Υπόθεση Ronald Cotton: Η «ιδανική αυτόπτης μάρτυρας» και η καταδίκη για βιασμό ενός αθώου

της Αγγελικής Καρδαρά.

Μια συγκλονιστική υπόθεση, που θέτει σε αμφισβήτηση την αξιοπιστία ακόμα και των θεωρούμενων «ιδανικών μαρτύρων, αποτελεί η περίπτωση του Ronald Cotton, ο οποίος εξέτισε ποινή φυλάκισης 10 ετών για εγκλήματα που ουδέποτε είχε διαπράξει!

Η ιστορία ξεκινά τον Ιούλιο του 1984, όταν η 22χρόνη τότε φοιτήτρια Jennifer Thompson-Cannino, ένα κορίτσι που ζούσε μία απόλυτα οργανωμένη ζωή, πέφτει θύμα βιασμού από άνδρα που διέρρηξε το διαμέρισμά της. Η νεαρή κοπέλα είχε την ψυχική δύναμη να κρατήσει ανοιχτά τα μάτια της κατά τη διάρκεια του βιασμού, προσπαθώντας να καταγράψει και την πιο μικρή λεπτομέρεια από τη φυσιογνωμία του δράστη: το χρώμα των ματιών του, των μαλλιών του, το σχήμα του προσώπου του…

Αναζητούσε επίσης απεγνωσμένα κάποια ουλή ή άλλο σημάδι, οποιοδήποτε χαρακτηριστικό θα μπορούσε να αποκαλύψει το δράστη στην αστυνομία. Αυτό που σκεφτόταν η Thompson εκείνες τις τραγικές για τη ζωή της στιγμές, ήταν ότι, εάν κατάφερνε να επιβιώσει της εγκληματικής πράξης, θα έκανε τα πάντα -τα αδύνατα δυνατά- ώστε ο βιαστής της να καταδικαζόταν.

Σε άθλια σωματική αλλά κυρίως ψυχολογική κατάσταση μετά το βιασμό της, έκανε τις κινήσεις που έπρεπε να κάνει: πήγε στο νοσοκομείο και, λίγες ώρες μετά την ιατροδικαστική εξέταση, συνεργάστηκε με τις αστυνομικές αρχές για να μη χαθεί ούτε λεπτό από τις έρευνες για τη σύλληψη του δράστη. Κρίνεται σκόπιμο να αναφέρω στο σημείο αυτό, ότι αμέσως μετά το βιασμό της Thompson, ο δράστης διέρρηξε ένα ακόμα διαμέρισμά και βίασε μια ακόμα κοπέλα, γεγονός που καθιστά εμφανές την επικινδυνότητά του.

Αρχικά, η Thompson αναγνώρισε ως τον άνθρωπο που την βίασε τον Ronald Cotton από μία σειρά φωτογραφιών υπόπτων που της έδειξε η αστυνομία. Στη συνέχεια, η Thompson αναγνώρισε τον ίδιο άντρα ως βιαστή της και κατά τη διαδικασία της αναγνωριστικής παράταξης υπόπτων. Ο κάθε ένας από τους 6 υπόπτους προχωρούσε ξεχωριστά από μπροστά της και επαναλάμβανε τη φράση που της είχε πει εκείνη τη νύχτα ο βιαστής της: «Shut up or I” ll cut you» («Σκάσε, αλλιώς θα σε χαρακώσω»). Η Τhompson δήλωσε κατηγορηματικά ότι το νούμερο 5 -ο Ronald Cotton- ήταν ο βιαστής της. Μάλιστα, εμφατικά τόνισε ότι ήταν 100% βέβαιη ότι ήταν εκείνος.

Στο δικαστήριο η Thompson υποστήριξε πως δεν είχε νιώσει ποτέ στη ζωή της μεγαλύτερη βεβαιότητα πως ο συγκεκριμένος άντρας ήταν ο βιαστής της. Ο Cotton αρνιόταν πεισματικά την ενοχή του, ωστόσο όλα τα στοιχεία ήταν εναντίον του: δεν είχε ισχυρό άλλοθι, ενώ η Thompson δήλωνε με βεβαιότητα ότι ο συνομήλικός της Cotton την είχε βιάσει. Ο Cotton ζήτησε την επιείκεια του δικαστηρίου, τονίζοντας ότι είναι μόλις 22 ετών και μια καταδίκη θα κατέστρεφε ολόκληρη τη ζωή του, ενώ ήταν αθώος.

Η ποινή που επιβλήθηκε στον Cotton ήταν ισόβια κάθειρξη συν 54 χρόνια. Ο ίδιος δεν έπαυσε να δηλώνει την αθωότητά του, να στέλνει γράμματα σε δικηγόρους και δημοσιογράφους, αλλά καμία από τις σπαρακτικές προσπάθειές του να αποδείξει την αθωότητά του δεν ευδοκίμησε.

Το στοιχείο που εντείνει το δράμα της συγκεκριμένης υπόθεσης είναι ότι ένα χρόνο μετά την καταδίκη του Cotton, καταδικάστηκε για βιασμούς στην ίδια φυλακή ένας άντρας, με τον οποίο είχε απίστευτη ομοιότητα. Ο άντρας κόμπαζε στους συγκρατούμενούς του ότι εκείνος είχε βιάσει την Thompson και ότι άδικα βρισκόταν ο Cotton στη φυλακή, μολονότι στον ίδιο τον Cotton δεν παραδεχόταν την αλήθεια.

Έγινε νέα δίκη αλλά η Thompson δεν αναγνώρισε τον άλλο άντρα, που ήταν ο πραγματικός βιαστής της, επιμένοντας στην ενοχή του Cotton!

Μοιάζει απίστευτο αλλά έχει επιστημονική εξήγηση: η Thompson μισούσε τόσο πολύ τον Cotton, ώστε δεν μπορούσε να δει καθαρά την αλήθεια. Η μνήμη της είχε «αποθηκεύσει» την εικόνα του Cotton ως βιαστή της, καθώς ήταν η πρώτη εικόνα που είχε δει μετά τον βιασμό της, στις φωτογραφίες με υπόπτους της αστυνομίας. Ήταν η πρώτη εικόνα με κάποιον που έμοιαζε με τον βιαστή της και αυτό την έκανε να «μεταβιβάσει» τα φευγαλέα χαρακτηριστικά του βιαστή της (τα οποία προσπαθούσε να συγκρατήσει σε μία εξαιρετικά οδυνηρή στιγμή για την ίδια) στα σταθερά χαρακτηριστικά της εικόνας που είχε μπροστά της. Και άπαξ και έκανε αυτή τη «μεταβίβαση», ο άνθρωπος της φωτογραφίας έγινε για εκείνη ο βιαστής της.

Όλα ανατράπηκαν την άνοιξη του 1995, όταν έγινε τεστ DΝA και αποδείχθηκε, επιτέλους, η αθωότητά του Cotton και η ενοχή του συγκρατούμενού του. Στις 30 Ιουνίου 1995 ο Cotton αφέθηκε ελεύθερος, έλαβε χρηματική αποζημίωση και έφτιαξε τη ζωή του από την αρχή. Το αξιοσημείωτο είναι ότι σήμερα ο Cotton και η Thompson είναι φίλοι και παλεύουν μαζί για την αποκατάσταση αδικιών στο χώρο της ποινικής δικαιοσύνης.

Τα «περίεργα παιχνίδια» που παίζει η ανθρώπινη μνήμη καθιστούν την έρευνα των εγκλημάτων μία πολύ δύσκολη διαδικασία, η οποία πρέπει να γίνεται με μεθοδικότητα και αμφισβήτηση των «προφανών» δεδομένων και μαρτυριών. Η σύγχρονη τεχνολογία καθιστά πιο δύσκολη την καταδίκη ενός αθώου αλλά δεν λείπουν οι περιπτώσεις που άνθρωποι διασύρονται μέσω των ΜΜΕ, μέχρι να αποδειχτεί η αθωότητά τους.

Είναι ο λόγος που επιμένω ότι το αστυνομικό ρεπορτάζ απαιτεί υψηλό επαγγελματισμό και αυστηρή μεθοδολογία στη διασταύρωση των πληροφοριών πριν καταλήξει σε πηχυαίους τίτλους και κραυγαλέα τηλεοπτικά ρεπορτάζ.

postmodern

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΕΝΑΤΟΥ ΚΥΜΑΤΟΣ