Ο Πόνος και οι αιτίες του

Η ύπαρξη του πόνου και οι αιτίες του

Από τη στιγμή που ερχόμαστε στη ζωή καθώς επίσης κι όταν είμαστε ήδη έτοιμοι να αφήσουμε τη φυσική μας παρουσία από τον κόσμο, ο πόνος εμφανίζεται με πολλές μορφές.

Ο πόνος είναι πάντα μια απώλεια.


Για το σώμα, μπορεί να είναι η απώλεια της υγείας κι αυτή η φυσική ανισορροπία μεταφράζεται σε πόνο διαφόρων τύπων που αιχμαλωτίζουν την προσοχή και γενικά τη συνείδηση.

Για την ψυχή, ο πόνος βασίζεται στο χάσιμο ενός συναισθήματος (τόσο σε αυτά που τρέφουμε όσο, κυρίως, σε αυτά που δεχόμαστε από άλλα πρόσωπα). Τέλος πάντων, ας μας αφήνουν ν' αγαπάμε κι ας αφήνουμε κι εμείς τους άλλους να μας αγαπούν.

Μπορεί να είναι η απώλεια της εμπιστοσύνης σε κάτι ή σε κάποιον.
Ή η απώλεια των προσδοκιών που άρχισαν και δεν ολοκληρώθηκαν.

Ή η απώλεια της εμπιστοσύνης στον εαυτό μας, που εκφράζεται ως φόβος για την αντιμετώπιση δύσκολων καταστάσεων ακόμη και εύκολων. Ή ο πόνος που προκαλείται από την απώλεια ανεκτίμητων αγαθών ή αγαπημένων προσώπων. Και, συνολικά, όλες εκείνες οι συγκινήσεις που αντικατοπτρίζουν την απώλεια ενός κάτι που πιστεύαμε ότι κατέχουμε ή ελπίζαμε να κατέχουμε.

Για το νου, ο πόνος προέρχεται από την έλλειψη κατανόησης. Όταν ο νους κλείνεται, μπλοκάρεται και δεν καταλαβαίνει το νόημα των περιστάσεων, υποφέρει.

Όταν ο νους δεν έχει αναπτυχθεί ως ευφυία και δεν έχει τα μέσα για να αντιληφθεί τις αιτίες της ζωής, υποφέρει.
Το ίδιο συμβαίνει αν ένας νους είναι λίγο ή πολύ εκπαιδευμένος ή καλλιεργημένος. Αν μπλοκάρεται όταν πρέπει να προσπαθήσει για να φθάσει στο βάθος των πραγμάτων, το αποτέλεσμα είναι πάντα πόνος.

Ο πόνος επίσης προκαλείται όταν επαληθεύουμε ότι κυνηγάμε λανθασμένες ιδέες ή ότι ενεργούμε με λανθασμένα κριτήρια.
Ή ανακαλύπτουμε ότι έχουμε λάθος εικόνα για τον εαυτό μας και ότι δεν είμαστε στην πραγματικότητα αυτό που ονειρευόμαστε ότι είμαστε.

Η κατάπαυση του πόνου

Είναι πιθανόν ο πόνος να μη σταματήσει ποτέ τελείως, επειδή βρισκόμαστε σ΄ ένα δρόμο προοδευτικής εξέλιξης κι επειδή, παρ' όλο που προχωρούμε λίγο, ο πόνος χάνεται επίσης σιγά - σιγά, αλλά όχι εντελώς. Η εξαφάνισή του βρίσκεται σ' ένα επίπεδο πνευματικής απελευθέρωσης που είναι για μας πολύ μακρινό προς το παρόν.
Αυτό που πρέπει, και μπορούμε να κάνουμε, είναι ν' αρχίσουμε να περιορίζουμε τις αιτίες που τον προκαλούν.

Γι' αυτό χρειάζεται να βλέπουμε τα πράγματα με τρόπο ήρεμο, έξυπνο και αντικειμενικό. Να βλέπουμε τον εαυτό μας από μακριά, για να αξιολογούμε τις πραγματικότητες οι οποίες, διαφορετικά, μας απορροφούν τόσο πολύ που μας τυφλώνουν τόσο ώστε να μη μπορούμε να τους δώσουμε όνομα και ορισμό.

Αν δεν βλέπει κανείς τα πράγματα, σαν πρώτο βήμα, είναι αδύνατο να αναζητήσει την κατάπαυση του πόνου.

Σαν δεύτερο βήμα, πρέπει να αναζητήσει λύσεις για να καταλήξει στα κίνητρα που μας οδηγούν στον πόνο. Όλα έχουν μια λύση, λίγο ή πολύ καλή. Αλλά αν δεν έχει κανείς τη βούληση για να την αναζητήσει κι ακόμα λιγότερο να εφαρμόσει την ή τις λύσεις, ο πόνος θα παραμένει. Και όχι μόνο θα παραμένει, αλλά και θα μας κάνει να κατηγορούμε εξωτερικούς παράγοντες γι' αυτό που δεν τολμήσαμε ν' αντιμετωπίσουμε.

Ο πόνος δεν φεύγει, πρέπει να τον απομακρύνουμε.

Ο πόνος δεν ξεχνιέται. Μετατρέπεται σε αντικειμενική εμπειρία που μας εμπλουτίζει.

Ο πόνος που αναλαμβάνεται και οδηγείται σε λύση είναι μια εξασφάλιση για να μη ξαναπέσουμε στις ίδιες αιτίες που τον προκάλεσαν.
Οι δρόμοι για την κατάπαυση του πόνου.

Η "Μεγάλη Οδός ή η ευγενής Οκταπλή Ατραπός" της βουδιστικής φιλοσοφίας, περιλαμβάνει βήματα που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε, αφού όλα είναι στο χέρι μας χωρίς την ανάγκη να ακολουθήσουμε μια θρησκεία, αλλά απλά να σκεφθούμε.

Οι ορθές γνώμες πρέπει να είναι το καθημερινό μας έργο για να βγούμε από την άγνοια και να φτάσουμε σταδιακά στη σοφία. Αυτό συμβούλευε επίσης ο σοφός Πλάτων.

Οι γνώμες μας θα είναι κάθε φορά σωστότερες όσο περισσότερο απομακρυνόμαστε από τον υποκειμενισμό, από την υπεροψία των δικών μας πεποιθήσεων που τις θεωρούμε ανώτερες των άλλων, από την επιθυμία να έχουμε πάντα δίκιο. Αντίθετα, πρέπει να βασιστούμε στις διδασκαλίες των σοφών, στις συμβουλές τους που είναι γεμάτες από εμπειρία και στο καθαρό όραμα που αυτοί μας προσφέρουν.

Οι ορθές προθέσεις ξεκινούν από ένα καθαρό ιδεώδες για τη Ζωή, από κάποιες αρχές που μπορούν να μετατραπούν σε σκοπούς. Αν έχουμε ένα ιδεώδες ως πηγή έμπνευσης, έχουμε τη δυνατότητα να κατευθύνουμε σωστά τις προθέσεις μας. Με λίγα λόγια: ας αντικαταστήσουμε τον εγωισμό με τη γενναιοδωρία.

Οι ορθές πράξεις θα είναι η λογική συνέπεια των ορθών γνωμών ή ιδεών και των γενναιόδωρων προθέσεων. Σ΄ αυτό πρέπει να προστεθεί, με τρόπο τελεσίδικο, η βούληση για δράση.

Τα ορθά λόγια μάς υποχρεώνουν να σκεφθούμε πριν να ανοίξουμε το στόμα. Αντί να πούμε το πρώτο που μας προκαλούν οι συγκινήσεις (και όχι απαραίτητα οι ιδέες), πρέπει να υπολογίζουμε το αποτέλεσμα που μπορεί να προκαλέσουν τα λόγια μας. Πρέπει να είναι ξεκάθαρο αν θέλουμε να επικοινωνούμε με τους ανθρώπους ή αν απλά θέλουμε να συζητάμε και να γεμίζουμε τη σιωπή με άδειες φωνές.

Τα ορθά μέσα ζωής υποδηλώνουν μια ηθική συμπεριφορά. Όλοι πρέπει να εργαζόμαστε για να ζούμε. Αυτό, παρόλα όσα λέγονται για το αντίθετο, είναι ένας θαυμάσιος νόμος της ύπαρξης που μας διατηρεί ενεργούς και μας κάνει να αναπτυσσόμαστε εσωτερικά και εξωτερικά. Αλλά δεν βρίσκονται όλες οι εργασίες στο ύψος της φιλοσοφικής αξιοπρέπειας. Δεν αναφερόμαστε στις ταπεινές εργασίες, αλλά σ' εκείνες που προσβάλλουν την ανθρώπινη αξιοπρέπεια κάτω από τα χίλια πρόσωπα της διαφθοράς.

Και είναι επίσης ορθά τα μέσα της ζωής που είναι ακριβώς αυτό: μέσα και όχι σκοποί που απορροφούν όλη την ύπαρξη.

Η ορθή προσπάθεια συνίσταται στο να χρησιμοποιούμε τις ενέργειές μας, χωρίς να τις σπαταλάμε, αλλά χωρίς την τσιγγουνιά εκείνου που δεν θέλει να θυσιαστεί ή θυσιάζεται όσο το δυνατό λιγότερο.

Η προσπάθεια είναι ορθή όταν κατευθύνεται στους σκοπούς που επιλέγονται σαν οι καλύτεροι και όταν δεν περιορίζεται στην ελάχιστη προσπάθεια, αλλά στη μέγιστη που μπορούμε να προσφέρουμε. Αυτός που προσπαθεί να δώσει και να κάνει στο μάξιμουμ, διευρύνει τα όρια της ικανότητάς του. Όσο περισσότερο προσπαθεί τόσο περισσότερο μπορεί.

Η ορθή προσοχή είναι μια εστία φωτός που συγκεντρώνεται στα βιώματά μας, πράγμα το οποίο μας δίνει τάξη και καθαρότητα στη συνείδηση. Αρκεί να πούμε, συνοψίζοντας, ότι η Προσοχή είναι η Δύναμη της Συνείδησης.

Η ορθή συγκέντρωση συνίσταται στο να είμαστε κατά το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας (συνεπώς και της ζωής) στον εσωτερικό μας άξονα, στο κέντρο μας, εξαλείφοντας σταδιακά τις διακυμάνσεις της συνείδησης που οφείλονται στις συγκινησιακές και νοητικές διακυμάνσεις.

Είναι η προσπάθεια να κατευθύνουμε τις εκφράσεις της ψυχής και τις δράσεις του σώματος από το πραγματικό μας Εγώ.

Τι να κάνουμε ενώ προσπαθούμε να ξεπεράσουμε τον πόνο;

Ξέρουμε ότι, όσο καλές και να είναι αυτές οι συμβουλές - που διαμόρφωσαν τόσους ανθρώπους στην Ιστορία - δεν μπορούν να εφαρμοστούν αμέσως, ούτε τα αποτελέσματα επιτυγχάνονται αμέσως.
Υπάρχει, επομένως, μια περίοδος κατά την οποία, παρά την προσπάθεια να συλλάβουμε τις αιτίες του και να τον κάνουμε να σταματήσει, ο πόνος συνεχίζεται.

Να μη παραλύουμε γι' αυτό. Να μη περιμένουμε ότι ο πόνος θα εξαφανιστεί εξ ολοκλήρου για να συνεχίσουμε τις δράσεις μας ούτε ότι θα αναλάβουμε άλλες, νέες και καλύτερες. Πρέπει να μάθουμε να βαδίζουμε με τον πόνο από το χέρι, χωρίς να του δίνουμε μεγάλη προσοχή. Η προσοχή πρέπει να κατευθύνεται προς τα μέσα που θα μας επιτρέψουν να τον εγκαταλείψουμε τελείως.

Να μη γινόμαστε ανυπόμονοι. Αν ο πόνος έκανε πολύ καιρό για να εγκατασταθεί στη ψυχή και να εκδηλωθεί, χρειάζεται επίσης χρόνο � όχι τόσο πολύ - για να δώσει πέρασμα στον εξαγνισμό και την απελευθέρωση. Ας αναπτύξουμε μια ενεργητική υπομονή, μια υπομονή που δεν θα παύει να εργάζεται για τις υποχρεώσεις της.

Να μη πέφτουμε σε συγκινήσεις ή ιδέες υποτιμητικές. Αντί να υποτιμήσουμε τον εαυτό μας, ας προσπαθήσουμε να βγούμε από το σκοτεινό πηγάδι του πόνου και να βάλουμε όλη τη βούληση γι΄ αυτό. Έτσι θα αυξηθεί η αυτοεκτίμηση. Αυτός που παραδίνεται και εγκαταλείπεται στον πόνο, δεν θα μπορεί να νοιώσει καλά με τον εαυτό του.

Να μην εξοργιζόμαστε. Να μη κατηγορούμε τους άλλους ούτε να αφήνουμε να πέφτει επάνω τους η αρνητική κατάσταση του πόνου. Καλύτερα να προσπαθήσουμε να δείξουμε την ευτυχία της μάχης που έχουμε ξεκινήσει για να μπορούμε να συνεχίσουμε.

Και πάνω απ΄ όλα να λαμβάνουμε υπ΄ όψιν τούς πολλούς παράγοντες που μας δίνουν ικανοποίηση, που μας δίνουν χαρά και ενθουσιασμό, τα πολλά οφέλη που η ζωή μάς έχει δώσει, χωρίς να είμαστε αχάριστοι με το Πεπρωμένο και τα δώρα που παίρνουμε. Δεν υπάρχει κανείς που να μην έχει τίποτα, εκτός κι αν έχει κλείσει τελείως τις εσωτερικές του αισθήσεις σε κάθε πραγματικότητα.

Αλλά δεν είναι αυτό το θέμα. Το σημαντικό είναι να αγαπάμε τη Ζωή και τις ευκαιρίες της. Και αν κάποιες φορές μας κάνουν να πονάμε, ας αντικαταστήσουμε τις σκιές με το φως. Αυτή είναι η έννοια της εξέλιξης.

της Delia Steinberg Guzman,
Πρόεδρος του Διεθνούς Οργανισμού Νέα Ακρόπολη, Σταυρός των Παρισίων του Πανεπιστημίου της Σορβόνης σε Επιστήμες, Τέχνες και Γράμματα.

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ