Τη λευτεριά εστήριξες κι ας μάθει όποιος ξέρει, το τιμημένο όπλο σου το Κρητικό μαχαίρι!!!

Δερμιτζάκης Γιάννης ή Δερμιτζογιάννης Γεννήθηκε: 1907 Πέθανε: 05-1984 Από: Ελλάδα, Μαρωνιά Σητείας   Κρήτη μητέρα τσ’ αρχοντιάς της λευτεριάς δασκάλα, που γράφεται η ιστορία σου κάθε φορά με μπάλα. Κρήτη που είσ αρχόντησα το δείχνουν τα βουνά σου θεριά σε πολεμήσανε μα πέσανε μπροστά σου. Τη λευτεριά εστήριξες κι ας μάθει όποιος ξέρει, το τιμημένο όπλο σου το Κρητικό μαχαίρι. Βάρκα σαρίκι έχεις τα σύμβολα τιμημένα, γιατί πολλοί τα μούτρα τους έχουν σ΄αυτά σπασμένα. Σκλάβος δε ζεί ο Κρητικός το ξέρουν κι οι εχθροί μας, γιατί χομε πολιτισμό παλιό μεσ την ψυχή μας.

Βιογραφία
Πολυσύνθετος καλλιτέχνης της Κρητικής Μουσικής Παράδοσης ο Γιάννης Δερμιτζάκης από τη Σητεία. Γεννήθηκε στη Μαρωνιά Σητείας το 1907, μεσουράνησε επί δεκαετίες στο καλλιτεχνικό στερέωμα της Κρήτης σαν ένας γνήσιος εκφραστής της. 

Πολυσύνθετος, δημιουργικός, παραγωγικότατος ποιητάρης δόκιμος, βιολάτορας, λυράρης δεξιοτέχνης, γλυκόλαλος, εκφραστικός τραγουδιστής. Χιλιάδες οι Κρητικότατες μαντινάδες του, τραγουδισμένες σε ισάριθμα θα λέγαμε γλέντια και καλλιτεχνικές εμφανίσεις του Γιάννη Δερμιτζάκη ή καλύτερα Δερμιτζογιάννη, όπως ήταν πιο γνωστός.

Εμμετρη παρουσία και έκφραση των πόθων, των καημών, της ψυχικής ορμής των Κρητικών μα και της πολύχρονης ιστορίας της Κρήτης και των ηθών και εθίμων της. Η σάτιρα και τα ευτράπελα έμμετρα σχόλια των συνηθειών και των καταστάσεων του μεταπολεμικού κόσμου, είναι ένα μεγάλο μέρος της ποιητικής του παραγωγής που τυπώθηκε και σε βιβλία μα πέρασε και στους δεκάδες δίσκους του Δερμιτζογιάννη πρώτη ηχογράφηση δίσκου το 1953 που περιέχουν τις μουσικές διαδρομές του απ άκρου σ άκρο της Κρήτης, τις δικές του δημιουργίες, τις δοξαριές και τα τραγούδια του.

Αποτιμώντας το έργο του Δερμιτζογιάννη ο μελετητής και γλωσσολόγος, καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών Βαγγέλης Σκουβαράς, γράφει στον πρόλογο του βιβλίου Κρητικές Μαντινάδες του Γιάννη Δερμιτζάκη: Χαρισματούχος ποιητάρης είναι ο Στειακός Γιάννης Δερμιτζάκης. Συγκαιρινός κρίκος μιας παλαίγονης λαϊκής ποιητικής παράδοσης, που πλανιέται ζωντανή και σπιθίζει ολοσύνεχα πάνω στις τραχειές Μαδάρες και ένα γύρο στα γλαυκά περιγιάλια της Κρήτης.



Στερνοπαίδι άξιο μιας σειράς ανώνυμων και επώνυμων σμιλευτών της μαντινάδας, που βαστά ανάλαφρα στους ώμους του την ευθύνη για την συντήρηση της στιχερής, λαϊκής ευαισθησίας. Αγαπητός στην Κρήτη, γνωστός και στην άλλη Ελλάδα. Συνεπαίρνει με το τραγούδι του τα φρένα των Κρητικών του νησιού και της διασποράς, συμβάλλει επάξια στην παρουσία της γενέτειρας του μέσα στον πλατύ χώρο του Ελληνικού λαϊκού τραγουδιού.

Με τον Δερμιτζάκη που χρησιμοποιεί πλατιά τα σύγχρονα μέσα δίσκους, ραδιόφωνο, τυπογραφείο - το ιδιότυπο Κρητικό τραγούδι γίνεται προσιτό στην σπουδή και στην εντρύφηση, στη μελέτη του ερευνητή, στη χαρά του γλεντοκόπου. Στον πρώτο δίνει τη γνώση, στον δεύτερο την ευκαιρία μιας πηγαίας και πληθωρικής ξεφάντωσης.

Ο Δερμιτζογιάννης ήταν ένας έξοχος ερμηνευτής, εκτελεστής και εκφραστής της Κρητικής μουσικής παράδοσης. Ο καλλιτέχνης που προσεγγίζει με άνεση, αυθόρμητα,γοητευτικά το κοινό. Στάθηκε κοσμαγάπητος μουσικός που ήξερε να διασκεδάζει το κοινό του, να γοητεύει μικρούς και μεγάλους, Ελληνες και ξένους καλότυχους ακροατές του μέσα κι έξω από την Ελλάδα.

Το 1967 ο Δερμιτζογιάννης βρισκόταν στα Δωδεκάνησα, όπου πραγματοποιούσε καλλιτεχνικές εμφανίσεις σε μικρά και μεγάλα νησιά, στις πόλεις και στα χωριά τους.Ενα βράδυ, προσκεκλημένος του Καλλιτεχνικού Οργανισμού του Δήμου Ρόδου εμφανίσθηκε στο Εθνικό Θέατρο της πόλης των Ιπποτών, της πανέμορφης Ρόδου. Η τοπική εφημερίδα Πρόοδος έγραφε την επόμενη: Τα φώτα της πλατείας σβήσανε, τραβήχτηκε η αυλαία κι άρχισαν ασυγκράτητα χειροκροτήματα. 

Ο Γιάννης Δερμιτζάκης με την κρητικιά, γαλάζια φορεσιά του, βρισκότανε στη σκηνή έχοντας για φόντο ένα παλιό Ροδίτικο σπίτι, με νυφιάτικο στόλισμα, με τα τραπέζια στρωμένα για το γαμήλιο γλέντι. Έτσι η Ρόδος και η Κρήτη σμίξανε κι ο Γιάννης Δερμιτζάκης ή Δερμιτζογιάννης χαιρετώντας ενθουσιασμένος με την λεβέντικη κορμοστασιά του το κοινό που συνέχιζε τα χειροκροτήματα, άρχισε το πρόγραμμα του. Αμέσως απ την αρχή κατέκτησε το κοινό με την απαγγελία του. Η φωνή του γερή και σταθερή ακουγότανε ως τις τελευταίες σειρές της γαλαρίας.

 Η ρίμα του για την Κρήτη, για την πατρίδα της λεβεντιάς και της παλληκαριάς, ενθουσίασε από τις πρώτες στροφές και το κοινό ξέσπασε σε χειροκροτήματα μόλις ο Δερμιτζογιάννης έπιασε τη λύρα του και στρογγυλοκάθησε για να αρχίσει να παίζει. Ξανακούρδισε τη λύρα με το σαντούρι που θα τον συνόδευε και που τον παρακολουθούσε άψογα σε όλες τις στροφές και τους ρυθμούς. Από τις πρώτες δοξαριές κι από το κούνημα μόνο του καρπού του χεριού του, φάνηκε η μαστοριά του. Μάστορας στη ρίμα μα και πρωτομάστορας στη λύρα. 

Το δοξάρι κουνιόταν χαριτωμένα και οι ήχοι ακούγονταν γλυκά σε όλες τις χορδές και οι Κρητικές μαντινάδες διαδεχόταν η μια την άλλη. Ατάραχος, συγκεντρωμένος στην εκτέλεση της δημιουργίας του άφηνε το πληθωρικό ταλέντο του να ξεχύνεται οπό όλο του το είναι. Πνεύμα, ψυχή, τέχνη, ενώνονταν για να βοηθήσουν τον αρχιτεχνίτη αυτό της μαντινάδας, να ικανοποιήσει όλους που με τόσο ενδιαφέρον τον παρακολουθούσαν.

 Αφού τελείωσε για την Κρήτη, άρχισε τις περιγραφές του για τις ατέλειωτες ομορφιές της Ρόδου και υποσχέθηκε στο επόμενο βιβλίο του, ν αφήσει την πένα του να γράψει ασυγκράτητα, αμέτρητες στροφές για τα φημισμένα κάλλη της και τις καταγάλανες ακρογιαλιές της καθώς και για όλα τα νησιά μας που επισκέφθηκε . Αφήνει τη λύρα και πιάνει το βιολί. Τα δάκτυλα τρέχουν πάνω στις χορδές και τα τσακίσματα ακούγονται χαριτωμένα. Το δοξάρι μαλακό και ρυθμικό πηγαιοέρχεται χαρίζοντας ήχους που γεμίζουν την ατμόσφαιρα από ανόθευτες νησιώτικες μελωδίες. 

Εχουν, μα την αλήθεια, τα νησιά μας, πολλούς θησαυρούς μόνο που πρέπει να ηξεύρωμε να τους διατηρούμε ανόθευτους. To αυθεντικό, το γνήσιο, επιβάλλεται ακόμη και σε κείνους που για πρώτη φορά το βλέπουν και τ ακούουν. Αντίθετα το νόθευμα και οι σαχλανάλατες μελωδίες, που νομίζουν ότι έχουν δικαίωμα να παρεμβάλλουν στη λαϊκή νησιώτικη μούσα, έχουν για αποτέλεσμα να προκαλούν, όχι μόνο την αγανάκτηση των ίδιων των νησιωτών μας, αλλά και στους ξένους εντυπώσεις και σχόλια κάθε άλλο από κολακευτικά.

Πώς λοιπόν να μην ενθουσιάσεις το κοινό, Δερμιτζογιάννη, γνήσιε ερμηνευτή της Κρητικής μαντινάδας και με τσι κοντυλιές σου να κάμνεις να δονούν οι χορδές στις ψυχές των συμπατριωτών σου και να προκαλείς τον ενθουσιασμό σε όλους που σε παρακολουθούν: Γράψε ακούραστο βλαστάρι της Σητείας, παίξε, τραγούδα και σκόρπιζε με τους στίχους και με τους δίσκους σου τη χαρά που απαλαίνει την ψυχή, μα, που και τη βοηθά να διατηρεί ασάλευτα και ακλόνητα όλα τα ιδανικά της.

 Η χαρά, η τέχνη, η καλλιτεχνική έκφραση του ποιητάρη, λυράρη, βιολάτορα, κιθαρίστα, συνθέτη και τραγουδιστή Γιάννη Δερμιτζάκη από τη Σητεία Λασηθίου Κρήτης είχε περάσει τα σύνορα της Ελλάδας. Είχε κερδίσει κι αλλού καρδιές πολλές αυτός ο πρωτομάστορας, ο πολυσύνθετος συνεχιστής της Κρητικής μουσικής παράδοσης. Ενας ασυνήθιστος φάκελος έφθασε κάποτε στη Σητεία εκεί στο εμπορικό του κατάστημα, όπου τον έβρισκες πάντα χαρωπό και πληθωρικό, ορμητικό και πρόσχαρο. Αποστολέας του φακέλου και ενός διθυραμβικού γράμματος ήταν ένας... Βούλγαρος θαυμαστής του, που δεν ήξερε μεν τον τόπο κατοικίας του Δερμιτζογιάννη, θυμόταν όμως τ όνομα του και έγραψε στο φάκελο:

Προς ΔΕΡΜΙΤΖΟΓΙΑΝΝΗ -ΕΛΛΑΔΑ

και το γράμμα τον βρήκε, ο κόσμος ήξερε και ανάπαυσε τον μεγάλο βάρδο, που αναφερότανμε πολύ καμάρι στο γεγονός, τονίζοντας, όχι κυρίως την εμβέλεια και με δική του καλλιτεχνική αξία, αλλά τη δύναμη και τη συνέχεια, την ευνοϊκή αποδοχή της Κρητικής μουσικής παράδοσης από τον κόσμο. Ο Δερμιτζογιάννης έφυγε από τη ζωή το Μάη του 1984.

ΠΗΓΗ
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ