ΕΛΕΝΗ ΚΑΡΑΪΝΔΡΟΥ - Αφιέρωμα.

Γεννήθηκε στις 25 Νοεμβρίου του 1939 στο Τείχιο Δωρίδος. Σπούδασε πιάνο στο Ελληνικό Ωδείο και Ιστορία και αρχαιολογία στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Επίσης σπούδασε ενορχήστρωση και διεύθυνση στην ορχήστρα στη Schola Cantorum και εθνομουσικολογία στο Εcole pratique des hautes etudes στο Παρίσι.


Bιογραφικό

Επιστρέφοντας στην Ελλάδα το 1975, κυκλοφορεί τον πρώτο της δίσκο σε ποίηση Κ.Χ. Μύρη, την Μεγάλη Αγρυπνία με την Μαρία Φαραντούρη και παράλληλα συνεργάζεται με τον Μάνο Χατζιδάκι για τη δημιουργία του Τρίτου Προγράμματος. Από το 1975 έχει υπογράψει τη μουσική σε 42 θεατρικές παραστάσεις, 19 κινημα-τογραφικές ταινίες και 15 τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά προγράμματα, συνεργαζόμενη με κορυφαίους έλληνες και ξένους σκηνοθέτες.
Μόνιμη συνεργάτις, από το 1983, του Θόδωρου Αγγελόπουλου, έχει γράψει μουσική για τις ταινίες του Ταξίδι στα Κύθηρα, Ο μελισσοκόμος, Τοπίο στην ομίχλη, Το μετέωρο βήμα του πελαργού, Το βλέμμα του Οδυσσέα (Χρυσός Φοίνικας, Φεστιβάλ των Κανών), Μια Αιωνιότητα και μια Μέρα καθώς και Το Λιβάδι που δακρύζει. Επίσης συνέθεσε μουσική για ταινίες των: Δημήτρη Μαυρίκιου (Πολεμόντα), Τάκη Κανελλόπουλου (Το χρονικό μιας Κυριακής), Τώνιας Μαρκετάκη (Η τιμή της αγάπης), Χριστόφορου Χριστοφή (Η περιπλάνηση / Ρόζα), Λευτέρη Ξανθόπουλου (Καλή πατρίδα Σύντροφε), Γιώργου Κόρα (Ο λιποτάκτης), Μαργκαρέτε φον Τρόττα (L' Africana) κ.ά.
Από το 1990 συνεργάζεται με τη διεθνούς φήμης δισκογραφική εταιρία ECM και τον δημιουργό της Μάνφρεντ Άιχερ, έχοντας εκδώσει 6 άλμπουμ εκ των οποίων 5 με μουσική για τον κινηματογράφο (Music for Films, The Suspended Step of the Stork, Ulysses' Gaze, Eternity and a Day, Τhe Weeping Meadow) και το Trojan Women, με τη μουσική για τις Τρωάδες του Ευριπίδη. 
Με την Καμεράτα έχει συνεργαστεί για την ηχογράφηση της μουσικής Μια Αιωνιότητα και μια Μέρα και Το Λιβάδι που δακρύζει αλλά και σε πολλές συναυλίες στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (1999-2003). Επίσης έχει συνεργαστεί με σημαντικές Ευρωπαϊκές ορχήστρες (Ορχήστρα Στουτγάρδης, Συμφωνική Ορχήστρα Ντύσελντορφ, Συμφωνική Ορχήστρα Ζυρίχης κ.ά.). Έχει τιμηθεί με πέντε βραβεία Μουσικής Κινηματογράφου στην Ελλάδα, με το βραβείο Μουσικής Θεάτρου Δημήτρη Μητρόπουλου, καθώς και με το διεθνές Βραβείο Fellini "Καλύτερου συνθέτη της Ευρώπης" από το Europa Cinema στην Ιταλία (1992). 
To 2002 της απονέμεται ο χρυσός σταυρός του τάγματος της τιμής από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και το 2004 κερδίζει υποψηφιότητα για τα ευρωπαϊκά Όσκαρ (Felix) με τη μουσική της για Το Λιβάδι που δακρύζει. Καλλιτεχνική επιτυχία αλλά και τεράστια ανταπόκριση από το κοινό είχαν οι συναυλίες της στο Ηρώδειο (Φεστιβάλ Αθηνών, 1988), στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου (Επιδαύρια, 1993), στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (1998) και στο Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης (2000), στο θέατρο Δάσους (Δημήτρια 1999), στην Κύπρο (Κύπρια 2000) κ.ά.. Ιδιαίτερη απήχηση είχαν επίσης και οι συναυλίες της στα πλαίσια μεγάλων Ευρωπαϊκών Φεστιβάλ (Αγγλία, Ιταλία, Γερμανία) καθώς και η συναυλία της στις Βρυξέλλες στο πλαίσιο της ελληνικής προεδρίας (Theatre Royal de la Monnaie, 2003).
Στις 10 Ιουνίου 2004 πραγματοποιήθηκε στο Auditorium της Ρώμης, σε παραγωγή του ιταλικού Μεγάρου μουσικής, μεγάλο αφιέρωμα στο έργο της συνθέτριας με συμμετοχή της παγκοσμίου φήμης ορχήστρας της Ακαδημίας της Αγίας Καικιλίας (Orchestra dell' Accademia Nazionale di Santa Cecilia) σε διεύθυνση Αλέξανδρου Μυράτ. Η μουσική της έχει κατακτήσει την τελευταία δεκαετία και το διεθνές κοινό, ως τη Νέα Υόρκη και την Ιαπωνία, όπου τα έργα της γνωρίζουν μεγάλη επιτυχία.

Μουσική Από την ταινία: Ταξίδι στα Κύθηρα του Θόδωρου Αγγελόπουλου  Ακούστε... Διάρκεια: 02:16 - (536KB)

Ανακάλυψε την αγάπη της για το πιάνο στα επτά της χρόνια. Κάτι που την ακολουθεί σε όλη της τη ζωή.
«Η σχέση μου με το πιάνο είναι καθοριστική. Όμως άρπαζα καθετί που άκουγα σαν σφουγγάρι. Τα χρόνια εκείνα είναι πηγή για πολλά πράγματα που κάνω. Από το rock n roll που άκουγα, τις άριες και τις όπερες, μέχρι τις ταινίες που έβλεπα κρεμασμένη από τον τοίχο του θερινού σινεμά «Φλερύ» στους Αμπελοκήπους.»

Η Ελένη Καραΐνδρου θεωρεί τη σύνθεση αυτοσχεδιασμό.
«Το κλικ συνέβη, όταν άγγιξα για πρώτη φορά τα πλήκτρα του πιάνου. Δεν περίμενα, όπως τα άλλα παιδάκια, να μου πει η δασκάλα να μελετήσω τις κλίμακες. Δεν με ενδιέφερε να αποτυπώσω κάτι απλώς για να μείνει στην ιστορία. Ίσως τα ωραιότερα πράγματα που έχω γράψει είναι αυτά που δεν έγραψα ποτέ».

Της ζητήσαμε να μας πει τι σημαίνει η λέξη «ταλέντο». Ευθύς μας εξήγησε ότι είναι εναντίον των ορισμών, γιατί όταν προσπαθείς να ορίσεις κάτι, το περιορίζεις.
«Για μένα ταλέντο δεν είναι μόνο η κλίση, είναι και το γούστο, η αισθητική κατεύθυνση και η εργατικότητα. Ταλέντο είναι και μια ώθηση τρομακτική που δεν σε αφήνει να μην ολοκληρώσεις κάτι».

Τη θεωρούν μία από τις σημαντικότερες συνθέτριες. Μας έχει χαρίσει συγκλονιστικές στιγμές μέσα από τα τραγούδια της, τα οποία μερικές φορές σε πονούν βαθιά στην ψυχή. Για λίγο όμως, καθώς ακολουθεί η λύτρωση.
«Εγώ δεν γράφω εγκεφαλικά, γράφω συγκινησιακά. Όταν γράφω κάτι, είτε είναι τρία λεπτά είτε δέκα είτε είκοσι, δεν έχει σημασία, το γράφω μονορούφι, δεν το αλλάζω ποτέ. Μπαίνω σε μια κατάσταση, σαν να φτιάχνομαι».

Μουσική Από την ταινία: Ο Μελισσοκόμος του Θόδωρου Αγγελόπουλου  Ακούστε... Διάρκεια: 06:16 - 1.(233KB)

Αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής της, αλλά και της ζωής μας, η συνεργασία της με τον Θόδωρο Αγγελόπουλο. Έχει γράψει τη μουσική για τις περισσότερες ταινίες του.
«Είχε ακούσει μια δουλειά μου (Ρόζα-1982) και είχε «μιλήσει» μέσα του. Ο Θόδωρος δεν είναι επαγγελματίας, είναι ποιητής. Υπάρχουν πολλά μουσικά θέματα -σε αντίθεση με ό,τι συμβαίνει συνήθως στο σινεμά- πάνω στα οποία γυρίστηκαν σκηνές. «Το Βαλς του Μελισσοκόμου» γυρίστηκε πριν. «Το Ροκ της Καντίνας», η σκηνή της σύγκρουσης των δύο γενεών, γυρίστηκε πάνω στη μουσική. Όταν ο Θόδωρος μου λέει μια κουβέντα, καταλαβαίνω δέκα και αισθάνομαι ακόμη περισσότερα. Ξέρετε, εμπνέομαι από το όραμά του και συγκινούμαι από τις ιδέες του».

Η νεολαία αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος του κοινού που παρακολουθεί τις συναυλίες της, υποστηρίζει η Ελένη Καραΐνδρου. Και παρά τους αφορισμούς διαφόρων, για την κενότητα, την αδιαφορία και την αμάθεια των νέων ανθρώπων, εκείνη έχει διαφορετική αντίληψη.
«Οι νέοι άνθρωποι είναι οι μόνοι που δεν βιάζονται. Βιάζονται αυτοί που τρέχουν να κάνουν καριέρα, λεφτά, και χαλάνε. Η νεολαία ψάχνεται, και τους πιστεύω. Είναι αγνοί. Στα πρόσωπά τους βλέπω το μέλλον όλου του κόσμου».

Στις μέρες μας κυριαρχεί η ηλεκτρονική μουσική. Νέα ρεύματα δημιουργούνται συνεχώς. Ακόμη και ροκ συγκροτήματα χρησιμοποιούν, όλο και περισσότερο, ήχους που δημιουργούν με ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Και η ίδια το 1982 είχε χρησιμοποιήσει συνθεσάιζερ σε συνδυασμό με συμφωνική ορχήστρα. Τι πιστεύει λοιπόν για τις σύγχρονες μουσικές τάσεις;
«Με ενδιαφέρει οτιδήποτε έχει αυθεντικότητα και βαθιά αναζήτηση. Οι τέχνες που δεν είναι ουμανιστικές δεν με απασχολούν. Δεν με ενδιαφέρει ένας που έχει τα κομπιουτεράκια του, παίζει και νομίζει ότι είναι μουσικός. Δεν μπορώ να πω όμως ότι δεν μου αρέσει η ηλεκτρονική μουσική του Phillip Glass. Ο μουσικός που αναζητά διαφορετικούς ήχους είναι σημαντικός. Το να είσαι καλλιτέχνης είναι μια επικίνδυνη περιπέτεια, δεν ξυπνάς ένα πρωί και γράφεις έναν εκπληκτικό δίσκο. Όπως, για παράδειγμα, κάποιοι ζωγράφοι παίρνουν ένα μυστρί και ξαφνικά αυτό είναι τέχνη».

Μουσική Από την ταινία: Τοπίο στην ομίχλη του Θόδωρου Αγγελόπουλου  Ακούστε... Διάρκεια: 02:36 - (609KB)

Πώς ξεκινά όμως να γράφει ένα τραγούδι; Πρέπει, λέει, να κοιτάζεις το θέμα σου κατάματα και να το ξορκίζεις. Δεν μπορείς να γράφεις για ξεριζωμένους και για την ανθρώπινη οδύνη με ανάλαφρο τρόπο.
«Θα το δεις το πράγμα μέσα στα μάτια και πρέπει να καείς μέσα σε αυτό. Και από εκεί, αν έχεις κότσια και αντέχεις, θα λυτρωθείς. Εκφράζει μια μελαγχολία η μουσική μου. Πολλοί άνθρωποι με έχουν σταματήσει στον δρόμο και μου είπαν ότι έχουν κλάψει με τη μουσική μου, αλλά μετά έχουν νιώσει μια περίεργη ευτυχία. Λίγο πριν αρχίσω να γράφω αισθάνομαι μέσα μου κάτι σαν γέννα, σαν ταραχή».

Δεν έχει υπογράψει ποτέ συμβόλαιο με δισκογραφική εταιρεία, μολονότι έχει κυκλοφορήσει πολλούς δίσκους. Θεωρεί ότι κανείς δεν μπορεί να της υποδείξει τι θα κάνει με τον μεγάλο της έρωτα, τη μουσική. Κυκλοφόρησε έναν εκπληκτικό δίσκο, τις «Τρωάδες». Είναι η μουσική επένδυση για την παράσταση του θεατρικού έργου του Ευριπίδη, την οποία ανέβασε στην Επίδαυρο ο σύζυγός της Αντώνης Αντύπας. Ο δίσκος κυκλοφόρησε από την εταιρεία ΕCM και μάλιστα με την επιμέλεια του διευθυντή της Manfred Eicher.
«O άνθρωπος είναι μια προσωπικότητα που εμπεριέχει ιδιοφυΐα. Είναι αχτύπητος στη δραματουργία του δίσκου. Όσο για τις Τρωάδες, το θεώρησα μεγάλο έργο, αντιπολεμική κραυγή. Αισθάνθηκα ότι χρωστάω κάτι σε αυτό το έργο. Και πιστεύω ότι με αυτό ολοκλήρωσα έναν πολύ σημαντικό κύκλο».

Μουσική Από την ταινία: Καλή πατρίδα σύντροφε του Λευτέρη Ξανθόπουλου  Ακούστε... Διάρκεια: 02:06 - (496KB)

Η μεγάλη πτώση των πωλήσεων των δίσκων δεν φαίνεται να επηρεάζει τη δισκογραφία της, λέει η μεγάλη πιανίστα και συνθέτρια. Το δικό της κοινό είναι συγκεκριμένο και μικρό. Περιθώριο μεν, φανατικό δε.
«Είμαστε ένα περιθώριο που κατάφερε με το «Βλέμμα του Οδυσσέα» να πουλήσει 200.000 δίσκους. Έχουμε ένα συγκεκριμένο κοινό που μπορεί να στερηθεί το φαγητό του, αλλά θα πάει στο καλό σινεμά, θα πάρει έναν καλό δίσκο, θα αναζητήσει, τέλος πάντων, την πνευματική τροφή».

Το κασετοφωνάκι έκλεισε. Η Ελένη Καραΐνδρου άνοιξε το παλιό πικάπ και τοποθέτησε ένα βινύλιο, προϊόν της συνεργασίας της με τον Νορβηγό σαξοφωνίστα Jan Garbarec. To κομμάτι που μας έβαλε ήταν, τι άλλο, ένας αυτοσχεδιασμός. Από ένα σαξόφωνο και ένα πιάνο. Το πιάνο μιας μεγάλης συνθέτριας, η οποία με κάθε της δίσκο μάς βουτά βαθιά, μια στο μαύρο και μια στο άσπρο. Η οποία μας κάνει να νιώθουμε σαν να περπατάμε με τα μάτια κλειστά σε τεντωμένο σχοινί, που κάποιος το κουνάει. Πάντα όμως φτάνουμε στο τέρμα. Κι εκεί, πατώντας σε στέρεο έδαφος, ανοίγουμε ξαφνικά τα μάτια και μας τυφλώνει το φως της ελπίδας, η μουσική δηλαδή της Ελένης Καραΐνδρου.

Εργογραφία

Μουσική για τον κινηματογράφο

-1975: Το χρονικό μιας Κυριακής (Τάκης Κανελλόπουλος)
-1979: Περιπλάνηση (Χριστόφορος Χριστοφής)
-1982: Ρόζα (Χριστόφορος Χριστοφής)
-1983: Η τιμή της αγάπης (Τόνια Μαρκετάκη)
-1984: Ταξίδι στα Κύθηρα (Θόδωρος Αγγελόπουλος)
-1985: Εν πλω (Σταύρος Κωνστανταράκος)
-1986: Ο Μελισσοκόμος (Θόδωρος Αγγελόπουλος)
-1986: Καλή Πατρίδα Σύντροφε (Λευτέρης Ξανθόπουλος)
-1988: Τοπίο στην ομίχλη (Θόδωρος Αγγελόπουλος)
-1988: Ο Λιποτάκτης (Γιώργος Κόρας)
-1989: Σημάδια της νύχτας (Πάνος Κοκκινόπουλος)
-1990: L' Africana (Η Αφρικάνα) (Margarethe von Trotta)
-1991: Το μετέωρο βήμα του πελαργού (Θόδωρος Αγγελόπουλος)
-1995: Το Βλέμμα του Οδυσσέα (Θόδωρος Αγγελόπουλος)
-1998: Μια αιωνιότητα και μια μέρα (Θόδωρος Αγγελόπουλος)
-2004: Το Λιβάδι που Δακρύζει (Θόδωρος Αγγελόπουλος)
-2008: Η Σκόνη του Χρόνου (Θόδωρος Αγγελόπουλος)

Στο θέατρο συνεργάστηκε με τους σκηνοθέτες: Ζυλ Ντασσέν Ο γλάρος, Τσέχοφ, Ένας μήνας στην εξοχή, Τουργκένιεφ, (Εθνικό Θέατρο), Ο θάνατος του Εμποράκου, Άρθουρ Μίλλερ, (θέατρο Αθήναιον), Λευτέρη Βογιατζή Οι Αγροίκοι, Γκολντόνι, Συμφορά απ' το πολύ μυαλό, Γκριμπογέντοφ, Σε φιλώ στη μούρη, Διαλεγμένου, Θείος Βάνιας, Τσέχοφ, (θέατρο οδού Κυκλάδων), Βασίλη Παπαβασιλείου, Το καινούργιο σπίτι Γκολντόνι, Διαμάντια και Μπλουζ, Αναγνωστάκη, (θέατρο Αθήναιον), Μάγια Λυμπεροπούλου, Oι Μικροαστοί, Γκόρκι, Αγάπης αγώνας άγονος, Σαίξπηρ, (Δημοτικό Θέατρο Πατρών), Σπύρο Ευαγγελάτο, Δαβίδ, αγνώστου Χίου ποιητή 18αι., (Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο Χίου), Κώστα Μπάκα, Νεφέλες, Αριστοφάνη, (Εθνικό Θέατρο, Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, 1985) κ.α. Ξεχωριστή είναι η συνεργασία της με το σκηνοθέτη και σύζυγό της Αντώνη Αντύπα, στο Απλό Θέατρο σε 22 θεατρικές και 3 ραδιοφωνικές παραστάσεις (1986-2004), ανάμεσά τους: Η Νίκη, Λ. Αναγνωστάκη, Γυάλινος κόσμος Τ. Ουίλλιαμς, Άλλοι Τόποι, Φεγγαρόφωτο, Νεκρή Ζώνη, η Επέτειός μας, Χ. Πίντερ, Μόλλυ Σουήνυ, Θαυματοποιός, Ο ξεριζωμός, Μπράιαν Φρίελ, Ρόσμερσχολμ, οι Βρυκόλακες, Ίψεν, Τσερλίνε, Χ. Μπροχ, Φεγγάρι για καταραμένους, Ο' Νηλ, Ένας σύζυγος, Ί. Σβέβο. Κορυφαία στιγμή της συνεργασίας τους οι Τρωάδες του Ευριπίδη, (μτφ. Κ.Χ. Μύρη), Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, 2001.

Στην τηλεόραση, έγραψε τη μουσική για τις σειρές Γαλήνη, Λωξάντρα, Πατούχας, Η δε πόλις ελάλησεν, Κλειστοί δρόμοι, κ.ά. συνεργαζόμενη με τους σκηνοθέτες αντίστοιχα, Βασίλη Γεωργιάδη, Γρηγόρη Γρηγορίου, Αλέξη Δαμιανό, Γιάννη Σμαραγδή, Γιώργο Μιχαηλίδη κ.ά. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η συνεργασία της με τον γάλλο ερευνητή και σκηνοθέτη Κρις Μαρκέρ για τη σειρά L'heritage de la chouette (Η κληρονομιά της κουκουβάγιας), που γυρίστηκε για το γαλλικό τηλεοπτικό κανάλι ΤF1 (1989). Το 2000-2001 ανέβηκε με επιτυχία από την όπερα του Ντύσελντορφ το μπαλέτο Φαίδρα σε μουσική της και χορογραφία του Γιόχεν Ούλριχ (Επανάληψη το 2002). Δισκογραφικές εκδόσεις έργων της έχουν πραγματοποιηθεί από EMI, MINOS, και Lyra στην Ελλάδα, και από Saravah, Milan, Polygram και Universal, στη Γαλλία.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΝΙΚΟΛΑΪΔΗΣ
ΚΕΙΜΕΝΑ: ΑΡΗΣ ΔΟΥΚΑΣ, ΖΩΗ ΠΟΛΙΤΗ
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΑΡΧΕΙΟ ΩΣ3
ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΗΣ ΔΟΥΚΑΣ

Ως3 Μηνιαίο Περιοδικό Πολιτισμού

Αλέκος Χρυσόπουλος
http://www.os3.gr
ΠΗΓΗ
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ