Η πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου είναι ένα μακρύ και δύσκολο ταξίδι, μια περιπέτεια ανάμεσα από παράξενες χώρες γεμάτες εκπλήξεις, δυσκολίες, ακόμη και κινδύνους. Συνεπάγεται μια δραστική μετουσίωση των «φυσιολογικών» στοιχείων της προσωπικότητας, μια αφύπνιση των λανθανόντων δυνατοτήτων, μια ανύψωση του επιπέδου της συνείδησης σε νέα επίπεδα και μια λειτουργία επάνω σε μια νέα εσωτερική διάσταση.
Γι’ αυτό δεν θα φανεί παράξενο που μια τόσο μεγάλη αλλαγή, μια τόσο ριζική μεταμόρφωση, έχει αρκετές κρίσιμες φάσεις που συχνά συνοδεύονται από διάφορες νευρικές, συγκινησιακές και διανοητικές διαταραχές. Στην αντικειμενική κλινική παρατήρηση του θεραπευτή, αυτές μπορεί να παρουσιάζουν ομοιότητα με τα συμπτώματα που προέρχονται από πιο συνηθισμένες αιτίες. Αλλά στην πραγματικότητα, έχουν εντελώς διαφορετική σημασία και λειτουργία και απαιτούν πολύ διαφορετική θεραπεία.
Οι διαταραχές πνευματικής φύσης έχουν αυξηθεί ραγδαία σήμερα, ανάλογα με τον αυξανόμενο αριθμό των ανθρώπων που συνειδητά ή μη συνειδητά, πασχίζουν ψηλαφητά να βρουν το δρόμο τους προς μια πληρέστερη ζωή. Πρόσθετα, η μεγάλη ανάπτυξη και το πολύπλοκο της προσωπικότητας του σύγχρονου ανθρώπου και ο κριτικός νους του, έχουν κάνει την πνευματική εξέλιξη ακόμα πιο δύσκολη και πολύπλοκη. Στο παρελθόν, μια ηθική αλλαγή, μια απλή ολόκαρδη αφοσίωση σ’έναν Δάσκαλο ή σ’έναν Σωτήρα, μια στοργική υποταγή στο Θεό, συχνά αρκούσαν για να ανοίξουν οι πύλες που οδηγούσαν σε υψηλότερο επίπεδο συνείδησης και σε ένα αίσθημα εσωτερικής ένωσης και πληρότητας. Τώρα, όμως, παίρνουν μέρος οι πιο διαφορετικές και αλληλοσυγκρουόμενες όψεις της προσωπικότητας του σύγχρονου ανθρώπου που είναι ανάγκη να μετουσιωθούν και να εναρμονιστούν ανάμεσά τους. Δηλαδή τα βασικά του ορμέφυτα, οι συγκινήσεις και τα αισθήματά του, η θέλησή του, καθώς και οι προσωπικές και κοινωνικές του σχέσεις.
Γι αυτούς τους λόγους πιστεύουμε ότι μια γενική σκιαγράφηση των διαταραχών που παρουσιάζονται στα διάφορα στάδια της πνευματικής εξέλιξης και μερικές ενδείξεις για την κατάλληλη θεραπεία τους θα έχουν κάποια χρησιμότητα.
Διακρίνουμε 4 στάδια κρίσης: