ΚΒΑΝΤΙΚΗ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΤΗΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΚΟ ΣΤΟ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ

Γράφει η Σάση Χότζογλου

Εμείς οι άνθρωποι είμαστε κάποιες παράξενες κι αλλόκοτες μηχανές, που τις τροφοδοτείς με ψωμί, κρασί, ψάρι, χόρτα και σου παράγουν έναν κόσμο γεμάτο αναστεναγμούς, γέλιο και όνειρα.

Νίκος Καζαντζάκης

Ο άνθρωπος από την εποχή που άρχισε να έχει κάποια στοιχειώδη αντίληψη για τον εαυτό του και την θέση του μέσα στο σύμπαν, έψαχνε να βρει την σχέση που διέπει την συμβίωση με τους ομοίους του και με το περιβάλλον του. Η ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνολογίας στις μέρες μας δίνει την δυνατότητα μιας χειροπιαστής απόδειξης πλέον ότι ο άνθρωπος επηρεάζει το περιβάλλον του μα  και επηρεάζεται από αυτό. Και η σύγχρονη εποχή αποτελεί ιστορική καμπή στην δομή και την λειτουργία της ανθρώπινης σκέψης και συμπεριφοράς.

Η επιστήμη, με την εξελικτική της πορεία, έφτασε στο σημείο της απόδειξης του αλληλοσυσχετισμού και της αλληλεπίδρασης των πάντων μέσα στο σύμπαν. Αυτό αποτέλεσε ένα μεγάλο βήμα των ερευνητών, γιατί προς αυτή την κατεύθυνση εξηγούνται πολλά φαινόμενα και δίνονται απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα, τα οποία μέχρι στιγμής θεωρούνταν θέματα της φιλοσοφίας ή της λεγόμενης “μεταφυσικής”. Και αυτό το βήμα είναι πολύ παρήγορο για την πνευματική πορεία της ανθρωπότητας.
Η περίοδος πριν τον Αϊνστάιν χαρακτηρίστηκε από μια μονοδιάστατα “μηχανιστική” αντιμετώπιση κάθε μορφής ύλης. Και η κλασική μηχανική του Νεύτωνα προσέφερε άφθονη υποστήριξη στην ντετερμινιστική άποψη για τον κόσμο, μέσα από την οποία περιγραφόταν μια εικόνα που άφηνε ελάχιστα περιθώρια ελευθερίας ανθρώπινη συνείδηση. Από τις αρχές όμως του περασμένου αιώνα παρατηρήθηκε μια μεγάλη αλλαγή  στο χώρο της φυσικής, μια αλλαγή που εξακολουθεί να αναπτύσσεται στις σύγχρονες θεωρίες περί ύλης και ενέργειας.  Και στη νέα χιλιετία, οι άνθρωποι απελευθερωμένοι από τις παλιές προκαταλήψεις αυτού του μοντέλου που ευτέλιζε  συναισθήματα, διαίσθηση και φαντασία, αναζητούν, πλέον,  άλλα επίπεδα γνώσης.
Η Θεωρία της Σχετικότητας του Αϊνστάιν αλλάζει όλη την εικόνα του κόσμου. Ενώνει τον χώρο με τον χρόνο σε κάτι ενιαίο, τον 4-διάστατο χωροχρόνο  και κατόπιν εισάγει το Ενοποιημένο πεδίο που ενοποιεί τον χώρο, τον χρόνο, την ύλη και την ενέργεια. Η ύλη επίσης, είτε σαν σωματίδια είτε σαν πεδία(ενέργεια), γίνεται ιδιότητα του καμπύλου χωροχρόνου και έτσι, ο κόσμος αποκτά μια ενότητα. Ο δε χωροχρόνος και η ύλη-ενέργεια, έγινε γνωστό πως, άρχισαν να υπάρχουν με το big-bang-την μεγάλη έκρηξη, πριν από 15 περίπου δισεκατομμύρια χρόνια, και από τότε ο χώρος διαρκώς διαστέλλεται.
Κάνοντας ένα παραλληλισμό, θα μπορούσαμε να πούμε το ίδιο και για τη γνώση μας, της οποίας τα όρια -τα τελευταία χρόνια-  άρχισαν ¨διαστέλλονται¨ και αυτά, για να μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα την εικόνα του κόσμου στον οποίο υπάρχουμε. Ζούμε σε ένα διαρκώς συντελούμενο θαύμα, που η Φυσική απλώς περιγράφει αλλά αδυνατεί να εξηγήσει πλήρως. Η επιστημονική γνώση γίνεται πλέον ένα είδος θαυμαστής προφητείας. Μα το βάθος του ωκεανού παραμένει ακόμη απρόσιτο, γιατί η φύση έχει “μεγάλο βάθος” κι είναι αρκετά πολύπλοκη μέσα στην απλότητά της!

                                     

Το κάλεσμα της αφύπνισης

Παρ’ όλο που το θαύμα της ζωής συντελείται συνεχώς μπροστά μας, αρκετοί άνθρωποι δρουν ακόμη σα μηχανές, χωρίς να καταλαβαίνουν τι κάνουν. Και στις μηχανές δεν υπάρχει χώρος για συνειδητή εμπειρία. Άνθρωπος δε χωρίς αφυπνισμένο πνεύμα γίνεται ένα ον επικίνδυνο για τον εαυτό του αλλά και για τους άλλους. Και αυτό το βλέπουμε σήμερα, μιας και πάνω στη γη τα δύο τρίτα περίπου του κόσμου ζουν σε συνθήκες υπανθρώπινες, πείνας, δίψας, πολέμου, φτώχειας, χωρίς αυτό να απασχολεί τους υπόλοιπους.
Ακόμη και στις προοδευμένες χώρες πολλά εκατομμύρια ανθρώπων ζουν μέσα σε χαρτοκούτια ή κάτω από γέφυρες ή μέσα στον υπόγειο σιδηρόδρομο. Αυτό είναι ένα σημάδι για το πόσο λίγο έχουμε προοδεύσει ως ανθρώπινη κοινωνία και ως αφυπνισμένα όντα. Εάν όμως αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε ότι πράγματι υπάρχει κάποιο κενό στη σχέση μας με τον κόσμο, τότε έχουμε κάνει βήματα στο να αποκτήσουμε μια γνώση που δεν διατυπώνεται με λόγια. Έχουμε αλλάξει σ’ ένα βαθύτερο επίπεδο!
«Αυτός ο άλλος τρόπος σκέψης που θα μας βοηθήσει να αλλάξουμε και καταδεικνύεται μέσα από την κβαντομηχανική, λέει πως ο κόσμος δεν είναι μια καλοκουρδισμένη μηχανή, αλλά ένας ζωντανός οργανισμός που εκτείνεται μέσα στο χώρο και τον χρόνο. «Έτσι, από μια πολύ βασική άποψη που έχει να κάνει με κανόνες και ηθική, ό,τι σκέφτομαι, επηρεάζει τον κόσμο. Και αυτό αποτελεί πραγματικά το κλειδί του, γιατί η αλλαγή της κοσμοθεώρησης είναι σημαντική», γράφει ο  Dean Radin(Ph.D), επιστήμονας στο Ίδρυμα Νοητικών Επιστημών στο βιβλίο Τι στο μπιιιπ ξέρουμε. Στο ίδιο βιβλίο ο θεολόγος Miceal Ledwith(L., L.,D.D.)προσθέτει πως: «Το θέμα είναι ότι βρισκόμαστε εδώ για να κάνουμε κάτι με τους εαυτούς μας. Είμαστε εδώ για να εξερευνήσουμε τα πλήρη όρια της δημιουργίας˙ είμαστε εδώ για να καταστήσουμε το άγνωστο γνωστό»!
Από την ύπαρξη, λοιπόν, ενός Κρίσιμου Πλήθους ανθρώπων που βιώνουν τη ζωή τους ως ένα περιπετειώδες ταξίδι -στο οποίο οδηγούμαστε όλοι μας προς τα εμπρός μέσα από νέες και μυστηριώδεις ανακαλύψεις- ξεκίνησε ένα είδος αφύπνισης. Αυτή η αφύπνιση αντιπροσωπεύει τη δημιουργία μιας νέας πληρέστερης κοσμοθεωρίας, η οποία αντικαθιστά την μέχρι πρότινος ενασχόλησή μας με την εξασφάλιση ανέσεων. Έτσι, οι νέες αντιλήψεις της φυσικής άρχισαν να προκαλούν μια εκ θεμελίων μεταβολή στην άποψή μας για τον κόσμο, μιας και η μηχανιστική ερμηνεία του κόσμου εγκαταλείφθηκε, για να υιοθετηθεί η ολιστική και οικολογική άποψη. Άποψη, που έχει διατυπωθεί ήδη από τους μυστικιστές όλων των εποχών και όλων των παραδόσεων! Και όπως γράφει γνωστός φυσικός ο Τζ. Ρ. Οπενχάιμερ στην Επιστήμη και Κοινή Κατανόηση «οι γενικές ιδέες για την ανθρώπινη κατανόηση, που απεικονίζονται στις ανακαλύψεις της ατομικής φυσικής, δεν είναι από φύση τους άγνωστες, ανήκουστες ή νέες. Ακόμη και στο δικό μας πολιτισμό έχουν μια ιστορία, ενώ στη βουδιστική και ινδουιστική σκέψη κατέχουν αξιοσημείωτη και κεντρική θέση. Σε τέτοιες ιδέες θα βρούμε εξηγήσεις, ενθάρρυνση και διύλιση της παλιάς σοφίας».
Η μεταβολή αυτή προς έναν άλλο τρόπο σκέψης δεν έγινε καθόλου εύκολα στην επιστημονική κοινότητα, εξαιτίας του ότι αρκετοί επιστήμονες δεν αποδέχονταν αυτή την νέα άποψη του φυσικού κόσμου. Η διερεύνηση, όμως, του ατομικού και υποατομικού κόσμου τους έφερε σε επαφή με μια παράξενη και απρόσμενη πραγματικότητα, κάτω από την πίεση της οποίας υποχρεώθηκαν επίπονα να συνειδητοποιήσουν, ότι οι βασικές αρχές τους και ο τρόπος της σκέψης τους, δεν διέθεταν την ικανότητα να περιγράψουν τον κόσμο μέσα στον οποίο ζούμε, και για αρκετά χρόνια υπήρξε μεγάλη κρίση στους πανεπιστημιακούς κύκλους. Μάλλον, είχε έρθει ο καιρός να αμφισβητήσουν το παλιό μοντέλο μέσα από το οποίο εξηγούσαν την ύπαρξη της ζωής.

Οι καρποί της αμφισβήτησης

Από τελευταίες δεκαετίες, όμως, του περασμένου αιώνα οι προσπάθειες των ερευνητών -απ’ όλες πανεπιστημιακές κατευθύνσεις- ανταμείφθηκαν με μια βαθύτερη γνώση της φύσης της ύλης, της σχέσης της με τον ανθρώπινο νου και το σύμπαν. Και η αναθεώρηση έδωσε τους καρπούς της! Σήμερα, όλα δείχνουν ότι το μέλλον ανήκει σε μια νέα εικόνα του τρόπου που εκφράζεται η ζωή.  Και όπως λέει ο μυθολόγος οραματιστής Τζόζεφ Κάμπελ: «Το να αφήνεις τον οριοθετημένο κόσμο μέσα στον οποίο  μεγάλωσες…να προχωρείς πέρα από όσα γνωρίζουν οι άνθρωποι…σε τομείς υπέρβασης… μετά να βρίσκεις αυτό που λείπει και επιστρέφεις με αυτό το δώρο, αυτό είναι το πνεύμα της μεγάλης ανθρώπινης περιπέτειας που λέγεται Ζωή.»!
Η «επιστροφή με το δώρο», ως μια άλλη έκφραση της εξέλιξης της ζωής, μας δίνεται από τον κόσμο της σύγχρονης φυσικής, όχι μόνο για χρήση στα μεταπτυχιακά και στις έδρες των πανεπιστημίων, αλλά και για την αλλαγή της ανθρώπινης συμπεριφοράς μέσα στην καθημερινότητα. Γιατί, δεν αρκεί μόνο ο εντοπισμός του νοήματος επάνω στο “τι είναι σύγχρονη φυσική και τι κάνουν τα κβάντα” στα πειράματα και τις αίθουσες διδασκαλίας. Επιβάλλεται η μετουσίωση του νοήματος αυτού στην  καθημερινή πραγματικότητα. Καλούμαστε όλοι μας να αναπτύξουμε τα δώρα της πνευματικότητάς μας και να μάθουμε πως γινόμαστε αποτελεσματικοί δημιουργοί. «Αν δε αλλάξουμε κατεύθυνση, θα καταλήξουμε ακριβώς εκεί όπου κατευθυνόμαστε» λέει μια κινέζικη παροιμία, και δίνει το πρόσταγμα για σύμπλευση με τα σημάδια των καιρών.
Η ευρύτερη συνειδητοποίηση της ζωής και η με κάθε μέσο ενίσχυση της νέας διανοητικής στροφής συνθέτουν σήμερα το καθήκον κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου, γιατί, το σύνολο της κοινωνίας μας υφίσταται κι αυτό μια ανάλογη κρίση με αυτή των επιστημόνων. Μπορούμε να παρατηρήσουμε καθημερινά τις εκδηλώσεις αυτής της κρίσης στα δελτία ειδήσεων της τηλεόρασης και στις εφημερίδες: Μεγάλη οικονομική κρίση, ανεργία, φτώχεια, ενεργειακή κρίση, έλλειψη κοινωνικής πρόνοιας, μόλυνση και άλλες περιβαλλοντολογικές καταστροφές, επικίνδυνη ανάπτυξη της βίας και της εγκληματικότητας και μέγα πλήθος ασθενειών.
Οι άνθρωποι της Δύσης άρχισαν να έρχονται, πλέον, σε επαφή με τις πραγματικές τους ανάγκες και την επιβίωσή τους, καθώς έρχονται πρόσωπο με πρόσωπο με το θηρίο του υπερκαταναλωτισμού και ωθούνται να βρουν νέους τρόπους για να δώσουν λύσεις στα προβλήματά τους, ώστε να αντιμετωπίσουν την παγκόσμια κατάρρευση παλιών αξιών. Βιώνουν τη ρευστότητα των γεγονότων γύρω τους παρ’ όλο που ορισμένα από αυτά είναι πλασματικά (όπως πχ. η τωρινή οικονομική κρίση), δεν αντέχουν όλο αυτό το βάρος, διαλύονται και αρρωσταίνουν. Ο πανικός και η ανασφάλεια ωθούν όλο και περισσότερους ανθρώπους να ορισθούνε σε νέες θέσεις και να αφυπνίσουν δυνάμεις που ήταν ναρκωμένες.
Αυτά τα φαινόμενα αντιπροσωπεύουν τα πολλαπλά πρόσωπα μιας μεγάλης κρίσης που φαίνεται πως είναι τελικά μια κρίση αντιλήψεων.  Όπως κι η κρίση στον χώρο της φυσικής τον περασμένο αιώνα, έτσι και τώρα προσπαθούμε ακόμη να εφαρμόσουμε τις αρχές μιας ξεπερασμένης άποψης του κόσμου σε μια πραγματικότητα που είναι αδύνατον πλέον να γίνει κατανοητή στα πλαίσια αυτών των αρχών. Ίσως έφτασε ο καιρός πια, όπου και η επιστήμη καλείται να  κάνει το άλμα της πλέον για τον άνθρωπο ολοκληρωτικά, και όχι για την επιστήμη την ίδια ή την κυριαρχία του πλανήτη!

                             

Αλλαγή πλεύσης σημαίνει ¨νέος σκοπός¨

«Υπάρχει, ακόμη, μια ολοκληρωτική ασυνέπεια ανάμεσα στην άποψη του κόσμου της σύγχρονης φυσικής και στην εικόνα που προσφέρει η σύγχρονη κοινωνία. Οι  δομές της σημερινής κοινωνίας είναι πλέον ξεπερασμένες και δεν αντανακλούν την αρμονική αλληλουχία που παρατηρούμε στη φύση. Πρέπει λοιπόν να αγωνιστούμε για την αποκατάσταση της δυναμικής αλληλουχίας και για να το πετύχουμε αυτό, χρειαζόμαστε μιαν εντελώς διαφορετική κοινωνική και οικονομική δομή και πρωτίστως, μια διαφορετική αντίληψη του εαυτού μας και του κόσμου γύρω μας» γράφει ο θεωρητικός φυσικός Fritjof Capra στην Κρίσιμη Καμπή και συνεχίζει λέγοντας «Αλλά, για να φτάσουμε εκεί είμαστε υποχρεωμένοι να περάσουμε από μια πολιτιστική επανάσταση, με το βαθύτερο νόημα της έννοιας. Η έκβαση αυτής της πολιτιστικής επανάστασης θα κρίνει και το αν θα καταφέρουμε να επιβιώσουμε σαν πολιτισμός.»
Μέχρι πρότινος είχαμε βολευτεί σ’ ένα χωριστικό μοντέλο του κόσμου, που φτιάξαμε για να εξυπηρετεί την ανθρώπινη ματαιοδοξία μας. Σήμερα, καλούμαστε να κατανοήσουμε ότι ζούμε σε έναν σφαιρικά διασυνδεδεμένο κόσμο, όπου όλα τα βιολογικά, ψυχολογικά, κοινωνικά και περιβαλλοντολογικά φαινόμενα αλληλοεξαρτώνται. Εμείς είμαστε εδώ για να κάνουμε κάτι γι’ αυτή την ζωή. Γιατί, σκοπός της ανθρώπινης ύπαρξης είναι να φθάσουμε στον παράδεισο πάνω στη γη, μιας και η αιωνιότητα δεν βρίσκεται στο επέκεινα, αλλά στο τώρα. Αν δεν τη βρούμε εδώ, δεν θα τη βρούμε πουθενά. Γι’ αυτό γινόμαστε καθημερινά, σε όλο και μεγαλύτερο εύρος, αποδέκτες και κομιστές γνώσης.
Με κέντρο την αντίληψη αυτή, έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια μία σειρά από επιστημονικούς τομείς, που ασχολούνται κυρίως με τον εγκέφαλο, προσεγγίζοντάς τον είτε σαν   μοντέλο, είτε σαν πεδίο μελέτης. Οι εξελίξεις στη Πληροφορική, στη Βιολογία, στη Γενετική, στην Ιατρική και στη Ψυχολογία εισάγουν συνεχώς νέα δεδομένα στην ερευνητική προσπάθεια των  επιστημόνων παγκοσμίως, αφού ο μοναδικός τρόπος για τη μετατροπή αυτών των δεδομένων σε γνώση γίνεται πλέον διαμέσου της αυξανόμενης χρήσης συστημάτων ηλεκτρονικών υπολογιστών και ειδικότερα των εφαρμογών πληροφορικής στις βιολογικές επιστήμες.
Αν και αυτή η απορρόφηση από την τεχνολογία ήταν ένα σημαντικό βήμα, η αναγνώριση και συνειδητοποίηση των καταστάσεων που συμβαίνουν στη ζωή μας, μας κάνει να ανοιχτούμε στο νέο σκοπό της ανθρώπινης ζωής πάνω σε αυτόν τον πλανήτη και την πραγματική φύση του σύμπαντος μέσα στο οποίο υπάρχουμε και εξελισσόμαστε. Ήδη, η αναδυόμενη μορφή της ανθρωπότητας άρχισε να αποκτά βαθύτερη αυτοκατανόηση και συνείδηση γνωρίζοντας περισσότερα πράγματα για τον εαυτό της και τον κόσμο που την περιβάλλει. Η λογική είναι πλέον πολυεπίπεδη, πιο ολοκληρωμένα ταυτόχρονη, και όχι γραμμική-σειριακή-διαζευκτική. Η δε αίσθηση της ταυτότητας γίνεται πιο περιεκτική-συλλογική και όχι απομωνομένη-ατομική. Βρισκόμαστε εδώ για να γίνουμε δημιουργοί και να διαποτίσουμε τον χώρο με σκέψεις, νέες ιδέες και συναισθήματα. Και η κβαντική θεωρία έχει θέσει πολλά αναπάντητα ερωτήματα στην επιστήμη, η οποία προσπαθεί να ξεπεράσει τον εαυτό της με «κβαντικά άλματα», σε νέα πεδία ¨δύναμης¨ προσιτά στον άνθρωπο.
     

                          Το σύμπαν είναι σκέψη

Κάποτε, οι εφημερίδες και επιστημονικά περιοδικά έγραφαν ότι μόνο δώδεκα άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο έχουν κατανοήσει τη θεωρία της Σχετικότητας. Ο θεωρητικός κβαντικός φυσικός Ρ. Φέϊνμαν υποστήριξε ότι εκείνοι που έχουν καταλάβει την παραπάνω θεωρία είναι πολύ περισσότεροι. Ωστόσο, ο ίδιος πρόσθεσε ότι «κανείς δεν είναι σε θέση να κατανοήσει πλήρως την κβαντομηχανική επειδή αυτή εκτείνεται πέρα από τα όρια της ανθρώπινης λογικής». Και εδώ αρχίζουν να περιπλέκονται τα πράγματα με τρόπο συναρπαστικό φτάνοντας στην  περίφημη διατύπωση του αστρονόμου Τζέημς Τζηνς ο οποίος είπε πως:«Το σύμπαν πλέον αρχίζει να μοιάζει περισσότερο σαν μια τεράστια σκέψη παρά σαν μια μεγάλη μηχανή».  Και αυτή η σκέψη δείχνει πως το κβαντικό άλμα μπορεί να συμβεί κάθε στιγμή και όχι μόνο στον κόσμο των ηλεκτρονίων, αλλά και στον ενεργειακό κβαντικό κόσμο της ανθρώπινου μυαλού!
Γνωρίζουμε πλέον, ότι ο κόσμος μας δεν είναι μόνο μια επαναλαμβανόμενη ρουτίνα, γιατί με την παρατήρησή μας αλλάζουμε τον εαυτό μας μα και κάθε τι γύρω μας. Μάθαμε πως η καθημερινότητά μας δεν είναι πια ευτελής, μα είναι μια δυνητικά δυναμική πραγματικότητα. Και αντιλαμβανόμαστε πλέον το γεγονός ότι, τίποτε δεν είναι πραγματικό και ότι δεν ζούμε μέσα σ’ ένα υλικό σύμπαν, αλλά σε ένα σύμπαν δυναμικής ενέργειας!
Η θεωρία της Πολυπλοκότητας, που ακόμη διαμορφώνεται, μας δείχνει ότι ένα φυσικό σύστημα είναι ένα όλον το οποίο δεν εξηγείται από τα μέρη του και επίσης, ότι το σύμπαν και ο κόσμος δημιουργούνται συνεχώς, όχι με τυχαίο τρόπο, αλλά με μια μαθηματική και μη αναγωγική νομοτέλεια. Τα δε σωματίδια είναι νέφη πιθανότητας που διαρκώς δημιουργούνται από το κβαντικό κενό, όπως αυτό περιγράφεται με την εξίσωση του Έρβιν Σρέντινγκερ και την Κβαντική Θεωρία Πεδίου. Και η ύλη δεν είναι και τόσο υλική όσο επίσης πιστεύαμε. Τα γεγονότα στον κόσμο της ύλης δεν είναι υλιστικά˙ είναι τελετουργικές πράξεις μέσα στο ναό της ζωής και μόνο ο τρόπος, που σκεπτόμαστε γι’ αυτά, έχει δημιουργήσει τον υλισμό. Τα δε όντα είναι μορφές μέσα σε μορφές, λόγοι μέσα σε λόγους και το σύμπαν γίνεται τελικά ένα ποίημα που διαρκώς “γράφεται”, οι δε λέξεις του είναι οι κοσμικές μορφές από το μικροσκοπικό μέχρι το μακροσκοπικό επίπεδο! Τίποτα δεν είναι τυχαίο και συγχρόνως τίποτα δεν είναι προκαθορισμένο. Το μέλλον δημιουργείται και είναι διαρκώς νέο ενώ εμπλουτίζει τον κόσμο με οντολογική καινοφάνεια, έτσι ώστε το μέλλον να μην ταυτίζεται με το παρελθόν και να μην μπορεί να αντιστραφεί ο χρόνος. Αυτό είναι, επίσης, και το βαθύτερο νόημα της Αρχής της Εντροπίας στην Θερμοδυναμική. Εντέλει, η κάθε χρονική στιγμή είναι κάτι το μοναδικό και ανεπανάληπτο, όπως και κάθε φυσική ύπαρξη, με κορύφωση τον άνθρωπο. Όλα αυτά δείχνουν την ενότητα του κόσμου, μολονότι αυτός αποτελείται από πολλά επιμέρους υλικά σωματίδια. «Εν τω παν», λοιπόν, και «εν τω παντί το Εν»!

                                           

Κβαντική συνειδητότητα

Οι ολοφάνερες, λοιπόν, ομοιότητες ανάμεσα στη δομή της ύλης και στη δομή του νου δεν θα πρέπει να μας εκπλήττουν, εφόσον η ανθρώπινη συνείδηση παίζει κρίσιμο ρόλο στη διαδικασία της παρατήρησης. Και στα πλαίσια της ατομικής φυσικής η συνείδηση καθορίζει ως έναν μεγάλο βαθμό τις ιδιότητες των παρατηρούμενων φαινομένων. Κανένα φαινόμενο, είτε συμβαίνει τώρα, είτε συνέβη στις πρώτες στιγμές της δημιουργίας του Σύμπαντος, δεν συνιστά φαινόμενο ώσπου να παρατηρηθεί. Γιατί, τα σωματίδια του μικρόκοσμου δεν υπάρχουν αλλά γίνονται! Δηλαδή, σύμφωνα με την Κβαντική Θεωρία τα πράγματα στο μικροσκοπικό επίπεδο δεν υπάρχουν με αντικειμενικό τρόπο αλλά διαρκώς δημιουργούνται και περνούν από την δυνατότητα στην πραγματικότητα. Αυτό είναι μια από τις πολλές παραδοξότητες της θεωρίας αυτής, όπως επίσης και το φαινόμενο  στο οποίο δύο σωματίδια όσο μακριά και αν βρεθούν διατηρούν μια εκπληκτική ενότητα μέσω ατοπικών (δηλαδή μη χωρικών–τοπικών) αλληλεπιδράσεων.
Το δε κρίσιμο χαρακτηριστικό αυτής της θεωρίας δεν είναι μόνο η απαίτηση της παρουσίας του παρατηρητή προκειμένου να εντοπιστούν οι ιδιότητες ενός ατομικού φαινομένου, αλλά κι επίσης προκειμένου να εκδηλωθούν αυτές οι ιδιότητες. Σε υποατομικό επίπεδο υπάρχει μόνο πιθανότητα αλλά όχι προβλεψιμότητα και το αποτέλεσμα αλλάζει αναλόγως τον παρατηρητή και το παρατηρούμενο. Με άλλα λόγια, η συνειδητή μου απόφαση να παρατηρήσω, για παράδειγμα, ένα ηλεκτρόνιο, θα προσδιορίσει ως ένα σημείο και τις ιδιότητες του ηλεκτρονίου αλλά και την δική μου κατάσταση. Αν του υποβάλλω πχ. μια σωματιδιακή ερώτηση, θα μου δώσει μια σωματιδιακή απάντηση. Αν του υποβάλλω μια κυματική ερώτηση, θα μου δώσει και κυματική απάντηση. Κανείς και τίποτα δεν διαθέτει αντικειμενικές ιδιότητες ανεξάρτητες από τον νου μου. Για να περιγράψει κανείς τι συνέβη στο παράδειγμα, θα πρέπει να απορρίψει την παλιά λέξη “παρατηρητής” και να βάλει στη θέση της τη νέα λέξη “συμμέτοχος”. Ο μέχρι πρότινος, λοιπόν, καρτεσιανός διαχωρισμός ανάμεσα στον νου και την ύλη, ανάμεσα σε παρατηρητή και παρατηρούμενο παύει να ισχύει και ο κόσμος μας δεν θα είναι ποτέ πλέον ο ίδιος!
Είναι αδύνατο πια να μιλάμε για τη φύση, αν ταυτόχρονα δεν αναφερόμαστε και στον εαυτό μας. Η κβαντική θεωρία αναγνωρίζει ότι η πράξη της παρατήρησης αλλάζει την κατάσταση του παρατηρούμενου συστήματος. Ωστόσο, δεν καταπιάνεται με ερωτήματα που έχουν να κάνουν με την φύση του παρατηρητή: Ποιοι είμαστε εμείς οι παρατηρητές; Από πού προερχόμαστε; Γιατί είμαστε εδώ; Πώς σχετιζόμαστε με τον Φυσικό Κόσμο; Κάποιοι φυσικοί πάντως ισχυρίζονται πως το γεγονός ότι ατενίζουμε τον έναστρο ουρανό ίσως να είναι τόσο σημαντικό, που η ίδια η προέλευση του κόσμου να εξαρτάται από αυτό. Και εδώ, έρχεται η θεωρία της Ανθρωπικής Αρχής να μας οδηγήσει στην απλή διαπίστωση, ότι δεν θα κατανοήσουμε ποτέ το φυσικό σύμπαν αν δεν συνδέσουμε τις θεωρίες μας με την ύπαρξη συνειδητών όντων και της ίδιας της συνειδητότητας.
Θεωρούμε, συνήθως, ότι το εξελισσόμενο ή αναπτυσσόμενο σύμπαν συμβαίνει αντικειμενικά, ανεξάρτητα από την ανθρώπινη εξέλιξη, μα στο σύμπαν υπάρχουν χωροχρονικές μη-τοπικότητες οι οποίες συνδέουν τα πάντα μεταξύ τους. Με την έννοια αυτή γίνεται περισσότερο κατανοητό γιατί η αιώνια φιλοσοφία επιμένει, ξανά και ξανά, στο ίδιο σημείο: Παρελθόν και μέλλον είναι ψευδαισθήσεις˙^. μόνο το Αιώνιο Παρόν υπάρχει και σ’ Αυτό εμπεριέχονται τα πάντα! Οι καθολικές συσχετίσεις των σωματιδίων, που αποδείχτηκαν και στο εργαστήριο, οδηγούν στη Συμπαντική Ενότητα και άρα στη Συμπαντική Ολότητα. Τα είδη όντως εξελίσσονται, παράλληλα, όμως εξελίσσεται και το Οικοσύστημα της Γης ως μονάδα. Πως, λοιπόν, να διαχωρίσουμε τον άνθρωπο από τον Κόσμο του;

                   

          Το σαρδόνιο χαμόγελο του εγκεφάλου 

Όλες οι παραπάνω ιδέες που παρουσιάζονται στη νέα φυσική και άλλες τόσες, ίσως να φαίνονται στην αρχή παράξενες για το δυτικό νου και ο άνθρωπος αισθάνεται μεγάλη δυσκολία με τις περίεργες αυτές τις απόψεις. Μάλλον ο νους μας δειλιάζει, ακόμη, στην προσδοκία των καμπυλωμένων διαστημάτων ή των περιοχών που βρίσκονται πέρα από το χωροχρόνο, και να σκέπτεται σε παραπάνω από τις τέσσερεις διαστάσεις. Την ίδια ίσως δειλία νιώθει να αντιμετωπίσει τις 26 διαστάσεις της θεωρίας των Υπερχορδών, ή που καλείται επίσης να κατανοήσει έννοιες όπως την “επαλληλία”, που σημαίνει ότι ένα σωματίδιο αν δεν παρατηρηθεί μπορεί να βρίσκεται σε δύο ή περισσότερα μέρη ταυτόχρονα καταστάσεων. Πολλές φορές όμως η φύση των πραγμάτων το απαιτεί! Αυτό ισχύει όταν μελετάμε ατομικά ή υποατομικά φαινόμενα και από ό, τι φαίνεται πλέον και φαινόμενα του εγκεφάλου! Γιατί, και ο εγκέφαλος είναι ένα φυσικό σύστημα κι όλοι οι βασικοί νόμοι της φύσης και των βασικών συστημάτων που την διέπουν είναι συμπαντικής εμβέλειας.
Η κβαντική θεωρία του εγκεφάλου δεν έρχεται σε αντίθεση με τις ανακαλύψεις της νευροβιολογίας. Απλά δίνει στους νευρώνες τη δυνατότητα μίας ταχύτατης επικοινωνίας, ώστε να λειτουργούν ταυτόχρονα διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου, Και οι θεωρητικοί φυσικοί έχουν υποστηρίξει ότι η λειτουργία μακρο-μοριακών συστημάτων, όπως οι πρωτεΐνες, σχετίζονται άμεσα με τις κβαντικές διαδικασίες. Σωματίδια, επίσης, που χωρίζονται από αχανείς χωροχρονικές αποστάσεις γνωρίζουν το ένα τι κάνει το άλλο. Όταν δηλαδή ένα ηλεκτρόνιο πηδάει σε μια νέα τροχιά στο εξωτερικό ενός ατόμου, το αντι-ηλεκτρίνιο(ή ποζιτρόνιο) που είναι ¨ζευγάρι¨ μαζί του πρέπει να αντιδράσει, όπου κι αν ζει μέσα στο σύμπαν. Ουσιαστικά,  αυτό το μνημονικό δίκτυο απλώνεται σε όλο το σύμπαν, συνδέει τα πάντα και τα επεκτείνει.
Η πιθανότητα λοιπόν ότι κάθε άνθρωπος είναι ένα άπειρο ον γίνεται όλο και πιο πραγματική τώρα. Προικισμένοι με πλήρη προσαρμοστικότητα στο νευρικό μας σύστημα, έχουμε όλοι την επιλογή να υψώσουμε τα όρια ή να τα γκρεμίσουμε. Κάθε άνθρωπος συνεχώς κατασκευάζει μια εντυπωσιακή παράθεση σκέψεων, αναμνήσεων, επιθυμιών και αντικειμένων. Αυτά τα ερεθίσματα, που κυματίζουν μέσα στον ωκεανό της συνείδησης, γίνονται και η πραγματικότητά μας. Αν ξέραμε πώς να ελέγχουμε τη δημιουργία των ερεθισμάτων της διάνοιας θα ήμασταν ικανοί όχι μόνο να δημιουργήσουμε νέους νευρώνες αλλά και οτιδήποτε άλλο! «Ό,τι βλέπουμε, γινόμαστε και ότι σκεφτούμε μπορεί να γίνει»: είναι μια αλήθεια που διαμορφώνει ολόκληρη τη φυσιολογία, περιλαμβανομένου και του εγκεφάλου.
Ο αιώνας που πέρασε μπορεί να έδωσε μια μεγάλη αύξηση του ανθρώπινου πληθυσμού πάνω στον πλανήτη, ταυτόχρονα όμως μας σημάδεψε και με πολλούς θανάτους. Έτσι, η ανθρωπότητα μπήκε στον πειρασμό να κατανοήσει πιο έντονα την θνητή της φύση και αυτό εξανάγκασε τον ανθρώπινο εγκέφαλο να προβάλει την ύπαρξή του στο μέλλον, ούτως ώστε να μπορέσει να συναντήσει τον εαυτό του αύριο.
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος εκτός από την ικανότητά του να δημιουργεί μια εικόνα του μέλλοντος, μέσω μιας διεύρυνσης της νοητικής λειτουργίας, είχε ανάγκη να δημιουργήσει μια εικόνα του μέλλοντος που ανοιγόταν μπροστά του, εν είδη υπόσχεσης πως η τελευτή δεν θα τον άγγιζε. Γιατί, μια βασική και βαθιά επέκταση της συνειδητότητας επιτρέπει στον άνθρωπο να αποκτήσει καθαρότερη εικόνα του μέλλοντος και επομένως να καλλιεργήσει την προσωπικότητά του ως προς αυτό. Ως έκφραση, λοιπόν, τόσο της αναπτυσσόμενης συνειδητότητάς του ο άνθρωπος, όσο και της «κρίσης» θανάτου ή άρνησης της τελευτής του, πρόβαλλε  το κβάντο ως αντικείμενο «καλλιέργειας» για να μπορέσει να τραφεί η ανθρώπινή του ύπαρξη μέσα  από το Συλλογικό ασυνείδητο. Και απ’ ότι βλέπουμε, η ανθρωπότητα αρχίζει σιγά-σιγά να παραδίδει εθελούσια τις ατομικές υλιστικές ικανοποιήσεις του παρόντος, προκειμένου να καλλιεργήσει μια πνευματική πίστη στο αύριο, και επομένως να «εξαγοράσει χρόνο», για να αποφύγει την τελευτή της νέας και ανώτερης αίσθησης του συλλογικού εαυτού.
Και ο Dr. Ervin Laszlo, ο διακεκριμένος επιστήμονας, φιλόσοφος και πρόεδρος της Λέσχης της Βουδαπέστης (η οποία είναι μια ένωση ηθικών και υπεύθυνων ηγετικών προσωπικοτήτων από διάφορα μέρη του κόσμου που πιστεύουν ότι υπάρχει άμεση ανάγκη να αλλάξουμε τον κόσμο, αλλάζοντας πρωτίστως τον εαυτό μας) στο βιβλίο του Η Μεγάλη Κβαντική Αλλαγή, μας λέει: «Ο παγκόσμιος εγκέφαλος είναι το ημι-νευρωνικό δίκτυο επεξεργασίας ενέργειας και πληροφοριών που δημιουργείται από εξίμισι δισεκατομμύρια ανθρώπους πάνω στον πλανήτη, οι οποίοι αλληλεπιδρούν με πολλούς τρόπους ιδιωτικούς και δημόσιους, και σε πολλά επίπεδα, τοπικά και παγκόσμια. Μια κβαντική μεταστροφή στον παγκόσμιο εγκέφαλο είναι ένας ξαφνικός και θεμελιακός μετασχηματισμός στις σχέσεις ενός σημαντικού μέρους των εξίμισι δισεκατομμυρίων ανθρώπων τόσο μεταξύ τους όσο και με τη φύση –μια μακρομεταστροφή στην κοινωνία- και ένας επίσης ξαφνικός και θεμελιακός μετασχηματισμός στις πιο προηγμένες αντιλήψεις για τη φύση της πραγματικότητας –μια μεταστροφή παραδείγματος στην επιστήμη. Οι δυο μεταστροφές μαζί αποτελούν μια πραγματική “επανάσταση της πραγματικότητας” τόσο στην επιστήμη όσο και στην κοινωνία.» Έτσι, μέσα από την «κρίσιμη μάζα» ο εγκέφαλος μας χαμογελάει κλείνοντάς μας πονηρά το μάτι, και το μικροσκοπικό κβάντο γίνεται η ελπιδοφόρα οδός για μια ειρηνική και βιώσιμη ανθρώπινη πορεία μέσα στο σύμπαν!
                                                                                                                                                                                                          
Η ΣΑΣΗ ΧΟΤΖΟΓΛΟΥ είναι ψυχολόγος και ερευνήτρια εναλλακτικών μεθόδων θεραπείας.

ΠΗΓΗ
ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ