ΑΠΟ ΤΗ ΓΗ ΣΤΗ ΣΕΛΗΝΗ

Από τον εορτασμό της 50-ετούς επαιτείου της εκτόξευσης του «Σπούτνικ 1» στο Ίδρυμα Ευγενίδου τον Οκτώβριο του 2007. Δεύτερος από αριστερά ο αστροναύτης Charles Duke ο οποίος ήταν ο capcom (Capsule Communicator) στη διάρκεια της πτήσης του «Απόλλων 11». Η πρώτη του επικοινωνία μετά την προσεδάφηση των αστροναυτών στη Σελήνη έχει μείνει ιστορική: "Roger... Tranquility, we copy you on the ground. You got a bunch of guys about to turn blue. We're breathing again. Thanks a lot!" Αργότερα, ως πιλότος της σεληνακάτου στην αποστολή του «Απόλλων 16», τον Απρίλιο του 1972, έγινε ο δέκατος και νεώτερος από τους 12 συνολικά αστροναύτες που περπάτησαν μέχρι τώρα στην επιφάνεια της Σελήνης.

ΑΠΟ ΤΗ ΓΗ ΣΤΗ ΣΕΛΗΝΗ

Η “Ιστορία Δυό Πόλεων” είναι αναμφισβήτιτα ένα από τα καλύτερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Ο συγγραφέας του Κάρολος Ντίκενς αρχίζει το κλασσικό του αυτό έργο με δύο απλές φράσεις: "Ηταν η καλύτερη των εποχών. Ηταν η χειρότερη των εποχών". Και είναι δύο φράσεις που αρμόζουν απόλυτα στη δεκαετία του '60. Στη δεκαετία που είδε την κλιμάκωση ενός πολύνεκρου πολέμου στις ζούγκλες του Βιετνάμ, και την πραγματοποίηση των ονείρων της ανθρωπότητας να περπατήσει στην επιφάνεια ενός άλλου κόσμου.

Γιατί πράγματι στις 20 Ιουλίου 1969 οι αστροναύτες του «Απόλλωνα 11» έγιναν οι πρώτοι άνθρωποι που
περπάτησαν στην επιφάνεια του γειτονικού μας δορυφόρου, τη Σελήνη. Τα επόμενα τρία χρόνια, απο το 1969 ως το 1972, ολόκληρη η ανθρωπότητα παρακολούθησε απο τις οθόνες των τηλεοράσεων την μεγαλύτερη εξερεύνηση στην ανθρώπινη ιστορία. Με την βοήθεια εκατοντάδων χιλιάδων επιστημόνων, μηχανικών, και τεχνικών, 27 συνολικά αστροναύτες περιφέρθηκαν γύρω απο τον φυσικό δορυφόρο της Γής, ενώ 12 απ' αυτούς περπάτησαν και εξερεύνησαν 6 διαφορετικές περιοχές της επιφάνειας της Σελήνης.

Η αρχική έξαψη της μεγάλης αυτής περιπέτειας του ανθρώπου έχει πια περάσει. Οι συσκευές των τηλεοράσεων έπαψαν να δείχνουν τους αστροναύτες να κινούνται πάνω στο ηλιόλουστο Σεληνιακό πανόραμα. Και όμως εδώ, πάνω στη Γή, οι επιστήμονες συνεχίζουν να μελετούν ακόμη και σήμερα τον απέραντο θησαυρό γνώσεων που μας έφεραν οι αστροναύτες του προγράμματος Απόλλων. Ήταν όμως μία μελέτη που άρχισε πολύ νωρίτερα, αφού ένας απο τους κύριους αντικειμενικούς σκοπούς του ανθρώπου ήταν ανέκαθεν η συνεχής επιθυμία μας να ξεφύγουμε απο τα δεσμά της Γης και να επισκεφτούμε κάποτε τον γειτονικό μας δορυφόρο.

Στον δρόμο μας γιά τη Σελήνη πολλοί ήσαν αυτοί που βοήθησαν να γίνει το όραμα πραγματικότητα, με πρώτον απ’ όλους έναν δάσκαλο από τη Ρωσσία. Γεννημένος έναν αιώνα πριν από την εκτόξευση του πρώτου Σοβιετικού δορυφόρου, ο Κωνσταντίν Τσιολκόβσκυ αφιέρωσε τη ζωή του στον υπολογισμό της πτήσεως πυραύλων και στον τρόπο επιτεύξεως διαπλανητικών εξερευνήσεων. Μια παιδική αρρώστια τον καταδίκασε να περάσει τη ζωή του σ' έναν κόσμο σιωπής. Η έλλειψη όμως της ακοής δεν τον εμπόδισε να οραματιστεί διαστημόπλοια, διαστημικά ταξίδια, διαστημικούς σταθμούς και την ανάγκη διαστημικών σκαφάνδρων για τους κοσμοναύτες και πολλαπλών ορόφων για τους διαστημικούς πυραύλους.

Την ίδια περίπου περίοδο στην Αμερική ο αμερικανός φυσικός Ρόμπερτ Γκόνταρ έκανε την θεωρία πράξη. Πειραματίστηκε με δεκάδες πυραύλους, ενώ μερικοί τον θεωρούσαν τρελλό. Ο Γκόνταρ όμως γνώριζε ότι μόνο ένας πύραυλος που θα εκινείτο με υγρά καύσιμα και οξυγόνο θα μπορούσε να λειτουργήσει στο κενό του διαστήματος. Τα παράπονα των γειτόνων του στη Μασαχουσέτη τον ανάγκασαν να μεταφερθεί στο Νέο Μεξικό οπου συνέχισε την εργασία του φτιάχνοντας όλο και πιο μεγάλους και καλύτερους πυραύλους με έδρες εκτόξευσης και ελέγχο της πτήσης τους.

Στη Γερμανία ο Χέρμαν Όμπερθ αναδείχτηκε σε ηγετική φυσιογνωμία στην ανάπτυξη της πυραυλικής. Το πρώτο βιβλίο του Όμπερθ στο θέμα, που εκδόθηκε το 1923, δημιούργησε πολύ μεγάλο ενδιαφέρον και προσέλκυσε μερικούς νέους μηχανικούς να αρχίσουν, σε ιδιωτική βάση, διάφορους πειραματισμούς. Οι πρωτοπόροι αυτοί της πυραυλικής ήταν πραγματικοί οραματιστές για την ειρηνική χρήση των πυραυλικών τους συστημάτων. Δεν συνέβαινε όμως το ίδιο και στη Γερμανία του Χίτλερ. Στη διάρκεια του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου οι Γερμανοί ανάπτυξαν τους πυραύλους V-2 τους οποίους όμως χρησιμοποίησαν σαν όπλα καταστροφής των συμμαχικών πόλεων.

Ο θρίαμβος πάντως της έναρξης της διαστημικής εποχής ανήκει στους Σοβιετικούς. Από την μυστική τους βάση στο Καζακστάν ένας πύραυλος «Βοστόκ» ξεκίνησε στις 4 Οκτωβρίου 1957 γιά το πρώτο του ταξίδι στο διάστημα όπου έθεσε σε τροχιά γύρω από τη Γη τον «Σπούτνικ 1». Ο πλανήτης μας είχε πιά τον πρώτο του τεχνιτό δορυφόρο. Ένα μήνα αργότερα τοποθετήθηκε ένας ακόμη δορυφόρος, έξη φορές βαρύτερος, με επιβάτη του μία σκυλιτσα, την Λάϊκα.

Οι αμερικανοί ακολούθησαν με αποτυχία που τους ανάγκασε να ψάξουν γιά έναν νέο σχεδιαστή τον οποίο βρήκαν στο πρόσωπο του Βέρνερ φον Μπράουν και ο οποίος στα επόμενα 25 χρόνια έγινε ο κύριος μοχλός του αμερικανικού διαστημικού προγράμματος. Έτσι τέσσερις μήνες μετά το «Σπούτνικ 1» εκτοξεύτηκε ο πολύ μικρότερος και ελαφρύτερος πρώτος αμερικανικός δορυφόρος, ο «Εξερευνητής 1». Ένας αγώνας δρόμου άρχισε τότε ανάμεσα στην Σοβιετική Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Στο μεταξύ, και με μεγάλη μυστικότητα, οι Σοβιετικοί προετοίμαζαν ένα άλλο όχημα που θα μετέφερε τον πρώτο άνθρωπο στο διάστημα. Θα εκτοξεύονταν με έναν ισχυρότατο νέο πύραυλο «Βοστόκ» και θα επανδρώνονταν από έναν επίλεκτο μιας μικρής ομάδας πιλότων. Τελικά ο κλήρος έπεσε στον Γιουρυ Γκαγκάριν ένα πιλότο δοκιμαστικών πτήσεων της Σοβιετικής Αεροπορίας. Το 1961 βρισκόμασταν στη μέση του ψυχρού πολέμου. Και καθώς ο γιγάντιος πύραυλος «Βοστόκ» κατασκευάζονταν οι Σοβιετικοί ήλπιζαν να πετύχουν μιαν ακόμη προπαγανδιστική νίκη αφού ο αγώνας δρόμου γιά το διάστημα είχε μετατραπεί σ' έναν αγώνα της ανατολής ενάντια στη δύση.

Στις 12 Απριλίου 1961 ο Γκαγκάριν δεν θα μπορούσε να ήταν πιό ήρεμος. Στη βάση εκτόξευσης όμως τα πράγματα ήσαν ένα τεράστιο τρελοκομείο. Οι αμερικάνοι είχαν ήδη ανακοινώσει ότι η δική τους προσπάθεια θα γίνονταν τον Μάϊο και οι Σοβιετικοί είθελαν να είναι πρώτοι. Έτσι την ημέρα εκείνη ο Γιούρυ Γκαγκάριν ξεκίνησε γιά το ραντεβού του με την ιστορία. Αν αποτύγχανε ο κόσμος ίσως να μην το μάθαινε ποτέ.

Από την αρχή της δημιουργίας του ψυχή του Σοβιετικού διαστημικού προγράμματος ήταν ένας πραγματικά ιδυοφυής μηχανικός ονόματι Σεργκέϊ Κορολυόφ. Το Βοστόκ ήταν δικής του επινόησης και αποτελούνταν από τέσσερις πυραύλους και 33 μηχανές προώθησης. Ο στόχος της κάψουλας του Γκαγκάριν (η οποία βρίσκονταν στην κορυφή του πυραύλου και έμοιαζε με μια σφαίρα που θα τοποθετούνταν στο διάστημα καθώς ο πύραυλος αποχωρίζονταν απ' αυτήν) ήταν μία μόνο τροχιά. Ο Γκαγκάριν έφτασε τελικά στο διάστημα και ο κόσμος έμεινε άναυδος.

23 ημέρες αργότερα ήρθε η απάντηση των αμερικανών. Ο μικροσκοπικός πύραυλος Ρέντστοουν μετέφερε στο διάστημα τον Άλαν Σέπαρντ σε μια υποτροχιακή πτήση διάρκειας 15 λεπτών. Πικαρισμένος από την πρωτοπορεία των Σοβιετικών ο αμερικανός Πρόεδρος Κέννεντυ ανακοίνωσε ότι η Αμερική θα τοποθετούσε έναν άνθρωπο στη Σελήνη πριν από το τέλος της δεκαετίας του 1960. Οι Σοβιετικοί απάντησαν με την εκτόξευση της πρώτης γυναίκας στο διάστημα: της Βαλεντίνας Τερέσκοβα. Αλλά και οι αμερικανοί είχαν πλέον πάρει το βάπτισμα του διαστήματος. Στις 16 Μαϊου 1963 έγινε η τελευταία προσθαλασσωση του προγράμματος Μέρκιουρυ ενώ δύο χρόνια αργότερα θα ακολουθούσε το πρόγραμμα Τζέμινι με δύο αστροναύτες σε κάθε πτήση.

Και πάλι όμως οι Σοβιετικοί προηγήθηκαν αφού στρίμωξαν τρεις κοσμοναύτες σε ένα διαστημόπλοιο που ήταν κατασκευασμένο γιά δύο. Η έλλειψη χώρου ήταν τόσο μεγάλη ώστε αναγκάστηκαν να πετάξουν χωρίς διαστημικά σκάφανδρα ή εκτοξευτήρια καθήσματα στην πρώτη πτήση του προγράμματος «Βοσκχόντ». Μερικούς μήνες αργότερα, λίγο πριν από την πτήση του πρώτου Τζέμινι, ο Αλεξέι Λεόνοφ στις 18 Μαρτίου 1965, έγινε ο πρώτος άνθρωπος που «περπάτησε» στο διάστημα. Οι Σοβιετικοί είχαν για μιαν ακόμη φορά προηγηθεί.

Με το πρόγραμμα Τζέμινι οι αμερικανοί προσπάθησαν να παραβλέψουν τους Σοβιετικούς θριάμβους και να συγκεντρωθούν στην κατάκτηση του στόχου τους γιά την επανδρωμένη αποστολή στη Σελήνη. Ο στόχος αυτός προϋπέθετε την δοκιμή νέων τεχνολογιών, νέου εξοπλισμού, την εκπαίδευση των αστροναυτών και την δοκιμασία ελειγμών στο διάστημα. Η συνάντηση και η σύνδεση διαστημικών οχημάτων στο διάστημα ήταν μάλιστα ιδιαίτερης σημασίας γιά μια πετυχημένη απόβαση στη Σελήνη. Στην αποστολή του «Τζέμινι 4», τον Ιούνιο του 1965, ο Έντουαρντ Γουάϊτ έγινε ο πρώτος Αμερικανός που «περπάτησε» στο διάστημα.

Μερικούς μήνες αργότερα, στις 15 Δεκεμβρίου 1965, δύο επανδρωμένα διαστημόπλοια, το «Τζέμινι 6» και το «Τζέμινι 7» συναντήθηκαν στο διάστημα, πλησιάζοντας το ένα με τ' άλλο σε απόσταση μόλις 30 εκατοστών του μέτρου. Το σπουδαιότερο όμως εγχείρημα έγινε στις 16 Μαρτίου 1966, όταν ο Νιλ Άρμστρονγκ και ο Ντέιβιντ Σκοτ, στο «Τζέμινι 8», συναντήθηκαν και συνδέθηκαν με την ειδική πλατφόρμα «Ετζίνα».

Οι υπόλοιπες πτήσεις του προγράμματος «Τζέμινι» συνέχισαν με μεγαλύτερη επιτυχία τις προσπάθειες πλευρίσματος και σύνδεσης του διαστημοπλοίου με μη επανδρωμένα διαστημικά οχήματα. Στην τελευταία πτήση του προγράμματος, το «Τζέμινι 12» συνδέθηκε και πάλι με το πυραυλικό σύστημα της «Ετζίνα», κλείνοντας έτσι θριαμβευτικά το πρόγραμμα «Τζέμινι» το Νοέμβριο του 1966. Σειρά πια είχε το πρόγραμμα «Απόλλων», στη διάρκεια του οποίου το όνειρο του ανθρώπου να περπατήσει στη Σελήνη θα έπαιρνε σάρκα και οστά.

Το πρόγραμμα «Απόλλων» ήταν πραγματικά ένα μεγαλεπήβολο πρόγραμμα με κινητήρια δύναμη το μεγαλύτερο και ισχυρότερο πύραυλο που έχει κατασκευαστεί ποτέ: τον «Κρόνο 5». Με ύψος 110 μέτρων και διάμετρο 10, ήταν ένας πραγματικά μεγαλοπρεπής ουρανοξύστης με 28 πατώματα και βάρος 25.000 τόνων. Τα δισεκατομμύρια κομμάτια που τον αποτελούσαν χρειάζονταν 45 μήνες για να κατασκευαστούν και να συναρμολογηθούν. Το πυραυλικό σύστημα του «Κρόνου 5» περιλάμβανε τρεις επιμέρους ορόφους, στην κορυφή των οποίων βρίσκονταν τα δύο διαστημόπλοια: η σεληνάκατος και ο θάλαμος διακυβέρνησης.

Παρ' όλες όμως τις ελπίδες και τις προόδους που είχαν επιτευχθεί μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1960, το πρόγραμμα «Απόλλων» άρχισε με μια τραγωδία. Τον Ιανουάριο του 1967, ένα μήνα πριν από την πρώτη πρoγραμματισμένη του πτήση και ενώ το διαστημόπλοιο βρισκόταν στην εξέδρα εκτόξευσης, μια απρόσμενη πυρκαγιά στο εσωτερικό του στοίχισε τη ζωή των αστροναυτών Βέρτζιλ Γκρίσομ, Έντουαρντ Γουάιτ και Ρότζερ Τσάφι που θα αποτελούσαν το πρώτο του πλήρωμα. Το γεγονός αυτό οδήγησε τη ΝΑΣΑ σε αναδιοργάνωση, σε αυστηρότερες προδιαγραφές κατασκευών και καθυστέρηση του όλου χρονοδιαγράμματος πτήσεων.

Δύο σχεδόν χρόνια μετά την τραγωδία του «Απόλλων 1» έγινε η πρώτη επανδρωμένη πτήση του προγράμματος «Απόλλων». Έτσι τον Οκτώβριο του 1968 το «Απόλλων 7» επιβεβαίωσε την καλή λειτουργία και τις δυνατότητες του νέου διαστημοπλοίου σε τροχιά γύρω από τη Γη. Δύο μήνες αργότερα, την παραμονή των Χριστουγέννων του 1968, μετά από ταξίδι 400.000 χιλιομέτρων, οι αστροναύτες του «Απόλλων 8» είδαν σε απόσταση μόλις 112 χιλιομέτρων να εκτείνεται μπροστά τους η επιφάνεια της Σελήνης ενώ μακριά στο διαστημικό ορίζοντα φάνταζε ο γαλαζοπράσινος πλανήτης μας σαν φόντο ενός φανταστικού πίνακα ζωγραφικής. Το όνειρο είχε επιτέλους πραγματοποιηθεί.

Μετά την πτήση του «Απόλλωνα 8» χρειάστηκαν δύο ακόμη πτήσεις με σκοπό να δοκιμάσουν τη σεληνάκατο, το όχημα που θα οδηγούσε τον άνθρωπο στην επιφάνεια του φυσικού μας δορυφόρου και θα τον μετέφερε πίσω με ασφάλεια. Το Μάρτιο του 1969 έγινε η πρώτη δοκιμή σε τροχιά γύρω από τη Γη («Απόλλων 9») ενώ η τελική δοκιμή, η «πρόβα τζενεράλε» για την κατάκτηση της Σελήνης, έγινε δύο μήνες αργότερα, όταν η σεληνάκατος του «Απόλλων 10» πλησίασε τη σεληνιακή επιφάνεια σε απόσταση 15 μόλις χιλιομέτρων. Η Σελήνη ήταν πλέον έτοιμη να υποδεχτεί τους αστροναύτες του «Απόλλων 11».

Ενα ταξίδι στη Σελήνη διαρκεί 66 περίπου ώρες. Αν στη εκτόξευση του διαστημοπλοίου μας σκοπεύαμε κατ' ευθείαν την Σελήνη, δεν θα ήταν δυνατόν να την πετύχουμε γιατί στο μεταξύ η Σελήνη θα είχε προχωρήσει 240.000 χιλιόμετρα πάνω στη τροχιά της. Για να αντισταθμήσουμε το γεγονός αυτό πρέπει να σημαδέψουμε και να στείλλουμε το διαστημόπλοιό μας στο σημείο που θα βρίσκεται η Σελήνη 3 μέρες μετά την εκτόξευση όταν το διαστημόπλοιό μας θα έχει φτάσει στην τροχιά της. Και πραγματικά αυτό έγινε.

Στις 16 Ιουλίου 1969 ο πύραυλος «Κρόνος 5» ξεκινούσε γιά την Σελήνη με το διαστημόπλοιο «Απόλλων 11» και τους τρείς αστροναύτες Νήλ Αρμστρονγκ, Εντουϊν Ωλντριν και Μάϊκλ Κόλλινς. Τρεις ημέρες αργότερα η σεληνάκατος «Αετός» έπεφτε προς το άγνωστο, μεταφέροντας μαζί της τους αστροναύτες Άρμστρονγκ και Ώλντριν. Το σημείο της πρώτης προσσελήνωσης ήταν ένας βραχώδης τόπος. Σύμφωνα μάλιστα με την περιγραφή των αστροναυτών, η «Βάση της Ηρεμίας» ήταν ένα μέρος που δύσκολα θα το είχαν διαλέξει, αν το είχαν παρατηρήσει πιο επισταμένα. Ευτυχώς όμως η σεληνάκατος προσεδαφίστηκε με μια μικρή μόνο κλίση που άνετα θα επέτρεπε την αποσελήνωση. Έτσι καθώς η ανθρωπότητα κρατούσε την αναπνοή της οι ζωντανές εικόνες εκπέμπονταν από την Σελήνη δείχνοντας τον πρώτο άνθρωπο που ήταν έτοιμος να κατέβει και να περπατήσει πάνω στο παράξενο έδαφος του δορυφόρου μας.

Στην Ουάσιγκτον τα ρολόγια έδειχναν 4 λεπτά πριν από τις 11 το βράδυ της 20ής Ιουλίου και στην Αθήνα σχεδόν 5:00 το πρωί της άλλης ημέρας. Αλλά παντού, σχεδόν σε ολόκληρο τον πλανήτη μας, ό,τι ώρα κι αν ήταν, ο κόσμος ήταν κολλημένος στις τηλεοράσεις ή τα ραδιόφωνα που περιέγραφαν την πρώτη κάθοδο του ανθρώπου στην επιφάνεια της Σελήνης. Εκείνο το βράδυ της 20ής Ιουλίου 1969, πάνω στη σκονισμένη επιφάνεια της Σελήνης, αποτυπώθηκε για πρώτη φορά ένα ανθρώπινο χνάρι που έγινε το σύμβολο «ενός τεράστιου άλματος για την ανθρωπότητα», πέντε μήνες νωρίτερα από τον στόχο που είχε θέσει ο Κέννεντυ πριν από 8 χρόνια.

Μετά τα πρώτα βήματα του Νιλ Άρμστρονγκ πάνω στην επιφάνεια ενός άλλου κόσμου ακολούθησε σε λίγο και ο Έντουιν Ώλντριν. Γιά κάθε ενδεχόμενο ο Αρμστρονγκ μάζεψε πρώτα απ' όλα μερικά σεληνιακά δείγματα από την επιφάνεια. Όλα όμως πήγανε όπως είχαν προγραμματιστεί, αν και για τους αστροναύτες δεν υπήρχε καιρός για χάσιμο. Επρεπε να δουλέψουν γρήγορα αφού δεν είχαν παρά 2,5 μόνο ώρες στη διάθεσή τους για ανίχνευση του σεληνιακού εδάφους, την εκτέλεση πειραμάτων, την τοποθέτηση οργάνων μελέτης και την συλλογή σεληνιακών πετρωμάτων για μεταφορά και μελέτη στη Γή.

Στη Σελήνη, φυσικά, δεν υπάρχει ατμόσφαιρα που να φιλτράρει την ακτινοβολία και να απορροφάει τις υπεριώδεις και άλλες ακτίνοβολίες που εκπέμπει ο Ηλιος. Ούτε ωκεανοί που να απορροφούν την θερμότητα και να διατηρούν τη θερμοκρασία σε μέτρια επίπεδα όπως στη Γή. Ούτε άνεμοι και ρεύματα που να τη διαμοιράζουν ομοιόμορφα. Παρ’ όλα αυτά οι αστροναύτες μπόρεσαν να εκτελέσουν άψογα τις προκαθορισμένες τους ασχολείες. Μετά από 21 ώρες και 36 λεπτά, η σεληνάκατος «Αετός» ξεκίνησε να συναντήσει το διαστημόπλοιο της επιστροφής.

Καθώς η σεληνάκατος του «Απόλλωνα 11» επέστρεφε με ασφάλεια στη Σεληνιακή της τροχιά, η ΝΑΣΑ γνώριζε ότι ένα ανταγωνιστικό διαστημόπλοιο είχε ένα άδοξο τέλος. Μία αυτόματη Σοβιετική διαστημοσυσκευή είχε ήδη καταστραφεί στη Σεληνιακή επιφάνεια καθώς οι αστροναύτες του Απόλλωνα 11 προσεδαφίζονταν ομαλά πάνω της. Ακολούθησαν κι άλλες αποστολές, ενώ λίγοι μόνο γνώριζαν ότι και οι Σοβιετικοί προσπαθούσαν να κάνουν το ίδιο. Φυσικά τα σεληνιακά σχέδια της Σοβιετικής Ένωσης δεν έγιναν γνωστά παρά δεκαετίες αργότερα και μετά την κατάρευση του Σοβιετικού καθεστώτος.

Κύριο ρόλο στα σχέδια αυτά θα έπαιζε ένας τεράστιος πύραυλος, μεγαλύτερος από τον αμερικανικό "Κρόνος 5", και με τον οποίο η Σοβιετική Ένωση σχεδίαζε να στείλει έναν άνθρωπο στη Σελήνη κατ' ευθείαν. Επρόκειτο γιά μια ιδιαίτερα επικύνδυνη αποστολή αφού ο μοναδικός κοσμοναύτης που θα την αποτελούσε θα μεταφέρονταν στην σεληνάκατο με έναν εξωτερικό περίπατο στο διάστημα. Με το σκεπτικό αυτό η Σοβιετική Ένωση ήλπιζε να στείλει έναν άνθρωπο στη Σελήνη ένα χρόνο πριν από τους αμερικανούς. Το ότι τα σχέδια αυτά δεν έγιναν πραγματικότης οφείλονταν στον θάνατο του διαστημικού επιστήμονα Σεργκέϊ Κορολυόφ δύο χρόνια νωρίτερα.

Φυσικά το μη επανδρωμένο διαστημικό πρόγραμμα της Σοβιετικής Ένωσης συνεχίστηκε, αλλά με τον θάνατο του Κορολυόφ χάθηκε και η εμπνευσμένη του καθοδήγηση στον σχεδιασμό του όλου διαστημικού προγράμματος. Οι Σοβιετικοί αναγκάστηκαν να μείνουν ικανοποιημένοι με μερικά γραμμάρια σεληνόσκονης που μετέφεραν πίσω στη Γη τα διαστημικά τους ρομπότ. Η πρωτιά της επανδρωμένης απόβασης στη Σελήνη ανήκε πιά στους αμερικανούς αστροναύτες και στα σεληνιακά τους οχήματα.

Συνολικά έξη επανδρωμένες αποστολές προσεδαφήστηκαν στη Σελήνη σε μια προσπάθεια επιβεβαίωσης της αμερικανικής πρωτοπορίας στο διάστημα, μιά προπαγανδιστική όντως προσπάθεια έστω κι αν συγκεντρώθηκαν πολλές νέες επιστημονικές πληροφορίες. Έτσι το ταξίδι του Απόλλωνα 11 στη θάλασσα της Ηρεμίας ακολούθησε η αποστολή του Απόλλωνα 12 στον Ωκεανό των Καταιγίδων, 400 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά του κρατήρα Κοπέρνικου.

Μετά την αποτυχημένη πτήση του «Απόλλωνα 13» (που πάρα λίγο να στοιχίσει τη ζωή του πληρώματός του) το Απόλλων 14 προσεδαφήστηκε στην περιοχή Φρά Μάουρο, ενώ το Απόλλων 15 στα Απέννινα όρη κοντά στη χαράδρα Χάντλευ. Το Απόλλων 16 έφτασε στα υψώματα του Καρτεσίου και η τελευταία αποστολή, του Απόλλωνα 17 (του οποίου η εκτόξευση έγινε νύχτα), μελέτησε την κοιλάδα που σχηματίζουν οι οροσειρές Ταύρος και Λίτροου.

Σ' αυτόν τον νέο και παράξενο κόσμο, με βαρύτητα το ένα έκτο της βαρύτητας της Γής, οι αστροναύτες αναγκάστηκαν να βρούν νέους τρόπους για να βαδίζουν χωρίς να λήψουν και ορισμένα παροδικά μικροατυχήματα. Οι κατοπινές αποστολές προχώρησαν σε πιο ανώμαλα εδάφη και οι αστροναύτες εξερεύνησαν τη Σελήνη σε αποστάσεις αρκετών χιλιομέτρων μετακινούμενοι πάνω σ' ένα ειδικό Σεληνιακό αυτοκίνητο που έφτασε την ταχύτητα των 19 χιλιομέτρων την ώρα.

Στην επιφάνεια της Σελήνης και για τον υπολογισμό της εσωτερικής της δομής, οι αστροναύτες τοποθέτησαν διάφορα όργανα και σεισμογράφους από τις μετρήσεις των οποίων καταλήξαμε σε βασικά συμπεράσματα για το εσωτερικό της και την ιστορική της εξέλιξη. Προφυλαγμένοι από το εχθρικό περιβάλλον, τις θανατηφόρες θερμοκρασίες και την παντελή έλλειψη αέρα, παρέμειναν στη σεληνιακή επιφάνεια επί ημέρες περισυλλέγοντας, μεταξύ άλλων, και 382 κιλά πετρωμάτων και σεληνιακού χώματος. Οι αποστολές αυτές άρχισαν έτσι την πρώτη προσπάθεια να αποκρυπτογραφηθεί η καταγωγή και η γεωλογική ιστορία ενός άλλου κόσμου με την εργαστηριακή εξέταση του εδάφους του.

Από τη μελέτη των 2.000 διαφορετικών δειγμάτων πετρωμάτων και χώματος που μετέφεραν πίσω στη Γη οι 12 αστροναύτες που περπάτησαν στη Σελήνη, αντλήθηκαν ιδιαίτερα χρήσιμες πληροφορίες που απέδειξαν, μερικά χρόνια αργότερα, ότι η Σελήνη δημιουργήθηκε από την σύγκρουση ενός πλανήτη μεγαλύτερου από τον Άρη με την αρχέγονη Γη μας. Απεδείχθη επίσης ότι από το σεληνιακό έδαφος θα μπορούσαμε να παράγουμε νερό και οξυγόνο, πράγμα που σήμαινε ότι ήταν δυνατή και η μελλοντική εγκατάσταση αυτόνομων σεληνιακών βάσεων.

Στο μεταξύ 95 χιλιόμετρα πάνω απο την επιφάνεια ένας τρίτος αστροναύτης γυρνούσε σε τροχιά γύρω απο τη Σελήνη εκτελώντας μία σειρά δικών του πειραμάτων και ερευνών, ενώ οι σύντροφοί του πάνω στη Σελήνη γνώριζαν καλά οτι χωρίς αυτόν δεν θα υπήρχε γι' αυτούς επιστροφή στη Γή.

Οι υπέροχες εκείνες ημέρες έχουν περάσει προ πολλού. Η ΝΑΣΑ είχε δαπανήσει δισεκατομμύρια δολλάρια στο πρόγραμμα Απόλλων, ενώ η Αμερική είχε εμπλακεί σ' έναν πολυδάπανο και πολύνεκρο πόλεμο στο Βιετνάμ. Το τελευταίο διαστημόπλοιο Απόλλων προσθαλασσώθηκε στον Ειρηνικό Ωκεανό το Δεκέμβριο του 1972 και έκτοτε η Σελήνη παραμένει χωρίς ανθρώπινους επισκέπτες. Ο άνθρωπος έφυγε. Οχι όμως για πάντα. Γιατί αν υπάρχει ακόμα κάποιο μέλλον για τον πολιτισμό μας, τότε το μέλλον αυτό βρίσκεται εκεί πάνω. Γιατί η Σελήνη και η Ανθρωπότης έχουν ένα κοινό μέλλον.

Σε 100, σε 1.000, σε ένα εκατομμύριο χρόνια απο σήμερα, οι απογονοί μας θα έλθουν να σταθούν ευλαβικά στη σκοτεινή κοιλάδα που λέγεται «θάλασσα της Ηρεμίας», θα κοιτάξουν σιωπηρά τα περίεργα αρχαία επιστημονικά όργανα και, περισσότερο απο οτιδήποτε άλλο, τα ανθρώπινα ίχνη που θα έχουν μείνη αναλείωτα ακόμη και μετά απο ένα εκατομμύριο χρόνια. Και θα ξέρουν οτι όλα άρχισαν εδώ. Οτι εδώ ξαναγεννήθηκε η ανθρωπότης και οτι το σημείο αυτό είναι πραγματικά ένα κοσμικό μνημείο αφιερωμένο στους ανθρώπους της Γής. Γιατί εδώ, στα όρια του ουράνιου ωκεανού, ο άνθρωπος έκανε το πρώτο μοιραίο του βήμα προς τα άστρα και ανακάλυψε οτι δεν ήταν παρά ένας πραγματικός πολίτης του Σύμπαντος.

Διονύσης Π. Σιμόπουλος, «Flame of Life», Αύγουστος 1999.

ΠΗΓΗ

ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟ ΕΝΑΤΟ ΚΥΜΑ