Οι τρεις νόμοι του Ερωτα

Μα, έχει ο έρωτας νόμους, όπως η αλγεβρα αξιώματα; Οι πιο ρομαντικοί, ίσως και οι περισσότερο πρόθυμοι για επανάσταση -γιατί ο έρωτας μοιάζει μερικές φορές και με αυτήν- και μόνο που ακούσατε αυτή την ερώτηση απαντήσατε αρνητικά. Οχι, δε μπορεί ο έρωτας να υποκύπτει σε νόμους, αφού ο ίδιος είναι ο υπέρτατος νόμος, αυτός που κινεί την ίδια τη ζωή.

Ας το ξανακοιτάξουμε. Οι περισσότεροι απο εσάς, όταν ακούτε το όνομα του Ευάγγελου Παπανούτσου, θα σας έρχεται στο μυαλό η εικόνα ενός δασκάλου, ενός λογίου. Και δικαίως, αφού ο Παπανούτσος έγινε γνωστός ιδίως για την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του 1964 επι Γεωργίου Παπανδρέου, μια απο τις σημαντικότερες στην ελληνική ιστορία, η οποία δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί λόγω της δικτατορίας. Οι κυριότερες μεταρρυθμίσεις ήταν η καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας στην Εκπαίδευση και ο διαχωρισμός της Μέσης Εκπαίδευσης στις βαθμίδες Γυμνασίου και Λυκείου.

Λίγοι όμως ξέρετε ότι ο Παπανούτσος ήταν πρώτα από όλα φιλόσοφος κι ότι είχε ασχοληθεί με την πρακτική πλευρά της φιλοσοφίας, δηλαδή έναν άλλον ορισμό για την ψυχολογία.

Σε επόμενα σημειώματα θα επανέλθουμε στις διδασκαλίες του Παπανούτσου για τη ζωή. Ας ξεκινήσουμε από τον ερωτα.

Φανταστείτε λοιπόν αυτόν τον διάσημο λόγιο, μιαν ιστορική μορφή των ελληνικών γραμμάτων, ερωτευμένο. Μπορείτε; Αν όχι, περιμένετε. Ο Παπανούτσος έγραψε για πολλά πράγματα, ανάμεσα στα οποία και για τον έρωτα. Λέτε να έγραψε ακαδημαϊκά για τη διαδικασία που γεννά τη ζωή;

Ελάτε να δούμε μαζί πως είναι οι τρεις βασικοί νόμοι του Ερωτα, όταν τους περιγράφει ένας σπουδαίος φιλόσοφος:

Μην ταυτίζετε τον Ερωτα με την επιθυμία.

Για τον Παπανούτσο, το σκίρτημα του έρωτα ιδιαίτερα στην εφηβική ηλικία, μπορεί να ταυτιστεί με την επιθυμία, καθώς δεν υπάρχει προγενέστερη εμπειρία κι επειδή πάντα η επιθυμία κι ο έρωτας ταυτίζονται.

Αλλά η επιθυμία ενώ είναι αναγκαία συνθήκη του έρωτα, δεν είναι και ικανή. Δε σημαίνει δηλαδή ότι ερωτευόμαστε κάθε άνθρωπο που επιθυμούμε ερωτικά.

Ενας μεγαλύτερος και πιο έμπειρος άνθρωπος, γνωρίζουμε εκ πείρας ότι μπορεί να ξεχωρίσει μέσα του πότε μιλάει η επιθυμία και πότε ο έρωτας. Αλλά όχι πάντα. Και ειδικά στους έφηβους αυτό δεν είναι διόλου αυτονόητο. Προτείνει λοιπόν να εξηγούμε καθαρά στα παιδιά αυτή την λεπτή διάκριση, ώστε όταν ο πραγματικός έρωτας χτυπήσει την πόρτα τους να τον αναγνωρίσουν. Και από την άλλη πλευρά, να μην εκλαμβάνουν σαν έρωτα το κάθε σκίρτημα της σάρκας τους που ξυπνάει και να έχουν υπομονή.

Μην προσπαθήσετε να αποσπάσετε τον Ερωτα με μέσα κίβδηλα μέσα.

Ο έρωτας δεν εκβιάζεται. Μεγάλο μάθημα αυτό. Είναι μια σχέση απόλυτης αμοιβαιότητας που συνδέει δυό πρόσωπα που επιλέγουν απόλυτα ελεύθερα το ένα το άλλο, και είναι πρόθυμοι να χαρίζονται στον άλλον χωρίς ποτέ να υπολογίσουν ανταμοιβή. Αν δεν υπάρχει ανταπόκριση και από τα δύο πρόσωπα δε μπορεί να γίνει λόγος για έρωτα.

Και είναι όχι μόνο ανεπίτρεπτο, λέει ο Παπανούτσος, αλλά και εντελώς μάταιο να επιδιώξει κανείς να τον ερωτευτούν με την πονηριά η τη βία, γιατί αυτά είναι τα όπλα του εγωισμού κι ο εγωισμός είναι εχθρός του έρωτα. “Οταν αντιληφθούμε ότι παρά την προσφορά μας δε συναντούμε ειλικρινή και αμέριστη συμπαράσταση, τούτο είναι σημαδι φανερό ότι δεν χτυπάμε πόρτα που θα ανοίξει. Οσο γρηγορότερα το καταλάβουμε τόσο καλύτερα θα είναι και για τον άλλο και για εμάς. Περισώζουμε μαζί με την ψυχική ησυχία μας και την προσωπική μας αξιοπρέπεια.

"Είναι λάθος να νομίζομε ότι εαν επιμείνομε, πιέσομε, κάνομε πιο συστηματική την πολιορκία μας, θα κατακτήσομε το είδωλό μας. Η τακτική αυτή ίσως να είναι αποτελεσματική στο επίπεδο της επιθυμίας, μα όχι και στο επίπεδο του έρωτα”, λέει ο δάσκαλος.

Οταν κατακτήσετε τον Ερωτα, μην επαναπαυθείτε στις δάφνες σας.

 “Ο έρωτας μοιάζει με την ελευθερία σε τούτο: ότι είναι ένα προνόμιο που πρέπει διαρκώς ν'αποδείχνεις -στην πράξη- ότι το αξίζεις. Δε μπορείς να πεις “ο νόμος ή η κοινωνία αναγνωρίζει την ελευθερία μου, επομένως είμαι ελεύθερος”. Την ελευθερία του είναι υποχρεωμένος ο άνθρωπος να την κατακτά κάθε μέρα, κάθε ώρα, κάθε στιγμή, όχι μόνο διεκδικώντας με πάθος το δικαίωμα τούτο, αλλά πείθοντας με τα έργα του ότι του ανήκει. Το ίδιο συμβαίνει και στον έρωτα. Και συ και το αγαπημένο πρόσωπο πρέπει διαρκώς να κατακτάτε αυτό το μέγα αγαθό της ζωής με τον μόνο τρόπο που του ταιριάζει: γινόμενοι άξιοί του”.

Για τον Παπανούτσο δηλαδή, ο αληθινός έρωτας είναι ένα αέναο παρόν και δεν αφορά κεκτημένα δικαιώματα. Είναι μια διαρκώς ανανεούμενη κατάκτηση. Κάτι που απαντά σε όσους υποστηρίζουν ότι κάποια στιγμή μπορείς να επαναπαυτείς και να θεωρήσεις τον άλλον δεδομένο. Νομίζω δε χρειάζεται να προσθέσω κάτι, γιατί καθένας μας που έχει ως το τέλος βιώσει την ερωτική δραματουργία, γνωρίζει καλά τι εννοεί ο Παπανούτσος.

 

Αρθρογράφος: Νίκος Μάστορας

e-psychology

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ