Αυτή είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που άλλαξε το πρόσωπου του πλανήτη
μας, βελτιώνοντας τις συνθήκες ζωής δισεκατομμυρίων ανθρώπων. Είναι η
ιστορία ενός σύγχρονου Προμηθέα, που έκλεψε το μυστικό του φωτός από τη
Φύση και το χάρισε στην ανθρωπότητα. Ενός οραματιστή κι ανθρωπιστή
επιστήμονα, που εξερεύνησε νέα και άγνωστα πεδία γνώσης, ήρθε σε ρήξη με
το κατεστημένο της εποχής του και τόλμησε ν’ αγγίξει τα άστρα.
Η ζωή του ξεκίνησε τα μεσάνυχτα της 9ης Ιουλίου του 1856 σ’ ένα μικρό χωριό της Λίκα, μια περιοχή που ανήκει σήμερα στην Κροατία. Την εποχή εκείνη όμως τόσο η Λίκα, όσο και η Σλαβονία, μαζί με τη Βοϊβοντίνα και το Βανάτο, αποτελούσαν τμήματα της λεγόμενης Vojna Krajina, δηλαδή της παραμεθόριας στρατιωτικής περιοχής της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, που ήταν αυτόνομη και κατοικούνταν κυρίως από Σέρβους πρόσφυγες από διάφορες περιοχές της κατεχόμενης από τους Οθωμανούς Σερβίας. Η σέρβικη Κράινα ήταν τότε μια ζωντανή και παλλόμενη ασπίδα, που προστάτευε την Αψβουργική Αυτοκρατορία από τις οθωμανικές επιδρομές και, κατ’ επέκταση, την Ευρώπη από την εξάπλωση του Ισλάμ. Το όνομα του χωριού ήταν Σμίλιαν και το όνομα του νεογέννητου αγοριού ήταν Νίκολα Τέσλα. Γεννήθηκε ως Σέρβος υπήκοος της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, της πιο πολυεθνικής αυτοκρατορίας που γνώρισε ποτέ η Ευρώπη.
Η επίδραση του νεκρού αδερφού
Την ίδια χρονιά που γεννήθηκε ο Τέσλα γεννήθηκαν και ο Σίγκμουντ Φρόιντ, ο Όσκαρ Ουάιλντ και ο Μπέρναρντ Σο. Την ίδια χρονιά οι Burton και Speke ανακάλυψαν τις πηγές του Νείλου και τελείωσε ο Κριμαϊκός Πόλεμος. Ελάχιστα όμως από αυτά τα γεγονότα έφτασαν στ’ αυτιά του πατέρα του Τέσλα, του Μιλούτιν, που ήταν ο Σέρβος ορθόδοξος ιερέας του χωριού ή της μητέρας του Τζούκα Μάντιτς, που ήταν μια αγράμματη, αλλά ταλαντούχα αγρότισσα, προικισμένη το χάρισμα να μαθαίνει εύκολα ξένες γλώσσες.
Η οικογένεια Τέσλα είχε πέντε παιδιά και από τον πρώτο χρόνο της ζωής του ο Νίκολα ζούσε κάτω από τη σκιά του μεγαλύτερου αδελφού Ντάνε (Dane). Ο Ντάνε, επτά χρόνια μεγαλύτερος από τον Τέσλα, ήταν προικισμένος μ’ ένα μεγάλο χάρισμα: τη μεγαλοφυΐα. Σκοτώθηκε όμως το 1863 πέφτοντας από ένα άλογο. Ήταν ένα αραβικό άτι με ευφυΐα σχεδόν ανθρώπινη. Τον προηγούμενο χειμώνα είχε ρίξει κάτω τον πατέρα Μιλούτιν, όταν μέσα στο δάσος τους επιτέθηκε μια αγέλη λύκων. Ο Μιλούτιν βρέθηκε λιπόθυμος στο έδαφος και το άλογο έτρεξε στο σπίτι κι επέστρεψε φέρνοντας βοήθεια. Έτσι ο Μιλούτιν σώθηκε. Όχι όμως και ο Ντάνε, που πέφτοντας από το ατίθασο άλογο τραυματίστηκε θανάσιμα. Η οικογένεια Τέσλα ποτέ της δεν συνήλθε από τον ξαφνικό χαμό του Ντάνε: «Ο πρόωρος θάνατος του Ντάνε άφησε τους γονείς μου απαρηγόρητους… Η ανάμνηση των δικών του κατορθωμάτων έκανε κάθε προσπάθεια μου να φαίνεται αδιάφορη και εκτός συναγωνισμού. Οτιδήποτε και να κατάφερναν είχε κάποια αξία μόνον όταν έκανε τους γονείς μου να αισθάνονται την απώλεια του Ντάνε λιγότερο έντονη. Έτσι, μεγάλωσα με λίγη εμπιστοσύνη στον εαυτό μου» (Νίκολα Τέσλα, My Inventions).
Ο Νίκολα μεγάλωσε με την επιθυμία να ξεπεράσει τη μεγαλοφυΐα του νεκρού αδελφού του. Κάτω από αυτό το αβάσταχτο βάρος ο Νίκολα έγινε ένα πολύ ευαίσθητο παιδί. Ένα άλλο παιδί ιερέα, ο Βίνσεντ Βαν Γκονγκ, μεγάλωσε κι αυτός στη σκιά ενός νεκρού αδελφού, που είχε το ίδιο μ’ αυτόν όνομα και προοριζόταν για «μεγάλα πράγματα». Ο νεκρός αδελφός έγινε έμμονη ιδέα στη ζωή του Βαν Γκονγκ, επηρεάζοντας το καλλιτεχνικό του έργο.
Αλλά και ο Σαλβαντόρ Νταλί είχε έναν νεκρό αδελφό με το ίδιο όνομα, που πέθανε πριν ο Νταλί γεννηθεί: «Εκείνος είχε την αλάνθαστη μορφή μιας μεγαλοφυΐας... Εγώ, από την άλλη, ήμουν λιγότερο μεγαλοφυής αλλά απεικόνιζα τα πάντα...». Ο Νταλί πίστευε πως, αφού βαπτίσθηκε με το όνομα του νεκρού του αδελφού, έγινε ο «σωτήρας» της σύγχρονης ζωγραφικής.
Τέλος και ο γνωστός συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Φίλιπ Κ. Ντικ (1928-1982) είχε μια δίδυμη αδερφή, που πέθανε λίγο μετά τη γέννησή της. Ο Ντικ είχε σε όλη του τη ζωή ενοχές σχετικά με τον ξαφνικό θάνατο της αδελφής του, πράγμα που τον οδήγησε σε μια άκρως δημιουργική, αλλά ταυτόχρονα ταραχώδη και αυτοκαταστροφική ζωή. Αναρωτιότανε συχνά για το τι θα γινόταν στην περίπτωση που εκείνος πέθαινε στη θέση της αδερφής του και αυτή η σκέψη τον οδήγησε σε εμμονές σχετικά με τη μη πραγματική φύση της πραγματικότητας.
Κτίζοντας έναν ισχυρό χαρακτήρα
Ο Νίκολα ήταν ένα λεπτό και φιλάσθενο αγόρι, πράγμα που ανησύχησε πολύ τους γονείς του. Η μεγαλύτερη αγάπη του ήταν η Φύση και αρέσκονταν να περιδιαβαίνει με τις ώρες στην ύπαιθρο και να φαντάζεται τρόπους άντλησης ενέργειας από τον άνεμο ή από την ακατάπαυστη κίνηση των ποταμών. Από παιδί ακόμη ο Τέσλα έβλεπε εφιάλτες –ειδικά μετά το θάνατο του Ντάνε– και οράματα, ενώ είχε ακόμη και εξωσωματικές εμπειρίες, κατά τη διάρκεια των οποίων επισκεπτόταν άγνωστους τόπους και πόλεις, συναντούσε ανθρώπους και γινόταν φίλος τους…
Από την πρώιμη παιδική του ηλικία ο Νίκολα επέδειξε μια ιδιοφυΐα και μια εφευρετικότητα, που τον έκανε να ξεχωρίζει. Σε ηλικία μόλις τεσσάρων ετών οραματίστηκε τρόπους άντλησης ενέργειας από έναν μικρό καταρράκτη, που βρίσκονταν κοντά στο σπίτι του. Σχεδίασε έναν τροχό που γύριζε γύρω από έναν άξονα, που ήταν δεμένος σε μια διχαλωτή βέργα. Με πολύ χαρά ο μικρός Νίκολα έβλεπε τον τροχό να γυρίζει ασταμάτητα από τη δύναμη του νερού. Μπορούσε να τον παρατηρεί για ώρες, κάνοντας σχέδια για τη δημιουργία ενός μεγαλύτερου τροχού. Λίγα χρόνια αργότερα, όταν είδε για πρώτη φορά μια φωτογραφία από τους καταρράκτες του Νιαγάρα, είπε στον πατέρα του: «Μια μέρα θα ήθελα να τους τιθασεύσω». Και κάποια μέρα, αρκετά χρόνια αργότερα, η επιθυμία του έγινε όντως πραγματικότητα…
Ο Τέσλα ήταν ένα πολύ αδύναμο αγόρι, με εύθραυστη υγεία. Από μικρός ήταν ένας άπληστος αναγνώστης, που καταβρόχθιζε σχεδόν κάθε βιβλίο που έπεφτε στα χέρια του. Τα ενδιαφέροντα του δεν περιορίζονταν μόνο στην επιστήμη. Διάβαζε ιστορία, φιλοσοφία, λογοτεχνία και μέχρι να τελειώσει τη μέση εκπαίδευση του, το 1873, ήξερε να διαβάζει, εκτός από τη μητρική του γλώσσα, στα γερμανικά, στα γαλλικά και στα αγγλικά. Κάτω από την επίδραση του πατέρα του ο Τέσλα έγραφε ποίηση, αλλά ουδέποτε τα ποιήματα του είδαν το φως της δημοσιότητας.
Στη διάρκεια της εφηβικής του ηλικίας ο Τέσλα άρχισε να σφυρηλατεί έναν δυνατό χαρακτήρα, να ελέγχει τα συναισθήματα και τα πάθη του και να αποφεύγει τις στενές μορφές ανθρώπινης επαφής. Σταδιακά άρχισε να οικοδομεί ένα καθαρό πνεύμα, με διανοητική διαύγεια, με πλούτο γνώσεων, με ηθικές αρχές καθώς και με αυξημένες ικανότητες διαίσθησης.
Πήγαινε στο λύκειο του Κάρλοβατς (τότε ονομάζονταν στα γερμανικά Carlstadt) όταν είδε για πρώτη φορά μια επίδειξη ηλεκτρισμού. Ο Τέσλα έμεινε έκθαμπος μπροστά σ’ αυτό το εκπληκτικό φαινόμενο. Εκείνη τη στιγμή αποφάσισε να αφιερώσει τη ζωή του στη μελέτη της φυσικής του ηλεκτρισμού και να ανακαλύψει όλα τα μυστικά του. Και κράτησε την υπόσχεση του. Ενθουσιάστηκε τόσο πολύ με τη νέα επιστήμη του ηλεκτρισμού, ώστε αποφάσισε να μάθει αγγλικά για να μπορεί να διαβάζει τα γραπτά του πρωτοπόρου Αμερικανού εφευρέτη Τόμας Άλβα Έντισον!
Παρά τις αρχικές αντιρρήσεις του πατέρα του, που τον ήθελε να γίνει ιερέας ή στρατιωτικός, ο Τέσλα γράφτηκε στο Πολυτεχνικό Ινστιτούτο του Γκρατς της Αυστρίας κι έγινε αμέσως ένας αφοσιωμένος σπουδαστής. Σύντομα όμως η χαρτοπαιξία έγινε το αγαπημένο του παιχνίδι. Ο Τέσλα δεν άργησε να μεταμορφωθεί σε μανιακό χαρτοπαίκτη. Υπήρχαν περιπτώσεις που έπαιζε συνεχώς από την Παρασκευή το βράδυ μέχρι τη Δευτέρα το πρωί! Ο Τέσλα έπαιζε μόνο και μόνο για διασκέδαση και δεν τον ένοιαζε αν κέρδιζε ή έχανε. Η φωτογραφική του μνήμη ήταν αρκετή για να του υπενθυμίζει πόσα ακριβώς έχανε, ώστε να σταματά. Μια φορά όμως, που η μνήμη του τον πρόδωσε, έχασε όλα του τα χρήματα, μαζί μ’ εκείνα της υποτροφίας του. Αλλά αυτό απέβη σε καλό. Από τότε ο Τέσλα σταμάτησε τη χαρτοπαιξία και επέστρεψε σε μια ζωή αυτοπειθαρχίας.
Στρώθηκε λοιπόν στη μελέτη και στον ελεύθερο χρόνο του διάβαζε Καρτέσιο, Βολτέρο, Γκαίτε, Χέρμπερτ Σπένσερ και Σαίξπηρ, πολλά έργα του οποίου γνώριζε απ’ έξω. Αν ξεκινούσε κάτι να διαβάζει δεν υπήρχε περίπτωση να το αφήσει στη μέση: «Διακατέχομαι από μια γνήσια μανία να τελειώνω οτιδήποτε αρχίζω», έλεγε τότε ο Τέσλα, προμηνύοντας τις μεγάλες και δύσκολες αποστολές που θα ανέθετε μελλοντικά στον εαυτό του. Οι εκπληκτικές επιδόσεις του δεν άργησαν να γίνουν αντικείμενο επαίνου από τους καθηγητές του, προκαλώντας έτσι τη ζήλια των συμμαθητών του. Ο Τέσλα διάβαζε ατέλειωτες ώρες, πίνοντας πολλά φλιτζάνια μαύρο σέρβικο καφέ για να μπορεί να παραμείνει άυπνος. Μάλιστα οι καθηγητές του αναγκάστηκαν να γράψουν στον πατέρα του, Μιλούτιν, προειδοποιώντας τον ότι η υγεία του γιου του κινδύνευε να καταρρεύσει από την υπερβολική μελέτη!
Ηλεκτρικά προβλήματα και η εφεύρεση που νίκησε το σκοτάδι
Ένα βροχερό απόγευμα στο Πολυτεχνικό Ινστιτούτο του Γκρατς ο Τέσλα ήρθε πρόσωπο με πρόσωπο με ένα πρόβλημα, που θα τον βασάνιζε για έξι ολόκληρα χρόνια. Ένας ολοκαίνουργιος τύπος γεννήτριας συνεχούς ρεύματος είχε μόλις φθάσει από το Παρίσι στα εργαστήρια της σχολής και ο καθηγητής Poechl το επιδείκνυε στους σπουδαστές γεμάτος υπερηφάνεια. Ήταν μια εφεύρεση του Z. Th. Gramme, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1871 στην Έκθεση της Βιέννης. Ο καθηγητής Poechl παρουσίασε τη γεννήτρια ως το απόλυτο επίτευγμα στον τομέα της ηλεκτροτεχνικής. Όταν ο καθηγητής έθεσε σε λειτουργία τη συσκευή, εκείνη άρχισε να κάνει έντονο θόρυβο και να στέλνει γύρω της μια βροχή από μπλε σπίθες, αστράφτοντας και τρίζοντας, μέσα σ’ ένα βουητό που γινόταν όλο και πιο ανυπόφορο.
Τότε ο σπουδαστής Τέσλα ρώτησε τον καθηγητή του: «Αυτές οι σπίθες δεν υποδηλώνουν μια απώλεια ενέργειας;»
«Ναι», απάντησε ο καθηγητής του, «αλλά αυτό είναι στα πλαίσια του αποδεκτού. Δεν θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά».
«Αλλά δεν θα μπορούσαμε να εφεύρουμε μια καλύτερη γεννήτρια;», ρώτησε ο Τέσλα.
Ο καθηγητής άρπαξε τότε την ευκαιρία να χλευάσει το νεαρό Τέσλα για την τολμηρή του ιδέα, διασκεδάζοντας ταυτόχρονα την τάξη του: «Πως θα μπορούσες να κατασκευάσεις μια γεννήτρια χωρίς τα απαραίτητα ζεύγη και χωρίς απώλειες ενέργειας;»
«Αυτό δεν το γνωρίζω», του απάντησε ο Τέσλα, «ίσως όμως με τη χρήση εναλλασσόμενου ρεύματος;»
«Ανοησίες!», τον έκοψε απότομα ο καθηγητής του, «Το εναλλασσόμενο ρεύμα είναι άχρηστο, παντελώς άχρηστο. Είναι σαν να προσπαθείς να εφεύρεις μια αεικίνητη μηχανή!»
Μετά από εκείνη τη στιγμή της γελοιοποίησης ο Τέσλα αποφάσισε να βρει ένα τρόπο ώστε να κάνει τις μηχανές να λειτουργούν με εναλλασσόμενο ρεύμα. Αυτή η ιδέα του έγινε εμμονή. Έτσι σχεδίαζε και ξανασχεδίαζε ηλεκτροκινητήρες στο μυαλό του. Κάθε τεχνικό σφάλμα που έκανε τον έφερνε όλο και πιο κοντά στη λύση του προβλήματος.
Συνέχισε αναζητώντας την απάντηση στο πρόβλημα, ακόμη και μετά το τέλος των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο της Πράγας (1879-1880), όταν έπιασε δουλειά ως ηλεκτρονικός σε μια καινούργια τηλεφωνική εταιρεία στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας. Κατά τη διάρκεια της εργασίας του σ’ αυτή την εταιρεία ο Τέσλα εφηύρε έναν τηλεφωνικό ενισχυτή, που έγινε ο πρόγονος του σημερινού ηχείου. Δεν ξέχασε όμως στιγμή το πρόβλημα της εφεύρεσης μιας συσκευής εναλλασσόμενου ρεύματος. Κάθε βράδυ στριφογύριζε στο δωμάτιο του και δεν μπορούσε να κοιμηθεί από τις έντονες σκέψεις. Η οθόνη του μυαλού του πυρακτώνονταν από συνεχείς σκέψεις και από τα εικονικά πειράματα, τα οποία έκανε και ξαναέκανε μέχρι να ανακαλύψει την ιδέα που θα έλυνε το πρόβλημα.
Στις αρχές του 1882 μια μικρή ασθένεια τον ανάγκασε να μείνει για μερικές μέρες εκτός εργασίας. Περπατώντας το ηλιοβασίλεμα με το φίλο και βοηθό του Anital Szigety σε ένα πάρκο της Βουδαπέστης κι απαγγέλλοντας στα γερμανικά στίχους από το Φάουστ του Γκαίτε, του ήρθε ως λάμψη μια μεγαλοφυής ιδέα, που έμελλε να οδηγήσει την ανθρωπότητα σε πλήρη εξηλεκτρισμό. «Τότε, σε μια στιγμή έμπνευσης, προφέροντας αυτές τις λέξεις, η ιδέα με κτύπησε σαν λάμψη αστραπής, και μέσα σε μια στιγμή μου αποκαλύφθηκε η αλήθεια. Με το μπαστούνι άρχισα τότε να χαράζω στην άμμο τα διαγράμματα…», έγραψε αργότερα ο Τέσλα στην αυτοβιογραφία του My Inventions. Με το μπαστούνι του ο άνθρωπος που θα «ανακάλυπτε» τον 20ο αιώνα άρχισε να σχεδιάζει πρόχειρα στο χώμα έναν κινητήρα. «Τον βλέπεις;», ρώτησε στον φίλο του, που παρακολουθούσε άφωνος, «κοίταξε με τώρα που θα τον αντιστρέψω!». Όταν τέλειωσε τα πρόχειρα σχέδια του αναφώνησε γεμάτος ικανοποίηση: «Αυτό είναι! Ένα περιστρεφόμενο μαγνητικό πεδίο! Δες πόσο ήσυχα λειτουργεί. Χωρίς σπίθες. Χωρίς θόρυβο. Λειτουργεί τέλεια!» Μ’ αυτόν τον ασυνήθιστο τρόπο ο Τέσλα συνέλαβε για πρώτη φορά την ιδέα του περιστρεφόμενου μαγνητικού πεδίου και του επαγωγικού κινητήρα, ο οποίος χρησιμοποιείται σήμερα σε κάθε ηλεκτρική συσκευή. Αρπάζοντας ένα μεγάλο μυστικό της Φύσης και χαρίζοντας το στους ανθρώπους, ο Τέσλα έγινε ένας σύγχρονος Προμηθέας που οδήγησε την ανθρωπότητα στην εποχή του ηλεκτρισμού.
Ήταν καλοκαίρι του 1883 όταν ο Τέσλα κατασκεύασε τον πρώτο επαγωγικό κινητήρα, ο οποίος λειτουργούσε ακριβώς όπως τον είχε φανταστεί λίγα χρόνια πιο πριν. Οι φίλοι του τον ενθάρρυναν να πάει στην Αμερική, ώστε να παρουσιάσει αυτή την ιδέα στον Τόμας Έντισον, που βρισκόταν τότε στην πρωτοπορία στο χώρο της ηλεκτροτεχνικής. Έτσι, μετά από κάποιο διάστημα σκληρής εργασίας στο υποκατάστημα της Εταιρείας του Έντισον στο Παρίσι, ο Τέσλα, εφοδιασμένος με μια καλή συστατική επιστολή από τον διευθυντή της Τσαρλς Μπάτσελορ, αποφάσισε να διασχίσει τον Ατλαντικό ωκεανό και να πάει στη χώρα, όπου έλπιζε να υλοποιήσει τα ηλεκτρικά του όνειρα.
ΠΗΓΗ
Η ζωή του ξεκίνησε τα μεσάνυχτα της 9ης Ιουλίου του 1856 σ’ ένα μικρό χωριό της Λίκα, μια περιοχή που ανήκει σήμερα στην Κροατία. Την εποχή εκείνη όμως τόσο η Λίκα, όσο και η Σλαβονία, μαζί με τη Βοϊβοντίνα και το Βανάτο, αποτελούσαν τμήματα της λεγόμενης Vojna Krajina, δηλαδή της παραμεθόριας στρατιωτικής περιοχής της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, που ήταν αυτόνομη και κατοικούνταν κυρίως από Σέρβους πρόσφυγες από διάφορες περιοχές της κατεχόμενης από τους Οθωμανούς Σερβίας. Η σέρβικη Κράινα ήταν τότε μια ζωντανή και παλλόμενη ασπίδα, που προστάτευε την Αψβουργική Αυτοκρατορία από τις οθωμανικές επιδρομές και, κατ’ επέκταση, την Ευρώπη από την εξάπλωση του Ισλάμ. Το όνομα του χωριού ήταν Σμίλιαν και το όνομα του νεογέννητου αγοριού ήταν Νίκολα Τέσλα. Γεννήθηκε ως Σέρβος υπήκοος της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, της πιο πολυεθνικής αυτοκρατορίας που γνώρισε ποτέ η Ευρώπη.
Η επίδραση του νεκρού αδερφού
Την ίδια χρονιά που γεννήθηκε ο Τέσλα γεννήθηκαν και ο Σίγκμουντ Φρόιντ, ο Όσκαρ Ουάιλντ και ο Μπέρναρντ Σο. Την ίδια χρονιά οι Burton και Speke ανακάλυψαν τις πηγές του Νείλου και τελείωσε ο Κριμαϊκός Πόλεμος. Ελάχιστα όμως από αυτά τα γεγονότα έφτασαν στ’ αυτιά του πατέρα του Τέσλα, του Μιλούτιν, που ήταν ο Σέρβος ορθόδοξος ιερέας του χωριού ή της μητέρας του Τζούκα Μάντιτς, που ήταν μια αγράμματη, αλλά ταλαντούχα αγρότισσα, προικισμένη το χάρισμα να μαθαίνει εύκολα ξένες γλώσσες.
Η οικογένεια Τέσλα είχε πέντε παιδιά και από τον πρώτο χρόνο της ζωής του ο Νίκολα ζούσε κάτω από τη σκιά του μεγαλύτερου αδελφού Ντάνε (Dane). Ο Ντάνε, επτά χρόνια μεγαλύτερος από τον Τέσλα, ήταν προικισμένος μ’ ένα μεγάλο χάρισμα: τη μεγαλοφυΐα. Σκοτώθηκε όμως το 1863 πέφτοντας από ένα άλογο. Ήταν ένα αραβικό άτι με ευφυΐα σχεδόν ανθρώπινη. Τον προηγούμενο χειμώνα είχε ρίξει κάτω τον πατέρα Μιλούτιν, όταν μέσα στο δάσος τους επιτέθηκε μια αγέλη λύκων. Ο Μιλούτιν βρέθηκε λιπόθυμος στο έδαφος και το άλογο έτρεξε στο σπίτι κι επέστρεψε φέρνοντας βοήθεια. Έτσι ο Μιλούτιν σώθηκε. Όχι όμως και ο Ντάνε, που πέφτοντας από το ατίθασο άλογο τραυματίστηκε θανάσιμα. Η οικογένεια Τέσλα ποτέ της δεν συνήλθε από τον ξαφνικό χαμό του Ντάνε: «Ο πρόωρος θάνατος του Ντάνε άφησε τους γονείς μου απαρηγόρητους… Η ανάμνηση των δικών του κατορθωμάτων έκανε κάθε προσπάθεια μου να φαίνεται αδιάφορη και εκτός συναγωνισμού. Οτιδήποτε και να κατάφερναν είχε κάποια αξία μόνον όταν έκανε τους γονείς μου να αισθάνονται την απώλεια του Ντάνε λιγότερο έντονη. Έτσι, μεγάλωσα με λίγη εμπιστοσύνη στον εαυτό μου» (Νίκολα Τέσλα, My Inventions).
Ο Νίκολα μεγάλωσε με την επιθυμία να ξεπεράσει τη μεγαλοφυΐα του νεκρού αδελφού του. Κάτω από αυτό το αβάσταχτο βάρος ο Νίκολα έγινε ένα πολύ ευαίσθητο παιδί. Ένα άλλο παιδί ιερέα, ο Βίνσεντ Βαν Γκονγκ, μεγάλωσε κι αυτός στη σκιά ενός νεκρού αδελφού, που είχε το ίδιο μ’ αυτόν όνομα και προοριζόταν για «μεγάλα πράγματα». Ο νεκρός αδελφός έγινε έμμονη ιδέα στη ζωή του Βαν Γκονγκ, επηρεάζοντας το καλλιτεχνικό του έργο.
Αλλά και ο Σαλβαντόρ Νταλί είχε έναν νεκρό αδελφό με το ίδιο όνομα, που πέθανε πριν ο Νταλί γεννηθεί: «Εκείνος είχε την αλάνθαστη μορφή μιας μεγαλοφυΐας... Εγώ, από την άλλη, ήμουν λιγότερο μεγαλοφυής αλλά απεικόνιζα τα πάντα...». Ο Νταλί πίστευε πως, αφού βαπτίσθηκε με το όνομα του νεκρού του αδελφού, έγινε ο «σωτήρας» της σύγχρονης ζωγραφικής.
Τέλος και ο γνωστός συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Φίλιπ Κ. Ντικ (1928-1982) είχε μια δίδυμη αδερφή, που πέθανε λίγο μετά τη γέννησή της. Ο Ντικ είχε σε όλη του τη ζωή ενοχές σχετικά με τον ξαφνικό θάνατο της αδελφής του, πράγμα που τον οδήγησε σε μια άκρως δημιουργική, αλλά ταυτόχρονα ταραχώδη και αυτοκαταστροφική ζωή. Αναρωτιότανε συχνά για το τι θα γινόταν στην περίπτωση που εκείνος πέθαινε στη θέση της αδερφής του και αυτή η σκέψη τον οδήγησε σε εμμονές σχετικά με τη μη πραγματική φύση της πραγματικότητας.
Κτίζοντας έναν ισχυρό χαρακτήρα
Ο Νίκολα ήταν ένα λεπτό και φιλάσθενο αγόρι, πράγμα που ανησύχησε πολύ τους γονείς του. Η μεγαλύτερη αγάπη του ήταν η Φύση και αρέσκονταν να περιδιαβαίνει με τις ώρες στην ύπαιθρο και να φαντάζεται τρόπους άντλησης ενέργειας από τον άνεμο ή από την ακατάπαυστη κίνηση των ποταμών. Από παιδί ακόμη ο Τέσλα έβλεπε εφιάλτες –ειδικά μετά το θάνατο του Ντάνε– και οράματα, ενώ είχε ακόμη και εξωσωματικές εμπειρίες, κατά τη διάρκεια των οποίων επισκεπτόταν άγνωστους τόπους και πόλεις, συναντούσε ανθρώπους και γινόταν φίλος τους…
Από την πρώιμη παιδική του ηλικία ο Νίκολα επέδειξε μια ιδιοφυΐα και μια εφευρετικότητα, που τον έκανε να ξεχωρίζει. Σε ηλικία μόλις τεσσάρων ετών οραματίστηκε τρόπους άντλησης ενέργειας από έναν μικρό καταρράκτη, που βρίσκονταν κοντά στο σπίτι του. Σχεδίασε έναν τροχό που γύριζε γύρω από έναν άξονα, που ήταν δεμένος σε μια διχαλωτή βέργα. Με πολύ χαρά ο μικρός Νίκολα έβλεπε τον τροχό να γυρίζει ασταμάτητα από τη δύναμη του νερού. Μπορούσε να τον παρατηρεί για ώρες, κάνοντας σχέδια για τη δημιουργία ενός μεγαλύτερου τροχού. Λίγα χρόνια αργότερα, όταν είδε για πρώτη φορά μια φωτογραφία από τους καταρράκτες του Νιαγάρα, είπε στον πατέρα του: «Μια μέρα θα ήθελα να τους τιθασεύσω». Και κάποια μέρα, αρκετά χρόνια αργότερα, η επιθυμία του έγινε όντως πραγματικότητα…
Ο Τέσλα ήταν ένα πολύ αδύναμο αγόρι, με εύθραυστη υγεία. Από μικρός ήταν ένας άπληστος αναγνώστης, που καταβρόχθιζε σχεδόν κάθε βιβλίο που έπεφτε στα χέρια του. Τα ενδιαφέροντα του δεν περιορίζονταν μόνο στην επιστήμη. Διάβαζε ιστορία, φιλοσοφία, λογοτεχνία και μέχρι να τελειώσει τη μέση εκπαίδευση του, το 1873, ήξερε να διαβάζει, εκτός από τη μητρική του γλώσσα, στα γερμανικά, στα γαλλικά και στα αγγλικά. Κάτω από την επίδραση του πατέρα του ο Τέσλα έγραφε ποίηση, αλλά ουδέποτε τα ποιήματα του είδαν το φως της δημοσιότητας.
Στη διάρκεια της εφηβικής του ηλικίας ο Τέσλα άρχισε να σφυρηλατεί έναν δυνατό χαρακτήρα, να ελέγχει τα συναισθήματα και τα πάθη του και να αποφεύγει τις στενές μορφές ανθρώπινης επαφής. Σταδιακά άρχισε να οικοδομεί ένα καθαρό πνεύμα, με διανοητική διαύγεια, με πλούτο γνώσεων, με ηθικές αρχές καθώς και με αυξημένες ικανότητες διαίσθησης.
Πήγαινε στο λύκειο του Κάρλοβατς (τότε ονομάζονταν στα γερμανικά Carlstadt) όταν είδε για πρώτη φορά μια επίδειξη ηλεκτρισμού. Ο Τέσλα έμεινε έκθαμπος μπροστά σ’ αυτό το εκπληκτικό φαινόμενο. Εκείνη τη στιγμή αποφάσισε να αφιερώσει τη ζωή του στη μελέτη της φυσικής του ηλεκτρισμού και να ανακαλύψει όλα τα μυστικά του. Και κράτησε την υπόσχεση του. Ενθουσιάστηκε τόσο πολύ με τη νέα επιστήμη του ηλεκτρισμού, ώστε αποφάσισε να μάθει αγγλικά για να μπορεί να διαβάζει τα γραπτά του πρωτοπόρου Αμερικανού εφευρέτη Τόμας Άλβα Έντισον!
Παρά τις αρχικές αντιρρήσεις του πατέρα του, που τον ήθελε να γίνει ιερέας ή στρατιωτικός, ο Τέσλα γράφτηκε στο Πολυτεχνικό Ινστιτούτο του Γκρατς της Αυστρίας κι έγινε αμέσως ένας αφοσιωμένος σπουδαστής. Σύντομα όμως η χαρτοπαιξία έγινε το αγαπημένο του παιχνίδι. Ο Τέσλα δεν άργησε να μεταμορφωθεί σε μανιακό χαρτοπαίκτη. Υπήρχαν περιπτώσεις που έπαιζε συνεχώς από την Παρασκευή το βράδυ μέχρι τη Δευτέρα το πρωί! Ο Τέσλα έπαιζε μόνο και μόνο για διασκέδαση και δεν τον ένοιαζε αν κέρδιζε ή έχανε. Η φωτογραφική του μνήμη ήταν αρκετή για να του υπενθυμίζει πόσα ακριβώς έχανε, ώστε να σταματά. Μια φορά όμως, που η μνήμη του τον πρόδωσε, έχασε όλα του τα χρήματα, μαζί μ’ εκείνα της υποτροφίας του. Αλλά αυτό απέβη σε καλό. Από τότε ο Τέσλα σταμάτησε τη χαρτοπαιξία και επέστρεψε σε μια ζωή αυτοπειθαρχίας.
Στρώθηκε λοιπόν στη μελέτη και στον ελεύθερο χρόνο του διάβαζε Καρτέσιο, Βολτέρο, Γκαίτε, Χέρμπερτ Σπένσερ και Σαίξπηρ, πολλά έργα του οποίου γνώριζε απ’ έξω. Αν ξεκινούσε κάτι να διαβάζει δεν υπήρχε περίπτωση να το αφήσει στη μέση: «Διακατέχομαι από μια γνήσια μανία να τελειώνω οτιδήποτε αρχίζω», έλεγε τότε ο Τέσλα, προμηνύοντας τις μεγάλες και δύσκολες αποστολές που θα ανέθετε μελλοντικά στον εαυτό του. Οι εκπληκτικές επιδόσεις του δεν άργησαν να γίνουν αντικείμενο επαίνου από τους καθηγητές του, προκαλώντας έτσι τη ζήλια των συμμαθητών του. Ο Τέσλα διάβαζε ατέλειωτες ώρες, πίνοντας πολλά φλιτζάνια μαύρο σέρβικο καφέ για να μπορεί να παραμείνει άυπνος. Μάλιστα οι καθηγητές του αναγκάστηκαν να γράψουν στον πατέρα του, Μιλούτιν, προειδοποιώντας τον ότι η υγεία του γιου του κινδύνευε να καταρρεύσει από την υπερβολική μελέτη!
Ηλεκτρικά προβλήματα και η εφεύρεση που νίκησε το σκοτάδι
Ένα βροχερό απόγευμα στο Πολυτεχνικό Ινστιτούτο του Γκρατς ο Τέσλα ήρθε πρόσωπο με πρόσωπο με ένα πρόβλημα, που θα τον βασάνιζε για έξι ολόκληρα χρόνια. Ένας ολοκαίνουργιος τύπος γεννήτριας συνεχούς ρεύματος είχε μόλις φθάσει από το Παρίσι στα εργαστήρια της σχολής και ο καθηγητής Poechl το επιδείκνυε στους σπουδαστές γεμάτος υπερηφάνεια. Ήταν μια εφεύρεση του Z. Th. Gramme, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1871 στην Έκθεση της Βιέννης. Ο καθηγητής Poechl παρουσίασε τη γεννήτρια ως το απόλυτο επίτευγμα στον τομέα της ηλεκτροτεχνικής. Όταν ο καθηγητής έθεσε σε λειτουργία τη συσκευή, εκείνη άρχισε να κάνει έντονο θόρυβο και να στέλνει γύρω της μια βροχή από μπλε σπίθες, αστράφτοντας και τρίζοντας, μέσα σ’ ένα βουητό που γινόταν όλο και πιο ανυπόφορο.
Τότε ο σπουδαστής Τέσλα ρώτησε τον καθηγητή του: «Αυτές οι σπίθες δεν υποδηλώνουν μια απώλεια ενέργειας;»
«Ναι», απάντησε ο καθηγητής του, «αλλά αυτό είναι στα πλαίσια του αποδεκτού. Δεν θα μπορούσε να ήταν διαφορετικά».
«Αλλά δεν θα μπορούσαμε να εφεύρουμε μια καλύτερη γεννήτρια;», ρώτησε ο Τέσλα.
Ο καθηγητής άρπαξε τότε την ευκαιρία να χλευάσει το νεαρό Τέσλα για την τολμηρή του ιδέα, διασκεδάζοντας ταυτόχρονα την τάξη του: «Πως θα μπορούσες να κατασκευάσεις μια γεννήτρια χωρίς τα απαραίτητα ζεύγη και χωρίς απώλειες ενέργειας;»
«Αυτό δεν το γνωρίζω», του απάντησε ο Τέσλα, «ίσως όμως με τη χρήση εναλλασσόμενου ρεύματος;»
«Ανοησίες!», τον έκοψε απότομα ο καθηγητής του, «Το εναλλασσόμενο ρεύμα είναι άχρηστο, παντελώς άχρηστο. Είναι σαν να προσπαθείς να εφεύρεις μια αεικίνητη μηχανή!»
Μετά από εκείνη τη στιγμή της γελοιοποίησης ο Τέσλα αποφάσισε να βρει ένα τρόπο ώστε να κάνει τις μηχανές να λειτουργούν με εναλλασσόμενο ρεύμα. Αυτή η ιδέα του έγινε εμμονή. Έτσι σχεδίαζε και ξανασχεδίαζε ηλεκτροκινητήρες στο μυαλό του. Κάθε τεχνικό σφάλμα που έκανε τον έφερνε όλο και πιο κοντά στη λύση του προβλήματος.
Συνέχισε αναζητώντας την απάντηση στο πρόβλημα, ακόμη και μετά το τέλος των σπουδών του στο Πανεπιστήμιο της Πράγας (1879-1880), όταν έπιασε δουλειά ως ηλεκτρονικός σε μια καινούργια τηλεφωνική εταιρεία στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας. Κατά τη διάρκεια της εργασίας του σ’ αυτή την εταιρεία ο Τέσλα εφηύρε έναν τηλεφωνικό ενισχυτή, που έγινε ο πρόγονος του σημερινού ηχείου. Δεν ξέχασε όμως στιγμή το πρόβλημα της εφεύρεσης μιας συσκευής εναλλασσόμενου ρεύματος. Κάθε βράδυ στριφογύριζε στο δωμάτιο του και δεν μπορούσε να κοιμηθεί από τις έντονες σκέψεις. Η οθόνη του μυαλού του πυρακτώνονταν από συνεχείς σκέψεις και από τα εικονικά πειράματα, τα οποία έκανε και ξαναέκανε μέχρι να ανακαλύψει την ιδέα που θα έλυνε το πρόβλημα.
Στις αρχές του 1882 μια μικρή ασθένεια τον ανάγκασε να μείνει για μερικές μέρες εκτός εργασίας. Περπατώντας το ηλιοβασίλεμα με το φίλο και βοηθό του Anital Szigety σε ένα πάρκο της Βουδαπέστης κι απαγγέλλοντας στα γερμανικά στίχους από το Φάουστ του Γκαίτε, του ήρθε ως λάμψη μια μεγαλοφυής ιδέα, που έμελλε να οδηγήσει την ανθρωπότητα σε πλήρη εξηλεκτρισμό. «Τότε, σε μια στιγμή έμπνευσης, προφέροντας αυτές τις λέξεις, η ιδέα με κτύπησε σαν λάμψη αστραπής, και μέσα σε μια στιγμή μου αποκαλύφθηκε η αλήθεια. Με το μπαστούνι άρχισα τότε να χαράζω στην άμμο τα διαγράμματα…», έγραψε αργότερα ο Τέσλα στην αυτοβιογραφία του My Inventions. Με το μπαστούνι του ο άνθρωπος που θα «ανακάλυπτε» τον 20ο αιώνα άρχισε να σχεδιάζει πρόχειρα στο χώμα έναν κινητήρα. «Τον βλέπεις;», ρώτησε στον φίλο του, που παρακολουθούσε άφωνος, «κοίταξε με τώρα που θα τον αντιστρέψω!». Όταν τέλειωσε τα πρόχειρα σχέδια του αναφώνησε γεμάτος ικανοποίηση: «Αυτό είναι! Ένα περιστρεφόμενο μαγνητικό πεδίο! Δες πόσο ήσυχα λειτουργεί. Χωρίς σπίθες. Χωρίς θόρυβο. Λειτουργεί τέλεια!» Μ’ αυτόν τον ασυνήθιστο τρόπο ο Τέσλα συνέλαβε για πρώτη φορά την ιδέα του περιστρεφόμενου μαγνητικού πεδίου και του επαγωγικού κινητήρα, ο οποίος χρησιμοποιείται σήμερα σε κάθε ηλεκτρική συσκευή. Αρπάζοντας ένα μεγάλο μυστικό της Φύσης και χαρίζοντας το στους ανθρώπους, ο Τέσλα έγινε ένας σύγχρονος Προμηθέας που οδήγησε την ανθρωπότητα στην εποχή του ηλεκτρισμού.
Ήταν καλοκαίρι του 1883 όταν ο Τέσλα κατασκεύασε τον πρώτο επαγωγικό κινητήρα, ο οποίος λειτουργούσε ακριβώς όπως τον είχε φανταστεί λίγα χρόνια πιο πριν. Οι φίλοι του τον ενθάρρυναν να πάει στην Αμερική, ώστε να παρουσιάσει αυτή την ιδέα στον Τόμας Έντισον, που βρισκόταν τότε στην πρωτοπορία στο χώρο της ηλεκτροτεχνικής. Έτσι, μετά από κάποιο διάστημα σκληρής εργασίας στο υποκατάστημα της Εταιρείας του Έντισον στο Παρίσι, ο Τέσλα, εφοδιασμένος με μια καλή συστατική επιστολή από τον διευθυντή της Τσαρλς Μπάτσελορ, αποφάσισε να διασχίσει τον Ατλαντικό ωκεανό και να πάει στη χώρα, όπου έλπιζε να υλοποιήσει τα ηλεκτρικά του όνειρα.
ΠΗΓΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Επειδη Η Ανθρωπινη Ιστορια Δεν Εχει Ειπωθει Ποτε.....Ειπαμε κι εμεις να βαλουμε το χερακι μας!
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.