Νίκος Καζαντζάκης, Σαν σήμερα Εφυγε (photos)

«Η ομορφιά δεν έχει έλεος».

Αιρετικός, ούτε λόγος ! Φασίστας; Ναι! Κομμουνιστής; Σίγουρα! Εθνικιστής; Δεν υπάρχει αμφιβολία! Θρησκευόμενος; Μέχρι τα μπούνια!  Άθεος; Ε, καλά τώρα! Όλα αυτά ένα μονάχα άτομο; …και βέβαια, όταν μιλάμε για τον Νίκο Καζαντζάκη. Πενήντα πέντε χρόνια έχουν περάσει από την ημέρα που έφυγε από τη ζωή ο μεγάλος Έλληνας μυθιστοριογράφος, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Νίκος Καζαντζάκης (26 Οκτωβρίου 1957).  Ο Νίκος Καζαντζάκης γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 18 Φεβρουαρίου του 1883. Ήταν γιος του εμπόρου γεωργικών προϊόντων και κρασιού Μιχάλη Καζαντζάκη και της Μαρίας και είχε δύο αδελφές.  Στο Ηράκλειο τελείωσε το γυμνάσιο και το 1902 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου ξεκίνησε νομικές σπουδές. Εμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1906 δημοσιεύοντας το δοκίμιο «Η Αρρώστια του Αιώνος» και το πρώτο του μυθιστόρημα «Όφις και Kρίνο», σύμφωνα με τη Wikipedia.

“Αν ενωθώ με τους άλλους θα χάσω την ελευθερία μου. Ένας πνευματικός άνθρωπος μόνος του μπορεί να δουλέψει καλύτερα, Ελεύθερος άνθρωπος παλεύει για την Ελευθερία. Δέκα ελεύθεροι άνθρωποι, ενωμένοι, χάνουν την ελευθερία τους. Εκείνο που χρειάζεται είναι ν’ ακολουθήσεις τον δρόμο σου ως την άκρη. Η αξία του δρόμου είναι να μη σταματήσεις ποτέ!” Ν.Κ

Ο Νίκος Καζαντζάκης δεν ανήκει στη λογοτεχνική ιστορία της Ελλάδας αλλά στην ευρύτερη ιστορία της Παιδείας. Ο αιρετικός λογοτέχνης και διανοητής κατάφερνε να μπερδεύει κάθε φορά εκείνους που μόνιμα αναζητούν κρυφά νοήματα πίσω από τις γραμμές και τις λέξεις αλλά ήταν απλά ο εαυτός του. Ο Έλληνας Πικάσο της πέννας. Ο Ισπανός ζωγράφος έκανε πλάκα με τους τεχνοκριτικούς που έψαχναν για κομμουνιστικά μηνύματα στους πίνακές του, επειδή είχαν κόκκινο χρώμα ή απεικόνιζαν κάποιο σφυρί και κάποιο δρεπάνι: «Είναι απλά ένα σφυρί κι ένα δρεπάνι», τους εξηγούσε. Ο Καζαντζάκης δε δίσταζε να εξομολογηθεί:

«Από τη νεότητά μου, η θεμελιακή αγωνία μου, απ’ όπου πήγασαν όλες μου οι χαρές κι όλες οι πίκρες, ήταν τούτη: η ακατάπαυστη, ανήλεη εντός μου πάλη ανάμεσα στο πνεύμα και τη σάρκα». Διάβασε την συνέχειακαι απόλαυσε κάποιες όμορφες στιγμές της ζωής του.

Ο Νίκος Καζαντζάκης με την Edvige Levi και τον αδελφό της Doro Levi στη Φλωρεντία. Οκτώβριος 1926.

‘Ολες οι φωτογραφίες (μαζί με τις λεζάντες τους) σ’ αυτήν της δημοσίευση προέρχονται από το εξαιρετικό σαίτ των εκδόσεων Καζαντζάκη που διαθέτει ένα ιδιαίτερα πλούσιο και ενδιαφέρον φωτογραφικό αρχείο. Τους ευχαριστούμε τονίζοντας ότι σπανίζουν στην Ελλάδα τέτοιες γενναιόδωρες πηγές !

Ο Νίκος Καζαντζάκης στην Αθήνα. Ιανουάριος 1928 (αριστ.)
Ο αληθινός Ζορμπάς, Γιώργης Ζορμπάς, 1918 (δεξ.).

Συνέντευξη του Νίκου Καζαντζάκη στη γαλλική τηλεόραση το 1955 (στα γαλλικά) όπου αναφέρεται αρχικά στο χρέος του απέναντι στον ‘Αγιο Φραγκίσκο της Ασίζης (με αφορμή τον «Πειρασμό» και την ταινία του Jules Dassin «Αυτός που πρέπει να πεθάνει» που βασίζεται στο βιβλίο).

Μεταφρασμένο απόσπασμα από διαφορετικό σημείο της προηγούμενης συνέντευξης.

Ο Νίκος Καζαντζάκης με τις αδελφές του Αναστασία και Ελένη, τον αδελφό της μητέρας του, Αντώνη Χριστοδουλάκη, τη μητέρα του Μαρία και τα εξαδέλφια του.
Δεξιά : φοιτητής της Νομικής Σχολής στην Αθήνα το 1902.

Με τους συμμαθητές του της Στ΄ Τάξεως του Γυμνασίου Ηρακλείου (πέμπτος από αριστερά, στη μεσαία σειρά). 30.5.1901.

Στο χωριό Κράσι της Κρήτης. Από αριστερά: Γαλάτεια Καζαντζάκη, Έλλη Αλεξίου, Μάρκος Αυγέρης,
Κώστας Βάρναλης, Νίκος Καζαντζάκης και Χαρίλαος Στεφανίδης. 5.8.1912.

Μεταπτυχιακός φοιτητής στο Παρίσι το 1908, την εποχή που έγραφε τις Σπασμένες Ψυχές.
Δεξιά : με τη Γαλάτεια στην Αθήνα το 1915.

Στο ψαροχώρι Pustchow, κοντά στο Rewald (Γερμανία), στη Βαλτική θάλασσα,
με τη Rahel Lipstein (ακουμπά στον ώμο του), τη Dina Matus και δύο φίλες τους. Ιούλιος 1923.

Ο Νίκος Καζαντζάκης με την Elsa Lange στη Γερμανία. 31.7.1923.

Στην Κρήτη, με τον Λευτέρη Αλεξίου (αριστερά) και τον ζωγράφο Τάκη Καλμούχο. 30.11.1924.

Ο Νίκος Καζαντζάκης με τον Άγγελο Σικελιανό. 10.10.1921.
Δεξιά : ο Νίκος Καζαντζάκης στην Αίγινα. Φθινόπωρο 1927.

Με την Elsa Lange στη Γερμανία. 31.7.1923.

Ο Νίκος Καζαντζάκης με τον Δημήτρη Μητρόπουλο (καθήμενος προς τα δεξιά, με μπερέ) στην Κνωσό.
Πίσω από τον Καζαντζάκη η Νίτσα, σύζυγος Μιχαήλ Αναστασίου και η Αμαλία, σύζυγος Λευτέρη Αλεξίου (με το καπέλο).
Οι άλλοι είναι φίλοι του Δημήτρη Μητρόπουλου. Ψηλά καθήμενος με τραγιάσκα, ο Γιώργος Περδικάρης. 1925.

Ο Νίκος Καζαντζάκης στον ναό της Αφαίας στην Αίγινα. Φθινόπωρο 1927.

Ο Νίκος Καζαντζάκης με την Ελένη Σαμίου (μετέπειτα Ελένη Ν. Καζαντζάκη) στον Καύκασο.
Μαζί τους ήταν ο Παναΐτ Ιστράτι και η σύντροφος του Bilili Baud-Bovy. Νοέμβριος 1928.

Ο Νίκος Καζαντζάκης με τον Παναΐτ Ιστράτι στον «Τροπικό Κήπο» του Borjom,
ανάμεσα σε δύο αρχαία αιγυπτιακά αγάλματα πιθήκων, τους οποίους μιμούνται. 1928.

Ο Νίκος Καζαντζάκης με τον Παναΐτ Ιστράτι στην Αθήνα. 1928.
Δεξιά : με τον Παντελή Πρεβελάκη  και τον Κώστα Ελευθερουδάκη στο Παλαιό Φάληρο. 1927.

Στο Τελ Αβίβ με τη Lea Dunkelblum. Στο μέσον οι αδελφές Καίτη και Μαρίκα Παπαϊωάννου. 1926.

Ο Νίκος Καζαντζάκης με την Ελένη Σαμίου και τον Παντελή Πρεβελάκη
στην Αποικιακή Έκθεση στο Παρίσι. Ιούνιος 1931. (Φωτογραφία Ελένης Καζαντζάκη).

Ο Νίκος Καζαντζάκης και η Ελένη στην Αίγινα. 1940. Δεξιά : στην Côte d’Azur. Σεπτέμβριος 1930.

Διακοπές σε εξοχικό στη Νίκαια, 6, Avenue Cap-de-Nice, Villa «Les Pervenches». 10.6.1930.

Αίγινα. 1934.

Ο Νίκος και η Ελένη Καζαντζάκη στο σπίτι τους στην Αίγινα με τον Α. Μαρσέλο, (δεξιά του),
τον Τ. Καλμούχο (αριστερά του) και τη Μαρίκα Χουρμουζίου. 1935.

Ο Νίκος Καζαντζάκης και ο Παντελής Πρεβελάκης στο Gottesgab της Τσεχοσλοβακίας, της σημερινής Τσεχίας.

Αίγινα. 1931.

Με την Ελένη Σαμίου στο Gottesgab της Τσεχοσλοβακίας, της σημερινής Τσεχίας. Τέλη Δεκεμβρίου 1931.
Δεξιά : Ο Νίκος Καζαντζάκης στην ταράτσα του σπιτιού του στην Αίγινα. 1937.

Στο σπίτι του στην Αίγινα, ανεβαίνοντας στην ταράτσα, όπου ήταν το γραφείο του. 1941.
Δεξιά : Ο Νίκος Καζαντζάκης και η Ελένη στο σπίτι τους στην Αίγινα το 1944.

Κρήτη 1945. «Όσοι μαύροι σταυροί στις πόρτες, τόσοι άντρες σκοτωμένοι. Κάποτε τέσσερεις και πέντε στην ίδια πόρτα.»
Ο Νίκος Καζαντζάκης στην Κρήτη ως μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Διαπιστώσεως των υπό των Γερμανών και Ιταλών διαπραχθεισών Ωμοτήτων εν Κρήτη. Ιούλιος 1945.

Στο χωριό Φουρνές παίρνει πληροφορίες για τις ωμότητες των Γερμανών και Ιταλών. Ιούλιος 1945.
«Η μάνα τής Κατίνας Λεβεντάκη διηγάται πως η κόρη της αφόπλισε τον Γερμανό στρατιώτη.»

Ο Νίκος Καζαντζάκης με τη σύζυγό του Ελένη στην ταράτσα του σπιτιού «Maison Rose» στην Antibes της νότιας Γαλλίας. 1948.

Ο Νίκος Καζαντζάκης στο γραφείο του σπιτιού του στην Αίγινα, τον καιρό της Γερμανικής κατοχής.

Με τη σύζυγό του Ελένη και την Yvette Renoux (κόρη του Jean Herbert), γραμματέα του στην ΟΥΝΕΣΚΟ, στη βίλλα «Manolita». 1953.

Στο Cademario, Lugano, στην Ελβετία. 1953.

Ο Νίκος και η Ελένη του στο «κουκούλι», στο σπίτι τους στην Antibes. 1957.

Με τον Albert Schweitzer στο Günsbach της Αυστρίας. 11.8.1955.

Ο Νίκος και η Ελένη Καζαντζάκη στην Antibes. 1956. Φωτογραφία Henri Chaillet.

Από την τελετή στη Βιέννη απονομής στον Νίκο Καζαντζάκη του Βραβείου της Ειρήνης. Δεξιά του, η Ελένη. 28.6.1956.  Δεξιά : Από την πρεμιέρα στις Κάννες της ταινίας του Jules Dassin «Εκείνος που πρέπει να πεθάνει», βασισμένης στο μυθιστόρημα Ο Χριστός ξανασταυρώνεται.

Ο Νίκος Καζαντζάκης με την Ελένη και ο Ντασέν με τη Μελίνα Μερκούρη. Απρίλιος 1957.

Ο Νίκος Καζαντζάκης και η σύζυγός του Ελένη με τις Yvonne Metral και  Lucienne Fleury στο σπίτι τού Ελ Γκρέκο στο Τολέδο. Σεπτέμβριος 1950.

Δεξιά : Ο Νίκος Καζαντζάκης στη Barcelonette, κοντά στο Sauze, στη Γαλλία. 1954. Φωτογραφία Κίμωνα Φράιαρ.

«Τέλεψα το χρέος και φεύγω.» Το γραφείο του Νίκου Καζαντζάκη στο σπίτι του στην Antibes.

Η νεκρική πομπή στην Κρήτη. 5.11.1957.

Τα βιβλία του στα χέρια των σπουδαστών της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ηρακλείου. Πρώτη η ΟΔΥΣΕΙΑ.

Η κηδεία του Καζαντζάκη με την κάμερα του Μιχάλη Γαζιάδη. 

Προβλήθηκε στα «Επίκαιρα» και αποτελεί μέρος του Αρχείο του Μουσείου Νίκου Καζαντζάκη.

Η Ελένη Καζαντζάκη με τον θετό υιό της και διευθυντή των εκδόσεων Καζαντζάκη Πάτροκλο Σταύρου
στο μπαλκόνι του διαμερίσματός της στη Γενεύη.

The Last Temptation of Christ (1988), Martin Scorsese.

Είμαι Ελεύθερος (Ν. Καζαντζάκης) Αυτή είναι και η Ελευθερία του παίχτη που παίζει για να κερδίσει και όχι για να μην χάσει. Είναι η Ελευθερία στο μοναχικό μονοπάτι του πολεμιστή κι αυτή η Ελευθερία είναι και η Ευτυχία του. «Δείξε μου τον φίλο σου να σου πω ποιός είσαι» το ‘χεις ξανακούσει έτσι; Αν κάνεις παρέα με τσακάλια θα μάθεις πως να τρως ψοφίμια. Αν κάνεις παρέα με τον αετό θα μάθεις να πετάς. Τόσο απλό.

Ο ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΙΧΑΛΗΣ (Έλευτερία ή Θάνατος)  Όταν  άρχισα, τώρα στα γεράματα, να γράφω τον Καπετάν Μιχάλη, o κρυφός σκοπός μου ήταν τούτος : να σώ­σω, ντύνοντάς το βιβλίο με λέξεις, το δράμα του κόσμου όπως το πρωταντίκρισαν και τό δημιούργησαν τα παιδικά μου μάτια. Κι όταν λέω το δράμα του κόσμου, θέλω νά ειπώ το δράμα της Κρήτης.

Δεν φοβάμαι τίποτα
Δεν ελπίζω τίποτα
Είμαι Ελεύθερος
Ν.Κ.

Αν κάνεις παρέα με τσακάλια θα μάθεις πως να τρως ψοφίμια.
Αν κάνεις παρέα με τον αετό θα μάθεις να πετάς. Τόσο απλό.