteronidae, όπως τους ονομάζει ο βιολόγος, «τρομερούς» δράκους με τέσσερα πόδια και δύο φτερά. «Τους αποκαλώ και ψευδοδράκους» λέει «γιατί ξεχωρίζουν από όλους τους άλλους». Στη δεύτερη ομάδα κατατάσσονται οι Dracoverisidae, τετράποδοι δράκοι από τους οποίους κατάγονται οι Wyvernidae και οι Serpentidae. Οι Wyvernidae προέκυψαν όταν οι πρόγονοί τους έχασαν σταδιακά δύο πόδια - είναι δηλαδή δίποδοι ή απλώς φτερωτοί δράκοι, ενώ στους Serpentidae τα αρχικώς έξι άκρα του κοινού προγόνου έχουν χαθεί εντελώς οδηγώντας σε μια δρακοφιδίσια μορφή.
ΠΗΓΗ
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Επειδη Η Ανθρωπινη Ιστορια Δεν Εχει Ειπωθει Ποτε.....Ειπαμε κι εμεις να βαλουμε το χερακι μας!
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.