Κρυστάλλινες Νύχτες, της Τώνιας Μαρκετάκη (1991)

                                               

Υπάρχουν φορές που πιστεύεις ότι μια ταινία για τον απόλυτο έρωτα είναι μια υπόθεση εύκολη. 

Ε, δεν είναι πώς να το κάνουμε… 

Γιατί πολύ απλά καλείσαι να υμνήσεις το πιο μύχιο μυστικό της ανθρώπινης ψυχής. Από την αρχή μέχρι το τέλος του. Από την κορφή μέχρι τα νύχια. Ολόκληρο. Ως το μεδούλι. Το ρουφάς ολόκληρο.

Και αυτό ακριβώς έκανε στην τελευταία της ταινία, η σπουδαιότερη στα σίγουρα Ελληνίδα σκηνοθέτιδα, η Τώνια Μαρκετάκη της -επίσης- αριστουργηματικής "Τιμής της Αγάπης". Οι "Κρυστάλλινες νύχτες", μια ευθεία αναφορά στη σκοτεινή νύχτα των κρυστάλλων της ναζιστικής Γερμανίας (όταν οι οπαδοί του Χίτλερ επιτίθεντο σε κάθε Εβραίο της χώρας), εξιστορεί τον διαχρονικό (παρά το θάνατο) έρωτα μιας Γερμανίδας συζύγου Έλληνα φασίστα αξιωματικού με ένα νεαρό Εβραίο εργάτη.



Οι συμβολισμοί στην πολιτική τοποθέτηση, την κοινωνική αδικία, τον αδίστακτο νόμο της καταγωγής και της προέλευσης, αλλά και στον παράφορο έρωτα και το ακραίο πάθος και το άρρωστο συναίσθημα της ερωτικής και συναισθηματικής απώλειας…

Βασισμένη σε σενάριο της -πάντοτε και για κάθε πράγμα- αξεπέραστης Μαλβίνας Κάραλη, η Τώνια Μαρκετάκη στις "Κρυστάλλινες νύχτες" της παίζοντας με το στυγνό ρεαλισμό και την υπερβολή συνάμα, κατευθύνει προς μια πραγμάτωση του ανυπέρβλητου, το πλέον ερεβώδες συστατικό της ψυχής του ανθρώπου. Την ερωτική μνήμη, την αδηφάγο ματιά για την απόλυτη κατάκτηση ενός ολοκληρωμένου συναισθηματικού σύμπαντος.

Η ταινία κέρδισε 5 κρατικά βραβεία ποιότητας και συμμετείχε σε περισσότερα από 20 φεστιβάλ του εξωτερικού (μεταξύ των οποίων, των Καννών και της Νέας Υόρκης).

Βαθμολογία: 4/5

ΝΕΣΤΟΡΑΣ ΠΟΥΛΑΚΟΣ(poulakos@sevenart.gr)

Μια εξαιρετική φιλόδοξη δημιουργία, που αγκαλιάζει ψυχολογικά, ιστορικά ως και «συμπαντικά» πεδία. «Κρυστάλλινες νύχτες» είναι οι περιβόητες νύχτες των επιθέσεων εναντίον των Εβραίων, στη ναζιστική Γερμανία.

Η T.Μαρκετάκη παρακολουθεί έναν ιστορικό άξονα, την άνοδο και την πτώση του ναζισμού, το Ολοκαύτωμα, αλλά περισσότερο την ενδιαφέρει ένας άλλος, εσωτερικός άξονας,
ο έρωτας -- πάθος, με τις ψυχολογικές, ψυχικές, υπερβατικές και μεταφυσικές προεκτάσεις του. Για την Μαρκετάκη, ο έρωτας, έχει διαστάσεις και δυνάμεις κυριολεκτικά συμπαντικές. Έρωτας της γυναίκας που τείνει στην ταύτιση με τον αγαπημένο άντρα, στην απόλυτη κατοχή του, 
έρωτας -- δημιουργία και έλξη των ολοκληρωτικά αντιθέτων, έρωτας -- εξουσία, έρωτας που εκτείνεται στη μαγεία και στο σατανισμό για να αναιρέσει κάθε εμπόδιο, έρωτας που μετεμψυχώνεται από γυναικείο σώμα σε άλλο γυναικείο σώμα, για να συνεχίσει στους αιώνες. Δεν είναι αδύνατο, έτσι, να υλοποιείται και ως φασισμός, ως εξόντωση των Εβραίων, μια μορφή μαύρης μαγείας κι αυτός με τα σύμβολα και τις τελετές του.

Η T.Μαρκετάκη παλεύει γενναία με το αχανές υλικό της, με ένταση, ευρήματα, αξιόλογη ωριμότητα της σκηνοθετικής πρακτικής, υποβολή, τελετουργικότητα, δημιουργική χρήση της αντιθέσεως μαυρόασπρου και χρώματος και με ένα ύφος που «υπερβαίνει» συνεχώς τον ρεαλισμό προς την ποιητική φαντασία.

Γιάννης Μπακογιαννόπουλος
Κριτικός κινηματογράφου


Αλέκος Χρυσόπουλος
http://www.sevenart.gr
ΠΗΓΗ
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ