Υπάρχει ελπίδα στη Nόσο Alzheimer; Καινοτόμες προσεγγίσεις

Γράφει η Μάγδα Τσολάκη, Νευρολόγος-Ψυχίατρος, Καθηγήτρια ΑΠΘ, Πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Νόσου Alzheimer
Η αντιμετώπιση της άνοιας είναι μια μακρόχρονη και πολύπλοκη διαδικασία. Αρχίζει από την ώρα που γεννιόμαστε ή ακόμη και πιο πριν, από την εμβρυική ζωή, διότι η εκπαίδευση έτσι ώστε ο άνθρωπος να αποκτήσει υψηλού επιπέδου μόρφωση, να επιτύχει καλή κοινωνικοποίηση, να ακολουθήσει σωστή διατροφή και σωματική άσκηση είναι ο σωστός τρόπος ζωής από την αρχή της. 

Επομένως η πρόληψη με την εκπαίδευση των λαών και του ελληνικού λαού για όλα τα ανωτέρω είναι η πρώτη μεγάλη προσέγγιση για την αντιμετώπιση της νόσου και την μείωση του επιπολασμού και της επίπτωσής της στα επόμενα χρόνια. 

Η προσαρμοσμένη φαρμακευτική και μη
φαρμακευτική αντιμετώπιση των ασθενών με άνοια αποτελεί επίσης καθημερινή πρόκληση. Τέλος, οι πολυάριθμες κλινικές μελέτες με καινούργια φάρμακα νέων τεχνολογιών και μηχανισμών δράσεως είναι η ελπίδα για τους νέους ασθενείς.

Πρόληψη
Παράγοντες κινδύνου, που φέρουμε από τα πρώτα χρόνια της ζωής μας, είναι τα προδιαθεσικά γονίδια, το οικογενειακό ιστορικό με τις μεταλλάξεις, η αναφορά στην οικογένεια ατόμου με σύνδρομο Down και η ηλικία επιβίωσης.

Παράγοντες κινδύνου στην νεανική και μέση ηλικία είναι οι κακές συνήθειες της ζωής μας (π.χ. κάπνισμα, η κατάχρηση αλκοόλης), η κρανιοεγκεφαλική κάκωση, οι αγγειακοί παράγοντες, όπως είναι η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, η παχυσαρκία, η υπερλιπιδαιμία, η κολπική μαρμαρυγή, η αθηρωμάτωση, η ομοκυστιναιμία και τέλος η επαγγελματική έκθεση σε τοξικούς παράγοντες ή χρόνια λήψη αντιχολινεργικών φαρμάκων. 

Πρωτογενής πρόληψη μπορεί να υπάρξει και στη μέση ηλικία και για τους φυσιολογικούς αλλά και για τους προσυμπτωματικούς ηλικιωμένους. Η έγκαιρη αντιμετώπιση των αγγειακών νοσημάτων της μέσης ηλικίας-αναφέρονται ως αγγειακοί παράγοντες ανωτέρω-, αντιμετώπιση της κατάθλιψης και του άγχους, η εκρίζωση του ελικοβακτηριδίου μπορεί να μας προστατέψει από την άνοια στην τρίτη και τέταρτη ηλικία. Οι ανωτέρω παρεμβάσεις δεν μας προφυλάσσουν μόνο από την άνοια και άλλα νοσήματα, αλλά συγχρόνως μας δίνουν ποιότητα ζωής στα γεράματά μας. 

Δευτερογενής πρόληψη 
Σε ασθενείς με Ήπια Νοητική Διαταραχή εφαρμόζουμε όλα τα ανωτέρω, αλλά και ασκήσεις μνήμης, προσοχής, συγκέντρωσης και λόγου καθώς και σωματική άσκηση. Προφυλακτικοί παράγοντες βέβαιοι στη μέση ηλικία είναι η μεσογειακή διατροφή πλούσια σε ψάρια, φρούτα, λαχανικά, όσπρια, μέτρια κατανάλωση αλκοόλ, η σωματική άσκηση, η νοητική άσκηση και η κοινωνικοποίηση. Παράγοντες για τους οποίους υπάρχουν ακόμη αμφιβολίες και γίνονται μελέτες για τα τελικά συμπεράσματα είναι τα αντιυπερτασικά φάρμακα, οι στατίνες, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, και τα οιστρογόνα. 

Αλλά ακόμη και όταν η διάγνωση της ήπιας άνοιας είναι πραγματικότητα υπάρχει ένα τρίπτυχο παρεμβάσεων που μπορεί να βοηθήσει και τον ασθενή και τον περιθάλποντα, έτσι ώστε να μην αλλάξει σημαντικά η ζωή τους για όσο μεγαλύτερο διάστημα αυτό είναι δυνατό. Η εκπαίδευση των ασθενών και των περιθαλπόντων και η ψυχολογική τους στήριξη είναι η πρώτη παράμετρος, οι μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις των ασθενών με νοητικές και σωματικές ασκήσεις είναι η δεύτερη παράμετρος και η αποτελεσματική φαρμακευτική αγωγή είναι η τρίτη και ίσως η πιο σημαντική παράμετρος. Υπάρχουν ειδικά βιβλία σήμερα στην ελληνική γλώσσα, τα οποία περιέχουν ασκήσεις για τους ασθενείς που βρίσκονται σε ήπια στάδια και τα οποία θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους ασθενείς να ασκήσουν την προσοχή τους, την μνήμη τους και τον λόγο τους, Εάν και ο φυσιολογικός σύντροφος του ασθενούς κάνει αυτές τις ασκήσεις τότε το όφελος θα είναι διπλό, διότι θα βοηθηθεί και ο ηλικιωμένος σύζυγος στην προσοχή, στη συγκέντρωση, στη μνήμη και στον λόγο, καθώς επίσης και σε ανάπτυξη στρατηγικών για την βελτίωση όλων των ανωτέρω λειτουργιών. 

Όταν υπάρχει καθυστέρηση στη διάγνωση και ο ασθενής επισκεφτεί για πρώτη φορά τον γιατρό ενώ βρίσκεται στο δεύτερο στάδιο ή έχει εξελιχθεί από το ήπιο στάδιο στο μέτριο στάδιο λόγω λήψης μη αποτελεσματικής φαρμακευτικής θεραπείας ή λήψη χαμηλών δόσεων και τότε υπάρχει ελπίδα. Η αλλαγή του φαρμάκου σύμφωνα με σύγχρονα επιστημονικά δεδομένα και η προσπάθεια των επαγγελματιών υγείας να προσαρμόσουν τις μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις στο καινούργιο στάδιο της νόσου μπορούν να αναβαθμίσουν σημαντικά την ποιότητα ζωής του ασθενούς και του περιθάλποντα.

Ακόμη και στα τελικά στάδια της άνοιας υπάρχουν καινοτόμες προσεγγίσεις που δεν πρέπει να τις ξεχνάμε όλοι μας και οι γιατροί και οι άλλοι επαγγελματίες υγείας που ασχολούνται με ασθενείς με άνοια, αλλά και οι περιθάλποντες και οι οικογένειές τους.

Ακόμη και σε αυτά τα στάδια η κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή μπορεί να προσφέρει οφέλη τα οποία είναι διακριτά και από τον ασθενή και τον περιθάλποντα αλλά και από τον επαγγελματία υγείας. Υπολογίζουμε ότι στις αρχές του χρόνου θα υπάρχει δυνατότητα να υπάρχει πρόσβαση σε ένα βιβλίο με ασκήσεις Montessori και ένα βιβλίο με παραδείγματα από τη θεραπεία Gestalt σε ασθενείς και σε περιθάλποντες, τα οποία θα βοηθήσουν πολύ στην αντιμετώπιση των ασθενών με άνοια σοβαρού σταδίου και θα αναβαθμίσουν τη ζωή τους.

Από το health.in.gr