Σουν Τσου (κινέζικα: 孫子, πινγίν: Σουν Ζι) ("Αφέντης Σουν") είναι ένας τιμητικός τίτλος που παραχωρήθηκε στον Σουν Βου (544 π.Χ. - 496 π.Χ.), τον συγγραφέα της Τέχνης του Πολέμου, ενός αρχαίου κινεζικού βιβλίου στρατιωτικής στρατηγικής με τεράστια επιρροή.
Είναι επίσης ένας από τους πρώτους ρεαλιστές στη θεωρία διεθνών σχέσεων.
Στο όνομα του συγγραφέα, Σουν Βου, ο χαρακτήρας Βου, που σημαίνει "στρατιωτικός", είναι ο ίδιος με το χαρακτήρα στο σου βου, ή πολεμική τέχνη.
Στον Σουν Βου δόθηκε επίσης το όνομα ευγένειας, Τσανγκ Κινγκ.
Η Τέχνη του Πολέμου (κινέζικα: 孫子兵法, πινγίν: Σουν Ζι Μπινγκ Φα) είναι μια κινεζική στρατιωτική πραγματεία που γράφτηκε κατά τη διάρκεια του 6ου αιώνα π.Χ. από τον Σουν Τσου.
Αποτελείται από 13 κεφάλαια, καθένα από τα οποία καταπιάνεται με μια πτυχή του πολέμου, έχει χαρακτηριστεί ως καθοριστικό έργο για τις στρατιωτικές στρατηγικές και τακτικές της εποχής του.
Η Τέχνη του Πολέμου είναι επίσης ένα από τα αρχαιότερα βιβλία στρατιωτικής στρατηγικής στον κόσμο.
Είναι το πρώτο κι ένα από τα πιο επίτυχημένα έργα για τη στρατηγική και άσκησε τεράστια επιρροή στην Ανατολική και Δυτική στρατιωτική σκέψη, επιχειρηματικές τακτικές αλλά ακόμα και σε άλλους τομείς.
Ο Σουν Τσου ήταν ο πρώτος που αναγνώρισε την σημασία της θέσης στην στρατηγική και ότι η θέση επηρεάζεται και από αντικειμενικές συνθήκες στο φυσικό περιβάλλον και από τις υποκειμενικές απόψεις των ανταγωνιστικών δρώντων σε αυτό το περιβάλλον.
Δίδαξε ότι η στρατηγική δεν ήταν ένας σχεδιασμός με την έννοια της εφαρμογής ενός καταλόγου ενεργειών αλλά μάλλον απαιτεί κατάλληλη και ταχεία ανταπόκριση σε μεταβαλλόμενες συνθήκες.
Οι σχεδιασμοί φέρνουν αποτελέσματα σε ένα ελεγχόμενο αλλά ανταγωνιστικό περιβάλλον και αντιμαχόμενοι σχεδιασμοί συγκρούονται δημιουργώντας συνθήκες τις οποίες κανείς δεν είχε σχεδιάσει.
Το βιβλίο μεταφράστηκε για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκή γλώσσα το 1782 από τον Γάλλο Ιησουίτη Ζαν Ζοζέφ Μαρί Αμιό και είχε πιθανόν επηρεάσει τον Ναπολέοντα, ακόμα και το σχεδιασμό της Επιχείρησης Καταιγίδα της Ερήμου.
Ηγέτες τόσο διαφορετικοί όπως ο Μάο Τσετούνγκ, ο στρατηγός Βο Νγκιέν Γκιάπ και ο στρατηγός Ντάγκλας Μακάρθουρ ισχυρίστηκαν ότι άντλησαν έμπνευση από το έργο.
Η τέχνη του πολέμου έχει επίσης εφαρμοστεί σε επιχειρηματικές και διευθυντικές στρατηγικές.
Είναι επίσης ένας από τους πρώτους ρεαλιστές στη θεωρία διεθνών σχέσεων.
Στο όνομα του συγγραφέα, Σουν Βου, ο χαρακτήρας Βου, που σημαίνει "στρατιωτικός", είναι ο ίδιος με το χαρακτήρα στο σου βου, ή πολεμική τέχνη.
Στον Σουν Βου δόθηκε επίσης το όνομα ευγένειας, Τσανγκ Κινγκ.
Η Τέχνη του Πολέμου (κινέζικα: 孫子兵法, πινγίν: Σουν Ζι Μπινγκ Φα) είναι μια κινεζική στρατιωτική πραγματεία που γράφτηκε κατά τη διάρκεια του 6ου αιώνα π.Χ. από τον Σουν Τσου.
Αποτελείται από 13 κεφάλαια, καθένα από τα οποία καταπιάνεται με μια πτυχή του πολέμου, έχει χαρακτηριστεί ως καθοριστικό έργο για τις στρατιωτικές στρατηγικές και τακτικές της εποχής του.
Η Τέχνη του Πολέμου είναι επίσης ένα από τα αρχαιότερα βιβλία στρατιωτικής στρατηγικής στον κόσμο.
Είναι το πρώτο κι ένα από τα πιο επίτυχημένα έργα για τη στρατηγική και άσκησε τεράστια επιρροή στην Ανατολική και Δυτική στρατιωτική σκέψη, επιχειρηματικές τακτικές αλλά ακόμα και σε άλλους τομείς.
Ο Σουν Τσου ήταν ο πρώτος που αναγνώρισε την σημασία της θέσης στην στρατηγική και ότι η θέση επηρεάζεται και από αντικειμενικές συνθήκες στο φυσικό περιβάλλον και από τις υποκειμενικές απόψεις των ανταγωνιστικών δρώντων σε αυτό το περιβάλλον.
Δίδαξε ότι η στρατηγική δεν ήταν ένας σχεδιασμός με την έννοια της εφαρμογής ενός καταλόγου ενεργειών αλλά μάλλον απαιτεί κατάλληλη και ταχεία ανταπόκριση σε μεταβαλλόμενες συνθήκες.
Οι σχεδιασμοί φέρνουν αποτελέσματα σε ένα ελεγχόμενο αλλά ανταγωνιστικό περιβάλλον και αντιμαχόμενοι σχεδιασμοί συγκρούονται δημιουργώντας συνθήκες τις οποίες κανείς δεν είχε σχεδιάσει.
Το βιβλίο μεταφράστηκε για πρώτη φορά σε ευρωπαϊκή γλώσσα το 1782 από τον Γάλλο Ιησουίτη Ζαν Ζοζέφ Μαρί Αμιό και είχε πιθανόν επηρεάσει τον Ναπολέοντα, ακόμα και το σχεδιασμό της Επιχείρησης Καταιγίδα της Ερήμου.
Ηγέτες τόσο διαφορετικοί όπως ο Μάο Τσετούνγκ, ο στρατηγός Βο Νγκιέν Γκιάπ και ο στρατηγός Ντάγκλας Μακάρθουρ ισχυρίστηκαν ότι άντλησαν έμπνευση από το έργο.
Η τέχνη του πολέμου έχει επίσης εφαρμοστεί σε επιχειρηματικές και διευθυντικές στρατηγικές.
βικιπαίδεια
Το έργο του κινέζου Σουν Τζου «Η τέχνη του πολέμου», θεωρητικού της στρατηγικής, έχει διαβαστεί από πάρα πολλές γενιές επίδοξων στρατηγών, σύγχρονων μάνατζερς και προπονητών αθλητικών ομάδων. Πρόκειται για ένα δοκίμιο που δημιουργήθηκε πριν από 2.500 χρόνια κι όμως παραμένει εξαιρετικά σύγχρονο. Σύμφωνα με τους κινέζους ερευνητές που αποκατέστησαν το έργο του Σουν Τζου, τα κείμενα αυτά βρέθηκαν το 1972 σε τάφους που χρονολογούνται γύρω στο 140 - 118 π. Χ. και ήταν γραμμένα πάνω σε λωρίδες από μπαμπού. Σύμφωνα άλλωστε και με τις πρώτες ανακοινώσεις που πραγματοποιήθηκαν, τα αποσπάσματα που βρέθηκαν δεν ανήκαν σε έναν μόνο συγγραφέα. Αναφορά στο αρχαίο αυτό δοκίμιο έγινε από την ελληνική έκδοση του έργου του B. H. Liddell Hart “Stragedy” (ΓΕΣ 1963). Το έργο της αποκατάστασης και ανασύνθεσης του έργου αυτού φαίνεται πως ολοκληρώθηκε το 1991 σε αγγλική έκδοση, σχολιασμένο από το συγγραφέα James Clavell.
Κατά τον πατέρα της στρατηγικής ο ηγέτης ενός στρατού –και, κατ’ επέκταση και κατ’ αναλογία, κάθε οργάνωσης που εμπλέκεται σε κάθε είδους ανταγωνισμούς (επιχείρηση στην αγορά, πολιτικό κόμμα στην πολιτική κοινωνία, κοινωνική οργάνωση στο εκτός κράτους και αγοράς κοινωνικό πεδίο) ακόμη και μιας ομάδας εντός αυτών των οργανώσεων ή ενός ατόμου- πρέπει να γνωρίζει ότι η τέχνη του πολέμου
«διέπεται από πέντε σταθερούς παράγοντες που όλοι τους πρέπει να υπολογίζονται.». Αυτοί οι παράγοντες είναι «ο Ηθικός Νόμος, ο Ουρανός, η Γη, ο Ηγέτης, η Μέθοδος και η Πειθαρχία».
Με άλλα λόγια, ο ηγέτης πρέπει να προβαίνει σε μια πλήρη ανάλυση της συγκυρίας και του περιβάλλοντος, προτού εμπλακεί σε κατάσταση σύγκρουσης.
Το επόμενο ζήτημα που θέτει ενώπιον του ενδιαφερόμενου κάθε φορά ηγέτη είναι
«ποιος στρατός είναι ισχυρότερος;»
Το πρώτο και καθοριστικό κριτήριο είναι η ικανότητα του ηγέτη να επωφελείται από τις ευνοϊκές συγκυρίες και να μπορεί να υπερβαίνει τους κατεστημένους κανόνες τροποποιώντας τα αρχικά σχέδιά του ανάλογα με τις αλλαγές της συγκυρίας, των συνθηκών και των περιστάσεων.
Ένα επιπλέον κριτήριο είναι το κατά πόσο ο ηγέτης χρησιμοποιεί την τέχνη της εξαπάτησης:
«…όταν μπορούμε να επιτεθούμε, πρέπει να δείχνουμε ανήμποροι˙ όταν χρησιμοποιούμε τις δυνάμεις μας, πρέπει να είμαστε αδρανείς˙ όταν είμαστε κοντά, πρέπει να κάνουμε τον εχθρό να πιστεύει ότι είμαστε μακριά˙ όταν είμαστε μακριά, πρέπει να πιστέψει ότι είμαστε κοντά.»
Η αποφυγή της σύγκρουσης μπορεί σε ορισμένες περιστάσεις να είναι χρήσιμη, καθ’ όσον ότι ο εχθρός πρέπει να παραπλανηθεί:
«Αν έχει ανώτερες δυνάμεις, απόφυγέ τον. Αν ο αντίπαλός σου είναι ευερέθιστος, προσπάθησε να τον ερεθίσεις. Να υποκρίνεσαι ότι είσαι αδύναμος, ώστε να γίνει αλαζόνας. Αν ξεκουράζεται, μην τον αφήνεις σε ησυχία. Αν οι δυνάμεις του είναι ενωμένες, διάσπασέ τες. Κάνε επίθεση όταν είναι απροετοίμαστος. Να εμφανίζεσαι εκεί που δε σε περιμένει.»
Η διεξαγωγή του πολέμου
Ο χρόνος είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία που πρέπει να λαμβάνοντα υπ’ όψη στην χάραξη και εφαρμογή μιας στρατηγικής:
«Η αξία του χρόνου –δηλαδή να είσαι λίγο πιο μπροστά από τον αντίπαλό σου- μετράει περισσότερο και από την αριθμητική υπεροχή και από τους λεπτομερέστερους υπολογισμούς σχετικά με την επιμελητεία».
Ο πανδαμάτωρ χρόνος μπορεί, αν δεν χρησιμοποιηθεί σωστά, να εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες επιτυχίας ακόμη και του πιο καλοκουρδισμένου στρατού:
«…αν κι έχουμε ακούσει για την ανόητη βιασύνη στον πόλεμο, η επιδεξιότητα ποτέ δε συνδυάστηκε με μεγάλες αναβολές. Σε όλη την ιστορία δεν υπάρχει περίπτωση μιας χώρας που να ωφελήθηκε από έναν παρατεταμένο πόλεμο. Μόνο κάποιος που γνωρίζει τα καταστροφικά αποτελέσματα ενός μακροχρόνιου πολέμου, μπορεί να κατανοήσει τη μεγάλη σπουδαιότητα της γρήγορης λήξης του. Μόνο κάποιος βαθύς γνώστης των δεινών του πολέμου μπορεί να βρει τον τρόπο να τον διεξάγει επωφελώς.»
Ο ηγέτης που θέλει να νικήσει δεν αρκεί να είναι απλώς κατάλληλος χρήστης του χρόνου αλλά πρέπει να φροντίζει και για την ικανοποίηση των αναγκών επιμελητείας με ίδια μέσα χωρίς να επιβαρύνει τον άμαχο πληθυσμό που τον στηρίζει:
«Να φέρνεις πολεμικό υλικό από την πατρίδα σου, αλλά να λεηλατείς και τον εχθρό».
Όσον αφορά το πείσμα των στρατιωτών αυτό πρέπει να ενισχύεται με τα λάφυρα που αποσπώνται από τον εχθρό να χρησιμοποιούνται σαν αμοιβή ώστε όλοι άνδρες
«να έχουν σφοδρή επιθυμία να πολεμήσουν ο καθένας για δικό του λογαριασμό.»
Ο ηγέτης, λοιπόν, που θέλει να παροτρύνει τους στρατιώτες του θα πρέπει να γνωρίζει ότι τα υψηλά ιδανικά δεν αρκούν από μόνα τους αλλά χρειάζεται να προσφέρει το ατομικό κίνητρο της συμμετοχής στη λεηλασία και στην ατομική ιδιοποίηση των προϊόντων της. Όμως, και αυτή η πράξη πρέπει να συνοδεύεται με την συμβολική ύψωση της σημαίας του νικητή πάνω στα άρματα του ηττημένου που ενσωματώνονται στη δύναμη του νικητή.
Ποιος, όμως, είναι ο ρόλος που επιφυλάσσεται στους ομόλογους στρατιώτες της νικημένης πλευράς που θα πιαστούν αιχμάλωτοι;
«Οι αιχμάλωτοι πρέπει να έχουν καλή μεταχείριση και διαβίωση. Αυτό αποκαλείται χρησιμοποίηση του κατακτημένου εχθρού για ν’ αυξήσει κάποιος τη δύναμή του.»
Επιθετική στρατηγική
Ο τέλειος ηγέτης είναι εκείνος που κερδίζει τον αντίπαλο χωρίς να δώσει μάχη. Για την ακρίβεια:
«η ύψιστη τελειότητα συνίσταται στην εξουδετέρωση της εχθρικής αντίστασης χωρίς μάχη».
Αυτός ο τέλειος ηγέτης δεν καταστρέφει το στρατό, τη χώρα και τον πληθυσμό του αντιπάλου, διότι, σε τελευταία ανάλυση, είναι «αντιπαραγωγικό».
Υπάρχει διαφορά στις συνθήκες που αντιμετωπίζει ο στρατιωτικός από τον πολιτικό ηγέτη. Στην περίπτωση του στρατιωτικού ηγέτη τρεις τρόποι αποτυχίας υπάρχουν:
Διατάσσει τον στρατό να προελάσει ή να υποχωρήσει αλλά αγνοεί ότι ο στρατός δεν μπορεί να υπακούσει (χωλότητα του στρατού)
Προσπαθεί να διοικήσει τον στρατό με τα πρότυπα που ισχύουν για ένα βασίλειο χωρίς να λαμβάνει υπ’ όψη τις συνθήκες που επικρατούν στο συγκεκριμένο στρατό. Η ανθρωπιά και η δικαιοσύνη είναι πολιτικές αρχές ενώ ο καιροσκοπισμός και η ευελιξία είναι στρατιωτικές αρετές.
Χρησιμοποιεί τους αξιωματικούς του στρατού χωρίς ορθοφροσύνη χωρίς να λαμβάνει υπ’ όψη τη στρατιωτική αρχή της προσαρμογής στις καταστάσεις και κλονίζει έτσι την εμπιστοσύνη των στρατιωτών.
Το συμπέρασμα που εξάγεται είναι το εξής:
«Αν γνωρίζεις τον εχθρό και γνωρίζεις τον εαυτό σου, δεν υπάρχει λόγος να φοβάσαι το αποτέλεσμα χιλίων μαχών. Αν γνωρίζεις τον εαυτό σου, αλλά όχι τον εχθρό, για κάθε νίκη που κερδίζεις θα υφίστασαι και μια ήττα. Αν δεν γνωρίζεις τον εχθρό ούτε τον εαυτό σου, θα υποκύπτεις σε κάθε μάχη.»
Τακτικές διατάξεις
Η ύψιστη τελειότητα συνίσταται στην εξουδετέρωση της εχθρικής αντίστασης χωρίς μάχη, δηλαδή προέχει η προκαταβολική εξασφάλιση από την ήττα. Αυτή είναι μια «αμυντική τακτική». Από την άλλη, εξασφαλίζοντας τον στρατό του από την ήττα, ο ηγέτης μπορεί να εξαπολύσει την επίθεσή του:
«Ο στρατηγός που είναι ικανός στην άμυνα κρύβεται στις πιο απομακρυσμένες εσοχές της γης˙ αυτός που είναι ικανός στην επίθεση αστράφτει από τα μεγαλύτερα ύψη του ουρανού. Έτσι, αφ’ ενός έχουμε τη δυνατότητα να προστατευθούμε, αφ’ ετέρου να κερδίσουμε μια νίκη που είναι πλήρης.Ο ηγέτης που μπορεί να κερδίζει χωρίς λάθη δεν κερδίζει επαίνους γιατί -εφ’ όσον κάνει σχέδια μυστικά, μετακινείται κρυφά, ματαιώνει τις εχθρικές προθέσεις και εμποδίζει τα σχέδια του εχθρού- δεν έχει τη δυνατότητα της δημοσιοποίησης της στρατηγικής του στα μεγάλα πλήθη.Τα στοιχεία της τέχνης του πολέμου είναι: πρώτο, η μέτρηση των αποστάσεων˙ δεύτερο, ποσοτικές εκτιμήσεις˙ τρίτο, υπολογισμοί˙ τέταρτο, συγκρίσεις˙ και πέμπτο, πιθανότητες νίκης. Η μέτρηση των αποστάσεων γίνεται στο έδαφος. Οι ποσότητες προέρχονται από τις μετρήσεις, οι συγκρίσεις από τους αριθμούς και η νίκη από τις συγκρίσεις».
Το έργο του κινέζου Σουν Τζου «Η τέχνη του πολέμου», θεωρητικού της στρατηγικής, έχει διαβαστεί από πάρα πολλές γενιές επίδοξων στρατηγών, σύγχρονων μάνατζερς και προπονητών αθλητικών ομάδων. Πρόκειται για ένα δοκίμιο που δημιουργήθηκε πριν από 2.500 χρόνια κι όμως παραμένει εξαιρετικά σύγχρονο. Σύμφωνα με τους κινέζους ερευνητές που αποκατέστησαν το έργο του Σουν Τζου, τα κείμενα αυτά βρέθηκαν το 1972 σε τάφους που χρονολογούνται γύρω στο 140 - 118 π. Χ. και ήταν γραμμένα πάνω σε λωρίδες από μπαμπού. Σύμφωνα άλλωστε και με τις πρώτες ανακοινώσεις που πραγματοποιήθηκαν, τα αποσπάσματα που βρέθηκαν δεν ανήκαν σε έναν μόνο συγγραφέα. Αναφορά στο αρχαίο αυτό δοκίμιο έγινε από την ελληνική έκδοση του έργου του B. H. Liddell Hart “Stragedy” (ΓΕΣ 1963). Το έργο της αποκατάστασης και ανασύνθεσης του έργου αυτού φαίνεται πως ολοκληρώθηκε το 1991 σε αγγλική έκδοση, σχολιασμένο από το συγγραφέα James Clavell.
Κατά τον πατέρα της στρατηγικής ο ηγέτης ενός στρατού –και, κατ’ επέκταση και κατ’ αναλογία, κάθε οργάνωσης που εμπλέκεται σε κάθε είδους ανταγωνισμούς (επιχείρηση στην αγορά, πολιτικό κόμμα στην πολιτική κοινωνία, κοινωνική οργάνωση στο εκτός κράτους και αγοράς κοινωνικό πεδίο) ακόμη και μιας ομάδας εντός αυτών των οργανώσεων ή ενός ατόμου- πρέπει να γνωρίζει ότι η τέχνη του πολέμου
«διέπεται από πέντε σταθερούς παράγοντες που όλοι τους πρέπει να υπολογίζονται.». Αυτοί οι παράγοντες είναι «ο Ηθικός Νόμος, ο Ουρανός, η Γη, ο Ηγέτης, η Μέθοδος και η Πειθαρχία».
Με άλλα λόγια, ο ηγέτης πρέπει να προβαίνει σε μια πλήρη ανάλυση της συγκυρίας και του περιβάλλοντος, προτού εμπλακεί σε κατάσταση σύγκρουσης.
Το επόμενο ζήτημα που θέτει ενώπιον του ενδιαφερόμενου κάθε φορά ηγέτη είναι
«ποιος στρατός είναι ισχυρότερος;»
Το πρώτο και καθοριστικό κριτήριο είναι η ικανότητα του ηγέτη να επωφελείται από τις ευνοϊκές συγκυρίες και να μπορεί να υπερβαίνει τους κατεστημένους κανόνες τροποποιώντας τα αρχικά σχέδιά του ανάλογα με τις αλλαγές της συγκυρίας, των συνθηκών και των περιστάσεων.
Ένα επιπλέον κριτήριο είναι το κατά πόσο ο ηγέτης χρησιμοποιεί την τέχνη της εξαπάτησης:
«…όταν μπορούμε να επιτεθούμε, πρέπει να δείχνουμε ανήμποροι˙ όταν χρησιμοποιούμε τις δυνάμεις μας, πρέπει να είμαστε αδρανείς˙ όταν είμαστε κοντά, πρέπει να κάνουμε τον εχθρό να πιστεύει ότι είμαστε μακριά˙ όταν είμαστε μακριά, πρέπει να πιστέψει ότι είμαστε κοντά.»
Η αποφυγή της σύγκρουσης μπορεί σε ορισμένες περιστάσεις να είναι χρήσιμη, καθ’ όσον ότι ο εχθρός πρέπει να παραπλανηθεί:
«Αν έχει ανώτερες δυνάμεις, απόφυγέ τον. Αν ο αντίπαλός σου είναι ευερέθιστος, προσπάθησε να τον ερεθίσεις. Να υποκρίνεσαι ότι είσαι αδύναμος, ώστε να γίνει αλαζόνας. Αν ξεκουράζεται, μην τον αφήνεις σε ησυχία. Αν οι δυνάμεις του είναι ενωμένες, διάσπασέ τες. Κάνε επίθεση όταν είναι απροετοίμαστος. Να εμφανίζεσαι εκεί που δε σε περιμένει.»
Η διεξαγωγή του πολέμου
Ο χρόνος είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία που πρέπει να λαμβάνοντα υπ’ όψη στην χάραξη και εφαρμογή μιας στρατηγικής:
«Η αξία του χρόνου –δηλαδή να είσαι λίγο πιο μπροστά από τον αντίπαλό σου- μετράει περισσότερο και από την αριθμητική υπεροχή και από τους λεπτομερέστερους υπολογισμούς σχετικά με την επιμελητεία».
Ο πανδαμάτωρ χρόνος μπορεί, αν δεν χρησιμοποιηθεί σωστά, να εξαντλήσει όλες τις δυνατότητες επιτυχίας ακόμη και του πιο καλοκουρδισμένου στρατού:
«…αν κι έχουμε ακούσει για την ανόητη βιασύνη στον πόλεμο, η επιδεξιότητα ποτέ δε συνδυάστηκε με μεγάλες αναβολές. Σε όλη την ιστορία δεν υπάρχει περίπτωση μιας χώρας που να ωφελήθηκε από έναν παρατεταμένο πόλεμο. Μόνο κάποιος που γνωρίζει τα καταστροφικά αποτελέσματα ενός μακροχρόνιου πολέμου, μπορεί να κατανοήσει τη μεγάλη σπουδαιότητα της γρήγορης λήξης του. Μόνο κάποιος βαθύς γνώστης των δεινών του πολέμου μπορεί να βρει τον τρόπο να τον διεξάγει επωφελώς.»
Ο ηγέτης που θέλει να νικήσει δεν αρκεί να είναι απλώς κατάλληλος χρήστης του χρόνου αλλά πρέπει να φροντίζει και για την ικανοποίηση των αναγκών επιμελητείας με ίδια μέσα χωρίς να επιβαρύνει τον άμαχο πληθυσμό που τον στηρίζει:
«Να φέρνεις πολεμικό υλικό από την πατρίδα σου, αλλά να λεηλατείς και τον εχθρό».
Όσον αφορά το πείσμα των στρατιωτών αυτό πρέπει να ενισχύεται με τα λάφυρα που αποσπώνται από τον εχθρό να χρησιμοποιούνται σαν αμοιβή ώστε όλοι άνδρες
«να έχουν σφοδρή επιθυμία να πολεμήσουν ο καθένας για δικό του λογαριασμό.»
Ο ηγέτης, λοιπόν, που θέλει να παροτρύνει τους στρατιώτες του θα πρέπει να γνωρίζει ότι τα υψηλά ιδανικά δεν αρκούν από μόνα τους αλλά χρειάζεται να προσφέρει το ατομικό κίνητρο της συμμετοχής στη λεηλασία και στην ατομική ιδιοποίηση των προϊόντων της. Όμως, και αυτή η πράξη πρέπει να συνοδεύεται με την συμβολική ύψωση της σημαίας του νικητή πάνω στα άρματα του ηττημένου που ενσωματώνονται στη δύναμη του νικητή.
Ποιος, όμως, είναι ο ρόλος που επιφυλάσσεται στους ομόλογους στρατιώτες της νικημένης πλευράς που θα πιαστούν αιχμάλωτοι;
«Οι αιχμάλωτοι πρέπει να έχουν καλή μεταχείριση και διαβίωση. Αυτό αποκαλείται χρησιμοποίηση του κατακτημένου εχθρού για ν’ αυξήσει κάποιος τη δύναμή του.»
Επιθετική στρατηγική
Ο τέλειος ηγέτης είναι εκείνος που κερδίζει τον αντίπαλο χωρίς να δώσει μάχη. Για την ακρίβεια:
«η ύψιστη τελειότητα συνίσταται στην εξουδετέρωση της εχθρικής αντίστασης χωρίς μάχη».
Αυτός ο τέλειος ηγέτης δεν καταστρέφει το στρατό, τη χώρα και τον πληθυσμό του αντιπάλου, διότι, σε τελευταία ανάλυση, είναι «αντιπαραγωγικό».
Υπάρχει διαφορά στις συνθήκες που αντιμετωπίζει ο στρατιωτικός από τον πολιτικό ηγέτη. Στην περίπτωση του στρατιωτικού ηγέτη τρεις τρόποι αποτυχίας υπάρχουν:
Διατάσσει τον στρατό να προελάσει ή να υποχωρήσει αλλά αγνοεί ότι ο στρατός δεν μπορεί να υπακούσει (χωλότητα του στρατού)
Προσπαθεί να διοικήσει τον στρατό με τα πρότυπα που ισχύουν για ένα βασίλειο χωρίς να λαμβάνει υπ’ όψη τις συνθήκες που επικρατούν στο συγκεκριμένο στρατό. Η ανθρωπιά και η δικαιοσύνη είναι πολιτικές αρχές ενώ ο καιροσκοπισμός και η ευελιξία είναι στρατιωτικές αρετές.
Χρησιμοποιεί τους αξιωματικούς του στρατού χωρίς ορθοφροσύνη χωρίς να λαμβάνει υπ’ όψη τη στρατιωτική αρχή της προσαρμογής στις καταστάσεις και κλονίζει έτσι την εμπιστοσύνη των στρατιωτών.
Το συμπέρασμα που εξάγεται είναι το εξής:
«Αν γνωρίζεις τον εχθρό και γνωρίζεις τον εαυτό σου, δεν υπάρχει λόγος να φοβάσαι το αποτέλεσμα χιλίων μαχών. Αν γνωρίζεις τον εαυτό σου, αλλά όχι τον εχθρό, για κάθε νίκη που κερδίζεις θα υφίστασαι και μια ήττα. Αν δεν γνωρίζεις τον εχθρό ούτε τον εαυτό σου, θα υποκύπτεις σε κάθε μάχη.»
Τακτικές διατάξεις
Η ύψιστη τελειότητα συνίσταται στην εξουδετέρωση της εχθρικής αντίστασης χωρίς μάχη, δηλαδή προέχει η προκαταβολική εξασφάλιση από την ήττα. Αυτή είναι μια «αμυντική τακτική». Από την άλλη, εξασφαλίζοντας τον στρατό του από την ήττα, ο ηγέτης μπορεί να εξαπολύσει την επίθεσή του:
«Ο στρατηγός που είναι ικανός στην άμυνα κρύβεται στις πιο απομακρυσμένες εσοχές της γης˙ αυτός που είναι ικανός στην επίθεση αστράφτει από τα μεγαλύτερα ύψη του ουρανού. Έτσι, αφ’ ενός έχουμε τη δυνατότητα να προστατευθούμε, αφ’ ετέρου να κερδίσουμε μια νίκη που είναι πλήρης.Ο ηγέτης που μπορεί να κερδίζει χωρίς λάθη δεν κερδίζει επαίνους γιατί -εφ’ όσον κάνει σχέδια μυστικά, μετακινείται κρυφά, ματαιώνει τις εχθρικές προθέσεις και εμποδίζει τα σχέδια του εχθρού- δεν έχει τη δυνατότητα της δημοσιοποίησης της στρατηγικής του στα μεγάλα πλήθη.Τα στοιχεία της τέχνης του πολέμου είναι: πρώτο, η μέτρηση των αποστάσεων˙ δεύτερο, ποσοτικές εκτιμήσεις˙ τρίτο, υπολογισμοί˙ τέταρτο, συγκρίσεις˙ και πέμπτο, πιθανότητες νίκης. Η μέτρηση των αποστάσεων γίνεται στο έδαφος. Οι ποσότητες προέρχονται από τις μετρήσεις, οι συγκρίσεις από τους αριθμούς και η νίκη από τις συγκρίσεις».
alibaba.capitalblogs
Το πραγματικό του όνομα ήταν Σου Βου και γεννήθηκε στο Λήη Αν, του βασιλείου Τσίι, ( σήμερα ονομάζεται Χούιμινγκ της Επαρχίας Σανγκτόνγκ). Η ημερομηνία γέννησής του είναι περίπου στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. Έγραψε το πολύ γνωστό βιβλίο, που αποτελείται από 13 κεφάλαια και ονομάζεται « Τέχνη του Πολέμου».
Σύμφωνα με τον γνωστό χρονικογράφο Σου Μα Τσιέν, αυτό το βιβλίο, στάθηκε η αφορμή να τον προσέξει ο βασιλιάς Χο Λού, ο οποίος και του ανέθεσε έτη συνέχεια την διοίκηση των στρατευμάτων του βασιλείου του.
Επί αρκετά χρόνια ο στρατός του βασιλιά αυτού νικούσε συνεχώς τους μόνιμους αντιπάλους και στη διάρκεια αυτή είναι που πέθανε και ο στρατηγός Σούν Τζού.
Ο ίδιος ο βασιλιάς σκοτώθηκε περίπου στο 496 π.χ.
Αυτοί που διαδέχτηκαν τον Σούν Τζού ακολούθησαν τα διδάγματά του με αποτέλεσμα να συνεχίζουν να έχουν πάντα επιτυχίες. Αργότερα που ξεχάστηκαν οι οδηγίες του, είναι που ήρθε και η ήτα του βασιλείου του Βού και έτσι το κράτος διαλύθηκε.
Ο Σούν Τσού είχε συγκεντρώσει όλη την σοφία του στο έργο του « Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ». Είναι γενικά ένα μικρό κείμενο που αποτελείτε από δεκατρία κεφάλαια. Μέσα από το έργο του αυτό ο μεγάλος Στρατηγός, διδάσκει τα μυστικά του Πολέμου, με έναν απλό και σαφή τρόπο και πολύ συμπυκνωμένο περιεχόμενο επίσης. Σε όλες τις ιδέες του διαφαίνεται το κεντρικό νόημα που δεν είναι άλλο από τα στόχο του να αποφύγει κανείς τον πόλεμο και γενικά να φτάσει στο να κερδίζει επιτυχίες χωρίς συγκρούσεις. Λέει ότι πράγματι ο πόλεμος επιφέρει καταστρεπτικές συνέπειες και πολύ περισσότερες αυτός ο μακροχρόνιος πόλεμος.
Κάθε στρατιωτικός ηγέτης, μας λέει ο Σούν Τσού, πως πρέπει για να κερδίσει, να χρησιμοποιήσει την πανουργία, να γνωρίζει καλά όλους τους παράγοντες που επηρεάζουν την κάθε κατάσταση. Τέτοιοι παράγοντες είναι ο Στόχος της αποστολής του, η κατάσταση του στρατεύματος, η δύναμη του εχθρικού στρατεύματος, το έδαφος, τον καιρό και τον διαθέσιμο χρόνο. Σε όλα αυτά πρέπει πάντα να έχει σωστή εκτίμηση, να μην επηρεάζεται από τις διαφορετικές απόψεις και να μην ενεργήσει με στερεότυπους κανόνες. Θα πρέπει την κάθε φορά να λειτουργήσει σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει μπροστά του.
Επίσης να αποφεύγει να ενεργεί επηρεασμένος από τα διάφορα συναισθήματα, να έχει πάντα έναν ήρεμο νου και μια σταθερή εκτίμηση. Δηλαδή χωρίς οργή, χωρίς λύπη ή ντροπή, χωρίς εκδίκηση, ακόμη και ενθουσιασμό. Πάντα να δίνει σε κάθε αποστολή, την μεγαλύτερη σημασία στους ελιγμούς και στα τεχνάσματα, στον αιφνιδιασμό και στις αστραπιαίες κινήσεις όταν παρουσιαστεί η ευκαιρία. Αν δεν υπάρχουν πολλές πιθανότητες να νικήσουμε, το καλύτερο είναι να αποφεύγουμε την μάχη. Δίνει και τονίζει πάντα στο εξαιρετικό αυτό κείμενο, ο Σούν Τσού, την χωρίς συμπλοκή αρχικά επιτυχία. Μόνο αν εξαντλήσουμε αυτές τις πιθανότητες, τότε θα υποχρεωθούμε στην αναπόφευκτη σύγκρουση.
Αν αποφασιστεί τελικά η σύγκρουση, τότε δύο είναι οι τρόποι που πρέπει να δράσει το στράτευμα. Ο πρώτος είναι η άμεση επίθεση κατά του εχθρού, αυτό που ονομάζεται κατά μέτωπο επίθεση και είναι η Δύναμη Τσένγκ.Ο δεύτερος τρόπος είναι έμμεση προσέγγιση. Κάτι που ο εχθρός δεν θα το περιμένει. Η συμβουλή του Σούν Τζού είναι να χρησιμοποιούν κυρίως αυτήν την Δύναμη, που ονομάζεται και Τσί.
Είναι ο πρώτος Στρατηγός που συστηματοποίησε τις Τεχνικές Στρατηγικής, ενσωματώνοντας ταυτόχρονα και την Ταοϊστική Φιλοσοφία. Αυτές λοιπόν οι οδηγίες του Στρατηγού Σούν Τζού είναι μία βάση εκπαίδευσης όλων των στρατιωτικών, όπως επίσης μπορεί να είναι οδηγός για την δράση του κάθε ανθρώπου. Εκεί είναι που βρίσκεται και η μεγαλύτερη αξία του, αφού γίνεται πια ένα διαχρονικό έργο. Ένα έργο δηλαδή που γράφτηκε 2500 χρόνια πριν και όμως είναι ένας οδηγός για τον σημερινό άνθρωπο και για τις πιο πολλές καταστάσεις του Πολιτισμού μας. Σήμερα πολλοί είναι εκείνοι που τον έχουν σαν παράδειγμα αποτελεσματικής Στρατηγικής, όπως Στρατιωτικοί και Στρατιωτικές Ακαδημίες γενικότερα, αλλά και άνθρωποι των Γραμμάτων και των Σύγχρονων Επιστημών.
Ο Σούν Τζού μπορούσε να πετύχει αυτό που άλλοι θεωρούσαν τελείως αδύνατο να επιτευχθεί. Ένα γνωστό γεγονός είναι αυτό με την επίκριση που δέχτηκε από άλλους Στρατηγούς, όταν βρίσκονταν σε μια πολύ μειονεκτική θέση και χρειάζονταν για να πολεμήσουν την επόμενη ημέρα πάνω από 2000 βέλη, τα οποία δεν είχαν. Τότε ο Σούν Τζού έστειλε το βράδυ δύο πλοιάρια γεμάτα άχυρα, να πλεύσουν στον ποταμό που βρίσκονταν, εναντίων του εχθρού. Ο Εχθρός νομίζοντας ότι γίνεται επίθεση μέσα στο σκοτάδι, γέμισαν με βέλη τα άχυρα, τα οποία συνέλεξαν οι στρατιώτες του Σούν Τζού, που με τη σειρά του τα παρέδωσε στους Στρατηγούς, λέγοντας πως τίποτα δεν είναι αδύνατο.
Μερικά αποσπάσματα από την « ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ» :
« Σκεφτείτε καλά και προσεκτικά πριν κάνετε μία κίνηση»
« Το να μην κάνεις λάθη είναι εκείνο που θεμελιώνει τη βεβαιότητα της νίκης»
« Δεν υπάρχει παράδειγμα χώρας που να επωφελήθηκε από ένα πόλεμο που τραβάει σε μάκρος»
« Το να αρχίσετε με κομπασμούς αλλά μετά να τρομάξετε από την δύναμη του εχθρού, αυτό δείχνει μεγάλη έλλειψη πληροφοριών»
« Η άριστη ενέργεια στον πόλεμο είναι να υποταχτεί ο εχθρός χωρίς μάχη»
« Ο Σκοπός του πολέμου είναι η ειρήνη».
Το πραγματικό του όνομα ήταν Σου Βου και γεννήθηκε στο Λήη Αν, του βασιλείου Τσίι, ( σήμερα ονομάζεται Χούιμινγκ της Επαρχίας Σανγκτόνγκ). Η ημερομηνία γέννησής του είναι περίπου στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ. Έγραψε το πολύ γνωστό βιβλίο, που αποτελείται από 13 κεφάλαια και ονομάζεται « Τέχνη του Πολέμου».
Σύμφωνα με τον γνωστό χρονικογράφο Σου Μα Τσιέν, αυτό το βιβλίο, στάθηκε η αφορμή να τον προσέξει ο βασιλιάς Χο Λού, ο οποίος και του ανέθεσε έτη συνέχεια την διοίκηση των στρατευμάτων του βασιλείου του.
Επί αρκετά χρόνια ο στρατός του βασιλιά αυτού νικούσε συνεχώς τους μόνιμους αντιπάλους και στη διάρκεια αυτή είναι που πέθανε και ο στρατηγός Σούν Τζού.
Ο ίδιος ο βασιλιάς σκοτώθηκε περίπου στο 496 π.χ.
Αυτοί που διαδέχτηκαν τον Σούν Τζού ακολούθησαν τα διδάγματά του με αποτέλεσμα να συνεχίζουν να έχουν πάντα επιτυχίες. Αργότερα που ξεχάστηκαν οι οδηγίες του, είναι που ήρθε και η ήτα του βασιλείου του Βού και έτσι το κράτος διαλύθηκε.
Ο Σούν Τσού είχε συγκεντρώσει όλη την σοφία του στο έργο του « Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ». Είναι γενικά ένα μικρό κείμενο που αποτελείτε από δεκατρία κεφάλαια. Μέσα από το έργο του αυτό ο μεγάλος Στρατηγός, διδάσκει τα μυστικά του Πολέμου, με έναν απλό και σαφή τρόπο και πολύ συμπυκνωμένο περιεχόμενο επίσης. Σε όλες τις ιδέες του διαφαίνεται το κεντρικό νόημα που δεν είναι άλλο από τα στόχο του να αποφύγει κανείς τον πόλεμο και γενικά να φτάσει στο να κερδίζει επιτυχίες χωρίς συγκρούσεις. Λέει ότι πράγματι ο πόλεμος επιφέρει καταστρεπτικές συνέπειες και πολύ περισσότερες αυτός ο μακροχρόνιος πόλεμος.
Κάθε στρατιωτικός ηγέτης, μας λέει ο Σούν Τσού, πως πρέπει για να κερδίσει, να χρησιμοποιήσει την πανουργία, να γνωρίζει καλά όλους τους παράγοντες που επηρεάζουν την κάθε κατάσταση. Τέτοιοι παράγοντες είναι ο Στόχος της αποστολής του, η κατάσταση του στρατεύματος, η δύναμη του εχθρικού στρατεύματος, το έδαφος, τον καιρό και τον διαθέσιμο χρόνο. Σε όλα αυτά πρέπει πάντα να έχει σωστή εκτίμηση, να μην επηρεάζεται από τις διαφορετικές απόψεις και να μην ενεργήσει με στερεότυπους κανόνες. Θα πρέπει την κάθε φορά να λειτουργήσει σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει μπροστά του.
Επίσης να αποφεύγει να ενεργεί επηρεασμένος από τα διάφορα συναισθήματα, να έχει πάντα έναν ήρεμο νου και μια σταθερή εκτίμηση. Δηλαδή χωρίς οργή, χωρίς λύπη ή ντροπή, χωρίς εκδίκηση, ακόμη και ενθουσιασμό. Πάντα να δίνει σε κάθε αποστολή, την μεγαλύτερη σημασία στους ελιγμούς και στα τεχνάσματα, στον αιφνιδιασμό και στις αστραπιαίες κινήσεις όταν παρουσιαστεί η ευκαιρία. Αν δεν υπάρχουν πολλές πιθανότητες να νικήσουμε, το καλύτερο είναι να αποφεύγουμε την μάχη. Δίνει και τονίζει πάντα στο εξαιρετικό αυτό κείμενο, ο Σούν Τσού, την χωρίς συμπλοκή αρχικά επιτυχία. Μόνο αν εξαντλήσουμε αυτές τις πιθανότητες, τότε θα υποχρεωθούμε στην αναπόφευκτη σύγκρουση.
Αν αποφασιστεί τελικά η σύγκρουση, τότε δύο είναι οι τρόποι που πρέπει να δράσει το στράτευμα. Ο πρώτος είναι η άμεση επίθεση κατά του εχθρού, αυτό που ονομάζεται κατά μέτωπο επίθεση και είναι η Δύναμη Τσένγκ.Ο δεύτερος τρόπος είναι έμμεση προσέγγιση. Κάτι που ο εχθρός δεν θα το περιμένει. Η συμβουλή του Σούν Τζού είναι να χρησιμοποιούν κυρίως αυτήν την Δύναμη, που ονομάζεται και Τσί.
Είναι ο πρώτος Στρατηγός που συστηματοποίησε τις Τεχνικές Στρατηγικής, ενσωματώνοντας ταυτόχρονα και την Ταοϊστική Φιλοσοφία. Αυτές λοιπόν οι οδηγίες του Στρατηγού Σούν Τζού είναι μία βάση εκπαίδευσης όλων των στρατιωτικών, όπως επίσης μπορεί να είναι οδηγός για την δράση του κάθε ανθρώπου. Εκεί είναι που βρίσκεται και η μεγαλύτερη αξία του, αφού γίνεται πια ένα διαχρονικό έργο. Ένα έργο δηλαδή που γράφτηκε 2500 χρόνια πριν και όμως είναι ένας οδηγός για τον σημερινό άνθρωπο και για τις πιο πολλές καταστάσεις του Πολιτισμού μας. Σήμερα πολλοί είναι εκείνοι που τον έχουν σαν παράδειγμα αποτελεσματικής Στρατηγικής, όπως Στρατιωτικοί και Στρατιωτικές Ακαδημίες γενικότερα, αλλά και άνθρωποι των Γραμμάτων και των Σύγχρονων Επιστημών.
Ο Σούν Τζού μπορούσε να πετύχει αυτό που άλλοι θεωρούσαν τελείως αδύνατο να επιτευχθεί. Ένα γνωστό γεγονός είναι αυτό με την επίκριση που δέχτηκε από άλλους Στρατηγούς, όταν βρίσκονταν σε μια πολύ μειονεκτική θέση και χρειάζονταν για να πολεμήσουν την επόμενη ημέρα πάνω από 2000 βέλη, τα οποία δεν είχαν. Τότε ο Σούν Τζού έστειλε το βράδυ δύο πλοιάρια γεμάτα άχυρα, να πλεύσουν στον ποταμό που βρίσκονταν, εναντίων του εχθρού. Ο Εχθρός νομίζοντας ότι γίνεται επίθεση μέσα στο σκοτάδι, γέμισαν με βέλη τα άχυρα, τα οποία συνέλεξαν οι στρατιώτες του Σούν Τζού, που με τη σειρά του τα παρέδωσε στους Στρατηγούς, λέγοντας πως τίποτα δεν είναι αδύνατο.
Μερικά αποσπάσματα από την « ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ» :
« Σκεφτείτε καλά και προσεκτικά πριν κάνετε μία κίνηση»
« Το να μην κάνεις λάθη είναι εκείνο που θεμελιώνει τη βεβαιότητα της νίκης»
« Δεν υπάρχει παράδειγμα χώρας που να επωφελήθηκε από ένα πόλεμο που τραβάει σε μάκρος»
« Το να αρχίσετε με κομπασμούς αλλά μετά να τρομάξετε από την δύναμη του εχθρού, αυτό δείχνει μεγάλη έλλειψη πληροφοριών»
« Η άριστη ενέργεια στον πόλεμο είναι να υποταχτεί ο εχθρός χωρίς μάχη»
« Ο Σκοπός του πολέμου είναι η ειρήνη».
nea-acropoli
Κριτική του Βιβλίου
Η περίοδος συγγραφής του εγχειριδίου του πολέμου παραμένει αινιγματική (περίπου στο 400 π.Χ. το τοποθετεί η επικρατέστερη άποψη), με την ίδια την ύπαρξη του Σουν Τσού ως υπαρκτό πρόσωπο να τίθεται εν αμφιβόλω.
"Η τέχνη του πολέμου" έχει σωθεί σε αρκετά αντίγραφα και είναι ένας πληρέστατος οδηγός προς κάθε υποψήφιο στρατιωτικό ηγέτη. Διδάσκεται σε πολλές στρατιωτικές ακαδημίες ανά τον πλανήτη, καθώς διαθέτει την αξιοθαύμαστη ιδιότητα να αναφέρεται στις διαχρονικές αντιξοότητες και προβληματικές που αντιμετωπίζει ένας στρατιωτικός, από δεκανέας έως στρατάρχης.
Στο έργο συνυπάρχουν οι θεωρητικές αναλύσεις, τα πρακτικά παραδείγματα και οι γοητευτικές ιστορίες που τεκμηριώνουν τις θέσεις του συγγραφέα. Είναι ένα ανάγνωσμα ευχάριστο και ενδιαφέρον, καθώς φανερώνει μια τρομερή ικανότητα διείσδυσης στην ανθρώπινη ψυχολογία.
Μόνο μερικά αποσπάσματα :
→ Ο έμπειρος μαχητής δεν απαιτεί πολλά από κάθε άτομο, αλλά αποβλέπει στην συνδυασμένη ενέργεια. Λαμβάνει υπόψη του την ατομική ικανότητα του καθενός, χρησιμοποιεί τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητές του και δεν ζητάει τελειότητα από εκείνους που δεν έχουν προσόντα.
→ Αν ο εχθρός αναπαύεται, καταπόνησέ τον. Αν έχει στρατοπεδεύσει ήσυχα, ανάγκασέ τον να μετακινηθεί. Αν είναι καλά εφοδιασμένος, κάνε τον να πεινάσει. Να κινείσαι σε σημεία που ο εχθρός πρέπει να σπεύσει να υπερασπίσει, να κινείσαι γρήγορα σε μέρη που δεν σε περιμένει.
→ Επιδέξιος στην επίθεση είναι ο στρατηγός, του οποίου ο αντίπαλος δεν ξέρει τί να υπερασπίσει. Επιδέξιος στην άμυνα είναι ο στρατηγός, του οποίου ο αντίπαλος δεν ξέρει τί να προσβάλλει.
→ Να μηχανορραφείς μέχρι να ανακαλύψεις τα σχέδια του εχθρού και τις πιθανότητες επιτυχίας τους. Ξεσήκωνέ τον για να μελετήσεις τον τρόπο δράσεις του. Ανάγκασέ τον να αποκαλυφθεί για να βρεις τα τρωτά σημεία του. Να συγκρίνεις το στρατό σου με τον αντίπαλο για να ξέρεις που υπερτερείς και που υπολείπεσαι. Στον πόλεμο η μέθοδος είναι να αποφεύγουμε ό,τι είναι ισχυρό και να προσβάλλουμε ό,τι είναι ασθενές
‘’Στη μάχη του στρατηγού Βού Τσί εναντίον του κράτους του Τσίν, ένας στρατιώτης του με απαράμιλλο θάρρος όρμησε μόνος του και επέστρεψε στις γραμμές του με δύο κεφάλια αντιπάλων. Ο Βού Τσί τον εκτέλεσε αμέσως, λέγοντας ότι στ’ αλήθεια ήταν καλός στρατιώτης, αλλά ενήργησε χωρίς διαταγή.’’
‘’Να παραπλανείς τους καλύτερους και σοφότερους ανθρώπους του εχθρού ώστε να μείνει ο ηγεμόνας χωρίς συμβούλους. Στείλε προδότες για να εκμηδενίσεις την κυβερνητική πολιτική του. Να υποδαυλίζεις τις δολοπλοκίες και τις απάτες, να σπέρνεις διχόνοια μεταξύ του ηγεμόνα και των συμβούλων του. Με κάθε τέχνασμα να προκαλείς τον εκφυλισμό των ανθρώπων του και τη σπατάλη του θησαυρού του. Να διαφθείρεις τα ήθη με ύπουλα δώρα που οδηγούν στις καταχρήσεις. Να ταράζεις και να αναστατώνεις το μυαλό του εχθρικού ηγεμόνα χαρίζοντάς του ελκυστικές γυναίκες’’.
Πέντε επικίνδυνα σφάλματα που μπορεί να κάνει ένας στρατηγός
α) Η απερισκεψία, που οδηγεί στην καταστροφή.
β) Η δειλία, που οδηγεί στην αιχμαλωσία.
γ) Η υπερβολική ευθιξία σε θέματα τιμής
δ) Ο επιπόλαιος χαρακτήρας, που εξάπτεται από τις προκλήσεις.
ε) Η υπερβολική φροντίδα για τους άνδρες του.
→ Αν ο στρατός μας είναι μικρότερος από τον εχθρικό, αυτό δεν έχει και μεγάλη σημασία. Σημαίνει μόνο ότι δεν μπορούμε να κάνουμε κατά μέτωπο επίθεση.
→ Οι πολλές τιμωρίες προδίδουν τρομερή εξάντληση, γιατί η πειθαρχία χαλαρώνει και χρειάζεται μεγάλη σκληρότητα για να κρατηθούν οι στρατιώτες. Οι στρατιώτες αφοσιώνονται σιγα – σιγά στον ηγέτη τους. Αν τους τιμωρήσεις πριν σου γίνουν αφοσιωμένοι, δεν θα είναι υπάκουοι. Κι αν, όταν σου είναι αφοσιωμένοι, δεν επιβάλλεις ποινές, πάλι δεν θα είναι υπάκουοι.
→ Να είσαι κοντά στο σκοπό σου, ενώ ο εχθρός είναι ακόμη μακριά, να περιμένεις με άνεση, ενώ ο εχθρός μοχθεί, να είσαι χορτάτος όταν ο εχθρός λιμοκτονεί. Να αποφύγεις τον εχθρό που βρίσκεται σε τέλεια τάξη και έχει παραταχθεί με ηραμία και σιγουριά. Μη συγκρούεσαι με ένα στρατό που επιστρέφει στην πατρίδα του. Αυτός που επιστρέφει σπίτι του θα αγωνιστεί απελπισμένα εναντίον οποιουδήποτε του φράξει το δρόμο. Όταν περικυκλώνεις ένα στρατό, άφηνέ του μια διέξοδο για να πιστέψει ότι υπάρχει κάποια όδός σωτηρίας και να μην πολεμήσει αποφασισμένος να πεθάνει. Μην πιέζεις πολύ έναν απελπισμένο εχθρό.
Κριτική του Βιβλίου
Η περίοδος συγγραφής του εγχειριδίου του πολέμου παραμένει αινιγματική (περίπου στο 400 π.Χ. το τοποθετεί η επικρατέστερη άποψη), με την ίδια την ύπαρξη του Σουν Τσού ως υπαρκτό πρόσωπο να τίθεται εν αμφιβόλω.
"Η τέχνη του πολέμου" έχει σωθεί σε αρκετά αντίγραφα και είναι ένας πληρέστατος οδηγός προς κάθε υποψήφιο στρατιωτικό ηγέτη. Διδάσκεται σε πολλές στρατιωτικές ακαδημίες ανά τον πλανήτη, καθώς διαθέτει την αξιοθαύμαστη ιδιότητα να αναφέρεται στις διαχρονικές αντιξοότητες και προβληματικές που αντιμετωπίζει ένας στρατιωτικός, από δεκανέας έως στρατάρχης.
Στο έργο συνυπάρχουν οι θεωρητικές αναλύσεις, τα πρακτικά παραδείγματα και οι γοητευτικές ιστορίες που τεκμηριώνουν τις θέσεις του συγγραφέα. Είναι ένα ανάγνωσμα ευχάριστο και ενδιαφέρον, καθώς φανερώνει μια τρομερή ικανότητα διείσδυσης στην ανθρώπινη ψυχολογία.
Μόνο μερικά αποσπάσματα :
→ Ο έμπειρος μαχητής δεν απαιτεί πολλά από κάθε άτομο, αλλά αποβλέπει στην συνδυασμένη ενέργεια. Λαμβάνει υπόψη του την ατομική ικανότητα του καθενός, χρησιμοποιεί τον καθένα ανάλογα με τις δυνατότητές του και δεν ζητάει τελειότητα από εκείνους που δεν έχουν προσόντα.
→ Αν ο εχθρός αναπαύεται, καταπόνησέ τον. Αν έχει στρατοπεδεύσει ήσυχα, ανάγκασέ τον να μετακινηθεί. Αν είναι καλά εφοδιασμένος, κάνε τον να πεινάσει. Να κινείσαι σε σημεία που ο εχθρός πρέπει να σπεύσει να υπερασπίσει, να κινείσαι γρήγορα σε μέρη που δεν σε περιμένει.
→ Επιδέξιος στην επίθεση είναι ο στρατηγός, του οποίου ο αντίπαλος δεν ξέρει τί να υπερασπίσει. Επιδέξιος στην άμυνα είναι ο στρατηγός, του οποίου ο αντίπαλος δεν ξέρει τί να προσβάλλει.
→ Να μηχανορραφείς μέχρι να ανακαλύψεις τα σχέδια του εχθρού και τις πιθανότητες επιτυχίας τους. Ξεσήκωνέ τον για να μελετήσεις τον τρόπο δράσεις του. Ανάγκασέ τον να αποκαλυφθεί για να βρεις τα τρωτά σημεία του. Να συγκρίνεις το στρατό σου με τον αντίπαλο για να ξέρεις που υπερτερείς και που υπολείπεσαι. Στον πόλεμο η μέθοδος είναι να αποφεύγουμε ό,τι είναι ισχυρό και να προσβάλλουμε ό,τι είναι ασθενές
‘’Στη μάχη του στρατηγού Βού Τσί εναντίον του κράτους του Τσίν, ένας στρατιώτης του με απαράμιλλο θάρρος όρμησε μόνος του και επέστρεψε στις γραμμές του με δύο κεφάλια αντιπάλων. Ο Βού Τσί τον εκτέλεσε αμέσως, λέγοντας ότι στ’ αλήθεια ήταν καλός στρατιώτης, αλλά ενήργησε χωρίς διαταγή.’’
‘’Να παραπλανείς τους καλύτερους και σοφότερους ανθρώπους του εχθρού ώστε να μείνει ο ηγεμόνας χωρίς συμβούλους. Στείλε προδότες για να εκμηδενίσεις την κυβερνητική πολιτική του. Να υποδαυλίζεις τις δολοπλοκίες και τις απάτες, να σπέρνεις διχόνοια μεταξύ του ηγεμόνα και των συμβούλων του. Με κάθε τέχνασμα να προκαλείς τον εκφυλισμό των ανθρώπων του και τη σπατάλη του θησαυρού του. Να διαφθείρεις τα ήθη με ύπουλα δώρα που οδηγούν στις καταχρήσεις. Να ταράζεις και να αναστατώνεις το μυαλό του εχθρικού ηγεμόνα χαρίζοντάς του ελκυστικές γυναίκες’’.
Πέντε επικίνδυνα σφάλματα που μπορεί να κάνει ένας στρατηγός
α) Η απερισκεψία, που οδηγεί στην καταστροφή.
β) Η δειλία, που οδηγεί στην αιχμαλωσία.
γ) Η υπερβολική ευθιξία σε θέματα τιμής
δ) Ο επιπόλαιος χαρακτήρας, που εξάπτεται από τις προκλήσεις.
ε) Η υπερβολική φροντίδα για τους άνδρες του.
→ Αν ο στρατός μας είναι μικρότερος από τον εχθρικό, αυτό δεν έχει και μεγάλη σημασία. Σημαίνει μόνο ότι δεν μπορούμε να κάνουμε κατά μέτωπο επίθεση.
→ Οι πολλές τιμωρίες προδίδουν τρομερή εξάντληση, γιατί η πειθαρχία χαλαρώνει και χρειάζεται μεγάλη σκληρότητα για να κρατηθούν οι στρατιώτες. Οι στρατιώτες αφοσιώνονται σιγα – σιγά στον ηγέτη τους. Αν τους τιμωρήσεις πριν σου γίνουν αφοσιωμένοι, δεν θα είναι υπάκουοι. Κι αν, όταν σου είναι αφοσιωμένοι, δεν επιβάλλεις ποινές, πάλι δεν θα είναι υπάκουοι.
→ Να είσαι κοντά στο σκοπό σου, ενώ ο εχθρός είναι ακόμη μακριά, να περιμένεις με άνεση, ενώ ο εχθρός μοχθεί, να είσαι χορτάτος όταν ο εχθρός λιμοκτονεί. Να αποφύγεις τον εχθρό που βρίσκεται σε τέλεια τάξη και έχει παραταχθεί με ηραμία και σιγουριά. Μη συγκρούεσαι με ένα στρατό που επιστρέφει στην πατρίδα του. Αυτός που επιστρέφει σπίτι του θα αγωνιστεί απελπισμένα εναντίον οποιουδήποτε του φράξει το δρόμο. Όταν περικυκλώνεις ένα στρατό, άφηνέ του μια διέξοδο για να πιστέψει ότι υπάρχει κάποια όδός σωτηρίας και να μην πολεμήσει αποφασισμένος να πεθάνει. Μην πιέζεις πολύ έναν απελπισμένο εχθρό.
en-garde
Εάν η αξία ενός έργου κρίνεται από τη διαχρονικότητα του -και κρίνεται!- ο Κινέζος Σουν Τσου θα πρέπει να καταταγεί ανάμεσα στους σπουδαιότερους συγγραφείς που ανέδειξε η ανθρωπότητα. Γιατί Η Τέχνη του Πολέμου -η αρχαιότερη γνωστή πραγματεία με παρόμοιο θέμα-δεν ξεπεράστηκε ποτέ. Ακόμη και το έργο του Κλαούζε-Bιτς, Περί Πολέμου, γραμμένο δυο χιλιάδες χρόνια αργότερα, δεν διαθέτει την ίδια καθαρότητα, διεισδυτικότητα και φρεσκάδα.
Στη διάρκεια των αιώνων, αμέτρητοι Κινέζοι μελετητές καταπιάστηκαν με την περί πολέμου πραγματεία του Σουν Τσου, σε μια προσπάθεια να σκιαγραφήσουν την προσωπικότητα του συγγραφέα και να προσδιορίσουν το χρόνο συγγραφής του έργου του. Επικρατέστερη μοιάζει η άποψη που τοποθετεί την Τέχνη του Πολέμου στην «κλασική» κινεζική περίοδο, ειδικότερα μεταξύ του 400 π.Χ. και του 320 π.Χ.
Ο Σουν Τσου γεννήθηκε στο κρατίδιο του Τσι. Η πραγματεία του γύρω από την Τέχνη του Πολέμου τράβηξε γρήγορα την προσοχή του Χο Λου, Βασιλιά του Βου. Από εκείνη την πρώτη γνωριμία του Σουν Τσου με τον βασιλιά, έχει διασωθεί το ακόλουθο ενδιαφέρον περιστατικό: Ο Χο Λου κάλεσε τον Σουν Τσου και του είπε: «Διάβασα πολύ προσεκτικά τα δεκατρία κεφάλαια του Βιβλίου σας. Μήπως θα μπορούσατε να μου κάνετε μια μικρή επίδειξη του πώς εφαρμόζεται πρακτικά η θεωρία σας -ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τον έλεγχο των στρατευμάτων;»
«Θα μπορούσα», απάντησε ο Σουν Τσου.
«Και μήπως θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε στην επίδειξη γυναίκες;» συνέχισε ο Βασιλιάς.
«Βεβαίως», είπε χωρίς δισταγμό ο Σουν Τσου.
Έτσι, δόθηκε διαταγή να φέρουν από το παλάτι 180 όμορφες γυναίκες. Ο Σουν Τσου τις χώρισε σε δυο λόχους και έθεσε επικεφαλής τις δυο πιο αγαπημένες παλλακίδες του Βασιλιά. Ύστερα έδειξε στα κορίτσια πώς να κρατούν το δόρυ και ρώτησε: «Ξέρετε τη διαφορά ανάμεσα στο «Μπροστά» και το «Πίσω», το «Αριστερά» και το «Δεξιά»;
«Την ξέρουμε», απάντησαν εκείνα.
«Ωραία», είπε ο Σουν Τσου. «Τώρα, όταν σας δώσω τη διαταγή «Μέτωπο εμπρός», θα κοιτάξετε κατευθείαν μπροστά. Όταν σας πω «Μεταβολή», θα κάνετε μισή στροφή, ώστε να κοιτάξετε όλες προς τα πίσω. Όταν σας πω «Επ’ αριστερά», θα γυρίσετε προς τη μεριά του αριστερού σας χεριού. Κι όταν σας πω «Επί δεξιά», θα γυρίσετε προς τη μεριά του δεξιού σας χεριού».
Οι γυναίκες είπαν «Καταλάβαμε» και τότε ο Σουν Τσου, αφού τους εξήγησε ποιο χτύπημα του τύμπανου αντιστοιχούσε σε κάθε παράγγελμα, τους μοίρασε τα δόρατα και έδωσε το σύνθημα: «Επί δεξιά». Τα κορίτσια, όμως, αντί να υπακούσουν, ξέσπασαν σε γέλια. Τότε ο Σουν Τσου είπε ήρεμα: «Εάν τα παραγγέλματα δεν είναι σαφή και οι διαταγές δεν είναι απόλυτα κατανοητές, το λάθος είναι του στρατηγού». Ύστερα επανέλαβε τρεις φορές τα παραγγέλματα, τα εξήγησε πέντε, και έδωσε το παράγγελμα: «Επ’ αριστερά». Τα κορίτσια ξέσπασαν, γι’ άλλη μια φορά, σε γέλια.
Τότε ο Σουν Τσου, πάντα το ίδιο ήρεμος, είπε: «Όταν τα παραγγέλματα δεν είναι σαφή και οι διαταγές δεν είναι απόλυτα κατανοητές, το λάθος είναι του στρατηγού. Όταν, όμως, οι διαταγές είναι σαφείς και κατανοητές, αλλά οι στρατιώτες δεν υπακούουν, τότε το λάθος είναι των αξιωματικών τους». Και λέγοντας αυτά, διέταξε να αποκεφαλίσουν οι δυο επικεφαλής των λόχων! Ο Βασιλιάς που παρακολουθούσε τη σκηνή από ψηλά, μόλις αντιλήφθηκε ότι οι δυο ευνοούμενες του θα έμεναν χωρίς κεφάλι, έσπευσε να μηνύσει στον Σουν Τσου: «Είμαι απόλυτα ικανοποιημένος από την επίδειξη σας. Αλλά εάν στερηθώ τις δυο αυτές παλλακίδες, το φαγητό και το ποτό μου θα χάσουν τη γεύση τους. Επιθυμία μου, λοιπόν, είναι να μην αποκεφαλιστούν».
Οπότε, ο Σουν Τσου απάντησε: «Ο υπηρέτης σας έχει κάνει ήδη δεκτό το διορισμό του ως Διοικητή και όταν ένας διοικητής ηγείται του στρατού, δεν υποχρεούται να υπακούει σε όλες τις διαταγές του ηγεμόνα του». Αμέσως μετά, έδωσε διαταγή να αποκεφαλιστούν οι δυο γυναίκες προς παραδειγματισμό και όρισε ως επικεφαλής δύο άλλες. Ύστερα, επανέλαβε τα παραγγέλματα με τη βοήθεια του τύμπανου και οι γυναίκες ανταποκρίθηκαν, χωρίς να κάνουν το παραμικρό λάθος. Και, Βέβαια, χωρίς να τολμήσει καμιά τους να γελάσει!
Τότε ο Σουν Τσου διαμήνυσε με αγγελιοφόρο στον βασιλιά: «Ο στρατός σας, κύριε, είναι πανέτοιμος. Μπορείτε να κατεβείτε και να τον επιθεωρήσετε Είναι πρόθυμος να κάνει ό,τι του ζητήσετε – ακόμα και να πέσει στη φωτιά».
Ωστόσο, η όρεξη του Βασιλιά για πειράματα είχε κοπεί. «Πες στο Στρατηγό», είπε στον αγγελιαφόρο, «ότι μπορεί να επιστρέφει στο στρατόπεδο του και να αναπαυθεί. Ο βασιλέας του δεν έχει καμιά διάθεση για επιθεώρηση».
Όταν ο Σουν Τσου έλαβε το μήνυμα, σχολίασε ατάραχα: «Ο Βασιλιάς αγαπάει τα λόγια, όχι όμως και τα έργα…»
Μολονότι, πάντως, ο Χο Λου δεν αγαπούσε ιδιαίτερα τα έργα, αναγνώρισε την ιδιοφυΐα του Σουν Τσου και τον έκανε στρατηγό. Την οριστική του, ωστόσο, δικαίωση, ο Σουν Τσου δεν οφείλει ούτε στους θρύλους που συνοδεύουν το όνομα του, ούτε στις πολυάριθμες επιστημονικές εργασίες Κινέζων μελετητών, αλλά σ’ ένα διάταγμα του αυτοκράτορα Σενγκ-τσουνγκ (1068-1085), το οποίο απαριθμούσε επτά «πολεμικούς κλασικούς» και όριζε ως υποχρεωτική τη μελέτη τους, από όσους φιλοδοξούσαν να αναδειχτούν στη στρατιωτική ιεραρχία. Στον κατάλογο αυτό, η πραγματεία του Σουν Τσου (σε έκδοση Τσάο Τσάο) κατείχε την πρώτη θέση.
Την εποχή που γράφτηκε Η Τέχνη του Πολέμου, η Κίνα απαρτιζόταν από οκτώ μεγάλα και κάμποσα μικρότερα κρατίδια, που συγκρούονταν αδιάκοπα μεταξύ τους. Οι αιμοδιψείς ηγεμόνες τους δεν σταματούσαν τον πόλεμο, παρά για να στρατολογήσουν και να εκπαιδεύσουν κι άλλους χωρικούς, καθώς από τους προηγούμενους δεν είχε μείνει ρουθούνι! Είναι ζήτημα εάν σε διάρκεια εκατόν πενήντα ετών -μεταξύ του 450 π.Χ. και του 300 π.Χ.- υπήρξε στρατηγός που να πέθανε στο κρεβάτι του! Ωστόσο, ακόμα και σ’ αυτή τη χαοτική περίοδο, υπήρχαν κάποιοι που αποτελούσαν εξαίρεση, που αποκήρυσσαν το έγκλημα και ήταν αντίθετοι στην παραφροσύνη του πολέμου. Ένας από αυτούς ήταν και ο Μο Τι (479-381 π.Χ.), που καταδίκαζε κάθε μορφή επιθετικού πολέμου.
Παρά τον συνεχή αναβρασμό της περιόδου εκείνης, το εμπόριο ευημερούσε -στα πλαίσια μιας νομοθεσίας που τιμωρούσε με θάνατο ή ακρωτηριασμό μερικές χιλιάδες (βίο) αδικήματα- και η πολιτική κατάσταση άφηνε περιθώρια για την ανάδειξη ταλέντων σε κάθε τομέα δραστηριότητας, και ιδιαίτερα σε κείνον της πολεμικής τέχνης. Έτσι, αναδείχτηκαν μια σειρά από στρατιωτικές αυθεντίες και άνθισε η κατασκοπεία. Όσο για τη διπλωματία, αυτή Βασιζόταν αποκλειστικά στη δωροδοκία, το δόλο και την απάτη.
Μάταια ο Κομφούκιος περιφερόταν από το ένα κρατίδιο στο άλλο, σε μια προσπάθεια να πείσει τους ηγεμόνες της εποχής να σταματήσουν το αιματοκύλισμα και να επιστρέψουν στον ίσιο δρόμο. Έτσι, ενώ οι ηθικολόγοι δεν είχαν συχνά να φάνε, οι μεγάλοι δάσκαλοι της στρατιωτικής επιστήμης ζούσαν Βασιλικά – για όσο, τουλάχιστον, διάστημα οι συμβουλές τους αποδεικνύονταν σωστές.
Με δεδομένες τις επεκτατικές τάσεις των ισχυρότερων κρατιδίων, με τον πόλεμο να αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της πολιτικής ισχύος, και με την παράλληλη διάδοση της χρήσης του σιδήρου -που, αν και γνωστός στην Κίνα από τις αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα, έγινε κοινό κτήμα έναν σχεδόν αιώνα αργότερα- η ανάγκη μιας ολοκληρωμένης πολεμικής θεωρίας ήταν πιο αναγκαία από ποτέ. Και ο πρώτος που τη διατύπωσε ήταν ο συγγραφέας των δεκατριών κεφαλαίων της Τέχνης του Πολέμου.
Ο Σουν Τσου, ωστόσο, δεν είναι ένας ακόμα αιμοδιψής στρατηγός της εποχής. Ήδη από την πρώτη σελίδα της πραγματείας του, κάνει σαφές ότι ο πόλεμος δεν μπορεί παρά να είναι η έσχατη λύση. Ακόμα και τότε, όμως, θα πρέπει να φροντίζουμε να διεξάγεται στο ελάχιστο δυνατό διάστημα, να έχει το ελάχιστο δυνατό κόστος σε ζωές και προσπάθεια, και να επιφέρει τις ελάχιστες δυνατές απώλειες στον εχθρό.
Ο Σουν Τσου είχε πλήρη επίγνωση των οικονομικών επιπτώσεων του πολέμου. Οι αναφορές του στις πληθωριστικές πιέσεις που επιφέρει, στην έλλειψη τροφίμων που προκαλεί, και στα πρόσθετα βάρη που φορτώνει στις πλάτες του λαού, δείχνουν ότι αναγνώριζε τη σπουδαιότητα αυτών των παραγόντων – που, μέχρι σήμερα, οι εμπόλεμοι συνηθίζουν να παραβλέπουν. «Καμιά χώρα δεν ωφελήθηκε ποτέ από έναν παρατεταμένο πόλεμο», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Για τον Σουν Τσου, η πρώτη επίθεση που εξαπολύει ένας ιδιοφυής στρατηγός, είναι εναντίον του πνεύματος του εχθρού. Αυτό φροντίζει να χειραγωγήσει, πριν κάνει το επόμενο βήμα. Εξίσου σημαντικά για τον Κινέζο θεωρητικό του πολέμου είναι η ταχύτητα, η ετοιμότητα, η προσαρμοστικότητα, η αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων που προσφέρει ο καιρός και το έδαφος, και -φυσικά- οι μυστικές επιχειρήσεις
«Θα μπορούσαν ποτέ να έχουν εφαρμογή, στο σύγχρονο κόσμο, τακτικές που αναπτύχθηκαν και εφαρμόστηκαν δυόμιση χιλιάδες χρόνια πριν;» ίσως αναρωτηθεί κάποιος;
Η απάντηση είναι «Ναι!» Γιατί μπορεί τα σπαθιά και τα ακόντια ν’ αντικαταστάθηκαν με «έξυπνα» όπλα, αλλά η φιλοσοφία του πολέμου δεν άλλαξε. Όπως δεν άλλαξαν η ηθική και οι κανόνες του. Θα έλεγε μάλιστα κανείς, ότι οι αυτοί οι τελευταίοι βρίσκουν ακόμα πιο πρόσφορο έδαφος στην εποχή μας, καθώς ο πόλεμος -πάντα το ίδιο σκληρός- έχει μεταφερθεί από τα πεδία των μαχών στα πεδία των επιχειρήσεων. Γιατί πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς τις ομοιότητες μεταξύ ενός βιβλίου, αφιερωμένου στην τέχνη του πολέμου, κι ενός άλλου αφιερωμένου στην τέχνη του μάνατζμεντ;
«Εν καιρώ πολέμου, απαιτείται προσαρμοστικότητα και ευελιξία!» γράφει ο Σουν Τσου, το 500 π.Χ.
Μερικά λόγια του Σουν Τσου από το Βιβλίο του
Κάθε πόλεμος βασίζεται στην παραπλάνηση
Στήλη σκόνης που ανεβαίνει ψηλά, είναι σημάδι ότι πλησιάζουν τέθριππα. Σκόνη που μένει να αιωρείται χαμηλά και σε μεγάλη έκταση, είναι σημάδι ότι πλησιάζει το πεζικό.
Όταν, χωρίς προηγούμενη συνεννόηση, ο εχθρός ζητάει ανακωχή, συνωμοτεί.
Όταν τα στρατεύματα του κινούνται με ταχύτητα και παρατάσσει τ’ άρματα μάχης του, περιμένει ενισχύσεις.
«Ο Τσανγκ Γιου λέει πως όταν ένας στρατός “καίει τα πλοία του” και “σπάει τις καραβάνες του”, αισθάνεται παγιδευμένος και θα πολεμήσει μέχρι θανάτου. Γουάνγκ Γιου: “Ο εχθρός ταΐζει σιτάρι τα άλογα του και οι άντρες τρώνε κρέας, προκειμένου να αυξήσουν τη δύναμη και την αντοχή τους. Εάν ο στρατός δεν έχει πια καραβάνες, δεν θα ξαναφάει. Εάν τα στρατεύματα δεν επιστρέφουν στις σκηνές τους, δεν σκέφτονται πια την επιστροφή στην πατρίδα και προτίθενται να δώσουν μια αποφασιστική μάχη”».
Εάν κάποιος με ρωτήσει «Είναι δυνατόν να έχει ένα στράτευμα μια τέτοια ακαριαία αντίδραση;» θα απαντήσω: «Είναι». Γιατί, μολονότι οι άντρες του Βου και του Γιούε αλληλομισούνται, εάν βρεθούν μαζί σ’ ένα πλοίο που θαλασσοδέρνεται, θα συνεργαστούν, όπως το δεξί χέρι με το αριστερό.
Ο στρατηγός θα πρέπει, επίσης, να αλλάζει τις μεθόδους του και να τροποποιεί τα σχέδια του, ώστε οι άλλοι να μην καταλαβαίνουν τι κάνει.
Από όλους όσοι απαρτίζουν το στράτευμα, κανένας δεν έχει τόσο στενές σχέσεις με το διοικητή όσο ένας μυστικός πράκτορας. Κανένας δεν ανταμείβεται πιο πλουσιοπάροχα. Και τίποτα δεν είναι πιο απόρρητο από τις μυστικές επιχειρήσεις.
Εάν η αξία ενός έργου κρίνεται από τη διαχρονικότητα του -και κρίνεται!- ο Κινέζος Σουν Τσου θα πρέπει να καταταγεί ανάμεσα στους σπουδαιότερους συγγραφείς που ανέδειξε η ανθρωπότητα. Γιατί Η Τέχνη του Πολέμου -η αρχαιότερη γνωστή πραγματεία με παρόμοιο θέμα-δεν ξεπεράστηκε ποτέ. Ακόμη και το έργο του Κλαούζε-Bιτς, Περί Πολέμου, γραμμένο δυο χιλιάδες χρόνια αργότερα, δεν διαθέτει την ίδια καθαρότητα, διεισδυτικότητα και φρεσκάδα.
Στη διάρκεια των αιώνων, αμέτρητοι Κινέζοι μελετητές καταπιάστηκαν με την περί πολέμου πραγματεία του Σουν Τσου, σε μια προσπάθεια να σκιαγραφήσουν την προσωπικότητα του συγγραφέα και να προσδιορίσουν το χρόνο συγγραφής του έργου του. Επικρατέστερη μοιάζει η άποψη που τοποθετεί την Τέχνη του Πολέμου στην «κλασική» κινεζική περίοδο, ειδικότερα μεταξύ του 400 π.Χ. και του 320 π.Χ.
Ο Σουν Τσου γεννήθηκε στο κρατίδιο του Τσι. Η πραγματεία του γύρω από την Τέχνη του Πολέμου τράβηξε γρήγορα την προσοχή του Χο Λου, Βασιλιά του Βου. Από εκείνη την πρώτη γνωριμία του Σουν Τσου με τον βασιλιά, έχει διασωθεί το ακόλουθο ενδιαφέρον περιστατικό: Ο Χο Λου κάλεσε τον Σουν Τσου και του είπε: «Διάβασα πολύ προσεκτικά τα δεκατρία κεφάλαια του Βιβλίου σας. Μήπως θα μπορούσατε να μου κάνετε μια μικρή επίδειξη του πώς εφαρμόζεται πρακτικά η θεωρία σας -ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τον έλεγχο των στρατευμάτων;»
«Θα μπορούσα», απάντησε ο Σουν Τσου.
«Και μήπως θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε στην επίδειξη γυναίκες;» συνέχισε ο Βασιλιάς.
«Βεβαίως», είπε χωρίς δισταγμό ο Σουν Τσου.
Έτσι, δόθηκε διαταγή να φέρουν από το παλάτι 180 όμορφες γυναίκες. Ο Σουν Τσου τις χώρισε σε δυο λόχους και έθεσε επικεφαλής τις δυο πιο αγαπημένες παλλακίδες του Βασιλιά. Ύστερα έδειξε στα κορίτσια πώς να κρατούν το δόρυ και ρώτησε: «Ξέρετε τη διαφορά ανάμεσα στο «Μπροστά» και το «Πίσω», το «Αριστερά» και το «Δεξιά»;
«Την ξέρουμε», απάντησαν εκείνα.
«Ωραία», είπε ο Σουν Τσου. «Τώρα, όταν σας δώσω τη διαταγή «Μέτωπο εμπρός», θα κοιτάξετε κατευθείαν μπροστά. Όταν σας πω «Μεταβολή», θα κάνετε μισή στροφή, ώστε να κοιτάξετε όλες προς τα πίσω. Όταν σας πω «Επ’ αριστερά», θα γυρίσετε προς τη μεριά του αριστερού σας χεριού. Κι όταν σας πω «Επί δεξιά», θα γυρίσετε προς τη μεριά του δεξιού σας χεριού».
Οι γυναίκες είπαν «Καταλάβαμε» και τότε ο Σουν Τσου, αφού τους εξήγησε ποιο χτύπημα του τύμπανου αντιστοιχούσε σε κάθε παράγγελμα, τους μοίρασε τα δόρατα και έδωσε το σύνθημα: «Επί δεξιά». Τα κορίτσια, όμως, αντί να υπακούσουν, ξέσπασαν σε γέλια. Τότε ο Σουν Τσου είπε ήρεμα: «Εάν τα παραγγέλματα δεν είναι σαφή και οι διαταγές δεν είναι απόλυτα κατανοητές, το λάθος είναι του στρατηγού». Ύστερα επανέλαβε τρεις φορές τα παραγγέλματα, τα εξήγησε πέντε, και έδωσε το παράγγελμα: «Επ’ αριστερά». Τα κορίτσια ξέσπασαν, γι’ άλλη μια φορά, σε γέλια.
Τότε ο Σουν Τσου, πάντα το ίδιο ήρεμος, είπε: «Όταν τα παραγγέλματα δεν είναι σαφή και οι διαταγές δεν είναι απόλυτα κατανοητές, το λάθος είναι του στρατηγού. Όταν, όμως, οι διαταγές είναι σαφείς και κατανοητές, αλλά οι στρατιώτες δεν υπακούουν, τότε το λάθος είναι των αξιωματικών τους». Και λέγοντας αυτά, διέταξε να αποκεφαλίσουν οι δυο επικεφαλής των λόχων! Ο Βασιλιάς που παρακολουθούσε τη σκηνή από ψηλά, μόλις αντιλήφθηκε ότι οι δυο ευνοούμενες του θα έμεναν χωρίς κεφάλι, έσπευσε να μηνύσει στον Σουν Τσου: «Είμαι απόλυτα ικανοποιημένος από την επίδειξη σας. Αλλά εάν στερηθώ τις δυο αυτές παλλακίδες, το φαγητό και το ποτό μου θα χάσουν τη γεύση τους. Επιθυμία μου, λοιπόν, είναι να μην αποκεφαλιστούν».
Οπότε, ο Σουν Τσου απάντησε: «Ο υπηρέτης σας έχει κάνει ήδη δεκτό το διορισμό του ως Διοικητή και όταν ένας διοικητής ηγείται του στρατού, δεν υποχρεούται να υπακούει σε όλες τις διαταγές του ηγεμόνα του». Αμέσως μετά, έδωσε διαταγή να αποκεφαλιστούν οι δυο γυναίκες προς παραδειγματισμό και όρισε ως επικεφαλής δύο άλλες. Ύστερα, επανέλαβε τα παραγγέλματα με τη βοήθεια του τύμπανου και οι γυναίκες ανταποκρίθηκαν, χωρίς να κάνουν το παραμικρό λάθος. Και, Βέβαια, χωρίς να τολμήσει καμιά τους να γελάσει!
Τότε ο Σουν Τσου διαμήνυσε με αγγελιοφόρο στον βασιλιά: «Ο στρατός σας, κύριε, είναι πανέτοιμος. Μπορείτε να κατεβείτε και να τον επιθεωρήσετε Είναι πρόθυμος να κάνει ό,τι του ζητήσετε – ακόμα και να πέσει στη φωτιά».
Ωστόσο, η όρεξη του Βασιλιά για πειράματα είχε κοπεί. «Πες στο Στρατηγό», είπε στον αγγελιαφόρο, «ότι μπορεί να επιστρέφει στο στρατόπεδο του και να αναπαυθεί. Ο βασιλέας του δεν έχει καμιά διάθεση για επιθεώρηση».
Όταν ο Σουν Τσου έλαβε το μήνυμα, σχολίασε ατάραχα: «Ο Βασιλιάς αγαπάει τα λόγια, όχι όμως και τα έργα…»
Μολονότι, πάντως, ο Χο Λου δεν αγαπούσε ιδιαίτερα τα έργα, αναγνώρισε την ιδιοφυΐα του Σουν Τσου και τον έκανε στρατηγό. Την οριστική του, ωστόσο, δικαίωση, ο Σουν Τσου δεν οφείλει ούτε στους θρύλους που συνοδεύουν το όνομα του, ούτε στις πολυάριθμες επιστημονικές εργασίες Κινέζων μελετητών, αλλά σ’ ένα διάταγμα του αυτοκράτορα Σενγκ-τσουνγκ (1068-1085), το οποίο απαριθμούσε επτά «πολεμικούς κλασικούς» και όριζε ως υποχρεωτική τη μελέτη τους, από όσους φιλοδοξούσαν να αναδειχτούν στη στρατιωτική ιεραρχία. Στον κατάλογο αυτό, η πραγματεία του Σουν Τσου (σε έκδοση Τσάο Τσάο) κατείχε την πρώτη θέση.
Την εποχή που γράφτηκε Η Τέχνη του Πολέμου, η Κίνα απαρτιζόταν από οκτώ μεγάλα και κάμποσα μικρότερα κρατίδια, που συγκρούονταν αδιάκοπα μεταξύ τους. Οι αιμοδιψείς ηγεμόνες τους δεν σταματούσαν τον πόλεμο, παρά για να στρατολογήσουν και να εκπαιδεύσουν κι άλλους χωρικούς, καθώς από τους προηγούμενους δεν είχε μείνει ρουθούνι! Είναι ζήτημα εάν σε διάρκεια εκατόν πενήντα ετών -μεταξύ του 450 π.Χ. και του 300 π.Χ.- υπήρξε στρατηγός που να πέθανε στο κρεβάτι του! Ωστόσο, ακόμα και σ’ αυτή τη χαοτική περίοδο, υπήρχαν κάποιοι που αποτελούσαν εξαίρεση, που αποκήρυσσαν το έγκλημα και ήταν αντίθετοι στην παραφροσύνη του πολέμου. Ένας από αυτούς ήταν και ο Μο Τι (479-381 π.Χ.), που καταδίκαζε κάθε μορφή επιθετικού πολέμου.
Παρά τον συνεχή αναβρασμό της περιόδου εκείνης, το εμπόριο ευημερούσε -στα πλαίσια μιας νομοθεσίας που τιμωρούσε με θάνατο ή ακρωτηριασμό μερικές χιλιάδες (βίο) αδικήματα- και η πολιτική κατάσταση άφηνε περιθώρια για την ανάδειξη ταλέντων σε κάθε τομέα δραστηριότητας, και ιδιαίτερα σε κείνον της πολεμικής τέχνης. Έτσι, αναδείχτηκαν μια σειρά από στρατιωτικές αυθεντίες και άνθισε η κατασκοπεία. Όσο για τη διπλωματία, αυτή Βασιζόταν αποκλειστικά στη δωροδοκία, το δόλο και την απάτη.
Μάταια ο Κομφούκιος περιφερόταν από το ένα κρατίδιο στο άλλο, σε μια προσπάθεια να πείσει τους ηγεμόνες της εποχής να σταματήσουν το αιματοκύλισμα και να επιστρέψουν στον ίσιο δρόμο. Έτσι, ενώ οι ηθικολόγοι δεν είχαν συχνά να φάνε, οι μεγάλοι δάσκαλοι της στρατιωτικής επιστήμης ζούσαν Βασιλικά – για όσο, τουλάχιστον, διάστημα οι συμβουλές τους αποδεικνύονταν σωστές.
Με δεδομένες τις επεκτατικές τάσεις των ισχυρότερων κρατιδίων, με τον πόλεμο να αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της πολιτικής ισχύος, και με την παράλληλη διάδοση της χρήσης του σιδήρου -που, αν και γνωστός στην Κίνα από τις αρχές του 5ου π.Χ. αιώνα, έγινε κοινό κτήμα έναν σχεδόν αιώνα αργότερα- η ανάγκη μιας ολοκληρωμένης πολεμικής θεωρίας ήταν πιο αναγκαία από ποτέ. Και ο πρώτος που τη διατύπωσε ήταν ο συγγραφέας των δεκατριών κεφαλαίων της Τέχνης του Πολέμου.
Ο Σουν Τσου, ωστόσο, δεν είναι ένας ακόμα αιμοδιψής στρατηγός της εποχής. Ήδη από την πρώτη σελίδα της πραγματείας του, κάνει σαφές ότι ο πόλεμος δεν μπορεί παρά να είναι η έσχατη λύση. Ακόμα και τότε, όμως, θα πρέπει να φροντίζουμε να διεξάγεται στο ελάχιστο δυνατό διάστημα, να έχει το ελάχιστο δυνατό κόστος σε ζωές και προσπάθεια, και να επιφέρει τις ελάχιστες δυνατές απώλειες στον εχθρό.
Ο Σουν Τσου είχε πλήρη επίγνωση των οικονομικών επιπτώσεων του πολέμου. Οι αναφορές του στις πληθωριστικές πιέσεις που επιφέρει, στην έλλειψη τροφίμων που προκαλεί, και στα πρόσθετα βάρη που φορτώνει στις πλάτες του λαού, δείχνουν ότι αναγνώριζε τη σπουδαιότητα αυτών των παραγόντων – που, μέχρι σήμερα, οι εμπόλεμοι συνηθίζουν να παραβλέπουν. «Καμιά χώρα δεν ωφελήθηκε ποτέ από έναν παρατεταμένο πόλεμο», σημειώνει χαρακτηριστικά.
Για τον Σουν Τσου, η πρώτη επίθεση που εξαπολύει ένας ιδιοφυής στρατηγός, είναι εναντίον του πνεύματος του εχθρού. Αυτό φροντίζει να χειραγωγήσει, πριν κάνει το επόμενο βήμα. Εξίσου σημαντικά για τον Κινέζο θεωρητικό του πολέμου είναι η ταχύτητα, η ετοιμότητα, η προσαρμοστικότητα, η αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων που προσφέρει ο καιρός και το έδαφος, και -φυσικά- οι μυστικές επιχειρήσεις
«Θα μπορούσαν ποτέ να έχουν εφαρμογή, στο σύγχρονο κόσμο, τακτικές που αναπτύχθηκαν και εφαρμόστηκαν δυόμιση χιλιάδες χρόνια πριν;» ίσως αναρωτηθεί κάποιος;
Η απάντηση είναι «Ναι!» Γιατί μπορεί τα σπαθιά και τα ακόντια ν’ αντικαταστάθηκαν με «έξυπνα» όπλα, αλλά η φιλοσοφία του πολέμου δεν άλλαξε. Όπως δεν άλλαξαν η ηθική και οι κανόνες του. Θα έλεγε μάλιστα κανείς, ότι οι αυτοί οι τελευταίοι βρίσκουν ακόμα πιο πρόσφορο έδαφος στην εποχή μας, καθώς ο πόλεμος -πάντα το ίδιο σκληρός- έχει μεταφερθεί από τα πεδία των μαχών στα πεδία των επιχειρήσεων. Γιατί πώς αλλιώς να εξηγήσει κανείς τις ομοιότητες μεταξύ ενός βιβλίου, αφιερωμένου στην τέχνη του πολέμου, κι ενός άλλου αφιερωμένου στην τέχνη του μάνατζμεντ;
«Εν καιρώ πολέμου, απαιτείται προσαρμοστικότητα και ευελιξία!» γράφει ο Σουν Τσου, το 500 π.Χ.
Μερικά λόγια του Σουν Τσου από το Βιβλίο του
Κάθε πόλεμος βασίζεται στην παραπλάνηση
Στήλη σκόνης που ανεβαίνει ψηλά, είναι σημάδι ότι πλησιάζουν τέθριππα. Σκόνη που μένει να αιωρείται χαμηλά και σε μεγάλη έκταση, είναι σημάδι ότι πλησιάζει το πεζικό.
Όταν, χωρίς προηγούμενη συνεννόηση, ο εχθρός ζητάει ανακωχή, συνωμοτεί.
Όταν τα στρατεύματα του κινούνται με ταχύτητα και παρατάσσει τ’ άρματα μάχης του, περιμένει ενισχύσεις.
«Ο Τσανγκ Γιου λέει πως όταν ένας στρατός “καίει τα πλοία του” και “σπάει τις καραβάνες του”, αισθάνεται παγιδευμένος και θα πολεμήσει μέχρι θανάτου. Γουάνγκ Γιου: “Ο εχθρός ταΐζει σιτάρι τα άλογα του και οι άντρες τρώνε κρέας, προκειμένου να αυξήσουν τη δύναμη και την αντοχή τους. Εάν ο στρατός δεν έχει πια καραβάνες, δεν θα ξαναφάει. Εάν τα στρατεύματα δεν επιστρέφουν στις σκηνές τους, δεν σκέφτονται πια την επιστροφή στην πατρίδα και προτίθενται να δώσουν μια αποφασιστική μάχη”».
Εάν κάποιος με ρωτήσει «Είναι δυνατόν να έχει ένα στράτευμα μια τέτοια ακαριαία αντίδραση;» θα απαντήσω: «Είναι». Γιατί, μολονότι οι άντρες του Βου και του Γιούε αλληλομισούνται, εάν βρεθούν μαζί σ’ ένα πλοίο που θαλασσοδέρνεται, θα συνεργαστούν, όπως το δεξί χέρι με το αριστερό.
Ο στρατηγός θα πρέπει, επίσης, να αλλάζει τις μεθόδους του και να τροποποιεί τα σχέδια του, ώστε οι άλλοι να μην καταλαβαίνουν τι κάνει.
Από όλους όσοι απαρτίζουν το στράτευμα, κανένας δεν έχει τόσο στενές σχέσεις με το διοικητή όσο ένας μυστικός πράκτορας. Κανένας δεν ανταμείβεται πιο πλουσιοπάροχα. Και τίποτα δεν είναι πιο απόρρητο από τις μυστικές επιχειρήσεις.
nationalpride.wordpress
Άγαλμα του Sun Tzu στο Yurihama, Tottori, της Ιαπωνίας
Η εργασία αυτή δημοσιεύτηκε στην ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
«Αυτός που παίρνει αψήφιστα τους αντιπάλους του, είναι βέβαιο ότι θα γίνει λεία τους»« Ο Πόλεμος βασίζεται στην εξαπάτηση».
Και
« Ο στρατηγός που κερδίζει μια μάχη, έχει κάνει πολλούς υπολογισμούς στο κεφάλι του πριν τη διεξαγωγή της. Ο στρατηγός που χάνει μια μάχη, έκανε λίγους υπολογισμούς.»
Οι νόμοι (παράγοντες) που παραθέτει για την επιτυχή διεξαγωγή του πολέμου είναι:
- Ο Ηθικός νόμος ( είναι η συμφωνία λαού και ηγεμόνα για τον πόλεμο)
- Ο Ουρανός ( είναι οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν κατά τον πόλεμο)
- Η Γη. (περιλαμβάνει τις αποστάσεις και την διαμόρφωση, ανάγλυφο, του πεδίου του πολέμου)
- Ο Ηγέτης. (περιλαμβάνει τις αρετές, ειλικρίνεια, καλοσύνη, θάρρος και αυστηρότητα του ηγέτη)
- Η Μέθοδος και η πειθαρχία. (εννοείται η συγκρότηση του στρατού, η ιεραρχία, η διατήρηση οδών ανεφοδιασμού και το οικονομικό κόστος του πολέμου).
Παραδείγματα Κατάστρωση σχεδίων
« Ο Βου Τσι φορούσε τα ίδια ρούχα και έτρωγε το ίδιο φαγητό με τον τελευταίο στρατιώτη, δεν είχε άλογο και ψάθα να κοιμάται, μοιραζόταν τις αντιξοότητες με τους άνδρες του.
Ένας στρατιώτης του υπέφερε από απόστημα και ο ίδιος ο Βου το καθάρισε, η μάνα του στρατιώτη όταν το έμαθε, άρχισε να κλαίει και να θρηνεί, και όταν ρωτήθηκε γιατί θρηνεί είπε: ‘Πολλά χρόνια πριν ο αφέντης Βου έκανε το ίδιο στον άντρα μου και έτσι αυτός δεν έφυγε ποτέ από κοντά του, μέχρι που σκοτώθηκε στην μάχη. Και τώρα έκανε το ίδιο στον γιο μου, θα σκοτωθεί και αυτός στην μάχη, ποιος ξέρει που».
2) Διεξαγωγή του πολέμου
Η ουσία του ολοκληρωτικού πολέμου στηρίζεται αφ ενός σε μια καθολική τεχνική και οικονομική κινητοποίηση, αφ ετέρου στην σε μια προσβολή όλο και βαθύτερα των εχθρικών πόρων, με δύο λόγια αυτό συνεπάγεται πολιτική κινητοποίηση και πλήγματα κατά των πολιτών του αντιπάλου, η λογική των θεωριών του Σουν Τζου εντοπίζονται στην ρήση του «Ο Σκοπός του πολέμου είναι η νίκη και όχι οι παρατεταμένες εκστρατείες».
Τα παρακάτω αποσπάσματα δείχνουν ξεκάθαρα την θέση του για έναν «κεραυνοβόλο πόλεμο» που θα έχει γρήγορη και αποφασιστική έκβαση.
«Αν εμπλακείς σε πραγματική μάχη και η νίκη αργεί να έρθει, τα όπλα των ανδρών θα χάσουν την κόψη τους και ορμή τους θα σιγάσει…. Ποτέ μη ξεχνάς : όταν τα όπλα των ανδρών θα χάσουν την κόψη τους και ορμή τους θα σιγάσει και ο θησαυρός σου ξοδευτεί, άλλοι αρχηγοί θα ξεπηδήσουν για να εκμεταλλευτούν την εξαθλίωσή σου».
- «Δεν υπάρχει περίπτωση χώρας που να ωφελήθηκε από έναν παρατεταμένο πόλεμο».
- « Ο έμπειρος στρατηγός δεν κάνει δεύτερη στρατολογία».
- «Η αξία του χρόνου μετράει περισσότερο από την αριθμητική υπεροχή και από τους λεπτομερέστερους υπολογισμούς σχετικά με την επιμελητεία».
- « Οι συνεισφορές για να συντηρηθεί ένας μακρινός στρατός, φτωχαίνουν το λαό».
- «Ένας σοφός στρατηγός καθορίζει πόσο θα λεηλατηθεί ο εχθρός».
- «Ένα φορτίο μ εφόδια του εχθρού είναι ισοδύναμο με είκοσι δικά σου».
Μια άλλη αποστροφή δείχνει μια αντίληψη μπροστά από την εποχή που έζησε ο Κινέζος στρατηγός:
- «Οι αιχμάλωτοι πρέπει να έχουν καλή μεταχείριση και διαβίωση».
3) Επιθετική στρατηγική
Εν αντιθέσει λοιπόν με την γνωστή φράση του Κλαούζεβιτς « Ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής δι άλλων μέσων», πρόκειται για μια επιθετική λογική, ο Σουν παραθέτει τις δικές του πραγματικά πρωτότυπες θέσεις, οι οποίες τοποθετούν την κατά το δυνατόν «ειρηνική» νίκη επί του αντιπάλου:
« Το να πολεμάς και να νικάς σε όλες τις μάχες δεν είναι η υψίστη τελειότητα, η υψίστη τελειότητα συνίσταται στην εξουδετέρωση της εχθρικής αντίστασης χωρίς μάχη».
« Το καλύτερο είναι να καταλάβεις την χώρα του εχθρού ολόκληρη και άθικτη, δεν είναι καλό να την καταλάβεις και να την καταστρέψεις».
« Καλύτερο είναι να αιχμαλωτίσεις έναν στρατό παρά να τον εξοντώσεις».
« Η ανώτερη μορφή τέχνης είναι να ματαιώσεις τα σχέδια του εχθρού, η επόμενη να εμποδίσεις την συνένωση των δυνάμεών του, η επόμενη είναι να επιτεθείς στον στρατό του εχθρού στο πεδίο της μάχης».
Και τέλος όλα τα πιο πάνω εμπεριέχονται στην φράση κλειδί:
« Ο έμπειρος ηγέτης υποτάσσει το στρατό του εχθρού χωρίς μάχη».
Πραγματικά στους σύγχρονους πολέμους οι πιο πάνω αρχές, δηλαδή οι αρχές περιορισμού του χρόνου των επιχειρήσεων και της μειώσεως του κόστους του πολέμου είναι πρωτεύουσα επιδίωξη των επιτελείων, βέβαια και στην συνέχεια θα δούμε πόση σημασία δίνει ο Σουν Τζου σε αυτή την παράμετρο.
«Πραγματική υπεροχή είναι να κάνεις μυστικά σχέδια , να μετακινείσαι κρυφά, να ματαιώνεις τις εχθρικές προθέσεις και να εμποδίζεις τα σχέδιά του, μέχρι να έρθει η ημέρα της νίκης χωρίς να χυθεί σταγόνα αίμα».
Η καθοριστική συμμετοχή του ηγέτη – στρατηγού για την εξέλιξη ενός πολέμου έχει επισημανθεί τόσο από τους Δυτικούς θεωρητικούς του πολέμου, δεν ήταν δυνατόν να διαφύγει κάτι τέτοιο από τον Σουν Τζου ο οποίος θεωρεί ότι «Ο στρατηγός είναι ο προμαχώνα του κράτους».
Και συμπληρώνει « Ο έμπειρος ηγέτης θα χρησιμοποιήσει σωστά και τον σοφό και τον γενναίο και τον άπληστο και τον ανόητο». Η λογική της ανάληψης ευθυνών από τον στρατηγό και όχι η μεταφορά τους σε κατώτερα κλιμάκια αποδίδεται ως εξής: « Ο έμπειρος ηγέτης θα χρησιμοποιήσει σωστά και τον σοφό και τον γενναίο και τον άπληστο και τον ανόητο».
Παραδείγματα Επιθετική στρατηγικής
« Το 404 ο επαναστάτης Χουάν Χσουάν ετοιμάστηκε να δώσει ναυμαχία, αν και είχε υπεροχή, φοβούμενος αρνητική έκβαση της μάχης, και το τι τον περίμενε, έδωσε διαταγή να δέσουν μια μικρή βάρκα δίπλα στο πολεμικό του πλοίο, ώστε να μπορέσει να το σκάσει γρήγορα, αν χρειαζόταν, το αποτέλεσμα ήταν το μαχητικό πνεύμα του στρατού του εξαφανίστηκε και όταν δέχτηκε επίθεση το στράτευμά του τράπηκε σε φυγή».
4) Τακτικές διατάξεις
Η Ελληνική ετοιμολογία κάνει την τακτική «την τέχνη του άγειν και διατάσσειν τα στρατεύματα επί του εδάφους», ο ορισμός αυτός είναι ανώτερος του ορισμού του Μπυλώφ, του Ardant du Pick και αυτού ακόμα του Κλαούζεβιτς, και νομίζω μια ανάγνωση της ρήσεως: « Ο καλός πολεμιστής πρώτα αποκλείει την πιθανότητα ήττας και κατόπιν αναζητά μια ευκαιρία να νικήσει». Και φυσικά των πιο κάτω: « Αμυντική τακτική σημαίνει εξασφάλιση από την ήττα, από ανεπαρκή δύναμη. Επιθετική τακτική σημαίνει δυνατότητα νίκης και σημαίνει αφθονία δύναμης», και « Ο νικητής στρατηγός επιζητεί την μάχη, εφ όσον έχει ήδη νικήσει, ενώ αυτός που πρόκειται να χάσει, πρώτα μάχεται και μετά αναζητεί τη νίκη», όπως και «Τα στοιχεία της τέχνης του πολέμου είναι :
- Μέτρηση των αποστάσεων.
- Ποσοτικές εκτιμήσεις.
- Υπολογισμοί.
- Συγκρίσεις
- Πιθανότητες νίκης».
Επιβεβαιώνουν την ετοιμολογική επαλήθευση του ορισμού. Ο στρατηγός Τζου γνωρίζει ότι : «Η αποφυγή των λαθών θεμελιώνει τη βεβαιότητα της νίκης».
Παραδείγματα Τακτικές διατάξεις
«Το 88μχ ο Παν Τσάο ξεκίνησε με 25.000 άνδρες για να καταλάβει το Γιαρκάντ, ο βασιλιάς του Κούτσα έστειλε 50.000 άνδρες.
Ο Παν Τσάο έκανε πολεμικό συμβούλιο μαζί με τον βασιλιά του Χοτάν και είπε ότι οι δυνάμεις του εχθρού είναι διπλάσιες και πρότεινε να χωριστούν και να τραβήξουν σε χωριστούς δρόμους, ο ένα προς ανατολάς και άλλος προς δυσμάς, ταυτόχρονα απελευθέρωσε τους αιχμαλώτους, μόλις το έμαθε ο βασιλιάς του Χοτάν έστειλε 10.000 ιππείς προς δυσμάς και 9.000 ιππείς προς ανατολάς να καταδιώξουν τον στρατό του Παν Τσάο και του βασιλιά του Χοτάν, μόλις το έμαθε ο Παν Τσάο μάζεψε όλες τις δυνάμεις του και τις έριξε στο στρατόπεδο του Γιαρκάντ, οι βάρβαροι ηττήθηκαν, 5.000 νεκρούς είχαν στην μάχη.
5) Ενέργεια
Στην Μάχη των Carrhes (53πχ) όπου το τετράγωνο Ρωμαϊκό πεζικό κατεσφάγει από τους Πάρθους ιππείς ελλείψει πυρός και ευκινησίας, καθώς και στην σύγκρουση Μάο με τις δυνάμεις του Τσανκ κάι Σενγκ όπου καταργείται η υποστήριξη του πεζικού και περιορίζεται το λογιστικό σύστημα στο ατομικό φόρτο του στρατιώτου από χωριό σε χωριό, η ενέργεια αυτή είχε σαν αποτέλεσμα εντός είκοσι χρόνιων ο ερυθρός στρατός να ανταπεξέλεθει αποτελεσματικά σε πέντε εκστρατείες εκμηδενισμού του από τις δυνάμεις του Τσανγκ Κάι Σεκ.
Στις πολεμικές συγκρούσεις λοιπόν ανά την οικουμένη από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα εφαρμόστηκαν ενέργειες στις κινήσεις των στρατευμάτων που έχουν καταγράψει την ορθότητα των όσων παρουσιάζονται στις σκέψεις του Σουν Τζου, ο στρατηγός αυτός καθόρισε το είδος των εχθροπραξιών σε δύο μεγάλες κατηγορίες :
«Σε όλες τις εχθροπραξίες δύο είναι οι τρόποι διεξαγωγής των εχθροπραξιών
- Η άμεση μέθοδος (για να μπεις στην μάχη)
- Η έμμεση μέθοδος ( για να εξασφάλιση την νίκη)».
Και φυσικά αυτές οι μέθοδοι:
«Οι δύο τρόποι (άμεση και έμμεση) δημιουργούν ατελείωτη σειρά ελιγμών».
Στην συνέχεια ο στρατηγός ξεκαθαρίζει την εντύπωση που δημιουργείται στον άπειρο παρατηρητή μια μάχης η υπάρχουσα αναταραχή, χαρακτηριστικά λέει:
« Μέσα στο θόρυβο και την αναταραχή της μάχης μπορεί να φαίνεται ότι επικρατεί αταξία, δίχως όμως να υπάρχει», και εξηγεί τους λόγους που επιβάλουν αυτή την αταξία «Το να καλύψεις την τάξη κάτω από ένα προκάλυμμα αταξίας είναι απλώς ζήτημα τεμαχισμού δυνάμεων, το να κρύβεις το θάρρος προφασιζόμμενος δειλία προϋποθέτει ένα απόθεμα κρυφής ισχύος, το να μεταμφιέσεις την ισχύ σε αδυναμία είναι αποτέλεσμα τακτικών ρυθμίσεων», τέλος καταλήγει με την φράση: «Η προσποιητή αταξία απαιτεί δύναμη».
Παραδείγματα Ενεργειών:
«Το 200 πχ πριν αρχίσει η μάχη ένα ς από τους στρατιώτες του κράτους Τσιν, με απαράμιλλο θάρρος εξόρμησε και έκοψε δύο κεφάλια στρατιωτών του αντίπαλου στρατοπέδου. Ο Στρατηγός Βου Τσι διέταξε αμέσως τον αποκεφαλισμό του στρατιώτη. Λέγοντας: Πιστεύω ότι ήταν καλός στρατιώτης, αλλά τον αποκεφάλισα επειδή ενήργησε χωρίς διαταγή».
6) Ισχυρά και ασθενή σημεία
«Από στρατιωτικής απόψεως, οι γεωγραφικοί και ψυχολογικοί παράγοντες είναι τόσο βραδείας μεταβολής ώστε μπορεί ακινδύνως ένας στρατηγός να δεχτεί την σταθερότητά τους» αυτό είναι ένας στρατηγικός αφορισμός του Eric Muraise, η λογική αυτή επισημάνθηκε 25 αιώνες πιο μπροστά στο βιβλίο «Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ» στις φράσεις : «Αυτός που φτάνει πρώτος στο πεδίο της μάχης και περιμένει τον ερχομό του εχθρού, θα είναι ακμαίος για την μάχη» και «Αν ο εχθρός :
Αναπαύεται να τον καταπονείς.
Αν έχει στρατοπεδεύσει ήσυχα, πίεσέ τον να μετακινηθεί.
Αν είναι καλά εφοδιασμένος με τρόφιμα, κάνε τον να πεινάσει.
Να εμφανίζεσαι σε σημεία που πρέπει να υπερασπίσει
Να κινείσαι γοργά σε περιοχές που δεν σε περιμένει».
Η διαρκής παρενόχληση του εχθρού με βάση της χρησιμοποιήσεως των ισχυρών και ασθενών σημείων σε συνδυασμό τον ανθρώπινο και τοπικό παράγοντα αναλύθηκε με τις πιο κάτω ρήσεις: «Να αποφεύγουμε ότι είναι ισχυρό και να προσβάλουμε ότι είναι ασθενές», «Αν ο Εχθρός ενισχύσει την εμπροσθοφυλακή του, θα εξασθενίσει τα νώτα του.
Αν ενισχύσει τα νώτα του, θα εξασθενήσει την εμπροσθοφυλακή του.
Αν ενισχύσει την δεξιά του πτέρυγα, θα εξασθενίσει την αριστερά.
Αν ενισχύσει την αριστερά, θα εξασθενίσει την δεξιά.
Αν στείλει παντού ενισχύσεις θα είναι ασθενής παντού» καθώς και «Αν ο εχθρός είναι ο εισβολέας, μπορούμε να αποκλείσουμε τους δρόμους από τους οποίους θα πρέπει να επιστρέψει.
Αν εμείς είμαστε ο εισβολέας μπορούμε να κατευθυνθούμε εναντίον του ίδιου του εχθρικού ηγεμόνα».
Αποστολή της στρατιωτικής λογοκρισίας υπήρξε πάντα να διοχετεύονται όσο το δυνατόν λιγότερες πληροφορίες και με τη μεγαλύτερη δυνατή καθυστέρηση. Η προσπάθεια αυτή συνοψίζεται στην περίφημη φράση: «Μην τους πεις τίποτε. Στο τέλος πες τους ποιος κέρδισε»! Αυτή την αρχή συνοψίζει ο Σουν Τζου στα κείμενά του: "Θεϊκή είναι η τέχνη της πανουργίας και της μυστικότητας", αλλά και : «Το σημείο που σκοπεύουμε να πολεμήσουμε δεν πρέπει να γίνει γνωστό». Πάμπολλες είναι οι τοποθετήσεις επί αυτού του θέματος στο σύγγραμμα «Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ» για παράδειγμα παραθέτω την επιγραμματική φράση: «Οι στρατιώτες σου να μη ξέρουν ποτέ τα σχέδιά σου».
7) Ελιγμοί
Μια σειρά από κανόνες του ο Τζου αναδεικνύει την σπουδαιότητα των ελιγμών στον πόλεμο αλλά και ειδικότερα στην διεξαγωγή της μάχης, ας δούμε μερικά αποσπάσματα : « Ένας στρατός χωρίς εφοδιοπομπές, προμήθειες και βάσεις ανεφοδιασμού είναι χαμένος».
Την σπουδαιότητά των ελιγμών αναγνωρίζουν όλες οι σχολές και όλες οι στρατιωτικές πρακτικές ο Τζου γράφει σχετικά: «Οι στρατιωτικοί ελιγμοί δίνουν πλεονέκτημα, μ ένα απείθαρχο πλήθος είναι άκρως επικίνδυνοι» και «Χωρίς αρμονία μέσα στον στρατό δεν μπορεί να σχηματιστεί παράταξη» καθώς και « Να αποφεύγεις να επιτεθείς σε ένα στρατό που παρατάχθηκε με ηρεμία και σιγουριά».
Οι Ελιγμοί αποσκοπούν στην καταβολή του εχθρού και συνδυάζονται με «κρούση και πυρ», τα αποτελέσματα, κατά τον Τζου προωθούνται με : «Στις επιδρομές σαν είσαι σαν την φωτιά. Όταν μένεις ακίνητος να είσαι σαν το βουνό», και «Στην μάχη θα νικήσει αυτός που έχει μάθει το τέχνασμα της απόκλισης». Δεν παραλείπει βέβαια να καθορίζει πως χρησιμοποιείται ο ανθρώπινος παράγοντας τόσο των φίλιων όσο και των εχθρικών δυνάμεων: « Η διάθεση του στρατιώτη είναι πιο ενθουσιώδης το πρωί.
Τα μεσημέρι αρχίζει να χαλαρώνει.
Το απόγευμα το μυαλό του είναι μόνο στην επιστροφή στο στρατόπεδο», « Η αξία μιας στρατιάς 1.00.000 ανδρών εξαρτάται από ένα άνθρωπο μόνο» και « Μη επιτίθεσαι σε επίλεκτες μονάδες του εχθρού».
Οι ελιγμοί δεν περιορίζονται κατά τον Τζου μόνο στο πεδίο της μάχης αλλά και στους πολιτικούς ελιγμούς για την επιλογή συμμαχιών : «Δεν μπορούμε να μπούμε σε συμμαχίες χωρίς να εξοικειωθούμε μα τα σχέδια των γειτόνων μας».
Αλλά και σε ελιγμούς απέναντι σε ηττημένο στρατό: «Όταν περικυκλώνεις ένα στρατό, άφηνε μια διέξοδο» και « Δεν πρέπει να πιέζεις πολύ ένα απελπισμένο στρατό». Εδώ θα ήθελα να παραθέσω τι σκέπτονται οι δυτικοί στρατιωτικοί αναλυτές για αυτό το θέμα και ειδικά ο Ardant du Picq: “ O άνθρωπος είναι ικανός δια μίαν δεδομένη ποσότητα τρόμου, πέραν της οποίας εκφεύγει από τον αγώνα».
Τέλος οι ελιγμοί κατά τον Τζου πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τον παράγοντα τέχνασμα του εχθρού, έτσι βλέπουμε να συμβουλεύει:
« Μη καταδιώκεις εχθρό που υποκρίνεται πως φεύγει».
και
« Μη καταπίνεις το δόλωμα που σου πετάει ο εχθρός» .
Παραδείγματα ελιγμών :
«Ο Τσάο Σε έφυγε Από τη πρωτεύουσά του σε απόσταση 30 λί άρχισε να σκάβει τάφρους για 26 ημέρες και φρόντισε ώστε οι κατάσκοποι του εχθρού να έχουν διευκολύνσεις για να ενημερώσουν τον εχθρό , μετά την αναχώρηση των κατασκόπων Ο Τσάο Σε άρχισε μια γρήγορη πορεία και έφτασε στο θέατρο των επιχειρήσεων και κατέλαβε την στρατηγική θέση ¨Βόρειο λόφο¨ ακολούθησε μια συντριπτική ήττα του εχθρού του Τσάο Σε».
« Ο στρατηγός Φου Γιεν Τσινγκ περικυκλώθηκε από συντριπτικά ανώτερο στρατό το 945 μχ , μια σφοδρή ανεμοθύελλα και όλα σκοτείνιασαν, ένας αξιωματικός ήταν υπέρ της αναμονής μέχρι να περάσει η θύελλα, άλλος όμως είπε ότι ήταν ευκαιρία την δεύτερη άποψη δέχτηκε ο Φου Γιεν Τσινγκ και έκανε ξαφνική έφοδο με το ιππικό του και διέφυγε ασφαλής».
8) Παραλλαγές της τακτικής
Οι άξονες των ελιγμών, οι τομές (σταυροδρόμια) διατηρούν μεγάλη σταθερότητα, αν ανοίξουμε ένα στρατιωτικό άτλαντα θα δούμε ότι δια μέσου των αιώνων ότι τα πεδία μαχών συσσωρεύονται στις προνομιούχες ζώνες, αυτά τα σημεία οι κατά καιρούς αναλυτές πολεμικών συμβάντων τους έδιναν ηχηρά ονόματα πχ « τα πρόθυρα της Gembloux», « το υψίπεδο του Κάσσελ», «η γωνιά του Luch και του Άνω Δουνάβεως», «ο εύφορος Συριακός μηνίσκος» κλπ Αυτή την σπουδαιότητα εντόπισε και ο Σουν Τζου παρακολούθησε τι αναφέρει σχετικά:
«Όταν είσαι σε δύσκολο έδαφος μη στήνεις στρατόπεδο».
«Να συναντά συμμάχους σε περιοχές όπου διασταυρώνονται μεγάλοι δρόμοι».
«Δεν πρέπει να επιτίθεσαι σε καμιά πόλη που δεν μπορείς να την κρατήσεις».
«Μη βασιζόμαστε στην πιθανότητα ότι δεν θα έρθει ο εχθρός»
Δεν λείπουν βέβαια και οι επισημάνσεις που στοχεύουν σε σφάλματα και επιδιώξεις:
«Να εξασθενείς τους αρχηγούς του εχθρού καταφέρνοντας αλλεπάλληλα κτυπήματα».
Και:
«Επικίνδυνα σφάλματα
1) Η Απερισκεψία. (οδηγεί στην καταστροφή)
2) Η δειλία. (οδηγεί στην αιχμαλωσία)
3) Η υπερβολική ευθιξία σε θέματα τιμής.
4) Ο επιπόλαιος χαρακτήρας.
5) Η υπερβολική φροντίδα για τους άνδρες σου
Όταν ένας στρατός νικηθεί τα αίτια θα βρίσκονται σε ένα από αυτά τα σφάλματα ».
Παραδείγματα Παραλλαγές της τακτικής
« Ο στρατηγός Τενγκ Τσιανγκ πολιορκούσε το 357 μχ τον Γιάο Χσιανγγκ ο οποίος είχε οξύθυμο χαρακτήρα, τον προκάλεσε λοιπόν ο στρατηγός Τενγκ Τσιανγκ με εξορμήσει και γκρέμισμα των τειχών του, ο Γιάο Χσιανγγκ τσίμπησε το δόλωμα και βγήκε να πολεμήσει ο στρατηγός Τενγκ Τσιανγκ προσποιήθηκε ψεύτικη φυγή και τελικά τον παρέσυρε σε ευνοϊκή για αυτό τοποθεσία και τον νίκησε ο Γιάο Χσιανγγκ σκοτώθηκε».
«Το 279 πχ ο Ταν που πολιορκείτο είπε παρουσία κατασκόπων ‘ Ο μόνος φόβος είναι μήπως ο εχθρός κόψει τις μύτες των αιχμαλώτων και τις βάλει στην πρώτη γραμμή, αυτό θα ήταν καταστροφή για την πόλη’ .
Ο Γιεν ενημερώθηκε και έδωσε διαταγή να κάνουν αυτό που είπε ο Ταν, αυτό εξόργισε τους κατοίκους της πόλης βλέποντας συμπατριώτες τους να βασανίζονται..
Ο Ταν με τον ίδιο τρόπο είπε ‘Αυτό που φοβάμα είναι μήπως ο Γιεν ανασκάψει τους προγονικούς τάφους έξω από την πόλη και λιποψυχήσουν οι κάτοικοι’. Αμέσως οι πολιορκητές ανάσκαψαν τους τάφους και οι κάτοικοι της πόλης Τσι Μο ένοιωσαν προσβεβλημένοι και ανυπομονούσαν να πολεμήσουν.
Ο Ταν αντί να πάει στον πόλεμο με σπαθί πήρε μια τσάπα και διέταξε να μοιραστούν και στους καλύτερους πολεμιστές τσάπες, ενώ στην εμπροσθοφυλακή έβαλε Παλλακίδες, ο κανονικός στρατός κρύφτηκε και τα τείχη έβαλε γυναίκες και γέρους, έστειλε μετά; Πρέσβεις να διαπραγματευτούν όρους παράδοσης του στρατού του, ο Γιεν και ο στρατός του άρχισαν να ουρλιάζουν από χαρά . Ο Ταν μάζεψε 20.000 ουγκιές ασήμι και το έστειλε στον Γιεν με την παράκληση να μη πειράξει την πόλη μετά την παράδοση, αυτά έκαναν τον στρατό του Γιεν να είναι πιο χαλαρές και απρόσεκτες, Ο Ταν μάζεψε 1.000 βόδια τα έβαψε κόκκινα και τους έβαλε και κορδέλες για να φαίνονται σαν δράκοι, έβαλε λεπίδες στα κέρατά τους και βούρλα στις ουρές τους. Την νύκτα άναψε τα βούρλα και έωγαλε έξω τα βόδια από τρύπες που είχε ανοίξει στο τείχος και ξωπίσω έστειλε 5.000 διαλεκτούς πολεμιστές.
Τα ζώα ρίχτηκαν στον εχθρό και του προκάλεσαν σύγχυση και τρόμο , από την πόλη ακούστηκε φοβερή βοή κτυπώντας τύμπαν και μπρούτζινα σκεύη.
Ο στρατός του Γιεν διασκορπίστηκε άτακτα καταδιωκόμενος από τον στρατό του Ταν, το αποτέλεσμα ήταν να καταλάβουν οι πολιορκούμενοι 70 πόλεις του εχθρού».
9) Στρατός στην πορεία
Ο Μ Ναπολέων όταν ερωτήθηκε που στηρίζει τις νίκες του απάντησε «στις κνήμες των στρατιωτών μου», ο Τζου που ταυτίζει τον στρατό σαν το νερό: «Όπως το νερό δεν έχει σταθερό σχήμα, έτσι και στον πόλεμο δεν υπάρχουν αμετάβλητες καταστάσεις».
Η μεταβολή αυτή και οι κανόνες που χρησιμοποιούνται είναι αντικείμενο των πιο κάτω αναλύσεων του στρατηγού που αναφέρει: «Να περνάς γρήγορα τα βουνά και να παραμένεις κοντά σε κοιλάδες», αλλά και οδηγίες για την πορεία του στρατού σε διάφορα εδάφη: «Αφού περάσεις ένα ποτάμι, προχώρα μακριά του».
«Αλμυρά έλη :
Μη δίνεις ποτέ μάχη σε αλμυρά έλη, αν πρέπει να πολεμήσεις φρόντισε να έχεις νερό και χορτάρι και να έχεις στα νώτα σου συστάδα δένδρων».
«Στενή επίπεδη χώρα¨
διάλεξε τοποθεσία με ανηφορικό έδαφος δεξιά και πίσω σου, ώστε ο κίνδυνος να είναι μπροστά και η ασφάλεια πίσω».
«Να στρατοπεδεύεις σε σκληρό έδαφος για να μη υποφέρει ο στρατός από ασθένειες».
«Όταν είσαι σε λόφο να καταλαμβάνεις την ηλιόλουστη πλευρά με πλαγιά πίσω και δεξιά».
«Μη περνάς ποταμούς σε περιόδους βροχών».
«Απομακρύνσου γρήγορα από απόκρημνες πλαγιές, δάση, βάλτους, φαράγγια».
Η δολιότητα και το ψέμα στον πόλεμο παρουσιάστηκε με την περίφημη φράση του Ουϊνστον Τσόρτσιλ: «Σε καιρό πολέμου η αλήθεια είναι κάτι το τόσο πολύτιμο που πρέπει να προφυλάσσεται μέσα σε πολλά προστατευτικά μαξιλάρια ψεμάτων». Ας δούμε πως την βλέπει αυτή την διάσταση ο στρατηγός Τζου: «Προτάσεις ειρήνης χωρίς ένορκες διαβεβαιώσεις δείχνουν δολοπλοκία» και «Όταν μερικοί φαίνεται να προχωρούν και μερικοί να υποχωρούν, είναι παγίδα».
Ας δούμε και μερικοί κανόνες που προσδιορίζουν την πραγματική κατάσταση του αντίπαλου στρατού: «Όταν οι στρατιώτες στηρίζονται στα δόρατά τους, υποφέρουν από έλλειψη φαγητού», «Αν υπάρχει αταξία στο στρατόπεδο η εξουσία του στρατηγού είναι ασθενής» και «Πολλές τιμωρίες δείχνουν τρομερή εξάντληση του στρατού».
Παραδείγματα Στρατός στην πορεία
« Ο ληστής Βου Του Τσιανγκ το 50 μχ είχε καταφύγει σε βουνά, στάλθηκε να τον συλλάβει ο Μα Γιουάν, κατέλαβε τοποθεσίες που έλεγχαν τις προμήθειες του νερού και των τροφίμων, ο Βου βρέθηκε σε τέτοια απόγνωση λόγω ελλείψεων που αναγκάστηκε να παραδοθεί άνευ όρων».
« Το 100πχ ο Χαν Χσιν κατάφερε μεγάλη νίκη κατά του Πουνγκ Τσου, η μάχη δόθηκε στις όχθες του ποταμού, ο Χαν Χσιν έφτιαξε ένα φράγμα από 10.000 σακιά άμμο λίγο πιο πάνω από το σημείο στρατοπέδευσης. Έβαλε τον μισό του στρατό να επιτεθεί και μετά προσποιήθηκε υποχώρηση στην άλλη όχθη, ο Τσου τον καταδίωξε, ο Χαν με μει μονάδα του στρατού του έκισε τα σακιά αποδεσμεύοντας μεγάλο όγκο νερού που εμπόδισαν το μεγαλύτερο μέρος του στρατού του Τσου να περάσει απέναντι, μετά στράφηκε κατά ης δύναμης που είχε αποκοπεί και την αποδεκάτισε, ο στρατός του Τσου στην αντίπερα όχθη διαλύθηκε».
10) Μορφολογία του εδάφους
Οι γενικές θεωρίες περί γεωπολιτικής χρονολογούνται από τον 20ο αιώνα και οφείλονται στους Mackinder, Spykmann, και τον Castex, και ο Delbruck και o Grousset θέσπισαν μια θέση περί της μορφωτικής επιδράσεως της Γεωγραφίας στην στρατιωτική συμπεριφορά « ο φυσικός πόλεμος γεννάται από διακεκομμένα και εύφορα εδάφη, ενώ ο φυσικός έμμεσος πόλεμος γεννάται από την στέππα και την έρημο», ο Σουν Τζου ωστόσο παρουσίασε σχετικές σκέψεις για αυτό το σημαντικό κεφάλαιο της πολεμικής τέχνης:
«Διακρίνουμε έξη είδη εδάφους:
1) Το Βατό
2) Τα έδαφος που εμπλέκει (είναι το έδαφος που εύκολα εγκαταλείπεται αλλά δύσκολα ανακαταλαμβάνεται)
3) Το έδαφος που προκαλεί χρονοτριβή (είναι η θέση που καμιά πλευρά δεν κερδίζει κάνοντας την πρώτη κίνηση)
4) Στενά περάσματα
5) Απόκρυμνες πλαγιές
6) Θέσεις απομακρυσμένες από τον εχθρό»,
και : «Η φυσική διαμόρφωση της χώρας είναι ο καλύτερος σύμμαχος του στρατιώτη».
Ο ανθρώπινος παράγοντας στην μάχη υπήρξε αντικείμενο μελέτης ας δούμε τι γράφει σχετικά ο Αrdant du Picq «Πρέπει να αποφεύγουμε να μελετώμεν καθ υπερβολήν αποκλειστικώς τον άνθρωπο γενικώς και να αφήνωμεν κατά μέρος τον άνθρωπον της τάδε ή τάδε φυλής. Θα πρέπει να υπάρχουν δύο είδη τρόπων δια να οδηγήσει τις εις το πυρ Ρώσους και Γάλλους»
δείτε τώρα πως βλέπει αυτή την διάσταση ο Σουν: «Αν μια δύναμη ριχτεί πάνω σε μια άλλη δεκαπλασίου μεγέθους, κάτω από τις ίδιες συνθήκες, το αποτέλεσμα θα είναι η φυγή της πρώτης», «Όταν οι αξιωματικοί είναι πολύ ισχυροί και οι στρατιώτες πολύ ασθενείς , το αποτέλεσμα είναι η κατάρρευση» και «Ο στρατηγός είναι ανίσχυρος και χωρίς εξουσία όταν οι διαταγές του είναι σαφείς και καθορισμένες, όταν δεν έγινε σωστός καθορισμός των αρμοδιοτήτων των αξιωματικών και των ανδρών του και οι γραμμές σχηματίζονται τυχαία και απρόσεκτα, το αποτέλεσμα είναι η αποδιοργάνωση», αυτό όμως που πραγματικά αξίζει να δει κάποιος και που φυσικά προσδιορίζει την φιλοσοφία του Τζου είναι η φράση : «Να θεωρείς τους στρατιώτες παιδιά σου».
Εδώ θα ήθελα να παραθέσω τις υποδείξεις του για την ήττα:
«Έξη τρόποι για να ηττηθεί κάποιος:
1) Λανθασμένος υπολογισμός της εχθρικής ισχύος
2) Έλλειψη εξουσίας
3) Κακή εκπαίδευση
4) Αδικαιολόγητη οργή
5) Μη τήρηση της πειθαρχίας
Ανικανότητα χρησιμοποίηση επιλέκτων πολεμιστών» και «Αν η μάχη δε καταλήξει σε νίκη τότε δεν πρέπει να πολεμήσεις, ακόμα και αν το διατάξει ο ηγεμόνας».
Αλλά και την νίκη: «Αν είναι σίγουρο ότι η μάχη θα καταλήξει σε νίκη, τότε πρέπει να πολεμήσεις ακόμα αν και ο ηγεμόνας το απαγορεύει», «Αν γνωρίζεις τον εχθρό και τον εαυτό σου, η νίκη είναι αναμφίβολη. Αν όμως γνωρίζεις τον ουρανό και την Γη , η νίκη σου θα είναι πλήρης».
Για τον στρατιώτη: «Ο έμπειρος στρατιώτης όταν βρίσκεται σε κίνηση, δεν πέφτει ποτέ σε σύγχυση».
Αλλά και για τον στρατηγό: «Ο στρατηγός που προελαύνει, χωρίς να έχει φήμη άπληστου, και υποχωρεί , χωρίς να φοβάται ότι θα ντροπιαστεί, που η μόνη του σκέψη είναι να προστατεύει τη χώρα του να προσφέρει καλές υπηρεσίες στον ηγεμόνα του, αυτός είναι στολίδι του βασιλείου».
Για τους συμμάχους: «Δεν μπορούμε να συμμαχήσουμε με γειτονικούς λαούς, αν δεν γνωρίζουμε καλά τις επιδιώξεις τους».
Αλλά και για τους κακούς συμμάχους: «Δεν πρέπει να κάνεις συμμαχίες με οποιονδήποτε».
Πρόσεξε και μερικές συμβουλές που έχουν να κάνουν με τον γενικό χαρακτήρα του ανθρώπινου παράγοντα:
«Η επιτυχία στον πόλεμο κερδίζεται με την προσεκτική προσαρμογή στις εχθρικές προθέσεις».
«Αν ο εχθρός αφήσει μια πόρτα ανοικτή πρέπει να βιαστείς να μπεις μέσα».
«Στην αρχή να είσαι συνεσταλμένος σαν παρθένα, μέχρι να σου δώσει μια ευκαιρία ο εχθρός, τότε να ξεπεράσεις σε γρηγοράδα τον λαγό και θα είναι πια αργά ν αντισταθεί».
Παραδείγματα Μορφολογία του εδάφους
«Ο Πέι Χσινγκ Τσιέν το 619 με 682 μχ είχε σταλεί κατά των τουρκικών φυλών, το σούρουπο έστησε στρατόπεδο και αφού τελείωσε η οχύρωση με τείχος και τάφρου, έδωσε διαταγή να μετακινηθούν σε κοντινό λόφο. Δυσαρέστησε τους αξιωματικούς για την υπερβολική κούραση που θα υποβαλόντουσαν οι στρατιώτες.
Ο Πέι ζήτησε την άμεση μετακίνηση . Το ίδιο βράδυ έπιασε τρομερή καταιγίδα που πλημμύρισε το σημείο που ήταν το πρώτο στρατόπεδο με νερό πάνω από 12 πόδια βάθος, οι αξιωματικοί που δυσανασχέτησαν ομολόγησαν ότι έκαναν λάθος».
«Ο Του Μου το 219μχ είχε καταλάβει την πόλη Τσιαν Λινγκ και είχε δώσει αυστηρές διαταγές να μη πειράξουν τους κατοίκους, ένας αξιωματικός τόλμησε να πάρει ένα καλαμένιο καπέλο από ένα κάτοικο για να τον προστατεύει από την βροχή. Ο Λου διέταξε την άμμεση εκτέλεση του φταίκτη. Αυτή του η πράξη τρομοκράτησε το στρατό, ώστε ούτε αντικείμενα που είχαν πέσει στο δρόμο δεν έπιαναν».
11) Οι εννιά τοποθεσίες
Έδαφος, τακτική, χρόνος, ανθρώπινος παράγοντας (από τον απλό στρατιώτη μέχρι τον ηγεμόνα) είναι η διαρκής ενασχόληση του Τζου και διαρκώς επανέρχεται σε αυτές τις παραμέτρους τονίζοντας για το έδαφος:
« Υπάρχουν εννιά ποικιλίες εδάφους:
1) Έδαφος που ευνοεί την διασπορά (Το έδαφος που βρίσκεται στην επικράτειά σου, διότι οι στρατιώτες κοντά στα σπίτια τους και ανήσυχοι να δουν τα παιδιά και τις γυναίκες του να διασπείρονται λόγω των επιχειρήσεων προς πάσα κατεύθυνση).
2) Ευχερές έδαφος (είναι το έδαφος που είναι στην εχθρική επικράτεια αλλά πλησίον των φιλικών εδαφών).
3) Αμφισβητούμενο έδαφος
4) Ανοικτό έδαφος ( είναι το έδαφος που είναι από κάθε πλευρά ελεύθερο για τακτικές κινήσεις).
5) Διασταυρούμενο από οδούς έδαφος
6) Σοβαρό έδαφος ( το έδαφος που αφήνει ο στρατός εισβολής χωρίς να το οχυρώσει)
7) Δύσκολο έδαφος (ανώμαλες πλαγιές, έλη, βάλτοι, γενικά δυσδιάβατο έδαφος).
8) Περιχαρακωμένο έδαφος ( είναι το έδαφος στο οποίο μια μικρή εχθρική δύναμη επαρκεί για να καταστρέψει μεγάλο στρατό πχ θερμοπύλες).
9)Απελπιστικό έδαφος (είναι το έδαφος που μπορούμε να γλιτώσουμε μόνο πολεμώντας χωρίς καθυστέρηση)», «Στο έδαφος που ευνοεί τη διασπορά να εμψυχώνεις τους άνδρες σου με τον κοινό σκοπό».
«Στο σοβαρό έδαφος να διασφαλίζεις συνεχή ροή εφοδίων, στο δύσκολο έδαφος συνέχισε τον δρόμο σου».
«Στο περιχαρακωμένο έδαφος κλείσε τους δρόμους διαφυγής».
και: «Ο ικανός ηγέτης βάζει σφήνα ανάμεσα στην εμπροσθοφυλακή και τα νώτα του εχθρού».
Την ταχύτητα: « Η ταχύτητα είναι η ουσία του πολέμου».
Την τακτική: «Η επιδέξια τακτική μοιάζει με το σουάι γιαν» (Το σουάι γιαν είναι φίδι, όταν το κτυπάς στο κεφάλι σου επιτίθεται με την ουρά και όταν του επιτεθείς στην ουρά σου επιτίθεται με το κεφάλι), ακόμα: «Όσο πιο βαθιά διεισδύσεις σε μια χώρα, τόσο πιο μεγάλη θα είναι η σταθερότητα του στρατού σου κι έτσι αυτοί που αμύνονται δε θα μπορούν να υπερισχύσουν πάνω του».
Τον ανθρώπινο παράγοντα: «Να φροντίζεις προσεκτικά την ευεξία των ανδρών σου και να μην τους καταπονείς υπερβολικά» ακόμα και την σε αδιέξοδο οδήγηση του στρατου προβλέπει: «Ρίξε τους άνδρες σου σε θέσεις στις οποίες δεν υπάρχει διαφυγή, θα προτιμήσουν τον θάνατο από την φυγή».
Παραδείγματα Οι εννιά τοποθεσίες
« Ο στρατηγός Λου Κουάγγκ επέστρεφε θριαμβευτής το 385 μχ φορτωμένος λάφυρα, ο Λιαννγκ Χσι ήθελε να του κόψει τον δρόμο, ο Γιανγκ Χαν τον συμβούλεψε λέγοντας: ‘ Ο Λου έρχεται με ρωμαλέο στρατό λόγω των νικών του. Αν τον αντιμετωπίσουμε στην κινούμενη άμμο της ερήμου δεν θα πετύχουμε τίποτα, γι αυτό θα πρέπει να καταλάβουμε το στενό πέρασμα Κάο βου διακόπτοντας τον εφοδιασμό του σε νερό, όταν ο στρατός του εξαντληθεί από την δίψα θα μπορέσουμε να του επιβάλουμε τους όρους μας χωρίς να μετακινηθούμε, αν νομίζεις ότι αυτό το πέρσαμα είναι μακριά , μπορούμε να καταλάβουμε το πέρασμα Ι βου που είναι κοντά και κανείς δεν μπορεί να καταλάβει αυτές τις τοποθεσίες διότι έχουν ισχυρή φυσική οχύρωση’ Ο Χσι αρνήθηκε να ακολουθήσει τις συμβουλές, νικήθηκε και σαρώθηκε από τον εισβολέα».
«Ο Μενγκ Τα που ήταν στην υπηρεσία του Αυτοκράτορα Βέι, το 227 μχ σκεφτόταν να αποστατήσει στον οίκο Σου. Ο στρατηγός Σου Μα έστειλε αμέσως στρατό να προλάβει την εξέγερση, αφού πρώτα κολάκεψε με φιλικό τόνο τον Τα. Ο στρατηγός Σου Μα είπε ότι ο Τα είναι άνθρωπος χωρίς αρχές και πρέπει να τιμωρηθεί όσο διστάζει και βρίσκεται σε συνεννοήσεις. Αμέσως διέταξε γρήγορη πορεία και σε 8 μέρες έφερε τον στρατό του στα τείχη της πόλης Χσιν Τσενγκ που απέχει 1200 λι από την περιοχή στρατοπέδευσής του, μετά από δύο βδομάδες η πόλη Χσιν Τσενγκείχε πέσει και ο τα έχασε το κεφάλι του».
«Το 621 μχ ο Λι Τσινγκ στάλθηκε στο Σου Τσουάν για να υποτάξει τον επαναστάτη Χσιάο Τσου, επειδή ο ποταμός Γιανγκ Τσε ήταν πλημμυρισμένος ο Χσιάο Τσου δεν φανταζόταν ότι ο αντίπαλος θα ερχόταν μέσα από φαράγγια και γι αυτό δεν έακνε προετοιμασία . Ο Λι είπε ‘Για τον στρατιώτη η αστραπιαία ταχύτητα έχει τεράστια σημασία και δεν πρέπει να χάνει τις ευκαιρίες, τώρα είναι η ώρα να χτυπήσουμε που δεν ξέρουν ότι συγκεντρώσαμε στρατό, αν δράσουμε τώρα αστραπιαία που το ποτάμι είναι πλημμυρισμένο , σαν τον κεραυνό που πέφτει εκεί που δεν τον περιμένεις. Αυτή είναι η μεγάλη αρχή του πολέμου’ Όλα έγιναν όπως τα πρόβλεψε και ο Χσιέν αναγκάστηκε να παραδοθεί σαν ευγενής ζήτησε να μη τιμωρηθεί ο λαός αλλά μόνο να πληρώσει ο ίδιος με την ζωή του».
«Το 224πχ ο στρατηγός Βανγκ Τσιέν είχε εισβάλει στο κράτος του Τσου , ο οποίος έκανε γενική επιστράτευση και τον προαλούσε για πόλεμο , αλλά επειδή ο στρατηγός Βανγκ Τσιέν είχε αμφιβολίες για το ηθικό του στρατού του , απέφευγε την εμπλοκή, αφιέρωνε τον χρόνο του για να κερδίσει την αγάπη των ανδρών του .
Τους έτρεφε καλά τρώγοντας και ο ίδιος μαζί τους, έφτιαξε μπάνια και έκανε κάθε δυνατή προσπάθεια για την βελτίωση της ζωής τους. Μετά από καιρό διαπίστωσε ότι άνδρες του ασχολούντο με την σκοποβολή και τον αθλητισμό, τότε κατάλαβε ότι ήταν έτοιμοι για πόλεμο, όταν ο Τσου επανέλαβε τις προκλήσεις προς τον Βανγκ Τσιέν ακολούθησε μάχη στην οποία νίκησε και κατάσφαξε τον στρατό του Τσου και κατακτήθηκε όλο το κράτος του Τσου».
«Ο Τσουάν Τσου κάτοικος της πόλης Βου και σύνχρονος του Σου Τζου στάλθηκε να δολοφονήσει τον ηγεμόνα του Λιάο με ένα εγχειρίδιο που είχε κρύψει στην κοιλιά ενός ψαριού που θα προσφερόταν στο συμπόσιο, η απόπειρα απέτυχε και ο Τσου κατακρεουργήθηκε αμέσως από τους σωματοφύλακες του βασιλιά.
«Το 681 πχ το κράτος Λου είχε ηττηθεί τρεις φορές από το κράτος Τσι, τότε ο Τσάο Κουέι άρπαξε ξαφνικά τον Χουάν Κουνγκ τον δούκα του Τσι και του ακούμπησε ένα σπαθί στο στήθος, υπό τον φόβο της σφαγής του ο Χουάν Κουνγκ διακύρηξε ότι είχε ματαχειριστεί άδικα το κράτος Λου και συγκατατέθηκε στην σύναψη ειρήνης, όπως ήταν αναμενόμενο, ο Χουάν Κουνγκ αργότερα θέλησε να απαρνηθεί την συμφωνία, αλλά ο σοφός σύμβουλός του Κουάν Τσουνγκτου επεσήμανε τον κίνδυνο που αθετούσε τον λόγο του. Και η τολμηρή αυτή ενέργεια του Τσάο Κουέι ξανάδωσε στο Λου ότι είχε χαθεί σε 3 μάχες».
«Το 532 μχ ο Κάο Χουάν περικυκλώθηκε από μεγάλο στρατό, ο Κάο Χουάν αντί να διαφύγει έκλεισε ο ίδιος τους τις διεξόδους βάζοντας γαιδούρια και βόδια δεμένα μεταξύ τους, μόλις το είδαν αυτό οι στρατιώτες του κατάλαβαν ότι δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα άλλο από το να νικήσουν ή να πεθάνουν. Έτσι διέσπασαν και κατανίκησαν τους αντιπάλους τους».
« Το 73 μχ Παν Τσάο πήγε στο Σαν Σαν , ο βασιλιάς Κουάνγκ τον υποδέχτηκε με ενθουσιασμό, μετά η ευγένεια και σεβασμός άλλαξε απότομα. Ο Παν Τσάο κατάλαβε ότι η αλλαγή της συμπεριφοράς του βασιλιά Κουάνγκ οφειλόταν σε πιθανές συνεννοήσεις του με βαρβαρικές φυλές του βορά και ήταν αναποφάσιστός ποιόν να επιλέξει για σύμμαχο. Κάλεσε λοιπόν τους 36 συντρόφους και αφού τους κέρασε κρασί για να τονώσει το φρόνιμά τους είπε ότι αν ο βασιλιάς Κουάνγκ φτάσει σε συμφωνία με τους βάρβαρους, θα παραδοθούν όλοι για τροφή στους λύκους της ερήμου, η απόφαση και των 36 ήταν να αντισταθούν και να ακολουθήσουν τον διοικητή τους μέχρι τον θάνατο».
12) Η χρήση της φωτιάς
Ο ανορθόδοξος πόλεμος δεν διέφυγε της προσοχής σαν στοιχείο ελιγμού ενός τακτικού στρατού, για την εποχή του η χρήση της φωτιά για καταστροφές ήταν λίγο έξω από τον καθιερωμένο τρόπο ενέργειας:
«Υπάρχουν 5 τρόποι για να χρησιμοποιήσεις την φωτιά στον πόλεμο:
1) Να κάψεις στρατιώτες στο στρατόπεδό τους.
2) Να κάψεις εφόδια.
3) Να κάψεις εφοδιοπομπές.
4) Να κάψεις οπλοστάσια και αποθήκες.
5) Να εξακοντίσεις φωτιά στον εχθρό».
«Όταν κάνεις επίθεση με φωτιά πρέπει να είσαι προετοιμασμένος για πέντε πιθανά επακόλουθα:
1) Όταν ξεσπάσει η φωτιά μέσα στο εχθρικό στρατόπεδο να κάνεις αμέσως επίθεση.
2) Αν ξεκινήσει η φωτιά και ο εχθρός μείνει ήρεμος να μην επιτεθείς.
3) Όταν οι φλόγες είναι μεγάλες να επιτεθείς αν είναι κατορθωτό.
4) Όταν βάλεις φωτιά έξω από το στρατόπεδο μη περιμένεις να επεκταθεί και μέσα, αλλά να επιτεθείς την κατάλληλη στιγμή.
5) Όταν βάζεις την φωτιά να είσαι από την πλευρά του ανέμου».
«Αυτοί που χρησιμοποιούν την φωτιά για να επιτεθούν δείχνουν εξυπνάδα».
Δεν παραλείπει να παρουσιάζει και γενικές οδηγίες όπως εξ άλλου σε κάθε κεφάλαιο :
«Ο θυμός μπορεί να δώσει την θέση του στην ικανοποίηση. Αλλά ένα βασίλειο που μια φορά καταστραφεί , δεν θα υπάρξει ποτέ ξανά. Ούτε οι νεκροί μπορούν ποτέ να ξαναγυρίσουν στην ζωή».
Και
« Ο φωτισμένος ηγέτης είναι προσεκτικός και ο καλός στρατιώτης συνετός».
Παραδείγματα η χρήση της φωτιάς
« Ο Παν Τσάο ήταν στο Σαν Σαν και αποφάσισε να εξοντώσει τον κίνδυνο που δημιουργούσαν οι πρεσβευτές των βαρβάρων του βορά, κατάστρωσε και εκτέλεσε λοιπόν το πιο κάτω σχέδιο:
Έστειλε 11 άνδρες του να πάρουν τα τύμπανα με εντολή να τα κτυπήσουν και να κραυγάζουν με όλη τους την δύναμη μόλις δουν φωτιά, οι υπόλοιποι τοποθετήθηκαν στην πύλη με τόξα και βαλλιστρίδες. Τότε έβαλε φωτιά από την μεριά που φύσαγε ο άνεμος, ο εχθρός με τα τύμπανα και την φωτιά πετάχτυκε και έτρεξε προς τις πύλες, εκεί σκοτώθηκαν ο πρεσβευτής και οι άντρες του συνολικά 100 άνδρες.
Στην συνέχεια πήρε τον γιο του βασιλιά για όμηρο και γύρισε να δώσει αναφορά στον βασιλιά του. Το γεγονός πανικόβαλε το βασίλειο του Σαν Σαν».
13) Η χρησιμοποίηση των κατασκόπων
Κατά τον Β ΠΠ οι δημοσιογράφοι αντιμετωπίζονταν ως ένα ακόμη τμήμα των στρατιωτικών μονάδων. Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος με τον οποίο καλύφθηκε η Απόβαση στη Νορμανδία. Οι δημοσιογράφοι φορτώθηκαν σε ένα τρένο στη Σκωτία ένα μήνα νωρίτερα και έμειναν εκεί για μια εβδομάδα. Όταν η επιχείρηση ξεκίνησε όλα είχαν ρυθμιστεί στην εντέλεια. Διαπιστεύτηκαν 558 δημοσιογράφοι, φωτογράφοι και κάμεραμαν, υπήρχαν λογοκριτές στα πλοία και στις παραλίες. Τα ραδιοφωνικά κυκλώματα ήσαν περιορισμένα, αλλά υπήρχαν ειδικά αεροπλάνα και ταχύπλοα που μετέφεραν τις πληροφορίες στο Λονδίνο, ενώ ο ίδιος ο Αϊζενχάουερ ενημέρωνε συστηματικά τέσσερις ανταποκριτές της επιλογής του.
Κατά την πρώτη ημέρα, οι ανταποκριτές έστειλαν συνολικά 700.000 λέξεις, αλλά χρόνια αργότερα διαπιστώθηκε πως από τα ρεπορτάζ τους δεν προέκυπτε η παραμικρή ουσία.
Σε όλες λοιπόν τις εποχές ο φόβος της διαφύλαξης μυστικών από τον εχθρό ήταν πρώτη προτεραιότητα κάθε στρατού, αυτό παρουσιάζουν και οδηγίες του στρατηγού Τζου παρακάτω: «Αυτό που δίνει την δυνατότητα στον σοφό ηγεμόνα και τον καλό στρατηγό να επιτίθεται να νικούν και να κατορθώνουν πράγματα πέρα από τις δυνατότητες των συνηθισμένων ανθρώπων, είναι η πρόγνωση»,
προσδιορίζει τους λόγους για την χρήση κατασκόπων : «Λόγοι για χρήση κατασκόπων:
1) Τοπικοί κατάκοποι. ( είναι κάτοικοι περιοχής )
2) Εσωτερικοί κατάσκοποι (είναι αξιωματούχοι του εχθρού)
3) Κατάσκοποι που άλλαξαν στρατόπεδο. (είναι αυτοί οι κατάσκοποι του εχθρού που μετέτρεψες σε δικούς σου κατασκόπους)
4) Καταδικασμένοι κατάσκοποι. ( Είναι οι γνωστοί σε σένα κατάσκοποι του εχθρού που τους μεταδίδεις πληροφορίες ψεύτικες για να τις μεταφέρουν στον εχθρό)
5) Επιζώντες κατάσκοποι». ( είναι αυτοί που φέρνουν νέα από το στρατόπεδο του εχθρού)». Και δίνει απαντήσεις σε βασικά ζητήματα που αφορούν το θέμα κατάσκοποι διότι όπως γράφει : Οι κατάσκοποι είναι σπουδαιότερο στοιχείο του πολέμου, επειδή σ αυτούς βασίζεται η δυνατότητα ενός στρατού να κινείται». Έτσι λοιπόν μας πληροφορεί :
Πως διαλέγουμε κατασκόπους : «Οι κατάσκοποι δεν είναι χρήσιμοι, αν δεν έχουν κάποια έμφυτη νοημοσύνη» και «Ένα πονηρό και ξεδιάντροπο άτομο είναι πιο επικίνδυνο από τα βουνά και τα ποτάμια».
Πως πρέπει να χρησιμοποιούμε τον επικίνδυνο κατάσκοπο: «Αν μια μυστική πληροφορία αποκαλυφθεί από ένα κατάσκοπο πριν την ώρα της πρέπει να θανατώνεται μαζί μ αυτόν στον οποίο είπε το μυστικό».
Πως δημιουργείς «διπλούς» κατασκόπους προς όφελός σου: «Οι κατάσκοποι του εχθρού που αποκαλύπτονται πρέπει να δελεάζονται με δωροδοκίες και να τους οδηγούμε μακριά να ζουν με άνεση, με στόχο να αλλάξουν στρατόπεδο».
Τέλος πως αμοιβής τους κατασκόπους: «Δεν μπορείς να διοικήσεις τους κατασκόπους σωστά, χωρίς ευθύτητα και γενναιοδωρία».
Παραδείγματα χρησιμοποίηση των κατασκόπων
« Ο Λο Σανγκ έστειλε τον στρατηγό Βέι Πο να κτυπήσει τον επαναστάτη Λι Χσιουνγκ στο Πι, η κάθε πλευρά των εμπολέμων είχε επιτυχίες και αποτυχίες, ο Λι Χσιουνγκ κατέφυγε στις υπηρεσίες του Πο Τάι, ο οποίος τον μαστίγωσε μέχρι αίματος και τον έστειλε στον εχθρό του Λο Σανγκ για να τον εξαπατήσει και να του μεταφέρει πληροφορίες με φωτιές μέσα από την πόλη για την γενική επίθεση.
Ο Λο Σανγκ πίστεψε του εσωτερικού κατασκόπου και διέταξε τους στρατηγούς του να επιτεθούν, εν τω μεταξύ ο Λι Χσιουνγκ είχε προετοιμάσει ενέδρακαι ο ΠοΤάι έστησε μεγάλες σκάλες πάνω στα τείχη, άναψε την συνθηματική φωτιά, οι πολιορκητές χωρίς να γνωρίζουν την προδοσίαάρχισαν να ανεβαίνουν τις σκάλες, 100 άντρες μπήκαν έτσι στην πόλη και αμέσως αποκεφαλίστηκαν, ο επαναστάτης Λι Χσιουνγκ επιτέθηκε και εξολόθρευσε τους εχθρούς».
«Ο αυτοκράτορας Τάι Τσου έστειλε τον Τα Βου να κατασκοπεύσει τον εχθρό του Σεν Βου. Ο Σι Βου συνοδευόταν από δύο έφιππους που ήταν ντυμένοι με στολές του εχθρού. Το βράδυ κατάφεραν να μάθουν τα συνθήματα που χρησιμοποιούσε ο εχθρός και με αυτά μπήκαν στο στρατόπεδο σαν νυκτερινοί φρουροί, στον δρόμο τους αν συναντούσαν στρατιώτες του εχθρού που έκαναν παραπτώματα τους σταματούσαν και τους έκαναν παρατηρήσεις και τους ξυλοφόρτωναν. Έτσι κατάφεραν να γυρίσουν με πάμπολλες πληροφορίες σχετικά με τις προθέσεις του εχθρού, με αυτές νίκησε ο Τάι Τσου τον εχθρό του».
Δεν μπορώ παρά να παραθέσω και τα τρία κεφάλαια που πρόσφατα ευρέθηκαν και αποδίδονται στο Σουν Τζου, στα οποία δίνονται πληροφορίες για την τέχνη του πολέμου, που εν πολλοίς έχουν ήδη αναλυθεί :
1) Ερωτήσεις του Βου
Στο κεφάλαιο αυτό ο βασιλιάς Βου ρωτά τον Δάσκαλο Σουν «Ποιος από τους έξη διοικητές που διαμοίρασαν το κράτος του Ρσιν ήταν ο πρώτος που χάθηκε; Και ποιος τον διαδέχτηκε» στην συζήτηση που ακολούθησε ο Σουν εξήγησε ποιος και γιατί διαδέχτηκε ποιόν και τελικό συμπέρασμα αυτής της συζητήσεως ήταν ότι :
«Η σωστή συμπεριφορά του Αληθινού Βασιλιά είναι να αγαπάει πολύ τον λαό του».
2) Τα τέσσερα ενδεχόμενα
Εδώ αναλύεται το θέμα της μορφολογίας του εδάφους και τι πρέπει να προσέχει ο στρατός κατά την κίνησή του σε εχθρικά εδάφη, βγαίνουν διάφορα συμπεράσματα ενδεικτικά αναφέρω τον πιο κάτω αφορισμό:
«Αν υστερούμε σε δύναμη, η περιτειχισμένη πόλη δεν πρέπει με κανένα τρόπο να καταληφθεί».
3) Κίτρινος αυτοκράτορας επιτίθεται στον κόκκινο αυτοκράτορα
Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφονται τακτικές κινήσεις σε πόλεμο δύο αυτοκρατόρων από τον Δάσκαλο Σουν.
Σουν Τζου και Κλαούζεβιτς
Το μνημειώδες έργο του Καούζεβιτς «ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ» δια μόρφωσε την στρατιωτική σκέψη πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο.
Ο Σουν Τζου με το έργο του «Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ» και με την μετριοπάθεια των απόψεών του για την διεξαγωγή του πολέμου ήρθε σε αντίθεση με την τάση του Κλαούζεβιτς που δίνει έμφαση στο λογικό ιδεώδες και το απόλυτο, οι οπαδοί του Καούζεβιτς ανέπτυξαν την πρακτική του «ολοκληρωτικού πολέμου και η λογική αυτή προήλθε από την ρήση του «η εισαγωγή στην φιλοσοφία του πολέμου ενός στοιχείου μετριοπάθειας θα ήταν άτοπο, ο πόλεμος είναι πράξη βίας οδηγημένη στα έσχατα όρια της» και συμπλήρωσε με το μετριοπαθές « ο πολιτικός σκοπός σαν κίνητρο του πολέμου, πρέπει να είναι το μέτρο που καθορίζει και τις επιδιώξεις της στρατιωτικής δύναμης και το μέγεθος της προσπαθείας που θα γίνει».
Ο Σουν Τζου κινήθηκε σε φιλοσοφία που καθορίζεται από την φράση του «Σε όλη την ιστορία δεν υπάρχει περίπτωση μιας χώρας που να ωφελήθηκε από έναν παρατεταμένο πόλεμο» και από την φράση «Η υπέρτατη τέχνη του πολέμου είναι να υποτάσεις τον εχθρό χωρίς μάχη». Δυστυχώς τα κείμενα του έγιναν γνωστά στην Ευρώπη πολύ αργά και έτσι η φωνή του είχε μικρή απήχηση.
Στα σημερινά δεδομένα θα πρέπει να θεωρείται πιο επικρατέστερη η λογική του Σουν Τζου από αυτή του Καούζεβιτς.
Στα 1927 ο διοικητής της αμυντικής δύναμης που είχε στείλει το Υπουργείο Πολέμου του Ηνωμένου Βασιλείου στην Σαγκάη Σερ Τζων Ντάνκαν έγραφε στον B. H. Liddell Hart:
« Μόλις διάβασα το γοητευτικό βιβλίο «Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ» , που γράφτηκε το 500 πχ Υπάρχει μια ιδέα που μου θύμισε την δίκή σου θεωρία του χειμάρρου: “ Ο στρατός είναι σαν το νερό , φεύγει απ τα ψηλά προς τα χαμηλά. Η ροή του νερού καθορίζεται απ την μορφολογία του εδάφους, η νίκη επιτυγχάνεται ενεργώντας ανάλογα με τον εχθρό”».
Κατά τον δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο πραγματοποιήθηκε ο πιο κάτω διάλογος από ένα Κινέζο στρατιωτικό ακόλουθο από τις γραμμές του Τσανγκ Κάι Σεκ και ενός Βρετανού :
« Βασικά βιβλία στις Κινέζικες στρατιωτικές ακαδημίες είναι αυτά του Φούλερ»
«Τι γίνεται με τον Σουν Τζου;»
«Ο Σουν Τζου χαίρει εκτιμήσεως σαν κλασικό βιβλίο, για τους Κινέζους θεωρείται ξεπερασμένο και γι αυτό δεν πρέπει να μελετηθεί στην εποχή των μηχανοποιημένων όπλων»
«Νομίζω ότι οι το βιβλίο του Σουν Τζου περιέχει περισσότερα σε θέματα στρατηγικής και τακτικής απ ότι είκοσι δυτικά βιβλία, ο Σουν Τζου είναι η καλύτερη σύντομη εισαγωγή στην μελέτη του πολέμου».
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι διεξήχθησαν υπό την επιρροή και τις πολεμικές αναλύσεις του Karl Von Klausewiz “Vom Kriege” που εκδόθηκε στο Βερολίνο το 1832 και φυσικά οδηγηθήκαμε σε τρομακτικές αιματοχυσίες. Αντίθετα οι πόλεμοι των έξη ημερών (1967), ο Πόλεμος της εξιλεώσεως (1973), ο Πόλεμος στον Κόλπο (1991), αλλά και ο τελευταίος Πόλεμος στον Κόλπο, είχαν διαφορετική φιλοσοφία και εμπνεόντουσαν από τις αρχές του Σουν Τζου. Η άποψη αυτή αναπτύχθηκε στα βιβλία του Άγγλου θεωρητικού του πολέμου B. H. Liddell Hart και ιδιαίτερα στο σύγγραμμα του «Strategy».
χαρακτηριστική είναι η φράση του στρατάρχου Foch «Δια την εν καιρώ ειρήνης συντήρησιν της σκέψεως ενός στρατού και τον διαρκή προσανατολισμό του προς τον πόλεμον, δεν υπάρχει ευφορότερον βιβλίον από την ιστορίαν».
Ιδού και κάποια λόγια άλλων θεωρητικών της πολεμικής τέχνης από την μακρυνή Κίνα:
«Ποτέ δεν τολμάς, ποτέ δεν νικάς!» (Παν Τσάο).
«Αν δεν μπεις στην φωλιά της τίγρης, δεν θα πιάσεις τα μικρά της» (Παν Τσάο)
«Στείλε προδότες στην χώρα του εχθρού, ώστε να εκμηδενίσεις την κυβερνητική πολιτική». (Τσία Λιν)
«Να διαφθείρεις τα ήθη του εχθρού με ύπουλα δώρα». (Τσία Λιν)
«Να υποδαυλίζεις δολοπλοκίες και απάτες». (Τσία Λιν)
«Χρησιμοποίησε κάθε πανούργο τέχνασμα για να προκαλείς τον εκφυλισμό των ανθρώπων και την σπατάλη του θησαυρού του εχθρού». (Τσία Λιν)
«Να ταράζεις και να αναστατώνεις το μυαλό του ηγεμόνα χαρίζοντάς του ελκυστικές γυναίκες». (Τσία Λιν)
«Ο ιδανικός ηγέτης συνδιάζει την πνευματική καλλιέργεια με την πολεμική ανδρεία» ( Γιεν Τζου)
« Το επάγγελμα των όπλων είναι συνδιασμός αυστηρότητας και λεπτότητας». ( Γιεν Τζου)
Η εργασία αυτή δημοσιεύτηκε στην ΠΟΛΕΜΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
«Αυτός που παίρνει αψήφιστα τους αντιπάλους του, είναι βέβαιο ότι θα γίνει λεία τους»« Ο Πόλεμος βασίζεται στην εξαπάτηση».
Και
« Ο στρατηγός που κερδίζει μια μάχη, έχει κάνει πολλούς υπολογισμούς στο κεφάλι του πριν τη διεξαγωγή της. Ο στρατηγός που χάνει μια μάχη, έκανε λίγους υπολογισμούς.»
Οι νόμοι (παράγοντες) που παραθέτει για την επιτυχή διεξαγωγή του πολέμου είναι:
- Ο Ηθικός νόμος ( είναι η συμφωνία λαού και ηγεμόνα για τον πόλεμο)
- Ο Ουρανός ( είναι οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν κατά τον πόλεμο)
- Η Γη. (περιλαμβάνει τις αποστάσεις και την διαμόρφωση, ανάγλυφο, του πεδίου του πολέμου)
- Ο Ηγέτης. (περιλαμβάνει τις αρετές, ειλικρίνεια, καλοσύνη, θάρρος και αυστηρότητα του ηγέτη)
- Η Μέθοδος και η πειθαρχία. (εννοείται η συγκρότηση του στρατού, η ιεραρχία, η διατήρηση οδών ανεφοδιασμού και το οικονομικό κόστος του πολέμου).
Παραδείγματα Κατάστρωση σχεδίων
« Ο Βου Τσι φορούσε τα ίδια ρούχα και έτρωγε το ίδιο φαγητό με τον τελευταίο στρατιώτη, δεν είχε άλογο και ψάθα να κοιμάται, μοιραζόταν τις αντιξοότητες με τους άνδρες του.
Ένας στρατιώτης του υπέφερε από απόστημα και ο ίδιος ο Βου το καθάρισε, η μάνα του στρατιώτη όταν το έμαθε, άρχισε να κλαίει και να θρηνεί, και όταν ρωτήθηκε γιατί θρηνεί είπε: ‘Πολλά χρόνια πριν ο αφέντης Βου έκανε το ίδιο στον άντρα μου και έτσι αυτός δεν έφυγε ποτέ από κοντά του, μέχρι που σκοτώθηκε στην μάχη. Και τώρα έκανε το ίδιο στον γιο μου, θα σκοτωθεί και αυτός στην μάχη, ποιος ξέρει που».
2) Διεξαγωγή του πολέμου
Η ουσία του ολοκληρωτικού πολέμου στηρίζεται αφ ενός σε μια καθολική τεχνική και οικονομική κινητοποίηση, αφ ετέρου στην σε μια προσβολή όλο και βαθύτερα των εχθρικών πόρων, με δύο λόγια αυτό συνεπάγεται πολιτική κινητοποίηση και πλήγματα κατά των πολιτών του αντιπάλου, η λογική των θεωριών του Σουν Τζου εντοπίζονται στην ρήση του «Ο Σκοπός του πολέμου είναι η νίκη και όχι οι παρατεταμένες εκστρατείες».
Τα παρακάτω αποσπάσματα δείχνουν ξεκάθαρα την θέση του για έναν «κεραυνοβόλο πόλεμο» που θα έχει γρήγορη και αποφασιστική έκβαση.
«Αν εμπλακείς σε πραγματική μάχη και η νίκη αργεί να έρθει, τα όπλα των ανδρών θα χάσουν την κόψη τους και ορμή τους θα σιγάσει…. Ποτέ μη ξεχνάς : όταν τα όπλα των ανδρών θα χάσουν την κόψη τους και ορμή τους θα σιγάσει και ο θησαυρός σου ξοδευτεί, άλλοι αρχηγοί θα ξεπηδήσουν για να εκμεταλλευτούν την εξαθλίωσή σου».
- «Δεν υπάρχει περίπτωση χώρας που να ωφελήθηκε από έναν παρατεταμένο πόλεμο».
- « Ο έμπειρος στρατηγός δεν κάνει δεύτερη στρατολογία».
- «Η αξία του χρόνου μετράει περισσότερο από την αριθμητική υπεροχή και από τους λεπτομερέστερους υπολογισμούς σχετικά με την επιμελητεία».
- « Οι συνεισφορές για να συντηρηθεί ένας μακρινός στρατός, φτωχαίνουν το λαό».
- «Ένας σοφός στρατηγός καθορίζει πόσο θα λεηλατηθεί ο εχθρός».
- «Ένα φορτίο μ εφόδια του εχθρού είναι ισοδύναμο με είκοσι δικά σου».
Μια άλλη αποστροφή δείχνει μια αντίληψη μπροστά από την εποχή που έζησε ο Κινέζος στρατηγός:
- «Οι αιχμάλωτοι πρέπει να έχουν καλή μεταχείριση και διαβίωση».
3) Επιθετική στρατηγική
Εν αντιθέσει λοιπόν με την γνωστή φράση του Κλαούζεβιτς « Ο πόλεμος είναι η συνέχιση της πολιτικής δι άλλων μέσων», πρόκειται για μια επιθετική λογική, ο Σουν παραθέτει τις δικές του πραγματικά πρωτότυπες θέσεις, οι οποίες τοποθετούν την κατά το δυνατόν «ειρηνική» νίκη επί του αντιπάλου:
« Το να πολεμάς και να νικάς σε όλες τις μάχες δεν είναι η υψίστη τελειότητα, η υψίστη τελειότητα συνίσταται στην εξουδετέρωση της εχθρικής αντίστασης χωρίς μάχη».
« Το καλύτερο είναι να καταλάβεις την χώρα του εχθρού ολόκληρη και άθικτη, δεν είναι καλό να την καταλάβεις και να την καταστρέψεις».
« Καλύτερο είναι να αιχμαλωτίσεις έναν στρατό παρά να τον εξοντώσεις».
« Η ανώτερη μορφή τέχνης είναι να ματαιώσεις τα σχέδια του εχθρού, η επόμενη να εμποδίσεις την συνένωση των δυνάμεών του, η επόμενη είναι να επιτεθείς στον στρατό του εχθρού στο πεδίο της μάχης».
Και τέλος όλα τα πιο πάνω εμπεριέχονται στην φράση κλειδί:
« Ο έμπειρος ηγέτης υποτάσσει το στρατό του εχθρού χωρίς μάχη».
Πραγματικά στους σύγχρονους πολέμους οι πιο πάνω αρχές, δηλαδή οι αρχές περιορισμού του χρόνου των επιχειρήσεων και της μειώσεως του κόστους του πολέμου είναι πρωτεύουσα επιδίωξη των επιτελείων, βέβαια και στην συνέχεια θα δούμε πόση σημασία δίνει ο Σουν Τζου σε αυτή την παράμετρο.
«Πραγματική υπεροχή είναι να κάνεις μυστικά σχέδια , να μετακινείσαι κρυφά, να ματαιώνεις τις εχθρικές προθέσεις και να εμποδίζεις τα σχέδιά του, μέχρι να έρθει η ημέρα της νίκης χωρίς να χυθεί σταγόνα αίμα».
Η καθοριστική συμμετοχή του ηγέτη – στρατηγού για την εξέλιξη ενός πολέμου έχει επισημανθεί τόσο από τους Δυτικούς θεωρητικούς του πολέμου, δεν ήταν δυνατόν να διαφύγει κάτι τέτοιο από τον Σουν Τζου ο οποίος θεωρεί ότι «Ο στρατηγός είναι ο προμαχώνα του κράτους».
Και συμπληρώνει « Ο έμπειρος ηγέτης θα χρησιμοποιήσει σωστά και τον σοφό και τον γενναίο και τον άπληστο και τον ανόητο». Η λογική της ανάληψης ευθυνών από τον στρατηγό και όχι η μεταφορά τους σε κατώτερα κλιμάκια αποδίδεται ως εξής: « Ο έμπειρος ηγέτης θα χρησιμοποιήσει σωστά και τον σοφό και τον γενναίο και τον άπληστο και τον ανόητο».
Παραδείγματα Επιθετική στρατηγικής
« Το 404 ο επαναστάτης Χουάν Χσουάν ετοιμάστηκε να δώσει ναυμαχία, αν και είχε υπεροχή, φοβούμενος αρνητική έκβαση της μάχης, και το τι τον περίμενε, έδωσε διαταγή να δέσουν μια μικρή βάρκα δίπλα στο πολεμικό του πλοίο, ώστε να μπορέσει να το σκάσει γρήγορα, αν χρειαζόταν, το αποτέλεσμα ήταν το μαχητικό πνεύμα του στρατού του εξαφανίστηκε και όταν δέχτηκε επίθεση το στράτευμά του τράπηκε σε φυγή».
4) Τακτικές διατάξεις
Η Ελληνική ετοιμολογία κάνει την τακτική «την τέχνη του άγειν και διατάσσειν τα στρατεύματα επί του εδάφους», ο ορισμός αυτός είναι ανώτερος του ορισμού του Μπυλώφ, του Ardant du Pick και αυτού ακόμα του Κλαούζεβιτς, και νομίζω μια ανάγνωση της ρήσεως: « Ο καλός πολεμιστής πρώτα αποκλείει την πιθανότητα ήττας και κατόπιν αναζητά μια ευκαιρία να νικήσει». Και φυσικά των πιο κάτω: « Αμυντική τακτική σημαίνει εξασφάλιση από την ήττα, από ανεπαρκή δύναμη. Επιθετική τακτική σημαίνει δυνατότητα νίκης και σημαίνει αφθονία δύναμης», και « Ο νικητής στρατηγός επιζητεί την μάχη, εφ όσον έχει ήδη νικήσει, ενώ αυτός που πρόκειται να χάσει, πρώτα μάχεται και μετά αναζητεί τη νίκη», όπως και «Τα στοιχεία της τέχνης του πολέμου είναι :
- Μέτρηση των αποστάσεων.
- Ποσοτικές εκτιμήσεις.
- Υπολογισμοί.
- Συγκρίσεις
- Πιθανότητες νίκης».
Επιβεβαιώνουν την ετοιμολογική επαλήθευση του ορισμού. Ο στρατηγός Τζου γνωρίζει ότι : «Η αποφυγή των λαθών θεμελιώνει τη βεβαιότητα της νίκης».
Παραδείγματα Τακτικές διατάξεις
«Το 88μχ ο Παν Τσάο ξεκίνησε με 25.000 άνδρες για να καταλάβει το Γιαρκάντ, ο βασιλιάς του Κούτσα έστειλε 50.000 άνδρες.
Ο Παν Τσάο έκανε πολεμικό συμβούλιο μαζί με τον βασιλιά του Χοτάν και είπε ότι οι δυνάμεις του εχθρού είναι διπλάσιες και πρότεινε να χωριστούν και να τραβήξουν σε χωριστούς δρόμους, ο ένα προς ανατολάς και άλλος προς δυσμάς, ταυτόχρονα απελευθέρωσε τους αιχμαλώτους, μόλις το έμαθε ο βασιλιάς του Χοτάν έστειλε 10.000 ιππείς προς δυσμάς και 9.000 ιππείς προς ανατολάς να καταδιώξουν τον στρατό του Παν Τσάο και του βασιλιά του Χοτάν, μόλις το έμαθε ο Παν Τσάο μάζεψε όλες τις δυνάμεις του και τις έριξε στο στρατόπεδο του Γιαρκάντ, οι βάρβαροι ηττήθηκαν, 5.000 νεκρούς είχαν στην μάχη.
5) Ενέργεια
Στην Μάχη των Carrhes (53πχ) όπου το τετράγωνο Ρωμαϊκό πεζικό κατεσφάγει από τους Πάρθους ιππείς ελλείψει πυρός και ευκινησίας, καθώς και στην σύγκρουση Μάο με τις δυνάμεις του Τσανκ κάι Σενγκ όπου καταργείται η υποστήριξη του πεζικού και περιορίζεται το λογιστικό σύστημα στο ατομικό φόρτο του στρατιώτου από χωριό σε χωριό, η ενέργεια αυτή είχε σαν αποτέλεσμα εντός είκοσι χρόνιων ο ερυθρός στρατός να ανταπεξέλεθει αποτελεσματικά σε πέντε εκστρατείες εκμηδενισμού του από τις δυνάμεις του Τσανγκ Κάι Σεκ.
Στις πολεμικές συγκρούσεις λοιπόν ανά την οικουμένη από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα εφαρμόστηκαν ενέργειες στις κινήσεις των στρατευμάτων που έχουν καταγράψει την ορθότητα των όσων παρουσιάζονται στις σκέψεις του Σουν Τζου, ο στρατηγός αυτός καθόρισε το είδος των εχθροπραξιών σε δύο μεγάλες κατηγορίες :
«Σε όλες τις εχθροπραξίες δύο είναι οι τρόποι διεξαγωγής των εχθροπραξιών
- Η άμεση μέθοδος (για να μπεις στην μάχη)
- Η έμμεση μέθοδος ( για να εξασφάλιση την νίκη)».
Και φυσικά αυτές οι μέθοδοι:
«Οι δύο τρόποι (άμεση και έμμεση) δημιουργούν ατελείωτη σειρά ελιγμών».
Στην συνέχεια ο στρατηγός ξεκαθαρίζει την εντύπωση που δημιουργείται στον άπειρο παρατηρητή μια μάχης η υπάρχουσα αναταραχή, χαρακτηριστικά λέει:
« Μέσα στο θόρυβο και την αναταραχή της μάχης μπορεί να φαίνεται ότι επικρατεί αταξία, δίχως όμως να υπάρχει», και εξηγεί τους λόγους που επιβάλουν αυτή την αταξία «Το να καλύψεις την τάξη κάτω από ένα προκάλυμμα αταξίας είναι απλώς ζήτημα τεμαχισμού δυνάμεων, το να κρύβεις το θάρρος προφασιζόμμενος δειλία προϋποθέτει ένα απόθεμα κρυφής ισχύος, το να μεταμφιέσεις την ισχύ σε αδυναμία είναι αποτέλεσμα τακτικών ρυθμίσεων», τέλος καταλήγει με την φράση: «Η προσποιητή αταξία απαιτεί δύναμη».
Παραδείγματα Ενεργειών:
«Το 200 πχ πριν αρχίσει η μάχη ένα ς από τους στρατιώτες του κράτους Τσιν, με απαράμιλλο θάρρος εξόρμησε και έκοψε δύο κεφάλια στρατιωτών του αντίπαλου στρατοπέδου. Ο Στρατηγός Βου Τσι διέταξε αμέσως τον αποκεφαλισμό του στρατιώτη. Λέγοντας: Πιστεύω ότι ήταν καλός στρατιώτης, αλλά τον αποκεφάλισα επειδή ενήργησε χωρίς διαταγή».
6) Ισχυρά και ασθενή σημεία
«Από στρατιωτικής απόψεως, οι γεωγραφικοί και ψυχολογικοί παράγοντες είναι τόσο βραδείας μεταβολής ώστε μπορεί ακινδύνως ένας στρατηγός να δεχτεί την σταθερότητά τους» αυτό είναι ένας στρατηγικός αφορισμός του Eric Muraise, η λογική αυτή επισημάνθηκε 25 αιώνες πιο μπροστά στο βιβλίο «Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ» στις φράσεις : «Αυτός που φτάνει πρώτος στο πεδίο της μάχης και περιμένει τον ερχομό του εχθρού, θα είναι ακμαίος για την μάχη» και «Αν ο εχθρός :
Αναπαύεται να τον καταπονείς.
Αν έχει στρατοπεδεύσει ήσυχα, πίεσέ τον να μετακινηθεί.
Αν είναι καλά εφοδιασμένος με τρόφιμα, κάνε τον να πεινάσει.
Να εμφανίζεσαι σε σημεία που πρέπει να υπερασπίσει
Να κινείσαι γοργά σε περιοχές που δεν σε περιμένει».
Η διαρκής παρενόχληση του εχθρού με βάση της χρησιμοποιήσεως των ισχυρών και ασθενών σημείων σε συνδυασμό τον ανθρώπινο και τοπικό παράγοντα αναλύθηκε με τις πιο κάτω ρήσεις: «Να αποφεύγουμε ότι είναι ισχυρό και να προσβάλουμε ότι είναι ασθενές», «Αν ο Εχθρός ενισχύσει την εμπροσθοφυλακή του, θα εξασθενίσει τα νώτα του.
Αν ενισχύσει τα νώτα του, θα εξασθενήσει την εμπροσθοφυλακή του.
Αν ενισχύσει την δεξιά του πτέρυγα, θα εξασθενίσει την αριστερά.
Αν ενισχύσει την αριστερά, θα εξασθενίσει την δεξιά.
Αν στείλει παντού ενισχύσεις θα είναι ασθενής παντού» καθώς και «Αν ο εχθρός είναι ο εισβολέας, μπορούμε να αποκλείσουμε τους δρόμους από τους οποίους θα πρέπει να επιστρέψει.
Αν εμείς είμαστε ο εισβολέας μπορούμε να κατευθυνθούμε εναντίον του ίδιου του εχθρικού ηγεμόνα».
Αποστολή της στρατιωτικής λογοκρισίας υπήρξε πάντα να διοχετεύονται όσο το δυνατόν λιγότερες πληροφορίες και με τη μεγαλύτερη δυνατή καθυστέρηση. Η προσπάθεια αυτή συνοψίζεται στην περίφημη φράση: «Μην τους πεις τίποτε. Στο τέλος πες τους ποιος κέρδισε»! Αυτή την αρχή συνοψίζει ο Σουν Τζου στα κείμενά του: "Θεϊκή είναι η τέχνη της πανουργίας και της μυστικότητας", αλλά και : «Το σημείο που σκοπεύουμε να πολεμήσουμε δεν πρέπει να γίνει γνωστό». Πάμπολλες είναι οι τοποθετήσεις επί αυτού του θέματος στο σύγγραμμα «Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ» για παράδειγμα παραθέτω την επιγραμματική φράση: «Οι στρατιώτες σου να μη ξέρουν ποτέ τα σχέδιά σου».
7) Ελιγμοί
Μια σειρά από κανόνες του ο Τζου αναδεικνύει την σπουδαιότητα των ελιγμών στον πόλεμο αλλά και ειδικότερα στην διεξαγωγή της μάχης, ας δούμε μερικά αποσπάσματα : « Ένας στρατός χωρίς εφοδιοπομπές, προμήθειες και βάσεις ανεφοδιασμού είναι χαμένος».
Την σπουδαιότητά των ελιγμών αναγνωρίζουν όλες οι σχολές και όλες οι στρατιωτικές πρακτικές ο Τζου γράφει σχετικά: «Οι στρατιωτικοί ελιγμοί δίνουν πλεονέκτημα, μ ένα απείθαρχο πλήθος είναι άκρως επικίνδυνοι» και «Χωρίς αρμονία μέσα στον στρατό δεν μπορεί να σχηματιστεί παράταξη» καθώς και « Να αποφεύγεις να επιτεθείς σε ένα στρατό που παρατάχθηκε με ηρεμία και σιγουριά».
Οι Ελιγμοί αποσκοπούν στην καταβολή του εχθρού και συνδυάζονται με «κρούση και πυρ», τα αποτελέσματα, κατά τον Τζου προωθούνται με : «Στις επιδρομές σαν είσαι σαν την φωτιά. Όταν μένεις ακίνητος να είσαι σαν το βουνό», και «Στην μάχη θα νικήσει αυτός που έχει μάθει το τέχνασμα της απόκλισης». Δεν παραλείπει βέβαια να καθορίζει πως χρησιμοποιείται ο ανθρώπινος παράγοντας τόσο των φίλιων όσο και των εχθρικών δυνάμεων: « Η διάθεση του στρατιώτη είναι πιο ενθουσιώδης το πρωί.
Τα μεσημέρι αρχίζει να χαλαρώνει.
Το απόγευμα το μυαλό του είναι μόνο στην επιστροφή στο στρατόπεδο», « Η αξία μιας στρατιάς 1.00.000 ανδρών εξαρτάται από ένα άνθρωπο μόνο» και « Μη επιτίθεσαι σε επίλεκτες μονάδες του εχθρού».
Οι ελιγμοί δεν περιορίζονται κατά τον Τζου μόνο στο πεδίο της μάχης αλλά και στους πολιτικούς ελιγμούς για την επιλογή συμμαχιών : «Δεν μπορούμε να μπούμε σε συμμαχίες χωρίς να εξοικειωθούμε μα τα σχέδια των γειτόνων μας».
Αλλά και σε ελιγμούς απέναντι σε ηττημένο στρατό: «Όταν περικυκλώνεις ένα στρατό, άφηνε μια διέξοδο» και « Δεν πρέπει να πιέζεις πολύ ένα απελπισμένο στρατό». Εδώ θα ήθελα να παραθέσω τι σκέπτονται οι δυτικοί στρατιωτικοί αναλυτές για αυτό το θέμα και ειδικά ο Ardant du Picq: “ O άνθρωπος είναι ικανός δια μίαν δεδομένη ποσότητα τρόμου, πέραν της οποίας εκφεύγει από τον αγώνα».
Τέλος οι ελιγμοί κατά τον Τζου πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τον παράγοντα τέχνασμα του εχθρού, έτσι βλέπουμε να συμβουλεύει:
« Μη καταδιώκεις εχθρό που υποκρίνεται πως φεύγει».
και
« Μη καταπίνεις το δόλωμα που σου πετάει ο εχθρός» .
Παραδείγματα ελιγμών :
«Ο Τσάο Σε έφυγε Από τη πρωτεύουσά του σε απόσταση 30 λί άρχισε να σκάβει τάφρους για 26 ημέρες και φρόντισε ώστε οι κατάσκοποι του εχθρού να έχουν διευκολύνσεις για να ενημερώσουν τον εχθρό , μετά την αναχώρηση των κατασκόπων Ο Τσάο Σε άρχισε μια γρήγορη πορεία και έφτασε στο θέατρο των επιχειρήσεων και κατέλαβε την στρατηγική θέση ¨Βόρειο λόφο¨ ακολούθησε μια συντριπτική ήττα του εχθρού του Τσάο Σε».
« Ο στρατηγός Φου Γιεν Τσινγκ περικυκλώθηκε από συντριπτικά ανώτερο στρατό το 945 μχ , μια σφοδρή ανεμοθύελλα και όλα σκοτείνιασαν, ένας αξιωματικός ήταν υπέρ της αναμονής μέχρι να περάσει η θύελλα, άλλος όμως είπε ότι ήταν ευκαιρία την δεύτερη άποψη δέχτηκε ο Φου Γιεν Τσινγκ και έκανε ξαφνική έφοδο με το ιππικό του και διέφυγε ασφαλής».
8) Παραλλαγές της τακτικής
Οι άξονες των ελιγμών, οι τομές (σταυροδρόμια) διατηρούν μεγάλη σταθερότητα, αν ανοίξουμε ένα στρατιωτικό άτλαντα θα δούμε ότι δια μέσου των αιώνων ότι τα πεδία μαχών συσσωρεύονται στις προνομιούχες ζώνες, αυτά τα σημεία οι κατά καιρούς αναλυτές πολεμικών συμβάντων τους έδιναν ηχηρά ονόματα πχ « τα πρόθυρα της Gembloux», « το υψίπεδο του Κάσσελ», «η γωνιά του Luch και του Άνω Δουνάβεως», «ο εύφορος Συριακός μηνίσκος» κλπ Αυτή την σπουδαιότητα εντόπισε και ο Σουν Τζου παρακολούθησε τι αναφέρει σχετικά:
«Όταν είσαι σε δύσκολο έδαφος μη στήνεις στρατόπεδο».
«Να συναντά συμμάχους σε περιοχές όπου διασταυρώνονται μεγάλοι δρόμοι».
«Δεν πρέπει να επιτίθεσαι σε καμιά πόλη που δεν μπορείς να την κρατήσεις».
«Μη βασιζόμαστε στην πιθανότητα ότι δεν θα έρθει ο εχθρός»
Δεν λείπουν βέβαια και οι επισημάνσεις που στοχεύουν σε σφάλματα και επιδιώξεις:
«Να εξασθενείς τους αρχηγούς του εχθρού καταφέρνοντας αλλεπάλληλα κτυπήματα».
Και:
«Επικίνδυνα σφάλματα
1) Η Απερισκεψία. (οδηγεί στην καταστροφή)
2) Η δειλία. (οδηγεί στην αιχμαλωσία)
3) Η υπερβολική ευθιξία σε θέματα τιμής.
4) Ο επιπόλαιος χαρακτήρας.
5) Η υπερβολική φροντίδα για τους άνδρες σου
Όταν ένας στρατός νικηθεί τα αίτια θα βρίσκονται σε ένα από αυτά τα σφάλματα ».
Παραδείγματα Παραλλαγές της τακτικής
« Ο στρατηγός Τενγκ Τσιανγκ πολιορκούσε το 357 μχ τον Γιάο Χσιανγγκ ο οποίος είχε οξύθυμο χαρακτήρα, τον προκάλεσε λοιπόν ο στρατηγός Τενγκ Τσιανγκ με εξορμήσει και γκρέμισμα των τειχών του, ο Γιάο Χσιανγγκ τσίμπησε το δόλωμα και βγήκε να πολεμήσει ο στρατηγός Τενγκ Τσιανγκ προσποιήθηκε ψεύτικη φυγή και τελικά τον παρέσυρε σε ευνοϊκή για αυτό τοποθεσία και τον νίκησε ο Γιάο Χσιανγγκ σκοτώθηκε».
«Το 279 πχ ο Ταν που πολιορκείτο είπε παρουσία κατασκόπων ‘ Ο μόνος φόβος είναι μήπως ο εχθρός κόψει τις μύτες των αιχμαλώτων και τις βάλει στην πρώτη γραμμή, αυτό θα ήταν καταστροφή για την πόλη’ .
Ο Γιεν ενημερώθηκε και έδωσε διαταγή να κάνουν αυτό που είπε ο Ταν, αυτό εξόργισε τους κατοίκους της πόλης βλέποντας συμπατριώτες τους να βασανίζονται..
Ο Ταν με τον ίδιο τρόπο είπε ‘Αυτό που φοβάμα είναι μήπως ο Γιεν ανασκάψει τους προγονικούς τάφους έξω από την πόλη και λιποψυχήσουν οι κάτοικοι’. Αμέσως οι πολιορκητές ανάσκαψαν τους τάφους και οι κάτοικοι της πόλης Τσι Μο ένοιωσαν προσβεβλημένοι και ανυπομονούσαν να πολεμήσουν.
Ο Ταν αντί να πάει στον πόλεμο με σπαθί πήρε μια τσάπα και διέταξε να μοιραστούν και στους καλύτερους πολεμιστές τσάπες, ενώ στην εμπροσθοφυλακή έβαλε Παλλακίδες, ο κανονικός στρατός κρύφτηκε και τα τείχη έβαλε γυναίκες και γέρους, έστειλε μετά; Πρέσβεις να διαπραγματευτούν όρους παράδοσης του στρατού του, ο Γιεν και ο στρατός του άρχισαν να ουρλιάζουν από χαρά . Ο Ταν μάζεψε 20.000 ουγκιές ασήμι και το έστειλε στον Γιεν με την παράκληση να μη πειράξει την πόλη μετά την παράδοση, αυτά έκαναν τον στρατό του Γιεν να είναι πιο χαλαρές και απρόσεκτες, Ο Ταν μάζεψε 1.000 βόδια τα έβαψε κόκκινα και τους έβαλε και κορδέλες για να φαίνονται σαν δράκοι, έβαλε λεπίδες στα κέρατά τους και βούρλα στις ουρές τους. Την νύκτα άναψε τα βούρλα και έωγαλε έξω τα βόδια από τρύπες που είχε ανοίξει στο τείχος και ξωπίσω έστειλε 5.000 διαλεκτούς πολεμιστές.
Τα ζώα ρίχτηκαν στον εχθρό και του προκάλεσαν σύγχυση και τρόμο , από την πόλη ακούστηκε φοβερή βοή κτυπώντας τύμπαν και μπρούτζινα σκεύη.
Ο στρατός του Γιεν διασκορπίστηκε άτακτα καταδιωκόμενος από τον στρατό του Ταν, το αποτέλεσμα ήταν να καταλάβουν οι πολιορκούμενοι 70 πόλεις του εχθρού».
9) Στρατός στην πορεία
Ο Μ Ναπολέων όταν ερωτήθηκε που στηρίζει τις νίκες του απάντησε «στις κνήμες των στρατιωτών μου», ο Τζου που ταυτίζει τον στρατό σαν το νερό: «Όπως το νερό δεν έχει σταθερό σχήμα, έτσι και στον πόλεμο δεν υπάρχουν αμετάβλητες καταστάσεις».
Η μεταβολή αυτή και οι κανόνες που χρησιμοποιούνται είναι αντικείμενο των πιο κάτω αναλύσεων του στρατηγού που αναφέρει: «Να περνάς γρήγορα τα βουνά και να παραμένεις κοντά σε κοιλάδες», αλλά και οδηγίες για την πορεία του στρατού σε διάφορα εδάφη: «Αφού περάσεις ένα ποτάμι, προχώρα μακριά του».
«Αλμυρά έλη :
Μη δίνεις ποτέ μάχη σε αλμυρά έλη, αν πρέπει να πολεμήσεις φρόντισε να έχεις νερό και χορτάρι και να έχεις στα νώτα σου συστάδα δένδρων».
«Στενή επίπεδη χώρα¨
διάλεξε τοποθεσία με ανηφορικό έδαφος δεξιά και πίσω σου, ώστε ο κίνδυνος να είναι μπροστά και η ασφάλεια πίσω».
«Να στρατοπεδεύεις σε σκληρό έδαφος για να μη υποφέρει ο στρατός από ασθένειες».
«Όταν είσαι σε λόφο να καταλαμβάνεις την ηλιόλουστη πλευρά με πλαγιά πίσω και δεξιά».
«Μη περνάς ποταμούς σε περιόδους βροχών».
«Απομακρύνσου γρήγορα από απόκρημνες πλαγιές, δάση, βάλτους, φαράγγια».
Η δολιότητα και το ψέμα στον πόλεμο παρουσιάστηκε με την περίφημη φράση του Ουϊνστον Τσόρτσιλ: «Σε καιρό πολέμου η αλήθεια είναι κάτι το τόσο πολύτιμο που πρέπει να προφυλάσσεται μέσα σε πολλά προστατευτικά μαξιλάρια ψεμάτων». Ας δούμε πως την βλέπει αυτή την διάσταση ο στρατηγός Τζου: «Προτάσεις ειρήνης χωρίς ένορκες διαβεβαιώσεις δείχνουν δολοπλοκία» και «Όταν μερικοί φαίνεται να προχωρούν και μερικοί να υποχωρούν, είναι παγίδα».
Ας δούμε και μερικοί κανόνες που προσδιορίζουν την πραγματική κατάσταση του αντίπαλου στρατού: «Όταν οι στρατιώτες στηρίζονται στα δόρατά τους, υποφέρουν από έλλειψη φαγητού», «Αν υπάρχει αταξία στο στρατόπεδο η εξουσία του στρατηγού είναι ασθενής» και «Πολλές τιμωρίες δείχνουν τρομερή εξάντληση του στρατού».
Παραδείγματα Στρατός στην πορεία
« Ο ληστής Βου Του Τσιανγκ το 50 μχ είχε καταφύγει σε βουνά, στάλθηκε να τον συλλάβει ο Μα Γιουάν, κατέλαβε τοποθεσίες που έλεγχαν τις προμήθειες του νερού και των τροφίμων, ο Βου βρέθηκε σε τέτοια απόγνωση λόγω ελλείψεων που αναγκάστηκε να παραδοθεί άνευ όρων».
« Το 100πχ ο Χαν Χσιν κατάφερε μεγάλη νίκη κατά του Πουνγκ Τσου, η μάχη δόθηκε στις όχθες του ποταμού, ο Χαν Χσιν έφτιαξε ένα φράγμα από 10.000 σακιά άμμο λίγο πιο πάνω από το σημείο στρατοπέδευσης. Έβαλε τον μισό του στρατό να επιτεθεί και μετά προσποιήθηκε υποχώρηση στην άλλη όχθη, ο Τσου τον καταδίωξε, ο Χαν με μει μονάδα του στρατού του έκισε τα σακιά αποδεσμεύοντας μεγάλο όγκο νερού που εμπόδισαν το μεγαλύτερο μέρος του στρατού του Τσου να περάσει απέναντι, μετά στράφηκε κατά ης δύναμης που είχε αποκοπεί και την αποδεκάτισε, ο στρατός του Τσου στην αντίπερα όχθη διαλύθηκε».
10) Μορφολογία του εδάφους
Οι γενικές θεωρίες περί γεωπολιτικής χρονολογούνται από τον 20ο αιώνα και οφείλονται στους Mackinder, Spykmann, και τον Castex, και ο Delbruck και o Grousset θέσπισαν μια θέση περί της μορφωτικής επιδράσεως της Γεωγραφίας στην στρατιωτική συμπεριφορά « ο φυσικός πόλεμος γεννάται από διακεκομμένα και εύφορα εδάφη, ενώ ο φυσικός έμμεσος πόλεμος γεννάται από την στέππα και την έρημο», ο Σουν Τζου ωστόσο παρουσίασε σχετικές σκέψεις για αυτό το σημαντικό κεφάλαιο της πολεμικής τέχνης:
«Διακρίνουμε έξη είδη εδάφους:
1) Το Βατό
2) Τα έδαφος που εμπλέκει (είναι το έδαφος που εύκολα εγκαταλείπεται αλλά δύσκολα ανακαταλαμβάνεται)
3) Το έδαφος που προκαλεί χρονοτριβή (είναι η θέση που καμιά πλευρά δεν κερδίζει κάνοντας την πρώτη κίνηση)
4) Στενά περάσματα
5) Απόκρυμνες πλαγιές
6) Θέσεις απομακρυσμένες από τον εχθρό»,
και : «Η φυσική διαμόρφωση της χώρας είναι ο καλύτερος σύμμαχος του στρατιώτη».
Ο ανθρώπινος παράγοντας στην μάχη υπήρξε αντικείμενο μελέτης ας δούμε τι γράφει σχετικά ο Αrdant du Picq «Πρέπει να αποφεύγουμε να μελετώμεν καθ υπερβολήν αποκλειστικώς τον άνθρωπο γενικώς και να αφήνωμεν κατά μέρος τον άνθρωπον της τάδε ή τάδε φυλής. Θα πρέπει να υπάρχουν δύο είδη τρόπων δια να οδηγήσει τις εις το πυρ Ρώσους και Γάλλους»
δείτε τώρα πως βλέπει αυτή την διάσταση ο Σουν: «Αν μια δύναμη ριχτεί πάνω σε μια άλλη δεκαπλασίου μεγέθους, κάτω από τις ίδιες συνθήκες, το αποτέλεσμα θα είναι η φυγή της πρώτης», «Όταν οι αξιωματικοί είναι πολύ ισχυροί και οι στρατιώτες πολύ ασθενείς , το αποτέλεσμα είναι η κατάρρευση» και «Ο στρατηγός είναι ανίσχυρος και χωρίς εξουσία όταν οι διαταγές του είναι σαφείς και καθορισμένες, όταν δεν έγινε σωστός καθορισμός των αρμοδιοτήτων των αξιωματικών και των ανδρών του και οι γραμμές σχηματίζονται τυχαία και απρόσεκτα, το αποτέλεσμα είναι η αποδιοργάνωση», αυτό όμως που πραγματικά αξίζει να δει κάποιος και που φυσικά προσδιορίζει την φιλοσοφία του Τζου είναι η φράση : «Να θεωρείς τους στρατιώτες παιδιά σου».
Εδώ θα ήθελα να παραθέσω τις υποδείξεις του για την ήττα:
«Έξη τρόποι για να ηττηθεί κάποιος:
1) Λανθασμένος υπολογισμός της εχθρικής ισχύος
2) Έλλειψη εξουσίας
3) Κακή εκπαίδευση
4) Αδικαιολόγητη οργή
5) Μη τήρηση της πειθαρχίας
Ανικανότητα χρησιμοποίηση επιλέκτων πολεμιστών» και «Αν η μάχη δε καταλήξει σε νίκη τότε δεν πρέπει να πολεμήσεις, ακόμα και αν το διατάξει ο ηγεμόνας».
Αλλά και την νίκη: «Αν είναι σίγουρο ότι η μάχη θα καταλήξει σε νίκη, τότε πρέπει να πολεμήσεις ακόμα αν και ο ηγεμόνας το απαγορεύει», «Αν γνωρίζεις τον εχθρό και τον εαυτό σου, η νίκη είναι αναμφίβολη. Αν όμως γνωρίζεις τον ουρανό και την Γη , η νίκη σου θα είναι πλήρης».
Για τον στρατιώτη: «Ο έμπειρος στρατιώτης όταν βρίσκεται σε κίνηση, δεν πέφτει ποτέ σε σύγχυση».
Αλλά και για τον στρατηγό: «Ο στρατηγός που προελαύνει, χωρίς να έχει φήμη άπληστου, και υποχωρεί , χωρίς να φοβάται ότι θα ντροπιαστεί, που η μόνη του σκέψη είναι να προστατεύει τη χώρα του να προσφέρει καλές υπηρεσίες στον ηγεμόνα του, αυτός είναι στολίδι του βασιλείου».
Για τους συμμάχους: «Δεν μπορούμε να συμμαχήσουμε με γειτονικούς λαούς, αν δεν γνωρίζουμε καλά τις επιδιώξεις τους».
Αλλά και για τους κακούς συμμάχους: «Δεν πρέπει να κάνεις συμμαχίες με οποιονδήποτε».
Πρόσεξε και μερικές συμβουλές που έχουν να κάνουν με τον γενικό χαρακτήρα του ανθρώπινου παράγοντα:
«Η επιτυχία στον πόλεμο κερδίζεται με την προσεκτική προσαρμογή στις εχθρικές προθέσεις».
«Αν ο εχθρός αφήσει μια πόρτα ανοικτή πρέπει να βιαστείς να μπεις μέσα».
«Στην αρχή να είσαι συνεσταλμένος σαν παρθένα, μέχρι να σου δώσει μια ευκαιρία ο εχθρός, τότε να ξεπεράσεις σε γρηγοράδα τον λαγό και θα είναι πια αργά ν αντισταθεί».
Παραδείγματα Μορφολογία του εδάφους
«Ο Πέι Χσινγκ Τσιέν το 619 με 682 μχ είχε σταλεί κατά των τουρκικών φυλών, το σούρουπο έστησε στρατόπεδο και αφού τελείωσε η οχύρωση με τείχος και τάφρου, έδωσε διαταγή να μετακινηθούν σε κοντινό λόφο. Δυσαρέστησε τους αξιωματικούς για την υπερβολική κούραση που θα υποβαλόντουσαν οι στρατιώτες.
Ο Πέι ζήτησε την άμεση μετακίνηση . Το ίδιο βράδυ έπιασε τρομερή καταιγίδα που πλημμύρισε το σημείο που ήταν το πρώτο στρατόπεδο με νερό πάνω από 12 πόδια βάθος, οι αξιωματικοί που δυσανασχέτησαν ομολόγησαν ότι έκαναν λάθος».
«Ο Του Μου το 219μχ είχε καταλάβει την πόλη Τσιαν Λινγκ και είχε δώσει αυστηρές διαταγές να μη πειράξουν τους κατοίκους, ένας αξιωματικός τόλμησε να πάρει ένα καλαμένιο καπέλο από ένα κάτοικο για να τον προστατεύει από την βροχή. Ο Λου διέταξε την άμμεση εκτέλεση του φταίκτη. Αυτή του η πράξη τρομοκράτησε το στρατό, ώστε ούτε αντικείμενα που είχαν πέσει στο δρόμο δεν έπιαναν».
11) Οι εννιά τοποθεσίες
Έδαφος, τακτική, χρόνος, ανθρώπινος παράγοντας (από τον απλό στρατιώτη μέχρι τον ηγεμόνα) είναι η διαρκής ενασχόληση του Τζου και διαρκώς επανέρχεται σε αυτές τις παραμέτρους τονίζοντας για το έδαφος:
« Υπάρχουν εννιά ποικιλίες εδάφους:
1) Έδαφος που ευνοεί την διασπορά (Το έδαφος που βρίσκεται στην επικράτειά σου, διότι οι στρατιώτες κοντά στα σπίτια τους και ανήσυχοι να δουν τα παιδιά και τις γυναίκες του να διασπείρονται λόγω των επιχειρήσεων προς πάσα κατεύθυνση).
2) Ευχερές έδαφος (είναι το έδαφος που είναι στην εχθρική επικράτεια αλλά πλησίον των φιλικών εδαφών).
3) Αμφισβητούμενο έδαφος
4) Ανοικτό έδαφος ( είναι το έδαφος που είναι από κάθε πλευρά ελεύθερο για τακτικές κινήσεις).
5) Διασταυρούμενο από οδούς έδαφος
6) Σοβαρό έδαφος ( το έδαφος που αφήνει ο στρατός εισβολής χωρίς να το οχυρώσει)
7) Δύσκολο έδαφος (ανώμαλες πλαγιές, έλη, βάλτοι, γενικά δυσδιάβατο έδαφος).
8) Περιχαρακωμένο έδαφος ( είναι το έδαφος στο οποίο μια μικρή εχθρική δύναμη επαρκεί για να καταστρέψει μεγάλο στρατό πχ θερμοπύλες).
9)Απελπιστικό έδαφος (είναι το έδαφος που μπορούμε να γλιτώσουμε μόνο πολεμώντας χωρίς καθυστέρηση)», «Στο έδαφος που ευνοεί τη διασπορά να εμψυχώνεις τους άνδρες σου με τον κοινό σκοπό».
«Στο σοβαρό έδαφος να διασφαλίζεις συνεχή ροή εφοδίων, στο δύσκολο έδαφος συνέχισε τον δρόμο σου».
«Στο περιχαρακωμένο έδαφος κλείσε τους δρόμους διαφυγής».
και: «Ο ικανός ηγέτης βάζει σφήνα ανάμεσα στην εμπροσθοφυλακή και τα νώτα του εχθρού».
Την ταχύτητα: « Η ταχύτητα είναι η ουσία του πολέμου».
Την τακτική: «Η επιδέξια τακτική μοιάζει με το σουάι γιαν» (Το σουάι γιαν είναι φίδι, όταν το κτυπάς στο κεφάλι σου επιτίθεται με την ουρά και όταν του επιτεθείς στην ουρά σου επιτίθεται με το κεφάλι), ακόμα: «Όσο πιο βαθιά διεισδύσεις σε μια χώρα, τόσο πιο μεγάλη θα είναι η σταθερότητα του στρατού σου κι έτσι αυτοί που αμύνονται δε θα μπορούν να υπερισχύσουν πάνω του».
Τον ανθρώπινο παράγοντα: «Να φροντίζεις προσεκτικά την ευεξία των ανδρών σου και να μην τους καταπονείς υπερβολικά» ακόμα και την σε αδιέξοδο οδήγηση του στρατου προβλέπει: «Ρίξε τους άνδρες σου σε θέσεις στις οποίες δεν υπάρχει διαφυγή, θα προτιμήσουν τον θάνατο από την φυγή».
Παραδείγματα Οι εννιά τοποθεσίες
« Ο στρατηγός Λου Κουάγγκ επέστρεφε θριαμβευτής το 385 μχ φορτωμένος λάφυρα, ο Λιαννγκ Χσι ήθελε να του κόψει τον δρόμο, ο Γιανγκ Χαν τον συμβούλεψε λέγοντας: ‘ Ο Λου έρχεται με ρωμαλέο στρατό λόγω των νικών του. Αν τον αντιμετωπίσουμε στην κινούμενη άμμο της ερήμου δεν θα πετύχουμε τίποτα, γι αυτό θα πρέπει να καταλάβουμε το στενό πέρασμα Κάο βου διακόπτοντας τον εφοδιασμό του σε νερό, όταν ο στρατός του εξαντληθεί από την δίψα θα μπορέσουμε να του επιβάλουμε τους όρους μας χωρίς να μετακινηθούμε, αν νομίζεις ότι αυτό το πέρσαμα είναι μακριά , μπορούμε να καταλάβουμε το πέρασμα Ι βου που είναι κοντά και κανείς δεν μπορεί να καταλάβει αυτές τις τοποθεσίες διότι έχουν ισχυρή φυσική οχύρωση’ Ο Χσι αρνήθηκε να ακολουθήσει τις συμβουλές, νικήθηκε και σαρώθηκε από τον εισβολέα».
«Ο Μενγκ Τα που ήταν στην υπηρεσία του Αυτοκράτορα Βέι, το 227 μχ σκεφτόταν να αποστατήσει στον οίκο Σου. Ο στρατηγός Σου Μα έστειλε αμέσως στρατό να προλάβει την εξέγερση, αφού πρώτα κολάκεψε με φιλικό τόνο τον Τα. Ο στρατηγός Σου Μα είπε ότι ο Τα είναι άνθρωπος χωρίς αρχές και πρέπει να τιμωρηθεί όσο διστάζει και βρίσκεται σε συνεννοήσεις. Αμέσως διέταξε γρήγορη πορεία και σε 8 μέρες έφερε τον στρατό του στα τείχη της πόλης Χσιν Τσενγκ που απέχει 1200 λι από την περιοχή στρατοπέδευσής του, μετά από δύο βδομάδες η πόλη Χσιν Τσενγκείχε πέσει και ο τα έχασε το κεφάλι του».
«Το 621 μχ ο Λι Τσινγκ στάλθηκε στο Σου Τσουάν για να υποτάξει τον επαναστάτη Χσιάο Τσου, επειδή ο ποταμός Γιανγκ Τσε ήταν πλημμυρισμένος ο Χσιάο Τσου δεν φανταζόταν ότι ο αντίπαλος θα ερχόταν μέσα από φαράγγια και γι αυτό δεν έακνε προετοιμασία . Ο Λι είπε ‘Για τον στρατιώτη η αστραπιαία ταχύτητα έχει τεράστια σημασία και δεν πρέπει να χάνει τις ευκαιρίες, τώρα είναι η ώρα να χτυπήσουμε που δεν ξέρουν ότι συγκεντρώσαμε στρατό, αν δράσουμε τώρα αστραπιαία που το ποτάμι είναι πλημμυρισμένο , σαν τον κεραυνό που πέφτει εκεί που δεν τον περιμένεις. Αυτή είναι η μεγάλη αρχή του πολέμου’ Όλα έγιναν όπως τα πρόβλεψε και ο Χσιέν αναγκάστηκε να παραδοθεί σαν ευγενής ζήτησε να μη τιμωρηθεί ο λαός αλλά μόνο να πληρώσει ο ίδιος με την ζωή του».
«Το 224πχ ο στρατηγός Βανγκ Τσιέν είχε εισβάλει στο κράτος του Τσου , ο οποίος έκανε γενική επιστράτευση και τον προαλούσε για πόλεμο , αλλά επειδή ο στρατηγός Βανγκ Τσιέν είχε αμφιβολίες για το ηθικό του στρατού του , απέφευγε την εμπλοκή, αφιέρωνε τον χρόνο του για να κερδίσει την αγάπη των ανδρών του .
Τους έτρεφε καλά τρώγοντας και ο ίδιος μαζί τους, έφτιαξε μπάνια και έκανε κάθε δυνατή προσπάθεια για την βελτίωση της ζωής τους. Μετά από καιρό διαπίστωσε ότι άνδρες του ασχολούντο με την σκοποβολή και τον αθλητισμό, τότε κατάλαβε ότι ήταν έτοιμοι για πόλεμο, όταν ο Τσου επανέλαβε τις προκλήσεις προς τον Βανγκ Τσιέν ακολούθησε μάχη στην οποία νίκησε και κατάσφαξε τον στρατό του Τσου και κατακτήθηκε όλο το κράτος του Τσου».
«Ο Τσουάν Τσου κάτοικος της πόλης Βου και σύνχρονος του Σου Τζου στάλθηκε να δολοφονήσει τον ηγεμόνα του Λιάο με ένα εγχειρίδιο που είχε κρύψει στην κοιλιά ενός ψαριού που θα προσφερόταν στο συμπόσιο, η απόπειρα απέτυχε και ο Τσου κατακρεουργήθηκε αμέσως από τους σωματοφύλακες του βασιλιά.
«Το 681 πχ το κράτος Λου είχε ηττηθεί τρεις φορές από το κράτος Τσι, τότε ο Τσάο Κουέι άρπαξε ξαφνικά τον Χουάν Κουνγκ τον δούκα του Τσι και του ακούμπησε ένα σπαθί στο στήθος, υπό τον φόβο της σφαγής του ο Χουάν Κουνγκ διακύρηξε ότι είχε ματαχειριστεί άδικα το κράτος Λου και συγκατατέθηκε στην σύναψη ειρήνης, όπως ήταν αναμενόμενο, ο Χουάν Κουνγκ αργότερα θέλησε να απαρνηθεί την συμφωνία, αλλά ο σοφός σύμβουλός του Κουάν Τσουνγκτου επεσήμανε τον κίνδυνο που αθετούσε τον λόγο του. Και η τολμηρή αυτή ενέργεια του Τσάο Κουέι ξανάδωσε στο Λου ότι είχε χαθεί σε 3 μάχες».
«Το 532 μχ ο Κάο Χουάν περικυκλώθηκε από μεγάλο στρατό, ο Κάο Χουάν αντί να διαφύγει έκλεισε ο ίδιος τους τις διεξόδους βάζοντας γαιδούρια και βόδια δεμένα μεταξύ τους, μόλις το είδαν αυτό οι στρατιώτες του κατάλαβαν ότι δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα άλλο από το να νικήσουν ή να πεθάνουν. Έτσι διέσπασαν και κατανίκησαν τους αντιπάλους τους».
« Το 73 μχ Παν Τσάο πήγε στο Σαν Σαν , ο βασιλιάς Κουάνγκ τον υποδέχτηκε με ενθουσιασμό, μετά η ευγένεια και σεβασμός άλλαξε απότομα. Ο Παν Τσάο κατάλαβε ότι η αλλαγή της συμπεριφοράς του βασιλιά Κουάνγκ οφειλόταν σε πιθανές συνεννοήσεις του με βαρβαρικές φυλές του βορά και ήταν αναποφάσιστός ποιόν να επιλέξει για σύμμαχο. Κάλεσε λοιπόν τους 36 συντρόφους και αφού τους κέρασε κρασί για να τονώσει το φρόνιμά τους είπε ότι αν ο βασιλιάς Κουάνγκ φτάσει σε συμφωνία με τους βάρβαρους, θα παραδοθούν όλοι για τροφή στους λύκους της ερήμου, η απόφαση και των 36 ήταν να αντισταθούν και να ακολουθήσουν τον διοικητή τους μέχρι τον θάνατο».
12) Η χρήση της φωτιάς
Ο ανορθόδοξος πόλεμος δεν διέφυγε της προσοχής σαν στοιχείο ελιγμού ενός τακτικού στρατού, για την εποχή του η χρήση της φωτιά για καταστροφές ήταν λίγο έξω από τον καθιερωμένο τρόπο ενέργειας:
«Υπάρχουν 5 τρόποι για να χρησιμοποιήσεις την φωτιά στον πόλεμο:
1) Να κάψεις στρατιώτες στο στρατόπεδό τους.
2) Να κάψεις εφόδια.
3) Να κάψεις εφοδιοπομπές.
4) Να κάψεις οπλοστάσια και αποθήκες.
5) Να εξακοντίσεις φωτιά στον εχθρό».
«Όταν κάνεις επίθεση με φωτιά πρέπει να είσαι προετοιμασμένος για πέντε πιθανά επακόλουθα:
1) Όταν ξεσπάσει η φωτιά μέσα στο εχθρικό στρατόπεδο να κάνεις αμέσως επίθεση.
2) Αν ξεκινήσει η φωτιά και ο εχθρός μείνει ήρεμος να μην επιτεθείς.
3) Όταν οι φλόγες είναι μεγάλες να επιτεθείς αν είναι κατορθωτό.
4) Όταν βάλεις φωτιά έξω από το στρατόπεδο μη περιμένεις να επεκταθεί και μέσα, αλλά να επιτεθείς την κατάλληλη στιγμή.
5) Όταν βάζεις την φωτιά να είσαι από την πλευρά του ανέμου».
«Αυτοί που χρησιμοποιούν την φωτιά για να επιτεθούν δείχνουν εξυπνάδα».
Δεν παραλείπει να παρουσιάζει και γενικές οδηγίες όπως εξ άλλου σε κάθε κεφάλαιο :
«Ο θυμός μπορεί να δώσει την θέση του στην ικανοποίηση. Αλλά ένα βασίλειο που μια φορά καταστραφεί , δεν θα υπάρξει ποτέ ξανά. Ούτε οι νεκροί μπορούν ποτέ να ξαναγυρίσουν στην ζωή».
Και
« Ο φωτισμένος ηγέτης είναι προσεκτικός και ο καλός στρατιώτης συνετός».
Παραδείγματα η χρήση της φωτιάς
« Ο Παν Τσάο ήταν στο Σαν Σαν και αποφάσισε να εξοντώσει τον κίνδυνο που δημιουργούσαν οι πρεσβευτές των βαρβάρων του βορά, κατάστρωσε και εκτέλεσε λοιπόν το πιο κάτω σχέδιο:
Έστειλε 11 άνδρες του να πάρουν τα τύμπανα με εντολή να τα κτυπήσουν και να κραυγάζουν με όλη τους την δύναμη μόλις δουν φωτιά, οι υπόλοιποι τοποθετήθηκαν στην πύλη με τόξα και βαλλιστρίδες. Τότε έβαλε φωτιά από την μεριά που φύσαγε ο άνεμος, ο εχθρός με τα τύμπανα και την φωτιά πετάχτυκε και έτρεξε προς τις πύλες, εκεί σκοτώθηκαν ο πρεσβευτής και οι άντρες του συνολικά 100 άνδρες.
Στην συνέχεια πήρε τον γιο του βασιλιά για όμηρο και γύρισε να δώσει αναφορά στον βασιλιά του. Το γεγονός πανικόβαλε το βασίλειο του Σαν Σαν».
13) Η χρησιμοποίηση των κατασκόπων
Κατά τον Β ΠΠ οι δημοσιογράφοι αντιμετωπίζονταν ως ένα ακόμη τμήμα των στρατιωτικών μονάδων. Χαρακτηριστικός είναι ο τρόπος με τον οποίο καλύφθηκε η Απόβαση στη Νορμανδία. Οι δημοσιογράφοι φορτώθηκαν σε ένα τρένο στη Σκωτία ένα μήνα νωρίτερα και έμειναν εκεί για μια εβδομάδα. Όταν η επιχείρηση ξεκίνησε όλα είχαν ρυθμιστεί στην εντέλεια. Διαπιστεύτηκαν 558 δημοσιογράφοι, φωτογράφοι και κάμεραμαν, υπήρχαν λογοκριτές στα πλοία και στις παραλίες. Τα ραδιοφωνικά κυκλώματα ήσαν περιορισμένα, αλλά υπήρχαν ειδικά αεροπλάνα και ταχύπλοα που μετέφεραν τις πληροφορίες στο Λονδίνο, ενώ ο ίδιος ο Αϊζενχάουερ ενημέρωνε συστηματικά τέσσερις ανταποκριτές της επιλογής του.
Κατά την πρώτη ημέρα, οι ανταποκριτές έστειλαν συνολικά 700.000 λέξεις, αλλά χρόνια αργότερα διαπιστώθηκε πως από τα ρεπορτάζ τους δεν προέκυπτε η παραμικρή ουσία.
Σε όλες λοιπόν τις εποχές ο φόβος της διαφύλαξης μυστικών από τον εχθρό ήταν πρώτη προτεραιότητα κάθε στρατού, αυτό παρουσιάζουν και οδηγίες του στρατηγού Τζου παρακάτω: «Αυτό που δίνει την δυνατότητα στον σοφό ηγεμόνα και τον καλό στρατηγό να επιτίθεται να νικούν και να κατορθώνουν πράγματα πέρα από τις δυνατότητες των συνηθισμένων ανθρώπων, είναι η πρόγνωση»,
προσδιορίζει τους λόγους για την χρήση κατασκόπων : «Λόγοι για χρήση κατασκόπων:
1) Τοπικοί κατάκοποι. ( είναι κάτοικοι περιοχής )
2) Εσωτερικοί κατάσκοποι (είναι αξιωματούχοι του εχθρού)
3) Κατάσκοποι που άλλαξαν στρατόπεδο. (είναι αυτοί οι κατάσκοποι του εχθρού που μετέτρεψες σε δικούς σου κατασκόπους)
4) Καταδικασμένοι κατάσκοποι. ( Είναι οι γνωστοί σε σένα κατάσκοποι του εχθρού που τους μεταδίδεις πληροφορίες ψεύτικες για να τις μεταφέρουν στον εχθρό)
5) Επιζώντες κατάσκοποι». ( είναι αυτοί που φέρνουν νέα από το στρατόπεδο του εχθρού)». Και δίνει απαντήσεις σε βασικά ζητήματα που αφορούν το θέμα κατάσκοποι διότι όπως γράφει : Οι κατάσκοποι είναι σπουδαιότερο στοιχείο του πολέμου, επειδή σ αυτούς βασίζεται η δυνατότητα ενός στρατού να κινείται». Έτσι λοιπόν μας πληροφορεί :
Πως διαλέγουμε κατασκόπους : «Οι κατάσκοποι δεν είναι χρήσιμοι, αν δεν έχουν κάποια έμφυτη νοημοσύνη» και «Ένα πονηρό και ξεδιάντροπο άτομο είναι πιο επικίνδυνο από τα βουνά και τα ποτάμια».
Πως πρέπει να χρησιμοποιούμε τον επικίνδυνο κατάσκοπο: «Αν μια μυστική πληροφορία αποκαλυφθεί από ένα κατάσκοπο πριν την ώρα της πρέπει να θανατώνεται μαζί μ αυτόν στον οποίο είπε το μυστικό».
Πως δημιουργείς «διπλούς» κατασκόπους προς όφελός σου: «Οι κατάσκοποι του εχθρού που αποκαλύπτονται πρέπει να δελεάζονται με δωροδοκίες και να τους οδηγούμε μακριά να ζουν με άνεση, με στόχο να αλλάξουν στρατόπεδο».
Τέλος πως αμοιβής τους κατασκόπους: «Δεν μπορείς να διοικήσεις τους κατασκόπους σωστά, χωρίς ευθύτητα και γενναιοδωρία».
Παραδείγματα χρησιμοποίηση των κατασκόπων
« Ο Λο Σανγκ έστειλε τον στρατηγό Βέι Πο να κτυπήσει τον επαναστάτη Λι Χσιουνγκ στο Πι, η κάθε πλευρά των εμπολέμων είχε επιτυχίες και αποτυχίες, ο Λι Χσιουνγκ κατέφυγε στις υπηρεσίες του Πο Τάι, ο οποίος τον μαστίγωσε μέχρι αίματος και τον έστειλε στον εχθρό του Λο Σανγκ για να τον εξαπατήσει και να του μεταφέρει πληροφορίες με φωτιές μέσα από την πόλη για την γενική επίθεση.
Ο Λο Σανγκ πίστεψε του εσωτερικού κατασκόπου και διέταξε τους στρατηγούς του να επιτεθούν, εν τω μεταξύ ο Λι Χσιουνγκ είχε προετοιμάσει ενέδρακαι ο ΠοΤάι έστησε μεγάλες σκάλες πάνω στα τείχη, άναψε την συνθηματική φωτιά, οι πολιορκητές χωρίς να γνωρίζουν την προδοσίαάρχισαν να ανεβαίνουν τις σκάλες, 100 άντρες μπήκαν έτσι στην πόλη και αμέσως αποκεφαλίστηκαν, ο επαναστάτης Λι Χσιουνγκ επιτέθηκε και εξολόθρευσε τους εχθρούς».
«Ο αυτοκράτορας Τάι Τσου έστειλε τον Τα Βου να κατασκοπεύσει τον εχθρό του Σεν Βου. Ο Σι Βου συνοδευόταν από δύο έφιππους που ήταν ντυμένοι με στολές του εχθρού. Το βράδυ κατάφεραν να μάθουν τα συνθήματα που χρησιμοποιούσε ο εχθρός και με αυτά μπήκαν στο στρατόπεδο σαν νυκτερινοί φρουροί, στον δρόμο τους αν συναντούσαν στρατιώτες του εχθρού που έκαναν παραπτώματα τους σταματούσαν και τους έκαναν παρατηρήσεις και τους ξυλοφόρτωναν. Έτσι κατάφεραν να γυρίσουν με πάμπολλες πληροφορίες σχετικά με τις προθέσεις του εχθρού, με αυτές νίκησε ο Τάι Τσου τον εχθρό του».
Δεν μπορώ παρά να παραθέσω και τα τρία κεφάλαια που πρόσφατα ευρέθηκαν και αποδίδονται στο Σουν Τζου, στα οποία δίνονται πληροφορίες για την τέχνη του πολέμου, που εν πολλοίς έχουν ήδη αναλυθεί :
1) Ερωτήσεις του Βου
Στο κεφάλαιο αυτό ο βασιλιάς Βου ρωτά τον Δάσκαλο Σουν «Ποιος από τους έξη διοικητές που διαμοίρασαν το κράτος του Ρσιν ήταν ο πρώτος που χάθηκε; Και ποιος τον διαδέχτηκε» στην συζήτηση που ακολούθησε ο Σουν εξήγησε ποιος και γιατί διαδέχτηκε ποιόν και τελικό συμπέρασμα αυτής της συζητήσεως ήταν ότι :
«Η σωστή συμπεριφορά του Αληθινού Βασιλιά είναι να αγαπάει πολύ τον λαό του».
2) Τα τέσσερα ενδεχόμενα
Εδώ αναλύεται το θέμα της μορφολογίας του εδάφους και τι πρέπει να προσέχει ο στρατός κατά την κίνησή του σε εχθρικά εδάφη, βγαίνουν διάφορα συμπεράσματα ενδεικτικά αναφέρω τον πιο κάτω αφορισμό:
«Αν υστερούμε σε δύναμη, η περιτειχισμένη πόλη δεν πρέπει με κανένα τρόπο να καταληφθεί».
3) Κίτρινος αυτοκράτορας επιτίθεται στον κόκκινο αυτοκράτορα
Στο κεφάλαιο αυτό περιγράφονται τακτικές κινήσεις σε πόλεμο δύο αυτοκρατόρων από τον Δάσκαλο Σουν.
Σουν Τζου και Κλαούζεβιτς
Το μνημειώδες έργο του Καούζεβιτς «ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ» δια μόρφωσε την στρατιωτική σκέψη πριν από τον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο.
Ο Σουν Τζου με το έργο του «Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ» και με την μετριοπάθεια των απόψεών του για την διεξαγωγή του πολέμου ήρθε σε αντίθεση με την τάση του Κλαούζεβιτς που δίνει έμφαση στο λογικό ιδεώδες και το απόλυτο, οι οπαδοί του Καούζεβιτς ανέπτυξαν την πρακτική του «ολοκληρωτικού πολέμου και η λογική αυτή προήλθε από την ρήση του «η εισαγωγή στην φιλοσοφία του πολέμου ενός στοιχείου μετριοπάθειας θα ήταν άτοπο, ο πόλεμος είναι πράξη βίας οδηγημένη στα έσχατα όρια της» και συμπλήρωσε με το μετριοπαθές « ο πολιτικός σκοπός σαν κίνητρο του πολέμου, πρέπει να είναι το μέτρο που καθορίζει και τις επιδιώξεις της στρατιωτικής δύναμης και το μέγεθος της προσπαθείας που θα γίνει».
Ο Σουν Τζου κινήθηκε σε φιλοσοφία που καθορίζεται από την φράση του «Σε όλη την ιστορία δεν υπάρχει περίπτωση μιας χώρας που να ωφελήθηκε από έναν παρατεταμένο πόλεμο» και από την φράση «Η υπέρτατη τέχνη του πολέμου είναι να υποτάσεις τον εχθρό χωρίς μάχη». Δυστυχώς τα κείμενα του έγιναν γνωστά στην Ευρώπη πολύ αργά και έτσι η φωνή του είχε μικρή απήχηση.
Στα σημερινά δεδομένα θα πρέπει να θεωρείται πιο επικρατέστερη η λογική του Σουν Τζου από αυτή του Καούζεβιτς.
Στα 1927 ο διοικητής της αμυντικής δύναμης που είχε στείλει το Υπουργείο Πολέμου του Ηνωμένου Βασιλείου στην Σαγκάη Σερ Τζων Ντάνκαν έγραφε στον B. H. Liddell Hart:
« Μόλις διάβασα το γοητευτικό βιβλίο «Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ» , που γράφτηκε το 500 πχ Υπάρχει μια ιδέα που μου θύμισε την δίκή σου θεωρία του χειμάρρου: “ Ο στρατός είναι σαν το νερό , φεύγει απ τα ψηλά προς τα χαμηλά. Η ροή του νερού καθορίζεται απ την μορφολογία του εδάφους, η νίκη επιτυγχάνεται ενεργώντας ανάλογα με τον εχθρό”».
Κατά τον δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο πραγματοποιήθηκε ο πιο κάτω διάλογος από ένα Κινέζο στρατιωτικό ακόλουθο από τις γραμμές του Τσανγκ Κάι Σεκ και ενός Βρετανού :
« Βασικά βιβλία στις Κινέζικες στρατιωτικές ακαδημίες είναι αυτά του Φούλερ»
«Τι γίνεται με τον Σουν Τζου;»
«Ο Σουν Τζου χαίρει εκτιμήσεως σαν κλασικό βιβλίο, για τους Κινέζους θεωρείται ξεπερασμένο και γι αυτό δεν πρέπει να μελετηθεί στην εποχή των μηχανοποιημένων όπλων»
«Νομίζω ότι οι το βιβλίο του Σουν Τζου περιέχει περισσότερα σε θέματα στρατηγικής και τακτικής απ ότι είκοσι δυτικά βιβλία, ο Σουν Τζου είναι η καλύτερη σύντομη εισαγωγή στην μελέτη του πολέμου».
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι διεξήχθησαν υπό την επιρροή και τις πολεμικές αναλύσεις του Karl Von Klausewiz “Vom Kriege” που εκδόθηκε στο Βερολίνο το 1832 και φυσικά οδηγηθήκαμε σε τρομακτικές αιματοχυσίες. Αντίθετα οι πόλεμοι των έξη ημερών (1967), ο Πόλεμος της εξιλεώσεως (1973), ο Πόλεμος στον Κόλπο (1991), αλλά και ο τελευταίος Πόλεμος στον Κόλπο, είχαν διαφορετική φιλοσοφία και εμπνεόντουσαν από τις αρχές του Σουν Τζου. Η άποψη αυτή αναπτύχθηκε στα βιβλία του Άγγλου θεωρητικού του πολέμου B. H. Liddell Hart και ιδιαίτερα στο σύγγραμμα του «Strategy».
χαρακτηριστική είναι η φράση του στρατάρχου Foch «Δια την εν καιρώ ειρήνης συντήρησιν της σκέψεως ενός στρατού και τον διαρκή προσανατολισμό του προς τον πόλεμον, δεν υπάρχει ευφορότερον βιβλίον από την ιστορίαν».
Ιδού και κάποια λόγια άλλων θεωρητικών της πολεμικής τέχνης από την μακρυνή Κίνα:
«Ποτέ δεν τολμάς, ποτέ δεν νικάς!» (Παν Τσάο).
«Αν δεν μπεις στην φωλιά της τίγρης, δεν θα πιάσεις τα μικρά της» (Παν Τσάο)
«Στείλε προδότες στην χώρα του εχθρού, ώστε να εκμηδενίσεις την κυβερνητική πολιτική». (Τσία Λιν)
«Να διαφθείρεις τα ήθη του εχθρού με ύπουλα δώρα». (Τσία Λιν)
«Να υποδαυλίζεις δολοπλοκίες και απάτες». (Τσία Λιν)
«Χρησιμοποίησε κάθε πανούργο τέχνασμα για να προκαλείς τον εκφυλισμό των ανθρώπων και την σπατάλη του θησαυρού του εχθρού». (Τσία Λιν)
«Να ταράζεις και να αναστατώνεις το μυαλό του ηγεμόνα χαρίζοντάς του ελκυστικές γυναίκες». (Τσία Λιν)
«Ο ιδανικός ηγέτης συνδιάζει την πνευματική καλλιέργεια με την πολεμική ανδρεία» ( Γιεν Τζου)
« Το επάγγελμα των όπλων είναι συνδιασμός αυστηρότητας και λεπτότητας». ( Γιεν Τζου)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Επειδη Η Ανθρωπινη Ιστορια Δεν Εχει Ειπωθει Ποτε.....Ειπαμε κι εμεις να βαλουμε το χερακι μας!
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.