H Ιστορία των MP3

                      

Μέσα σε λίγα μόλις χρόνια τα ΜΡ3 έχουν καταφέρει να σημειώσουν μια τεράστια πρόοδο και εξέλιξη, ενώ έχουν γίνει ουκ ολίγες φορές μήλα της έριδος ανάμεσα σε χρήστες και "εταιρίες" προστασίας καλλιτεχνικών δικαιωμάτων. Τί είναι όμως το ΜΡ3; Το ΜΡ3 ή αλλιώς MPEG-Layer ΙΙΙ (Moving Picture Experts Group, Audio Layer III) είναι ένα είδος συμπιεσμένου αρχείου ήχου με ελαφρώς μικρότερη ποιότητα από αυτή των Audio CDs.

 Αρχεία ΜΡ3 μπορούν να συμπιεστούν σε διαφορετικό βαθμό, όπου όσο μεγαλύτερη είναι η συμπίεση, τόσο μικρότερη είναι η ποιότητα ήχου. Ένα τυπικό ΜΡ3 της τάξης του ενός δεκάτου της ποιότητας ενός κανονικού μουσικού αρχείου από CD, καταλαμβάνει περίπου 1ΜΒ για κάθε λεπτό μουσικής. H θυσία πάντως στην ποιότητα είναι σχετικά μικρή σε σχέση με την εξοικονόμηση χώρου που επιτυγχάνεται με τη συμπίεση αυτή. Γι’αυτό άλλωστε και έχουν γίνει τόσο δημοφιλή εδώ και μια δεκαετία περίπου. Πώς όμως άρχισε η όλη ιστορία;


Όλα άρχισαν κατά τα μέσα της δεκαετίας του ’80, στο Ινστιτούτο Fraunhofer στη Γερμανία, όπου άρχισε μια εργασία για τη σχεδίαση ενός τύπου αρχείου ήχου με μεγάλη ποιότητα και ταυτόχρονα μικρού μεγέθους. Το 1989, το Fraunhofer παραχώρησε μια πατέντα για τη συμπίεση αρχείων ΜΡ3 στη Γερμανία και μερικά χρόνια αργότερα παραδόθηκε στον Οργανισμό Διεθνών Προτύπων (International Standards Organization, ISO) όπου και ενοποιήθηκε με τις προδιαγραφές του MPEG-1. 

Το Fraunhofer επίσης κατασκέυασε το πρώτο ΜΡ3 Player στις αρχές της δεκαετίας του ’90, όπου ήταν και η πρώτη προσπάθεια κατασκευής ενός μηχανήματος που θα έπαιζε ΜΡ3. Το 1997, ένας προγραμματιστής, για λογαριασμό της Advanced Multimedia Products, έφτιαξε την μηχανή αναπαραγωγής ΑΜΡ ΜΡ3, που θεωρείται ως το πρώτο δεσπόζον ΜΡ3 player στο Διαδίκτυο. Δεν είχε περάσει πολύς καιρός, όταν δυο δημιουργικοί φοιτητές πήραν τη μηχανή Amp, της προσέθεσαν τα φιλικά προς τους χρήστες χαρακτηριστικά (user-friendly Windows Interface) και το αποτέλεσμα το ονόμασαν Winamp. Η μεγάλη ανάκαμψη όμως έγινε το 1998, όταν το Winamp προσφέρθηκε στο κοινό σαν ένα δωρεάν πρόγραμμα αναπαραγωγής ΜΡ3, όπου και άρχισε η όλη τρέλα!

Καθώς αυτή η τρέλα αναπτυσσόταν, δεν άργησαν και άλλοι προγραμματιστές να ξεκινήσουν να δημιουργούν μια ολόκληρη γκάμα λογισμικών που σχετίζονται με ΜΡ3. Κωδικοποιητές ΜΡ3, προγράμματα εγγραφής σε CD, προγράμματα αναπαραγωγής ΜΡ3 κ.ά. εκδίδονταν σχεδόν κάθε βδομάδα, κερδίζοντας έτσι το όλο «ΜΡ3 κίνημα» έδαφος και εντυπώσεις. Μηχανές αναζήτησης στο διαδίκτυο έκαναν ιδιαίτερα εύκολη την αναζήτηση τραγουδιών, ενώ φορητές συσκευές όπως το RIO ή το NOMAD Jukebox, χωρίς καμία διαφορά με τα Walkman ή τα Discman, επέτρεπαν στους χρήστες να αντιγράφουν και να ακούνε τα αγαπημένα τους τραγούδια σε ΜΡ3.

                      


Το 1999, το πρώτο Ρ2Ρ (peer-to-peer Network) δίκτυο – σύστημα ανταλλαγής αρχείων μεταξύ χρηστών στο Διαδίκτυο (πολύ μεγάλη ιστορία τα Ρ2Ρ), έκανε την εμφάνισή του, ταρακουνώντας για τα καλά τα νερά του διαδικτύου. Το Napster (killer app, το χαιδευτικό του), ένα πρόγραμμα που θα μείνει τόσο αξέχαστο όσο κανένα άλλο πρόγραμμα που σχετίζεται με ΜΡ3, φτιάχτηκε από έναν 19χρονο φοιτητή, τον Shawn Fanning. Η φιλοσοφία με την οποία δημιούργησε το Napster ήταν ότι στον κάθε κάτοχο σύνδεσης στο Διαδίκτυο έπρεπε να του δίνεται η δυνατότητα να ψάχνει και να κατεβάζει τα αγαπημένα του τραγούδια, μέσα σε μερικά λεπτά. Έτσι, ο Shawn δημιούργησε μια τεράστια εικονική κοινότητα από φίλους της μουσικής που αντάλλαζαν τραγούδια, ενώ μπορούσαν επίσης να συνομιλήσουν μεταξύ τους.

Παρ’ολ’αυτά τα δικαιώματα κάποιων θίχτηκαν από τη διακίνηση αυτή (όπως οι Μetallica, λες και πεινούσαν και τους πείραζε να “κατεβάσουν” 4-5 τραγούδια τους, αλλά τέλος πάντων... και αυτό σηκώνει μεγάλη συζήτηση). Έτσι επενέβη η RIAA (Recording Industry Association of America), ως εκπρόσωπος των μεγαλύτερων δισκογραφικών εταιριών και των ιδιοκτητών των τραγουδιών. Έτσι, μήνυσε τον ιδιοκτήτη του Napster για καταπάτηση πνευματικών δικαιωμάτων και εξέδωσε εντολή για το κλέισιμο του προγράμματος αυτού, όπως και έγινε τελικά.

Η άποψη της RIAA ήταν ότι το δωρεάν κατέβασμα τραγουδιών καταπατούσε τα δικαιώματα των δημιουργών και, συνεπώς, προωθούσε την πειρατεία στη μουσική. Με άλλα λόγια, το downloading τραγουδιών είχε επιρροή στη μουσική βιομηχανία επειδή έπεφταν οι πωλήσεις. Κάπως έτσι λοιπόν η RIAA κερδίζει τη μάχη με το μεγάλο της εχθρό, τα ΜΡ3, ευτυχώς όμως όχι και τον πόλεμο... Κι αυτό γιατί, παρ' όλο που έκλεισε το Napster, η ανταλλαγή τραγουδιών συνεχίζεται.


Το γεγονός πάντως οτι το ΜΡ3 έγινε μοναδικό και πρωτοπόρο στον χώρο του,
είναι επειδή οι κατασκευαστές του κατέστησαν εξ’αρχής δυνατή τη δωρεάν παραγωγή λογισμικού που να αναπαράγει ΜΡ3. Είναι γεγονός οτι ο ανοιχτός του κώδικας επέτρεψε σε αρκετούς «πρωτοπόρους» να παράγουν τέτοια προγράμματα και κάπως έτσι έγινε γρήγορα ευρέως αποδεκτό. Φυσικά τα ΜΡ3 μπορεί να μην είναι τα μόνα ψηφιακά ακουστικά είδη αρχείων που να προσφέρουν αρκετά υψηλή ποιότητα έναντι μικρού σχετικά χώρου, καθώς πλέον υπάρχουν και άλλα που ενδέχεται στο μέλλον να αποδειχτούν πιο ποιοτικά και πιο αποδοτικά. 

Η κυριαρχία του ΜΡ3 όμως, στηρίζεται στην ανοιχτή φύση του τύπου του. Εταιρίες όπως η Microsoft και η Yamaha, έχουν αναπτύξει και άλλους ιδιόκτητους τύπους, έχουν όμως θέσει περιορισμούς στους προγραμματιστές για την εκμετάλλευση και τη χρήση τους. Για παράδειγμα, ο τύπος Windows Media Audio (WMA) της Microsoft, που υποστηρίζουν οτι καταλαμβάνει μικρότερο χώρο προσφέροντας μεγαλύτερη ποιότητα, έχει αρχίσει και κερδίζει έδαφος, κυρίως επειδή πηγαίνει πακέτο με άλλα λογισμικά της ίδιας εταιρίας που έχουν κυριαρχήσει (ο λόγος στα Windows 98/2000/Me/XP). Ίσως μελλοντικά η Microsoft να μπορέσει να ταράξει τον θρόνο του ΜΡ3, ή τουλάχιστον να αποτελέσει την δεύτερη εναλλακτική λύση μετά τα ΜΡ3.


Πάντως η όλη φάση του downloading και γενικότερα της ανταλλαγής έχει προκαλέσει εδώ και μερικά χρόνια την αγανάκτηση της RIAA διότι ο τύπος του ΜΡ3 δεν έχει κανένα ψηφιακό χαρακτηριστικό ασφαλείας, οπότε καθημερινά διακινούνται εκατομμύρια τραγούδια από εκατομμύρια χρήστες. Το μέγεθος των αρχείων είναι αρκετά μικρό, ώστε να γίνεται εύκολη η ανταλλαγή, ή ακόμα και η αποστολή τους με e-mail. Άλλος ένας λόγος που κάνει το ΜΡ3 συναρπαστικό είναι η ευκολία που δίνει στους ανθρώπους να συγκεντρώσουν τα αγαπημένα τους τραγούδια από διαφορετικούς καλλιτέχνες και συγκροτήματα και να τα γράψουν σε ένα CD πολύ γρήγορα και εύκολα. Δίνει επίσης τη δυνατότητα στους ανθρώπους να γίνουν DJs, αναμιγνύοντας τα αγαπημένα τους τραγούδια.

Οι διαδικτυακές εκπομπές (webcasting) ή διαδικτυακό ραδιόφωνο, έχουν γίνει επίσης πολύ δημοφιλείς, αφού δινουν τη δυνατότητα «συνεχούς ροής» της μουσικής στους υπολογιστές των χρηστών. Αντίθετα με τα «κατεβασμένα» ΜΡ3, αυτά τα ΜΡ3 δεν αποθηκεύονται στο σκληρό δίσκο, αλλά εκπέμπονται από το διαδίκτυο και παίζουν μέσα από το πρόγραμμα αναπαραγωγής ΜΡ3, σαν το κλασσικό ραδιόφωνο. Η Real Networks ήταν η πρώτη εταιρία που προσέφερε αυτή την υπηρεσία, η οποία χρησιμοποιεί έναν ιδιόκτητο τύπο αρχείου μουσικής, γνωστό ως Real Audio. Η Microsoft προσφέρει και αυτή “streamed” μουσική μέσα απο το πρόγραμμά της με το δικό της ιδιόκτητο τύπο. Αν κάνετε μια έρευνα για Διαδικτυακό ραδιόφωνο “Internet Radio” ή “webcasting”, θα βρείτε εκατοντάδες ψηφιακούς διαδικτυακούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, που προσφέρουν ποικίλα προγράμματα, καλύπτοντας και τον πιο απαιτητικό χρήστη.

Φυσικά, με τα ήδη προαναφερθέντα περί RIAA, πνευματικών δικαιωμάτων κτλ, γίνεται κατανοητό ότι όσο ωραία και αν είναι τα ΜΡ3, αυτή τη στιγμή διεξάγονται ουκ ολίγες εμπορικές αλλά και νομικές «μάχες». Το ΜΡ3 συγκεκριμένα δεν είναι παράνομος τύπος μουσικού αρχείου, όταν όμως οι άνθρωποι προσφέρουν ΜΡ3 στο διαδίκτυο ή γενικότερα, αυτό θεωρείται παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων. Η εγγραφή στο σπίτι από αυθεντικό CD επιτρέπεται, εφόσον προορίζεται για προσωπική χρήση. Είναι παράνομο όμως να δώσεις το ΜΡ3 σε φίλους ή στην οικογένεια ή σε οποιονδήποτε, εάν ο ίδιος δεν κατέχει το ίδιο μουσικό CD επίσης σε αυθεντικό.

Η διαμάχη μαίνεται όσον αφορά τις επιπτώσεις των ΜΡ3 και των Ρ2Ρ δικτύων στη μουσική βιομηχανία. Οι συνήγοροι των ΜΡ3 υποστηρίζουν ότι μέσω των ΜΡ3 επιτυγχάνεται η προώθηση των τραγουδιών και των καλλιτεχνών, αφού η μουσική τους μεταφέρεται σε παγκόσμιο επίπεδο μέσω των Ρ2Ρ. Η άλλη πλευρά, των επικριτικών προς αυτή τη φιλοσοφία, υποστηρίζει ότι η δωρεάν μουσική θα σκοτώσει τη μουσική βιομηχανία και όσους την αποτελούν δηλ. τους καλλιτέχνες. 

Εγώ προσωπικά απαντάω στους τελευταίους ότι αν η μουσική (και συνεπώς ο καλλιτέχνης που την δημιουργεί) αξίζει, είναι ποιοτική δουλειά και όχι μετριότητες (κι έχω πολλά παραδείγματα, ιδίως στη ελληνική βιομηχανία, δε θέλω να πλατιάσω όμως, αυτά σε άλλο άρθρο), τότε θα πετύχει, δεν έχει να φοβάται τίποτα. Πάντως, απ’ότι φαίνεται, όλα γίνονται για τον έλεγχο της μουσικής και όχι για κανέναν άλλο λόγο. 

Γιατί να μη μπορούν εν τέλει να ωφεληθούν οι καλλιτέχνες από το διαδίκτυο, αφήνοντας τις δισκογραφικές να ουρλιάζουν μανιασμένα «η πειρατεία σκοτώνει τη μουσική»;  Ή μήπως δεν έγιναν πολλά συγκροτήματα γνωστά χάρη στο διαδίκτυο και την εξάπλωση των ΜΡ3! Φυσικά και έχουν γίνει, ουκ ολίγοι γνωστοί μέσω internet, P2P Networks κτλ, και μάλιστα πολύ πιο εύκολα και αποτελεσματικά απ’ότι θα γίνονταν αν πήγαιναν σε δισκογραφικές (αν τους έπαιρναν βασικά οι δισκογραφικές).

Αντικειμενικά, θα μπορεί να βρεθεί μια ισορροπημένη λύση που να ευνοεί και τις δυο πλευρές. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ακόμη και οι πιο άχρηστοι καλλιτέχνες θα πρέπει να αμείβονται (αξιοκρατικά πάντα...!!!) για την... προσπάθειά τους. Τελικά, τα συγκροτήματα καθώς και οι «ετικέτες» τους προφανώς δε θα θέλουν να δαγκώσουν το χέρι που τους ταΐζει.

Και επειδή μερικοί νομίζουν ότι με το να αντιγράφει κανείς πειρατικά CD κλέβει τους καλλιτέχνες, ας κάνουμε έναν επιμερισμό των χρημάτων που διατίθενται για ένα CD. Ας υποθέσουμε οτι αγοράζουμε ένα αυθεντικό CD στην τιμή των 15€. Το 1€ είναι αντικειμενικά το κόστος παραγωγής του CD, μαζί με εξώφυλλα, θήκη κ.τ.λ. Άλλο 1-2€ το είναι το αστρονομικό ποσό που θα πάει στον καλλιτέχνη. Τα υπόλοιπα 12€ δεν τα παίρνει κανένας άλλος παρά η αντίστοιχη δισκογραφική εταιρία που εξέδωσε το CD. Μ’αυτά τα δεδομένα γίνεται απόλυτα κατανοητό το ποιος θίγεται περισσότερο από την παράνομη διακίνηση των μουσικών (και πλέον όχι μόνο των μουσικών) CDs.

Μέσα από όλα αυτά τα χρόνια, άλλοι πολύ και άλλοι λιγότερο, όσοι ασχολούνται με την τεχνολογία καταλήγουν στο ότι οι περισσότερες (αν όχι όλες) οι τάσεις και οι «μόδες» έρχονται και φεύγουν. Όχι όμως με τα ΜΡ3. Αυτή τη στιγμή διακινούνται εκατομμύρια τραγουδιών σε μορφή ΜΡ3 και όλα δείχνουν ότι η βασιλεία του και ο θρόνος του κρατιέται καλά. Όσες αδιάκριτες μηνύσεις και συλλήψεις και αν κάνουν οι υπηρεσίες, το FBI, η RIAA, η CIA, και ο MPAA, δε θα καταφέρουν τίποτα παρά μεμονωμένα χτυπήματα. Άλλωστε, η όλη ιστορία με τα Ρ2Ρ δίκτυα αυτή τη στιγμή στον κυβερνοχώρο αδιαμφισβήτητα θυμίζει λίγο τον Ηρακλή με την Λερναία Ύδρα... Ένα κεφάλι έκοβε, δύο έβγαιναν...

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ